Περί αβεβαιότητος
Η βλακώδης βιαιότητα με την οποία εκφράζουν τις απόψεις τους οι πολλοί
ΟΛΑ ΣΧΕΔΟΝ ΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ μού φαίνονται στενά. Γι' αυτό ίσως ονομάζονται σχήματα. Για να έχει λόγο ύπαρξης μια φράση, οφείλει να διαπιστώνει αποφασιστικά κάτι εξαιρετικό, ελάχιστες φορές όμως η ζωή είναι τέτοια. Είναι ρευστή· πριν προλάβεις να τελειώσεις τη φράση σου, το πράγμα έχει πάει αλλού. Πολλές φορές εμπεριέχει το ακριβώς αντίθετο εκείνου που περιγράφει.
Μένει μόνο η ηδονή των λέξεων, η χάρη της προσπάθειας να ποντάρεις σ' ένα νόημα που τρεμοπαίζει.
Τα λέω αυτά για να δικαιολογήσω την απουσία μου. Τον τελευταίο καιρό, με εκπλήσσει η βλακώδης βιαιότητα με την οποία εκφράζουν τις απόψεις τους οι πολλοί. Μα δεν βλέπουν τι τους κρέμεται, αναρρωτιέμαι. Κι όχι μόνο η μαρίδα της νιότης, που περνάει φάση σπουδαιοφάνειας, γιατί ακόμη ο Πειρασμός δεν την ζύγισε να την εύρει λειψή. Αλλά και άνθρωποι που έχουν κάνει τη γύρα τους και όφειλαν να ξέρουν ότι όσα λέμε, κορδώνονται πάνω σε μια σάπια εξέδρα.
Πού βρίσκουν τόση έμφαση, τόση σιγουριά; Οι λέξεις τους, πώς είναι τόσο αποφασισμένες, τόσο σουβλερά βουτηγμένες στο δηλητήριο της μονοσήμαντης αλήθειας;
Εμένα, κάθε φράση που πάω να γραψω, σηκώνεται και με χαστουκίζει. «Ηλίθιε, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο! Για το λόγο αυτό κι αυτό κι αυτό...»
Επειδή, συνήθως έχει δίκιο, τη σβήνω από το χάρτη. Το ποστ αναβάλλεται.
Μου συμβαίνει πια και στο δρόμο. Συγκρούομαι. Αν δω από μακριά κάποιον νά 'ρχεται αφηρημένος, λέω «Μόλις με δει, μάλλον θα πάει δεξιά, οπότε ας πάω αριστερά». Μετά διακρίνω το στιγμιαίο δισταγμό στα μάτια του. Το αποδίδω στη λάθος υπόθεσή μου να πάω αριστερά. Απότομα, στρέφομαι δεξιά· τα χάνει· κανει αριστερά, αλλά για να τον διευκολύνω έχω στραφεί ήδη αριστερά εγώ· συνεχίζουμε έτσι· του κλείνω συνεχώς το δρόμο· στο τέλος πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο· αγκαλιαζόμαστε· ζητώ συγγνώμη· μουγκρίζει.
30. Όταν κάποιος έχει σιγουρευτεί για κάτι, λέει: «Ναι, ο υπολογισμός είναι σωστός», αλλά αυτό δεν το συνήγαγε από την κατάσταση βεβαιότητας στην οποία βρίσκεται. Δεν συνάγει κανείς από την ίδια του τη βεβαιότητα το πώς είναι τα πράγματα.
Η βεβαιότητα είναι, τρόπον τινά, ένας τόνος της φωνής, με τον οποίο δηλώνει κανείς πώς είναι τα πράγματα, αλλά από τον τόνο της φωνής δεν συνάγει κανείς ότι είναι και σωστά αυτά που λέει.
31. Τις προτάσεις στις οποίες επιστρέφει κανείς ξανά και ξανά λες και του έχουν κάνει μάγια — αυτές θα ’θελα να εξαλείψω από τη φιλοσοφική γλώσσα
― Λούντβιχ Βίττγκενσταϊν, Περί βεβαιότητος
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Εισαγωγή-μετάφραση: Μιλτιάδης Ν. Θεοδοσίου
33. Εξαλείφουμε λοιπόν τις προτάσεις που δεν μας πάνε παραπέρα.
