Η οικογένεια της Μάρτα Ορτέγκα είναι η πέμπτη πλουσιότερη οικογένεια στον κόσμο και η πλουσιότερη οικογένεια στην Ευρώπη. Ο πλούτος της οικογένειας προέρχεται από την εταιρεία Inditex και από την εμβληματική της ετικέτα Zara. Έχουν μεγαλύτερη περιουσία από τη βρετανική μοναρχία και ο πατέρας της Αμάντσιο Ορτέγκα είναι ο έκτος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, με εκτιμώμενη περιουσία 75 εκατομμύρια από τους Forbes.
Η γεννημένη το 1984 Μάρτα είναι, σύμφωνα με τη WSJ, το «μυστικό όπλο» της εταιρείας, η κόρη από τη δεύτερη γυναίκα του πατριάρχη της οικογένειας, Φλόρα Περέζ, και η γυναίκα που κινεί τα νήματα της εταιρείας από την έδρα της στη Λα Κορούνια.
Ο πατέρας της, στα 85 του χρόνια, ιδρυτής της Inditex, του ομίλου που κατέχει επτά εταιρείες ρούχων, συμπεριλαμβανομένων των Massimo Dutti και Bershka, με τη Zara να έχει επεκταθεί σε 96 χώρες, όπου μερικά από τα 1.854 καταστήματά της βρίσκονται σε μεγάλες εμπορικές λεωφόρους, κοντά σε πολυτελή εμπορικά σήματα όπως τα Dior, Louis Vuitton, Cartier και Chanel, πηγαίνει κάθε μέρα στην εταιρεία του και προτιμά να κάθεται στον όροφο του γυναικείου τμήματος. Δεν έχει δώσει ποτέ συνέντευξη, αποφεύγει εκδηλώσεις και δημόσιες φωτογραφίσεις.
Αν και επισήμως έχει αποσυρθεί, ασχολείται καθημερινά με αυτό που τον έκανε δισεκατομμυριούχο, την ιδέα τού να αντιγράφει και να προσαρμόζει ένα τουίντ μπουφάν της Chanel, που μπορεί να στοιχίζει και 8.000 ευρώ, σε ένα μπουφάν Ζara, που πωλείται για 80 ευρώ. Το περίφημο και καλά εξοπλισμένο σύστημα κατασκευής ενδυμάτων της Zara περιλαμβάνει εννέα εργοστάσια και εννέα κέντρα διανομής στην Ισπανία, συν άλλο ένα κέντρο διανομής στην Ολλανδία, καθώς και περίπου 2.000 πωλητές και προμηθευτές σε τοποθεσίες στο Μαρόκο, στην Τουρκία, στην Ινδία και στην Κίνα.
Αυτό που απαντά στο ερώτημα του κόσμου της μόδας «μα πώς το κάνουν αυτό;», εννοώντας το μυστικό με το οποίο η εταιρεία έκανε το να ψωνίζεις ρούχα που είναι πάντα στην τελευταία λέξη της μόδας τόσο απλό, σαν να πηγαίνεις στο μπακάλικο, βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν.
Η Zara πουλάει περισσότερα από 450 εκατομμύρια γυναικεία ρούχα ετησίως και νέα είδη που φτάνουν δύο φορές την εβδομάδα στα καταστήματά της και στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων ενός ιλιγγιώδους αριθμού από τσάντες, παπούτσια, εσώρουχα, ανδρικά ενδύματα και παιδικά ρούχα, είδη σπιτιού, αρώματα και των πρόσφατα λανσαρισμένων Zara, των κολεξιόν νυφικών και καλλυντικών. Για να καταλάβει κάποιος το οικονομικό εύρος των Ορτέγκα, αρκεί να συγκρίνει μια μεγάλη φίρμα όπως ο Αρμάνι με τη Zara. Το 2020, το Armani Group είχε συνολικά καθαρά έσοδα 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα ενοποιημένα καθαρά έσοδα της Zara για το ίδιο έτος ήταν 16,7 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αυτό που απαντά στο ερώτημα του κόσμου της μόδας «μα πώς το κάνουν αυτό;», εννοώντας το μυστικό με το οποίο η εταιρεία έκανε το να ψωνίζεις ρούχα που είναι πάντα στην τελευταία λέξη της μόδας τόσο απλό, σαν να πηγαίνεις στο μπακάλικο, βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν. Η Μάρτα Ορτέγκα θα μπορούσε να απαντήσει σε αυτό από το κοινό βιομηχανικό τραπέζι με τις μαύρες τυποποιημένες καρέκλες στο οποίο δουλεύει καθημερινά: το lifestyle της δουλειάς συνταιριάζει με τη φιλοσοφία της παραγωγής.
Η ίδια ξεκίνησε να εργάζεται ως πωλήτρια στο κατάστημα Ζara στην King's Road του Λονδίνου μετά την αποφοίτησή της από το πανεπιστήμιο, όταν ήταν είκοσι τριών ετών. «Την πρώτη εβδομάδα νόμιζα ότι δεν θα επιβίωνα» λέει. «Αλλά μετά εθίζεσαι στο μαγαζί». Επισκέπτεται τα καταστήματα σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση και κατέχει έναν ρόλο ανοιχτό στην εταιρεία , βοηθώντας στην επίβλεψη των σχεδίων καθώς και στη διαχείριση της εικόνας της μάρκας. «Θα είμαι πάντα εκεί όπου η εταιρεία με χρειάζεται περισσότερο», λέει.
Ο σημερινός πρόεδρος της Inditex Πάμπλο Ίσλα λέει ότι πρόκειται για μια γυναίκα που είναι μεν ταπεινή, αλλά έχει πολύ ισχυρές απόψεις. Η ίδια δεν φιλοδοξεί να αναλάβει κανέναν ηγετικό, ρόλο προτιμώντας, ίσως σοφά, να μείνει κοντά στο προϊόν, όπως κάνει και ο πατέρας της.
Η Μάρτα υποστηρίζει ότι η μάχη της Ζara είναι η εξάλειψη του παραδοσιακά αδιαμφισβήτητου χάσματος μεταξύ της πολυτελούς μόδας και των ενδυμάτων μαζικής παραγωγής. Η ίδια αγαπάει τον Valentino και τους έξυπνους σχεδιαστές μόδας όπως ο Pierpaolo Piccioli του Valentino, ο Narciso Rodriguez και ο Alber Elbaz που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.
Μεγάλωσε κάτω από τα άγρυπνα μάτια της γιαγιάς της από τη μεριά της μητέρας της, μιας γυναίκας που μεγάλωσε οκτώ παιδιά δουλεύοντας ως μοδίστρα και καθαρίστρια. Κρατάει χαμηλό προφίλ και κάποιοι που δεν την αναγνωρίζουν σε διεθνείς συναντήσεις νομίζουν απλώς ότι είναι μία από τις εργαζόμενους στα καταστήματα Zara. Η ξανθιά δυναμική γυναίκα δεν ήξερε ακριβώς ότι οι γονείς της διοικούσαν μια αυτοκρατορία μόδας όταν μεγάλωνε στη Λα Κορούνια – ήξερε ότι οι γονείς δούλευαν στη μόδα και ταξίδευαν πολύ.
Η Tamara Sanchez, πρώην συμμαθήτριά της στο μπαλέτο, που τώρα είναι επικεφαλής του τμήματος πλεκτών της Zara, της υπενθύμισε πρόσφατα ότι κάποτε την είχε ρωτήσει γιατί φορούσε Zara κάθε μέρα. Χωρίς να ξέρει, η Μάρτα ανασήκωσε τους ώμους και είπε: «Ω, αλήθεια; Έτσι λένε τη μάρκα; Η μαμά μου μού αγοράζει τα πάντα». Η ίδια επιλέγει και φορά τυπικά κομμάτια από τη Zara, συνδυασμένα με ακριβές τσάντες, παπούτσια και κοσμήματα. Σέβεται απόλυτα τους «συναδέλφους» της. «Δεν πρόκειται για ένα άτομο που κάνει καλή δουλειά. Είμαστε ομάδα», λέει. «Νομίζω ότι ο πατέρας μου δεν ήταν ποτέ ο καλύτερος σε κάτι συγκεκριμένο, απλώς ήταν ο καλύτερος στο να βρίσκει τον ικανότερο άνθρωπο για το κάθε πράγμα».
Ζει σε ένα διώροφο στη Λα Κορούνια, που μοιράζεται με τον σύζυγό της Carlos Torretta, πρώην στέλεχος πρακτορείου μοντέλων από τη Μαδρίτη, και έχουν μια κόρη ενός έτους, ενώ η ίδια έχει και έναν 8χρονο γιο από τον πρώτο της γάμο. Δυστυχώς, είναι διασημότητα στην Ισπανία, γι' αυτό περιοδικά όπως το ¡Hola! τρέχουν από πίσω της, ωστόσο, όπως σημειώνει με ανακούφιση, στη Λα Κορούνια περπατά στους δρόμους με ηρεμία.
Πιστεύει ότι όλοι πρέπει να μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στην υψηλή ποιότητα, ανεξάρτητα από την τιμή. Η εταιρεία παράγει ρούχα υψηλής ποιότητας από βαμβάκι, μαλλί, λινό και μετάξι που κοστίζουν έως 200 ευρώ, με τα περισσότερα είδη να κοστίζουν κάτω από 100 ευρώ.
«Η Μάρτα είναι σαν την υπόγεια φωνή της μάρκας», λέει ο δημιουργικός διευθυντής Φαμπιέν Μπαρόν, «και βοηθάει με την πολυπλοκότητά της να περάσει η μάρκα σε ένα άλλο επίπεδο». Η ίδια αναζητά σε κορυφαίους φωτογράφους, όπως ο Στίβεν Μαϊζέλ, το «κάτι άλλο» στην παρουσίαση των ρούχων της εταιρείας.
Εκτός από τη σειρά SRPLS, συνεργάζεται στενά με τη σχεδιάστρια Beatriz Padin στη συλλογή «Studio» της Zara, η οποία παρουσιάζει σχεδιασμό υψηλών προδιαγραφών στη μεγαλύτερη σειρά έτοιμων γυναικείων ρούχων.
Η αυτοκρατορία του πατέρα της, που ξεκίνησε να δουλεύει σε έναν πουκαμισά όταν ήταν δεκατεσσάρων ετών για να συμπληρώνει το εισόδημα της οικογένειας, άρχισε να χτίζεται όταν ήταν είκοσι επτά ετών, οπότε ξεκίνησε τη δική του επιχείρηση κλωστοϋφαντουργίας και σύντομα τη δική του επιχείρηση ρούχων με την τότε σύζυγό του Rosalia Mera, που δεν είναι πια εν ζωή. Πουλούσαν άνετα, καπιτονέ ρούχα, κατάλληλα για προστασία από την παγωμένη ομίχλη του Ατλαντικού. Οι νοικοκυρές της Λα Κορούνια ήταν ξετρελαμένες με τα εσώρουχα που σχεδίαζε η Ροζαλία και το 1975 άνοιξαν το Zara, το οποίο αρχικά ονόμασαν Zorba. Συνειδητοποιώντας ότι ένα κοντινό μπαρ είχε ήδη το ίδιο όνομα, το άλλαξαν σε Zara. Μέρος της επιτυχίας της εταιρείας είναι η παραμονή της στη Λα Κορούνια, κάτι που τους δίνει μια διαφορετική οπτική, όπως λέει η Μάρτα.
Κάθε πρωί πηγαίνει στην εταιρεία και εξετάζει με τους συνεργάτες της τα κομμάτια που πρόκειται να γίνουν best-seller, ενώ χρησιμοποιούν ένα σύστημα μέτρησης της αποδοχής των προϊόντων, αντίστοιχο με αυτό του Netflix στις τηλεοπτικές σειρές. Περίπου εκατόν σαράντα δημιουργοί σχεδίων και εκατό μοδίστρες εργάζονται στα κεντρικά γραφεία της Λα Κορούνια για να βοηθήσουν να γίνουν πραγματικότητα οι ιδέες των διαφόρων σχεδιαστικών ομάδων.
Αυτό που μπορεί να τρελάνει έναν καταναλωτή και να λατρέψει τα Zara είναι φυσικά το πατρόν τους, η εφαρμογή των μεγεθών σε κάθε τύπο σώματος. Η αποτελεσματικότητα και η ευελιξία της Zara στην εκτέλεση της παραγωγής σημαίνει ότι μπορεί να προγραμματίσει τις συλλογές πολλούς μήνες νωρίτερα, αντιδρώντας στις τάσεις και ζητώντας τρεις μήνες νωρίτερα από τις εταιρείες να παραδώσουν τα φασόν. Πρόσφατα έκαναν αλλαγές στα παλτό, που έγιναν πιο φανταχτερά γι' αυτόν τον χειμώνα, προβλέποντας την επιστροφή του κόσμου στη νυχτερινή ζωή μετά από δύο χειμώνες καραντίνας.
Η ίδια ενθαρρύνει τις σχεδιαστικές ομάδες να πιστέψουν και σε κομμάτια που μοιάζουν λιγότερο εμπορικά. Το μυστικό του χαμηλού κόστους είναι ότι αγοράζουν τέτοιες ποσότητες, που τελικά το ύφασμα στοιχίζει φθηνά. Αυτό τους επιτρέπει να δημιουργούν φρέσκα, ζωντανά και νέα στυλ, ένα καλειδοσκόπιο της διαρκώς μεταβαλλόμενης μόδας. Φυσικά η Zara αντιγράφει, αλλά δεδομένης της τάσης της βιομηχανίας να αντλεί έμπνευση από vintage ρούχα, πολιτιστικά μοτίβα, streetwear, τάσεις Instagram και ελλείψει ισχυρών νόμων πνευματικής ιδιοκτησίας που να προστατεύουν το σχέδιο, δύσκολα αποδεικνύεται κάτι τέτοιο, με παράδειγμα την υπόθεση με τον Christian Louboutin το 2011, όταν ισχυρίστηκε ότι η χρήση κόκκινης σόλας σε παπούτσια από τη Zara αποτελεί παράβαση εμπορικού σήματος. Ο Louboutin έχασε τη μάχη στο γαλλικό δικαστήριο.
«Νομίζω ότι έχουμε τη δική μας ταυτότητα. Και αναπτύσσουμε νέα προϊόντα από το μηδέν εδώ και πολύ καιρό», λέει η Μάρτα.
Η ταυτότητα της Zara βασίζεται, εν μέρει, στις εικόνες της, τις οποίες επιμελείται η Μάρτα. Είναι συγκρίσιμες σε τόνο και γενεαλογία με αυτές ενός σχεδιαστή υψηλού επιπέδου όπως η Miuccia Prada – και συχνά χρησιμοποιούν τα ίδια κορυφαία μοντέλα και φωτογράφους.
Τα τελευταία χρόνια, η Μάρτα συνεργάζεται με τον Mαϊζέλ, ο οποίος κάνει τις φωτογραφίσεις για την εξαμηνιαία καμπάνια Zara, αλλά και με άλλους γνωστούς φωτογράφους, όπως οι David Sims, Craig McDean και Zoë Ghertner, ενώ ο Πίτερ Λίντεμπεργκ ήταν φίλος και μέντοράς της και ετοιμάζει στη Λα Κορούνια μια έκθεση προς τιμήν του. Ο Mario Sorrenti, ο οποίος ξεκίνησε να συνεργάζεται με τη Zara το 2016, λέει ότι «αισθάνεσαι ότι δουλεύεις με οικογένεια. Είναι μια οικογενειακή μάρκα», ενώ με τη Μάρτα έχουν γίνει φίλοι.
Το μάθημα ζωής που χρησιμοποιεί ως μότο είναι από τον φίλο της Αλμπέρ Ελμπάζ, που κι εκείνος το είχε μάθει από τη μητέρα του: «Be big at work and small in life». Είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που έχει ακούσει στη ζωή της η σοφιστικέ, αθόρυβη κληρονόμος που δουλεύει σαν «κανονικός» άνθρωπος και είναι η μεγάλη ελπίδα για τη συνέχεια των Zara.
