Ένας Αθηναίος τη δεκαετία του '30 μπορούσε να διακρίνει πολύ συχνά, μία στις τρεις μέρες περίπου (34% συχνότητα), ακόμα και τα σπίτια στην Αίγινα. Αυτού του είδους η ορατότητα μειώθηκε τις επόμενες δεκαετίες και την περίοδο 2004-2013 η συχνότητα έφθασε μόλις το 2%.
▼
Αυτό αποκαλύπτει μια νέα έρευνα, η πρώτη του είδους στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, σε τόσο μεγάλο βάθος χρόνου (1931-2013) του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με επικεφαλής την ερευνήτρια Δήμητρα Φούντα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ατμοσφαιρική Χημεία και Φυσική» της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών.
▼
Το αντικείμενο της έρευνας, δηλαδή η ορατότητα, δεν πρέπει να εκλαμβάνεται μόνο ως αισθητική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των μεγαλουπόλεων αλλά, σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες, αποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη για την ποιότητα του αέρα και κυρίως για την ποσότητα των αιωρούμενων σωματιδίων άνθρακα, θείου κ.ά.
▼
Η έρευνα βασίζεται σε δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κατόπν αδιάλειπτων παρατηρήσεων από τον Λόφο των Νυμφών στο Θησείο τουλάχιστον τρεις φορές κάθε μέρα εδώ και οκτώ δεκαετίες. Το μόνο κενό στις παρατηρήσεις καταγράφηκε για διάστημα 6 ημερών κατά τα Δεκεμβριανά του 1944.
▼
Όπως έδειξε η ανάλυση των δεδομένων, η ορατότητα στην Αθήνα μειώνεται κατά 2,8 χλμ. περίπου κάθε δεκαετία ή 280 μέτρα τον χρόνο. Πολύ περιορισμένη ορατότητα (μικρότερη των δύο χιλιομέτρων) εμφανιζόταν τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 σε ποσοστό μόνο 2%, ενώ αυξήθηκε σε ποσοστό περίπου 25% μετά το 2004.
▼
Η μείωση εντάθηκε τη δεκαετία του 1950, όταν ο πληθυσμός της Αθήνας διογκώθηκε, με την αστικοποίηση και ανέγερση κτιρίων να αυξάνονται με αλματώδεις ρυθμούς, όπως και ο αριθμός των αυτοκινήτων στους δρόμους της Αθήνας. Την ίδια περίοδο αυξάνονται δραματικά οι εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων στην Ευρώπη, οι οποίες σχεδόν τριπλασιάστηκαν μεταξύ 1950 και 1980.
▼
Αυτό που δεν εξέπληξε πολλούς είναι ότι, σύμφωνα με τους ερευνητές, πολύ μεγάλο ποσοστό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή μας συνδέεται με μεταφορά ρύπων από ευρωπαϊκές πηγές. Έτσι εξηγείται και η ταυτόχρονη μείωση της ορατότητας που παρατηρείται σε μη αστικούς σταθμούς στην Ελλάδα από το 1960 και μετά.
▼
Κατά τη δεκαετία του 1980 στην Ευρώπη πάρθηκαν αντιρρυπαντικά μέτρα, κάτι που, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση στην ανατολική Ευρώπη, οδήγησε σε μείωση των εκπομπών και σταθεροποίηση, ακόμα και βελτίωση της ορατότητας σε πολλές περιοχές.
▼
Στην Αθήνα, μετά το 2004 και τη βελτίωση των υποδομών μεταφοράς που έγινε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες (μετρό, τραμ, Αττική Οδός), παρατηρείται σταθεροποίηση ή ακόμη και οριακή βελτίωση, καθώς καταγράφεται μείωση της συγκέντρωσης των αιωρούμενων στην ατμόσφαιρα σωματιδίων, με εξαίρεση τα σωματίδια που συνδέονται με την καύση ξύλων στο τζάκι – ένα φαινόμενο που εντάθηκε ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια.
▼
Ένα ακόμη εύρημα της μελέτης είναι η εποχικότητα που χαρακτηρίζει διαχρονικά την ορατότητα στην Αθήνα. Συγκεκριμένα, όποιος θέλει να απολαύσει το αττικό πεδίο, τον Μάρτιο θα δυσκολευτεί. Τη συγκεκριμένη περίοδο του έτους τα επίπεδα υγρασίας είναι ακόμα υψηλά, ενώ η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων, λόγω μεταφερόμενης σκόνης, γύρης κ.λπ., είναι αυξημένη. Όταν αυξάνεται η υγρασία, η ορατότητα μειώνεται, ενώ αντίθετα αυξάνεται, όταν επικρατούν ισχυροί άνεμοι στην πόλη. Η χαμηλότερη ορατότητα παρατηρείται όταν φυσάνε νοτιάδες που μεταφέρουν υγρές αέριες μάζες από τη θάλασσα και συχνά σκόνη από την Αφρική. Οι ασθενείς άνεμοι ευνοούν τη συγκέντρωση ρύπων και φωτοχημικού νέφους πάνω από την πόλη.
▼
Γενικότερα, τους ζεστούς και ξηρούς μήνες η ορατότητα εμφανίζεται μεγαλύτερη. Η μεγαλύτερη ορατότητα παρατηρείται όταν επικρατούν βορειοδυτικοί άνεμοι –που είναι πιο ξηροί, καθώς έχουν χάσει την υγρασία τους, διασχίζοντας τα ψηλά ελληνικά όρη, όπως η Πίνδος– και αυτό δεν έχει αλλάξει, από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα, οι ψηλές οροσειρές της δυτικής Ελλάδας μπλοκάρουν μέρος της μεταφερόμενης ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τη ΒΔ Ευρώπη. Οι πιο συχνοί άνεμοι στην Αθήνα είναι από βόρεια-βορειοανατολική κατεύθυνση (38%) και ακολουθούν οι νότιοι-νοτιοδυτικοί (27%).
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
