Οι γενικεύσεις που θολώνουν και αθωώνουν

Οι γενικεύσεις που θολώνουν και αθωώνουν Facebook Twitter
Θέλουμε να «ξέρουμε» –ει δυνατόν τα πάντα– για να μη βρεθούμε σε δύσκολη θέση ή για να μη μας αιφνιδιάσει κάποια πρωτοβουλία του άλλου.
0



Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 
είναι αυτή όπου, περισσότερο από ποτέ, μας ενδιαφέρει τι λένε οι άλλοι για μας, τι σχεδιάζουν, τι σκέφτονται. Φαντάζει κάτι υπερ-κοινωνικό, ένα περίσσευμα έγνοιας για τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τα λόγια των άλλων. Όμως τις περισσότερες φορές αυτό το άγχος για τους άλλους είναι απλώς μια αγωνία για τη δική μας αυτοσυντήρηση. Θέλουμε να «ξέρουμε» –ει δυνατόν τα πάντα– για να μην βρεθούμε σε δύσκολη θέση ή για να μη μας αιφνιδιάσει κάποια πρωτοβουλία του άλλου. Θέλουμε να μάθουμε τι ετοιμάζει ο άλλος για να μη μας προσπεράσει κάπου και φυσικά να μη βρεθούνε ηττημένοι. Διότι η ήττα τρομάζει. Η ήττα πανικοβάλει. Και ας είναι στοιχείο αναπόδραστο της ζωής, της πολιτικής, των σχέσεων. 

Είναι οι υποκλοπές στην πολιτική και στη σφαίρα του κράτους μια απλή προέκταση αυτής της γενικευμένης δίψας για αγορά πληροφοριών; Μετατοπίζει απλώς την ανασφάλεια στο κέντρο της εξουσίας, ενώ τη βλέπουμε και τη νιώθουμε γύρω μας στο μικρο-επίπεδο των σχέσεων; Είμαι πάντα επιφυλακτικός με τις γενικεύσεις και τις ψυχολογικές ερμηνείες πολιτικών πρακτικών. Η εξουσία, ανέκαθεν, έφερε την ανασφάλεια της προσωρινότητας. Όχι μόνο στις δημοκρατίες, όπου κόμματα και πρόσωπα εναλλάσσονται στη διακυβέρνηση, αλλά και στις δεσποτικές κυβερνήσεις, όπου το προσωρινό γίνεται μόνιμο καθεστώς. 

Η πολιτική είναι πεδίο ευθυνών για πράξεις και παραλείψεις κι όχι απλώς διάφορα κοινωνικά φαινόμενα δίχως σάρκα και οστά που απλώς τα σχολιάζουμε και τα «καυτηριάζουμε» ή που ψάχνουμε τις βαθύτερες αιτίες τους.

Υπάρχει όμως τα τελευταία χρόνια ένας μίτος που ενώνει τη «μικρή» ανασφάλεια των καθημερινών ανθρώπων με τη «μεγάλη» ανασφάλεια που μαστίζει τις δομές και τα δίκτυα του κράτους: η τεχνολογία που επιτρέπει το στοκάρισμα και την έκθεση τεράστιου όγκου δεδομένων από τη ζωή τη δική μας και των άλλων. Είναι η αμοιβαία επιτήρηση και η παρακολούθηση συνομιλιών ή εικόνων του άλλου –γνωστών ή τελείως αγνώστων μας– που έχει δημιουργήσει μια φρενίτιδα και μια νέα συνθήκη του πολιτισμού.

Από εκεί και πέρα όμως, η γενική τάση, η φρενίτιδα και η μανία με την πληροφορία δεν αθωώνουν την κάθε ΕΥΠ, τον εκάστοτε παρα-κυβερνητικό ή άλλο μηχανισμό να οργανώνει την παρακολούθηση των αντιπάλων του ή και των «δικών του». Καμιά φορά, όταν κάποιος θέλει να απαλύνει τη θέση του δικού του πολιτικού ειδώλου, σπεύδει να ανοίξει γενικές συζητήσεις περί «κοινωνικών φαινομένων».

Έτσι, όλα όσα λέμε για τη φρενίτιδα, την ανασφάλεια και το πάθος για εξασφάλιση πληροφορίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν δικαιολόγηση της αντίληψης πως «έτσι κάνουν όλοι στην εποχή μας» και πως τα πάντα παρακολουθούνται. Όπως όταν πολλοί αριστεροί συνήθιζαν να λένε για κάποιον εξτρεμιστή πως πρέπει να δούμε κυρίως το «κοινωνικό φαινόμενο» και να μη στεκόμαστε στις επιμέρους ευθύνες των δραστών, έτσι και τώρα διάφοροι λένε πως οι υποκλοπές και οι παρακολουθήσεις είναι κοινωνικό φαινόμενο που εμπλέκει τους πάντες και επομένως μη σπεύδουμε να ζητάμε τον λόγο από την κυβέρνηση ή τον πρωθυπουργό. Το ένα όμως δεν δικαιολογεί το άλλο. Η πολιτική είναι πεδίο ευθυνών για πράξεις και παραλείψεις κι όχι απλώς διάφορα κοινωνικά φαινόμενα δίχως σάρκα και οστά που απλώς τα σχολιάζουμε και τα «καυτηριάζουμε» ή που ψάχνουμε τις βαθύτερες αιτίες τους.

Μπορούμε πάντως να κρατάμε και τις δυο άκρες του νήματος. Να έχουμε στο νου τη μεγάλη ανασφάλεια που κάνει κι εμάς και τον κόσμο μας πιο ευάλωτο στους ιούς της πληροφορίας και της επιτήρησης. Αλλά και να μην επιτρέπουμε στους πολιτικά υπεύθυνους να οχυρώνονται πίσω από το χαοτικό παιχνίδι μιας εποχής όπου τα προσωπικά δεδομένα κυκλοφορούν σε τεράστια στοκ. Το ανεξέλεγκτο των δικτύων επιτήρησης και των λογισμικών παρακολούθησης είναι εξάλλου μια κάπως πονηρή διαπίστωση. Λέει την αλήθεια, όχι όμως όλη την αλήθεια, που περιέχει πάντα και τις ευθύνες και τις αποφάσεις των ηγεσιών, των πολιτικών επιτελείων, των «υπηρεσιακών παραγόντων». Σε τελική ανάλυση, δεν ζούμε μέσα σε αφαιρέσεις και σκοτεινά νέφη αλλά σε σε πολιτικές κοινωνίες, σε κοινωνίες δηλαδή που αναζητούν απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα. Και εδώ είμαστε ακόμα αυτές τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου: αναζητάμε ακόμα συγκεκριμένες απαντήσεις σε μια σκοτεινή ιστορία.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Ζωή που τα λέει έξω από τα δόντια…

Οπτική Γωνία / Η Ζωή που «τα λέει έξω από τα δόντια»

Η Κωνσταντοπούλου είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας συνολικής πολιτικής παρακμής που δεν συναντάται μόνο στη χώρα μας, για την οποία ευθύνη έχουν όσοι την ανέδειξαν ως πολιτική περσόνα και τώρα βλέπουν την πλάτη της στις δημοσκοπήσεις…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πύλος ένα προαναγγελθέν δυστύχημα

Ιλεκτρίσιτυ / Πύλος, ένα προαναγγελθέν δυστύχημα

Ο λόγος που οι θάνατοι των μεταναστών περνούν «απαρατήρητοι» είναι ένας λιγότερο ή περισσότερο φανερός ρατσισμός, μια προ-συνειδητή αξιολογική κρίση που διαχωρίζει τις ζωές σε σημαντικές και ασήμαντες, πενθήσιμες και μη.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μέσα στην Κιβωτό, δύο χρόνια μετά το σκάνδαλο 

Ρεπορτάζ / Μέσα στην Κιβωτό, δύο χρόνια μετά το σκάνδαλο 

Πώς κυλά σήμερα η ζωή στον εθελοντικό οργανισμό; Οι οικονομικές ατασθαλίες, ο κίνδυνος για «λουκέτο», οι αλλαγές στους χώρους, τα ίχνη του πατέρα Αντωνίου, οι αντιδράσεις των παιδιών και ο στόχος της αποϊδρυματοποίησης. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τα «μυστήρια» της Μήλου και το κρυφτούλι της τουριστικής υπερδόμησης στις Κυκλάδες

Ρεπορτάζ / Τα «μυστήρια» της Μήλου και το κρυφτούλι της τουριστικής υπερδόμησης στις Κυκλάδες

Μετά την κραυγαλέα υπόθεση ανέγερσης ξενοδοχείου στο Σαρακήνικο της Μήλου, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στην αναστολή έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών στις περιοχές του νησιού για τις οποίες προτείνονται ειδικά μέτρα προστασίας μέσα από τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
trump hitler

Οπτική Γωνία / Είναι ο Τραμπ ο Χίτλερ των ημερών μας;

Εκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνται αν όσα συμβαίνουν μετά την εκλογή του είναι πραγματικά ή πρόκειται για έναν κακό εφιάλτη. Όλα δείχνουν ότι έχουν πολλούς και βάσιμους λόγους γι’ αυτό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα από το νέο δόγμα Τραμπ;

Οπτική Γωνία / Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα από το νέο δόγμα Τραμπ;

Το μπρα ντε φερ ΗΠΑ – Ουκρανίας, η Ε.Ε. και οι ευρύτερες συνέπειες. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
μαρκο ρούμπιο

Daily / Σταυροί στο μέτωπο 

Ο σταυρός στο μέτωπο του Αμερικανού ΥΠΕΞ, μεταξύ άλλων δυσοίωνων σκέψεων, έφερε στο μυαλό τον βανδαλισμό από Χριστιανούς των αρχαίων αγαλμάτων, συχνά με την χάραξη ενός σταυρού στη μορφή τους, όπως η κεφαλή της Αφροδίτης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οπτική Γωνία / Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οι καταιγιστικές εξελίξεις μετά την εκλογή Τραμπ και το αδιέξοδο στην Ουκρανία, οδηγούν πλέον σε έναν ιδιόμορφο ευρωπαϊσμό της θωράκισης, της στρατιωτικοποίησης και των αντίστοιχων τεράστιων επενδύσεων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Κοκέτα / Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Η ψυχολόγος στην παιδοψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου παίδων «Αγία Σοφία» και συνιδρύτρια της πρώτης σχολής σκύλων οδηγών στη χώρα μας μιλά στην Κοκέτα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ