Σμύρνη, τρία χρόνια πίσω, σε μια μικρή γειτονιά που θα μπορούσε να είναι άνετα αθηναϊκή, μια νεαρή γυναίκα με μαντίλα κάθεται έξω από ένα μαγαζάκι σαν «ΕΒΓΑ», δίπλα απ’ το ψυγείο με τα παγωτά. Το μάτι της «στολίζει» ένας κατάμαυρος κύκλος. Χθες δεν υπήρχε εκεί. «Θα αντιμίλησε στον άντρα της και θα την έδειρε» μου εξηγεί με στενοχώρια ο θείος μου.
Στην Τουρκία, ακόμη και στα πιο «πολιτισμένα» μέρη της, το συζυγικό ξύλο δεν είναι κοινό μυστικό. Δεν είναι καν είδηση. Είναι πραγματικότητα αφομοιωμένη, αποδεκτή, σχεδόν καθόλου ντροπιαστική.
Η περίπτωση της Μελέκ Ιπέκ, που από χθες η αθώωση της για τον φόνο του κακοποιητικού συζύγου της δονεί τα τουρκικά πατριαρχικά θεμέλια, δεν καταπίνεται. Δεν κρύβεται. Δεν γίνεται να κουκουλωθεί. Η Μελέκ για τους άντρες είναι μια φόνισσα. Όμως για εκατομμύρια συμπατριώτισσές της είναι μια γυναίκα-σταθμός. Είναι το «φτάνει, αρκετά», με σώμα, ψυχή και όπλο. Είναι η αρχή μιας αλλαγής.
Η αθώωσή της από το Ποινικό Δικαστήριο της Αττάλειας, μετά από 4 μήνες φυλάκισης, για τη δολοφονία του ανθρώπου που την κακοποιούσε –σωματικά, λεκτικά, σεξουαλικά– για περισσότερα από 12 χρόνια ίσως είναι αυτή η αλλαγή.
Οι 19 σελίδες της κατάθεσής της αρχικά κρίθηκαν λίγες για να περιγράφουν τα βασανιστήρια της 31χρονης όλα τα προηγούμενα χρόνια. Βιασμοί, ξυλοδαρμοί, ταπεινώσεις, όλα χώρεσαν σ’ εκείνα τα λίγα χαρτιά και παρά την επιμονή των δικηγόρων της οικογένειας του Ραμαζάν κρίθηκαν αρκετά για να αθωώσουν την Ιπέκ.
Παρακάτω ακολουθεί η μετάφραση από τα τουρκικά του πιο συγκλονιστικού σημείου της κατάθεσης της Μελέκ Ιπέκ. Είχαν προηγηθεί οι αγορεύσεις των δικηγόρων του συζύγου της, Ραμαζάν, που επιχειρούσαν να καταρρίψουν το επιχείρημα της νόμιμης αυτοάμυνας και να αναγκάσουν το δικαστήριο να προσθέσει τη λέξη «σκόπιμα» στην περιγραφή του αδικήματός της.
«Ποτέ, ποτέ δεν ήθελα να φτάσουμε εδώ. Να γίνει έτσι. Για 14 χρόνια παρακαλούσα όλο αυτό να τελειώσει ήσυχα. Με κάποιον τρόπο. Με έναν τρόπο να τελειώσει. Εκείνη η μέρα ήταν διαφορετική. Με είχε δείρει και εκείνη τη μέρα. Αν η σφαίρα δεν είχε καρφωθεί στο παράθυρο, δεν θα μιλούσαμε τώρα. Θα ήμουν νεκρή εγώ. Με είχε δέσει με χειροπέδες στο μπάνιο εκείνη την ημέρα. Δεν μπορούσα να ακούσω τις φωνές των παιδιών μου. Νόμιζα πια ότι ήταν και εκείνες νεκρές (σ.σ.: η Μελέκ και ο Ραμαζάν είχαν αποκτήσει δύο κόρες, αμφότερες ανήλικες). Όλη εκείνη την ώρα παρακαλούσα τον Θεό. Παρακαλούσα να μη με δοκιμάσει με τον πόνο τού να αντικρίσω τα παιδιά μου νεκρά. Προσευχόμουν με όλη μου τη δύναμη. “Θεέ μου, μη μου δείξεις τα παιδιά μου νεκρά!”. Όταν άκουσα τις φωνές τους μετά από ώρα πήρα δύναμη. Χάρηκα. Ξέχασα όλα όσα μου είχε κάνει. Τον παρακάλεσα να μη μη σκοτώσει. Του το είπα: ότι για 14 χρόνια προσευχόμουν να βγει από τη ζωή μου ήσυχα. Παλιά, πριν ακόμη γεννηθούν τα παιδιά, είχα προσπαθήσει να αυτοκτονήσω. Ούτε θέλησα ποτέ να τον σκοτώσω, ούτε καν ευχήθηκα για τον θάνατό του. Μέχρι το τέλος έκανα υπομονή. Ήλπιζα ότι θα φύγει, ότι κάπως θα μας άφηνε. Λυπάμαι. Λυπάμαι που πέθανε. Λυπάμαι τόσο βαθιά που τον σκότωσα εγώ. Αλλά αν δεν είχε εκπυρσοκροτήσει το όπλο εκείνη την ημέρα, αν δεν είχε πεθάνει εκείνος, τώρα θα ήμασταν νεκρές εμείς. Σας ζητάω συγνώμη, κύριοι, πολύ! Ποτέ, ποτέ μου δεν ήθελα να γίνει έτσι. Αλλά θα σκότωνε εμένα και τα παιδιά μου. Ναι, αλήθεια είναι, όταν πήρα τηλέφωνο την αστυνομία και όταν ήρθαν να με συλλάβουν το είπα αυτό. Είπα “απόψε, εδώ, δεν θα με δείρει κανείς...”».
Ο δικηγόρος της Μελέκ, Αχμέτ Οναράν, για τις γυναικείες οργανώσεις στην Τουρκία είναι ήδη ένας σωτήρας. Οι 19 σελίδες της κατάθεσής της αρχικά κρίθηκαν λίγες για να περιγράψουν τα βασανιστήρια της 31χρονης όλα τα προηγούμενα χρόνια. Βιασμοί, ξυλοδαρμοί, ταπεινώσεις, όλα χώρεσαν σ’ εκείνα τα λίγα χαρτιά και παρά την επιμονή των δικηγόρων της οικογένειας του Ραμαζάν κρίθηκαν αρκετά για να αθωώσουν την Ιπέκ.
Αυτές οι 19 σελίδες και η αθωωτική απόφαση για τη Μελέκ ίσως αλλάξουν κάτι στη μεγαλύτερη ντροπή που λαμβάνει χώρα στην Τουρκία εναντίον των γυναικών. Μόνο μέσα στο 2020, 312 γυναίκες δολοφονήθηκαν μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, στο πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας. Το νούμερο, όπως εξηγούν οι τουρκικές φεμινιστικές οργανώσεις, είναι μικρό σε σχέση με αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα. Απλώς, 312 περιπτώσεις καταγγέλθηκαν, εξακριβώθηκαν και έφτασαν στη διάθεση της στατιστικής.
Πριν από λίγους μήνες η τουρκική κυβέρνηση εκφράστηκε κατά της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη το 2011. Ο Ερντογάν τότε έκανε λόγο για μία «λανθασμένη και ελλιπή» Σύμβαση που προσβάλλει βάναυσα (!) την παραδοσιακή εικόνα των δύο φύλων. Οι δηλώσεις του τότε είχαν προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις και κύματα διαδηλώσεων σε όλη την Τουρκία.
Τώρα, το φτερό της Μελέκ (σ.σ.: στα τουρκικά το όνομα της γυναίκας σημαίνει «άγγελος») μπαίνει στο μάτι του Τούρκου Προέδρου και όσων στην απόφαση του δικαστηρίου της Αττάλειας βλέπουν την αλλαγή που φοβούνται.
Με στοιχεία από Sozcu.com.tr
