«Μην θεωρείτε τη Δημοκρατία δεδομένη», λέει η Γιούλια Ναβάλναγια, χήρα του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, σε συνέντευξή της στο αμερικανικό ΑBC.
«Θα έλεγα στους Αμερικανούς ψηφοφόρους, μην τα παίρνετε όλα σαν δεδομένα», είπε η Ναβάλναγια στο ABC σε μια συνέντευξη που παραχωρήθηκε με αφορμή την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων του Αλεξέι Ναβάλνι. «Ζείτε ακόμα σε μια δημοκρατική χώρα και εξακολουθώ να πιστεύω στους αμερικανικούς θεσμούς και απλώς, κάντε τη σωστή επιλογή», πρόσθεσε.
Η Ναβάλναγια μίλησε για την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων που έγραψε ο εκλιπών σύζυγός της, ο πιο διάσημος υπέρμαχος της δημοκρατίας της Ρωσίας και ο πιο σκληρός αντίπαλος του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Ναβάλνι πέθανε στη φυλακή τον Φεβρουάριο και το βιβλίο του, με τίτλο «Patriot» (Πατριώτης), γράφτηκε ως επί το πλείστον ενώ ήταν στη φυλακή.
Η Ναβάλναγια δεν εξέφρασε την προτίμησή της για την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις ή τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, ο σύζυγός της είχε εκφράσει την ανησυχία του για το ενδεχόμενο μιας δεύτερης προεδρίας Τραμπ σε επιστολή που έγραψε από τη φυλακή. «Η ατζέντα και τα σχέδια του Τραμπ φαίνονται πραγματικά τρομακτικά. Τι εφιάλτης», είχε γράψει ο Ναβάλνι στον φίλο του, τον φωτογράφο Γεβγένι Φέλντμαν, ο οποίος μοιράστηκε την επιστολή που είχε σταλεί τον Δεκέμβριο του 2023.
Ο Ναβάλνι πέθανε ξαφνικά σε φυλακές της Ρωσίας Φεβρουάριο. Οι ρωσικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι ο 47χρονος πέθανε από φυσικά αίτια, αλλά η οικογένειά του και οι υποστηρικτές του κατηγόρησαν το Κρεμλίνο για τη δολοφονία του.
Τον Σεπτέμβριο, το ανεξάρτητο ρωσικό ερευνητικό ειδησεογραφικό πρακτορείο The Insider είπε ότι έλαβε την αναφορά της αστυνομίας για τον θάνατο του Ναβάλνι. Σύμφωνα με πληροφορίες, ανέφερε ότι, λίγα λεπτά πριν πεθάνει, ο Ναβάλνι είχε υποστεί «έντονο πόνο» στο στομάχι του, έκανε εμετούς και είχε σπασμούς. Στην τελική έκδοση της αναφοράς της αστυνομίας, η περιγραφή των συμπτωμάτων του Ναβάλνι όπως περιγράφονται στην αρχική αναφορά -- όλα υποδηλώνουν έντονα μια πιθανή δηλητηρίαση -- είχε παραληφθεί, σύμφωνα με το The Insider.
Ο Ναβάλνι φυλακίστηκε τον Ιανουάριο του 2021 αφού αποφάσισε να επιστρέψει στη Ρωσία, παρά την σχεδόν θανατηφόρα δηλητηρίασή του με νευρικό παράγοντα μήνες νωρίτερα. Συνελήφθη κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο της Μόσχας και καταδικάστηκε σε 19 χρόνια, με κατηγορίες που καταδικάστηκαν ευρέως ως πολιτικά υποκινούμενα.
Παντρεμένη με τον Ναβάλνι για 24 χρόνια, η Ναβάλναγια συνεργάστηκε στενά μαζί του πριν από το θάνατό του, αλλά σε μεγάλο βαθμό έμεινε αόρατη. Από τον θάνατό του, έχει προχωρήσει για να καλύψει τη θέση του ως ηγέτης της αντιπολίτευσης. Ηγείται της οργάνωσής του, το Ίδρυμα Καταπολέμησης της Διαφθοράς, και κάνει εκστρατείες διεθνώς για μεγαλύτερες προσπάθειες τιμωρίας του καθεστώτος του Πούτιν.
«Όταν σκοτώθηκε, ήταν πολύ σημαντικό για μένα να δείξω ότι ήταν ικανοί να τον σκοτώσουν, να σκοτώσουν τον αρχηγό της αντιπολίτευσης. Δεν ήταν απλώς ο σύζυγός μου, ήταν πολύ στενός φίλος μου», είπε στο ABC. «Ήταν ηγέτης τον οποίο υποστήριξα και ήταν πολύ σημαντικό για μένα να δείξω ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας. Και να τον υπενθυμίσω στον κόσμο».
Η Ναβάλναγια είπε επίσης στους συμμετέχοντες στο πάνελ ότι είναι σίγουρη ότι θα αποκαλυφθεί η πλήρης ιστορία του πώς πέθανε ο σύζυγός της, σημειώνοντας ότι το κόμμα του εργάζεται για να το καταφέρει.
Η ίδια δεν μπόρεσε να παραστεί στην κηδεία του συζύγου της τον Μάρτιο -- η οποία πραγματοποιήθηκε υπό έντονους περιορισμούς στη Μόσχα -- επειδή αντιμετώπιζε πιθανή κράτηση. Ένα ρωσικό δικαστήριο διέταξε τη σύλληψή της τον Ιούλιο με την κατηγορία του εξτρεμισμού. Η Ναβάλναγια πάντως, λέει πως δεν πτοείται από πιθανές απειλές για την ευημερία της.
«Ελπίζω να μην συμβεί ποτέ, αλλά αν συμβεί κάτι με εμένα, θα υπάρχουν άλλοι άνθρωποι και θα υπάρχουν άνθρωποι που [θα] πολεμούν με το καθεστώς του Πούτιν για πολλά χρόνια», είπε.
Παρά τους κινδύνους για την ίδια, η Ναβάλναγια είπε ότι και οι δύο ήθελαν να επιστρέψει ο Ναβάλνι στη Ρωσία, ελπίζοντας να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους στη χώρα τους «να μην φοβούνται». «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στη Ρωσία ενάντια στο καθεστώς του Πούτιν», είπε. «Φυσικά, ήταν μια επιλογή να μείνει κάπου στο εξωτερικό στην εξορία. Αλλά όταν το σκέφτομαι, σκέφτομαι ότι θα ήταν δυστυχισμένος».
Στο βιβλίο του, ο Ναβάλνι εξέφρασε την πεποίθησή του ότι δεν θα αφεθεί ποτέ ελεύθερος όσο παρέμενε το καθεστώς του Πούτιν και ότι οι αρχές πιθανότατα θα τον δηλητηρίαζαν. Είχε γράψει επίσης για τις σκληρές συνθήκες στη φυλακή και την πεποίθησή του ότι η επιστροφή στη Ρωσία άξιζε τον κόπο παρά τη φυλάκισή του. Εξιστόρησε επίσης μια από τις επισκέψεις της Ναβαλνάγια τις πρώτες μέρες της φυλάκισής του, κατά την οποία αποδέχθηκαν ότι πιθανότατα θα πέθαινε στην κράτηση.
«Ήταν μια από εκείνες τις στιγμές που συνειδητοποίησες ότι βρήκες το σωστό άτομο. Ή μήπως σε βρήκε εκείνη. Πού αλλού θα μπορούσα να βρω κάποιον που θα μπορούσε να συζητήσει τα πιο δύσκολα θέματα μαζί μου χωρίς πολύ δράμα και δάκρυα;» γράφει ο Ναβάλνι. «Το κατάλαβε πλήρως και, όπως εγώ, ελπίζει για το καλύτερο, αλλά περιμένει και έχει προετοιμαστεί για το χειρότερο. Τη φίλησα στη μύτη και ένιωσα πολύ καλύτερα».
Η Ναβάλναγια είπε ότι αυτό που της λείπει περισσότερο μετά τον θάνατο του συζύγου της είναι να γυρίζει σπίτι και να περνά τα βράδια της μιλώντας μαζί του.
«Μάλλον μου λείπουν τα βράδια μαζί του. Όταν γυρνάω σπίτι, κάθομαι εδώ και μιλάω μαζί του και θέλω να επιστρέψω σπίτι και να το μοιραστώ μαζί του και να το συζητήσουμε. Και όλα αυτά, ξέρεις, πολύ συνηθισμένα πράγματα, φυσικά μου λείπουν πολλά».
Με πληροφορίες από ABC News
