Είστε αδέρφια, μεγαλώσατε μαζί, οπότε φαντάζομαι ότι θα έχετε αρκετές κοινές προσλαμβάνουσες και ερεθίσματα. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι ομοιότητες στον τρόπο που αντιλαμβάνεστε και εκτελείτε τη φωτογραφία και πού διαφοροποιείστε;
Κωνσταντίνος Σοφικίτης: Νομίζω ότι και οι δύο έχουμε μεγάλη ευαισθησία στον τρόπο προσέγγισης της φωτογραφίας. Δείχνουμε σεβασμό όταν φωτογραφίζουμε ανθρωποκεντρικά και νιώθουμε δέος όταν φωτογραφίζουμε τοπία. Πιστεύω ότι διαφοροποιούμαστε στον τρόπο που φωτογραφίζουμε τοπία, γιατί τα πανοραμικά τοπία που κάνει ο Πέτρος δεν θα τα αντιλαμβανόμουν εγώ, και συνεπώς θα τα φωτογράφιζα πολύ δύσκολα. Στο φωτορεπορτάζ και στην καταγραφή ενός τόπου μέσα από τους ανθρώπους, που μας γοητεύει ιδιαίτερα, θεωρώ πως εγώ, λόγω μεγαλύτερης εξωστρέφειας, έχω την άνεση να βρίσκομαι πιο κοντά σε ανθρώπους και να τους φωτογραφίζω. Αντίθετα ο Πέτρος πιστεύω ότι έχει μετατρέψει την εσωστρέφεια του στο δυνατό του σημείο και η «αποστασιοποίησή» του κάποιες φορές μας δίνει πολύ δυνατές εικόνες ντοκιμαντέρ με αυθορμητισμό.
Πέτρος Σοφικίτης: Ο πατέρας μας είναι φωτογράφος. Δεν επενέβη ποτέ άμεσα στη διαμόρφωση της ματιάς μας, αλλά ήταν πάντα παρών, ως διακριτικός παρατηρητής. Όταν βρισκόμασταν σε αδιέξοδο ήταν κοντά μας για να μας συμβουλεύσει. Έχοντας πάντα ως αφετηρία κοινά βιώματα, ο καθένας μας σταδιακά διαμορφώνει ένα δικό του ύφος. Σίγουρα διαφέρουμε στην επιλογή των φακών και των μηχανών μας - είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει πάντα την τελική ματιά.
Για τα ταξίδια που επιλέγουμε εμείς, αφορμή είναι η περιέργεια μας για τόπους και ανθρώπους που μερικά χρόνια μετά θα έχουν χαθεί τελείως, τόσο στην Ελλάδα και στα απομακρυσμένα χωριά της όσο και σε χώρες με ολοκληρωτικά καθεστώτα που μοιάζουν παγιδευμένες στον χρόνο.
— Πώς επιλέγετε τους προορισμούς που επισκέπτεστε και τι είδους έρευνα κάνετε πριν βρεθείτε εκεί;
ΚΣ: Θα έλεγα ότι περισσότερο «μας επιλέγουν» οι προορισμοί παρά εμείς εκείνους. Κάποιες φορές ταξιδεύουμε, λόγω της επαγγελματικής μας ενασχόλησης με τη φωτογραφία γάμων, σε αρκετές χώρες εντός και εκτός Ευρώπης, είτε για τις ανάγκες κάποιας καμπάνιας ή για την δημιουργία μιας φωτογραφικής ταξιδιωτικής ενότητας ενός τόπου που στη συνέχεια παραχωρούμε σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά που ασχολούνται με τα ταξίδια. Για τα ταξίδια που επιλέγουμε εμείς, αφορμή είναι η περιέργεια μας για τόπους και ανθρώπους που μερικά χρόνια μετά θα έχουν χαθεί τελείως, τόσο στην Ελλάδα και στα απομακρυσμένα χωριά της όσο και σε χώρες με ολοκληρωτικά καθεστώτα που μοιάζουν παγιδευμένες στον χρόνο.
Πρόσφατα αγόρασα από ένα βιβλιοπωλείο στο Λονδίνο έναν Άτλαντα με κρατίδια σε ολόκληρο τον κόσμο που δεν έχουν αναγνωριστεί και ένα βιβλίο με road trips στην κεντρική και νότια Αμερική που σίγουρα θα ξεφυλλίσουμε.
ΠΣ: Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη διαδικασία στην επιλογή του προορισμού. Έναυσμα μπορεί να αποτελέσει κάποιο άρθρο που θα διαβάσουμε, οι ιστορίες φίλου που επισκέφτηκε μία τοποθεσία και μας κίνησαν την περιέργεια ή κάποια επικείμενη δουλειά, ενώ μερικές φορές είναι απλά θέμα τύχης.
Άπαξ όμως και αποφασίσουμε να πάμε κάπου, η έρευνα ξεκινάει άμεσα, κυρίως σημειώνοντας ποια είναι τα πιο τουριστικά σημεία ώστε να τα αποφύγουμε. Μετά επιλέγουμε να μείνουμε σε κάποια πόλη ή χωριό που να μας δίνει δυνατότητα επαφής με τον γηγενή πληθυσμό. Συνήθως τις πληροφορίες που αποκομίζεις από τους ντόπιους δεν τις βρίσκεις σε τουριστικούς οδηγούς. Πότε δεν φτιάχνουμε ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα, αφήνουμε το μέρος να μας πάει όπου αυτό θέλει... Είναι μια συνήθεια που έχουμε υιοθετήσει από την αγαπημένη μας Ικαρία.
Περιγράψτε μου με συντομία τι σας έχει μείνει πιο έντονο ως ανάμνηση από την Καραϊβική και το Βιετνάμ και πώς θα χαρακτηρίζατε οπτικά αυτά τα μέρη;
ΠΣ: Στα Μπαρμπέιντος μου έκανε εντύπωση το χαμόγελο και η καλή διάθεση των ντόπιων να μας δώσουν οποιαδήποτε πληροφορία, σε αντίθεση με την αγένεια σε οποιοδήποτε γκισέ, από το αεροδρόμιο μέχρι το σουπερμάρκετ. Στον ελεύθερο χρόνο τους φαίνονται ιδιαίτερα χαρούμενοι και ανέμελοι. Την Κυριακή τους έβλεπες όλους συναθροισμένους στις εκκλησίες τους, να ακούνε σιωπηλά το κήρυγμα και μετά να τραγουδούν, ντυμένοι με τα καλά τους ρούχα. Ένας από τους φίλους μας είναι σέρφερ και κάθε πρωί τρέχαμε από παραλία σε παραλία κυνηγώντας τα κύματα. Ένα πρωινό, ψάχνοντας, ένα πιτσιρίκι μας έστειλε σε μια μικρή και άδεια παραλία με ένα εργοστάσιο. Μέσα σε λίγη ώρα φώναξε τους φίλους του και γέμισαν τα κύματα με παιδάκια που έπαιζαν.
Στην Αγ. Λουκία, υπήρχε έντονο το κοντράστ των πολυτελών ριζόρτ σε σχέση με τη φτώχεια του ντόπιου πληθυσμού. Φωτογραφικά, θα τη χαρακτήριζα μια όαση, η Αγ. Λουκία μας έδωσε ένα πάρα πολύ όμορφο φως.
ΚΣ: Έντονες αναμνήσεις από το ταξίδι μου στο Βιετνάμ έχω από τη σχεδόν τυχαία επίσκεψη μου με δύο περιπετειώδεις συνταξιδιώτες στους πρόποδες των Ιμαλαΐων και από τη γνωριμία μας με φυλές του βόρειου Βιετνάμ. Είναι από εκείνες τις φορές που το πρωτόκολλο επικοινωνίας περιορίζεται στη γλώσσα του σώματος, η οποία ωστόσο μπορεί να κάνει μια «συζήτηση» να διαρκέσει πολλές ώρες. "Analog people in a digital world" είναι τα λόγια με τα οποία θα περιέγραφα αυτό το ταξίδι, αυτό τον τίτλο έδωσα στη φωτογραφική μου ενότητα για αυτή τη χώρα.
— Τι εξοπλισμό χρησιμοποιείτε και με ποιες κάμερες έχουν τραβηχτεί οι φωτογραφίες που βλέπουμε;
ΠΣ: Canon Mark III. Επειδή ο αγαπημένος μου 50αρης ήταν στο σέρβις, το 90% του ταξιδιού το έβγαλα με τον 16-35 και το υπόλοιπο 10% με τον 70-200.
ΚΣ: Nikon d750 με δύο σταθερούς φακούς 50mm / 1.4f και 180mm / 2.8f και έναν ευρυγώνιο ζουμ φακό 17-35mm / 2.8f.
— Οι διαχωριστικές γραμμές που διακρίνουν την καρποσταλική-τουριστική απεικόνιση ενός τόπου από την καθημερινή σοσιαλμιντιακή καταγραφή και την πραγματική καλλιτεχνική φωτογραφία είναι πλέον λεπτές. Τοποθετηθείτε ως προς αυτή τη διαπίστωση, σε σχέση με τη δική σας δουλειά.
ΚΣ: Η καρποσταλική απεικόνιση έχει όμορφα χρώματα αλλά της λείπει η πραγματική ατμόσφαιρα ενός τόπου. Η καθημερινή σοσιαλμιντιακή καταγραφή κάποιες φορές μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέρουσα και «ζωντανή» με έλλειψη ωστόσο προσωπικής καλλιτεχνικής προσέγγισης. Η μεγάλη τεχνολογική εξέλιξη στη φωτογραφία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσωπική αισθητική ενός ανθρώπου για τον οποίο η φωτογραφία αποτελεί μέσο εκτόνωσης και εξωστρέφειας. Αυτό που χαρακτηρίζει τη δουλειά μας, συνεπώς, θα έλεγα ότι είναι η «πινελιά» εκείνη που προσπαθούμε να της δώσουμε για να μείνει ζωντανή μέσα στον χρόνο.
ΠΣ: Επειδή ποτέ δεν κυνηγάμε κάτι συγκεκριμένο, αφήνουμε ελεύθερη τη ματιά μας και στο τέλος κάθε ταξιδιού παρουσιάζουμε την εμπειρία μας. Ας πούμε σαν ένα εικονογραφημένο ημερολόγιο.
— Τελικά τα σόσιαλ μίντια και τα σμάρτφον έχουν αλλοιώσει ή ευνοήσει την τέχνη της φωτογραφίας;
ΚΣ: Τόσο τα σόσιαλ μίντια όσο και οι ευκολίες που σου δίνει ένα σμάρτφον είναι σίγουρα πολύ χρήσιμα εργαλεία για τους φωτογράφους. Από την άλλη, μερικές μόλις δεκαετίες πριν, που η χρήση τους ήταν ανύπαρκτη, για να γίνει κάποιος φωτογράφος χρειαζόταν πολλή υπομονή και γνώση με αποτέλεσμα να διαθέτει μεγαλύτερη καλλιτεχνική αρτιότητα σε σχέση με κάποιον σήμερα, που η ευκολία των φίλτρων και του καλού ή φτηνού εξοπλισμού τον προσδιορίζει ως φωτογράφο.
Ωστόσο, τόσο παλαιότερα χωρίς την ύπαρξη τεχνολογικών μέσων όσο και σήμερα με τη χρήση αυτών, παράγονται πολύ ενδιαφέρουσες, ιδιαίτερες και διαχρονικές δουλειές. Θεωρώ συνεπώς πως τα σόσιαλ μίντια και τα σμάρτφον έχουν ευνοήσει τη διάδοση της τέχνης της φωτογραφίας άλλα όχι απαραίτητα και την ίδια την τέχνη της φωτογραφίας.
ΠΣ: Σίγουρα έχουν βοηθήσει να διαδοθεί η φωτογραφία σε περισσότερο κόσμο. Το μέσο γίνεται άμεσα διαθέσιμο σε ευρύ κοινό, το οποίο, ωστόσο, δυστυχώς δεν έχει πάντα την παιδεία και τη γνώση να τραβήξει μια σωστή φωτογραφία. Από την άλλη, ένας φωτογράφος μπορεί πλέον να κάνει πιο εύκολα το έργο του γνωστό.
— Πείτε μου την άποψή σας για το αμφιλεγόμενο ζήτημα του ασπρόμαυρου στη φωτογραφία. Πότε το επιλέγετε και γιατί; Γενικά πώς συμπεριφέρεστε ως προς το ρετούς, τα φίλτρα και τις λοιπές τεχνολογικές ευκολίες;
ΚΣ: Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία ονοματίζεται ευκολότερα καλλιτεχνική. Κάποιες φορές καλύπτει τις ατέλειες μιας έγχρωμης, είτε χρωματικά είτε τεχνικά, και κάποιες άλλες αναδεικνύει τα δυνατά σημεία μιας εικόνας. Και στις δύο περιπτώσεις εξυπηρετεί ένα καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Θεωρώ ωστόσο ότι είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείς το ασπρόμαυρο για να αξιοποιήσεις και να αναδείξεις μια εικόνα παρά για να «καμουφλάρεις» τις αδυναμίες της. Από την άλλη, όσο σημαντική και καθοριστική μπορεί να είναι η επεξεργασία των εικόνων, άλλο τόσο καταστροφική μπορεί να αποβεί. Μας αρέσουν πολύ τα φυσικά χρώματα και οι εκφράσεις σε μια εικόνα, οπότε θα έλεγα ότι αξιοποιούμε τις τεχνολογικές ευκολίες για να τα αναδείξουμε και όχι για να τα παραποιήσουμε.
ΠΣ: Για μένα είναι θέμα ενστίκτου. Υπάρχουν φορές που ξέρω ότι μια φωτογραφία θα την κάνω ασπρόμαυρη από τη λήψη της και άλλες το αποφασίζω κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας, αλλά πότε δεν θα κρατήσω δύο διαφορετικές εκδοχές της ίδιας φωτογραφίας. Αναφορικά με την επεξεργασία, επειδή είχα την τύχη να δουλέψω σε σκοτεινό θάλαμο κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων, χρησιμοποιώ το Photoshop σα να ήταν σκοτεινός θάλαμος.
— Εκτός από την ταξιδιωτική φωτογραφία, ασχολείστε και με πιο εμπορικά είδη, όπως η φωτογράφιση γάμων και εκδηλώσεων. Είναι κάτι που επιλέγετε αποκλειστικά για βιοποριστικούς λόγους ή το βλέπετε ως μέρος της όλης καλλιτεχνικής σας ενασχόλησης και προσπαθείτε να του προσδώσετε τον δικό σας χαρακτήρα;
ΠΣ: Ίσως φανώ λίγο εριστικός, αλλά θεωρώ ότι αν κάποιος το κάνει αποκλειστικά και μόνο για βιοποριστικούς λόγους, ή ντρέπεται να το συμπεριλαμβάνει στις υπηρεσίες του, καλύτερα να μην το κάνει καθόλου. Στον γάμο έχεις να κάνεις 100% με ανθρώπους και πρέπει η προσέγγισή σου να είναι πρώτα 100% ανθρώπινη και μετά φωτογραφική. Κάθε ώρα της ημέρας μπορεί να προσφέρει πολύ όμορφες στιγμές. Αν σκέφτεσαι πόσο θα ήθελες να ήσουν κάπου αλλού, πάει, τις έχασες. Λόγω αυτής μας της ενασχόλησης, έχουμε ταξιδέψει σχεδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα και πάντα φροντίζουμε να καθόμαστε κάποιες μέρες παραπάνω προς δική μας τέρψη.
ΚΣ: Η ενασχόληση μας με τη φωτογραφία ξεκινά αρκετά χρόνια πριν. Ο καθένας δουλεύει με δικό του τρόπο και αισθητική. Τα ταξίδια άλλες φορές ήταν η αιτία και άλλες φορές έγιναν η αφορμή για να φωτογραφίσουμε. Τα τελευταία χρόνια ασχοληθήκαμε με φωτογραφία μόδας, διαφημιστικές καμπάνιες ρούχων και προϊόντων και με το στούντιο. Όλα βοήθησαν στην εξέλιξη μας τεχνικά και επαγγελματικά και ασφαλώς μας εξυπηρέτησαν και βιοποριστικά.
Η κάλυψη ενός γάμου απαιτεί υψηλό επίπεδο γνώσεων σε διαφορετικά είδη φωτογραφίας, όπως η φωτογράφιση λεπτομερειών, πορτρέτου, τοπίων, ντοκιμαντέρ, φωτορεπορτάζ - και όλα αυτά μέσα σε μερικές ώρες που οι συνθήκες δεν είναι ποτέ οι ίδιες και το οποιοδήποτε λάθος δεν συγχωρείται. Με αυτή την προσέγγιση λοιπόν, η κάλυψη για ένα σημαντικό γεγονός όπως είναι ο γάμος αποτελεί φωτογραφική πρόκληση για εμάς και όχι ένα εμπορικό είδος διεκπεραιωτικού χαρακτήρα.
— Τι έχετε αποκομίσει από τα ταξίδια σας για τις εικόνες του κόσμου μας; Ποιος τόπος και ποιος λαός/φυλή/κοινωνική ομάδα σας έχει κάνει μεγαλύτερη εντύπωση;
ΚΣ: Ένα ταξίδι μακριά από τον τόπο σου σε κάνει να παρατηρείς, να αφουγκράζεσαι τους ανθρώπους, τα ήθη και τα έθιμα τους. Αυτό το διαπίστωσα όταν άρχισα να συμπεριφέρομαι σαν ταξιδιώτης με μεγάλη περιέργεια σε ταξίδια μου στην Ελλάδα. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχω επισκεφτεί χώρες της Λατινικής Αμερικής (Περού, Βολιβία, Κολομβία και Εκουαδόρ) όπου έζησα για σχεδόν πέντε μήνες κάνοντας εθελοντισμό με μικρά παιδιά, πεζοπορίες στις Άνδεις και στον Αμαζόνιο και road trips με καλούς φίλους. Χώρες «παγιδευμένες» στον χρόνο όπως είναι η Κούβα. Χώρες με συγκλονιστική πρόσφατη ιστορία όπως το Βιετνάμ. Φτωχογειτονιές ανάμεσα σε ένα φουτουριστικό συνονθύλευμα με ουρανοξύστες στο Χονγκ Κονγκ. Τη Νέα Υόρκη που είναι μια κατηγορία από μόνη της. Γνώρισα, κουβέντιασα και ήπιαμε μπόλικο ρούμι με surf legends και καλούς φίλους στα νησιά Μπαρμπέιντος και επισκέφτηκα με το πρώτο φως της ημέρας ψαροχώρια στην Αγία Λουκία, στην Καραϊβική. Ταξίδεψα και έζησα σχεδόν σε όλες τις μεγάλες πόλεις τις Ευρώπης. Σε κάθε ένα ξεχωριστά από αυτά τα ταξίδια αισθάνομαι μεγάλη τύχη για τους ανθρώπους που γνώρισα, τις ιστορίες που άκουσα και όλα αυτά αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης. Αν ωστόσο είχα να επιλέξω έναν τόπο με τους ανθρώπους του που να μου προκαλεί θαυμασμό και να με γοητεύει όσες φορές και να τον επισκεφτώ, είναι η Ικαρία. Επισκέπτομαι την Ικαρία σχεδόν τα τελευταία 10 χρόνια χειμώνα και καλοκαίρι και έχω την αίσθηση ότι αυτός ο τόπος έχει πάντα κάτι απρόβλεπτο και μαγικό που σε κάνει να θέλεις να επιστρέφεις ξανά και ξανά.
ΠΣ: Από όποιο μέρος και να έχω πάει πάντα καταλήγω να προτιμάω τη χώρα μας. Είναι στενάχωρο που δεν την αξιοποιούμε σωστά. Είναι γεμάτη όμορφα μέρη, νησιά, ορεινούς προορισμούς και φιλόξενους ανθρώπους. Πάντα όμως, και για μένα, θα ξεχωρίζει η Ικαρία και οι άνθρωποί της.
— Ποια είναι η αγαπημένη σας φωτογραφία που έχετε τραβήξει μέχρι σήμερα; Πείτε μου δυο λόγια γύρω από αυτή.
ΠΣ: Πέρσι είχα τη χαρά να λάβω μέρος στης δράσεις της Σύμπλευσης, η οποία είναι μια ομάδα που προσφέρει ιατρικές υπηρεσίες και έργα υποδομής σε ακριτικά νησιά. Σε κάθε νησί που πάμε, υπάρχει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εργασιών από τις 9 το πρωί. Εγώ ξεκινάω τη μέρα μου από τις 6.30 ώστε να έχω λίγο χρόνο να περιηγηθώ στο νησί. Η φωτογραφία που παραθέτω προέκυψε σε μια από αυτές τις περιηγήσεις. Βρισκόμασταν στη Φολέγανδρο και είχα αποφασίσει να ανέβω στην εκκλησία της Παναγίας για να προλάβω το πρώτο φως. Συνάντησα έναν βοσκό που έδινε τροφή στα ζωντανά του. Του έπιασα για λίγο τη κουβέντα και στη διάρκεια αυτής της συνομιλίας, απαθανάτισα τη συγκεκριμένη στιγμή.
ΚΣ: Εγώ δεν ξέρω αν μπορώ να ξεχωρίσω μία αγαπημένη εικόνα. Αγαπώ αρκετές και αυτές είναι τις περισσότερες φορές περιβαλλοντικά πορτρέτα ή σημασιολογικές εικόνες δρόμου. Επέλεξα ωστόσο τη συγκεκριμένη, όχι γιατί είναι η «αγαπημένη» μου αλλά γιατί περιγράφει με τον δικό της τρόπο την προσωπική μου πορεία, ανέλιξη και αναζήτηση. H ονομασία που της έχω δώσει είναι "a graveyard full of memories hidden".
Βιετνάμ, από τον Κωνσταντίνο Σοφικίτη
Μπαρμπέιντος & Αγ. Λουκία, από τον Πέτρο Σοφικίτη
