Το ζήτημα του ονόματος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν είναι μια τυπική διαφορά μεταξύ ιστορικών γεγονότων ή συμβόλων. Από το 1991, όταν η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας αποσχίστηκε από την ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία και κήρυξε την ανεξαρτησία της με την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας», η πρόβλεψη του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ότι κανείς δεν θα θυμάται το θέμα των Σκοπίων δέκα χρόνια μετά δεν έχει επιβεβαιωθεί, αφού αποτελεί ένα θέμα που ακόμη δεν έχει επιλυθεί.
• Να υπενθυμίσουμε ότι γεωγραφικά ο όρος «Μακεδονία» αναφέρεται σε μια ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται στο σημερινό έδαφος διαφόρων βαλκανικών χωρών, με το μεγαλύτερο τμήμα της να βρίσκεται στην Ελλάδα και μικρότερα τμήματά της στη πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, στη Βουλγαρία και στην Αλβανία.
• Η ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο στρατάρχης Τίτο διαχώρισε από τη Σερβία την περιοχή που μέχρι τότε αποκαλούνταν Vardar Banovina (δηλαδή τη σημερινή πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), χορηγώντας της καθεστώς ομόσπονδης συνιστώσας της τότε νέας ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας και μετονομάζοντάς την αρχικά σε Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας και στη συνέχεια σε Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Ταυτόχρονα, άρχισε να καλλιεργεί την ιδέα ενός χωριστού και διακριτού «μακεδονικού έθνους». Ο λόγος που ο Τίτο προέβη σε αυτή την κίνηση αφορούσε τη δίοδο που ήθελε να δημιουργήσει προς το Αιγαίο.
Τον Αύγουστου του 1992 η Ρωσία αποφασίζει να αναγνωρίσει τα Σκόπια ως Δημοκρατία της Μακεδονίας και ακολουθούν Βουλγαρία, Κροατία, Τουρκία, Σλοβενία και Λιθουανία.
• «Η (αμερικανική) κυβέρνηση θεωρεί ότι αναφορές του τύπου μακεδονικό "έθνος", μακεδονική "Μητέρα Πατρίδα" ή μακεδονική "εθνική συνείδηση" αποτελούν αδικαιολόγητη δημαγωγία που δεν αντικατοπτρίζει καμία πολιτική πραγματικότητα και βλέπει σε αυτές την αναγέννηση ενός πιθανού μανδύα που θα υποκρύπτει επιθετικές βλέψεις εναντίον της Ελλάδας» ανέφερε τηλεγράφημα του State Department τον Δεκέμβριο του 1944.
• Έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του '90 η Ελλάδα αντιδρά στις αλυτρωτικές βλέψεις της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, συγκαλείται το πρώτο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, ενώ πραγματοποιείται μεγάλο συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη. Είναι η περίοδος κατά την οποία ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ βρίσκεται στη ΔΕΘ, δηλώνει συγκινημένος μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες ότι η Μακεδονία είναι ελληνική.
• Η ΕΟΚ και η πορτογαλική προεδρία παρεμβαίνουν και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Κοινότητας αναθέτει στον προεδρεύοντα Πορτογάλο υπουργό Εξωτερικών Ζοάο Πινέιρο την κατάθεση πρότασης επίλυσης. Το συγκεκριμένο σχέδιο φέρει το όνομα Πακέτο Πινέιρο, στο οποίο προτείνεται η σύνθετη ονομασία Νέα Μακεδονία. Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από την ελληνική πλευρά με την αιτιολογία ότι η Ελλάδα δεν επρόκειτο να αναγνωρίσει κράτος στην ονομασία του οποίου θα υπήρχε ο όρος ή παράγωγο του όρου «Μακεδονία». Μετά το τέλος του συμβουλίου ο υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς αποπέμπεται από την κυβέρνηση.
• Όμως, τον Αύγουστου του 1992 η Ρωσία αποφασίζει να αναγνωρίσει τα Σκόπια ως Δημοκρατία της Μακεδονίας και ακολουθούν Βουλγαρία, Κροατία, Τουρκία, Σλοβενία και Λιθουανία.
• Το 1993, κατόπιν σύστασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, με απόφαση της γενικής συνέλευσης, έγινε δεκτή στα Ηνωμένα Έθνη με αυτή την προσωρινή ονομασία έως ότου εξευρεθεί μια από κοινού συμφωνημένη λύση. Έναν χρόνο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1994, η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου αποφασίζει την επιβολή εμπάργκο στη γειτονική χώρα.
• Το 1995 οι δύο χώρες συνομολόγησαν μια Ενδιάμεση Συμφωνία, η οποία επέβαλε έναν δεσμευτικό «κώδικα συμπεριφοράς». Στη βάση της συμφωνίας αυτής τα δύο μέρη ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
• Το 1997 η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο «παγώνει» τις συνομιλίες ανάμεσα στις δύο χώρες, ενώ το 2001, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Διαβαλκανικής, πέφτει στο τραπέζι το όνομα «Γκόρνα Ματσεντόνια» (Άνω Μακεδονία). Τον Νοέμβριο του 2004, και ενώ Πλανητάρχης είναι ο Τζορτζ Μπους, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοινώνουν ότι προχωρούν στην αναγνώριση της γειτονικής χώρας ως Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
• Έναν χρόνο μετά, την άνοιξη του 2005, κατατίθεται η πρόταση του Μάθιου Νίμιτς για υιοθέτηση του ονόματος «Republika Makedonija-Skopje» που θα αφορούσε τη διεθνή παρουσία της ΠΓΔΜ. Την ίδια στιγμή η γειτονική χώρα θα διατηρούσε τη συνταγματική της ονομασία για εσωτερική χρήση αλλά και στις διμερείς διπλωματικές σχέσεις που είχε συνάψει με όσες χώρες την είχαν αναγνωρίσει ως Δημοκρατία της Μακεδονίας. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους ο Μάθιου Νίμιτς καταθέτει νέα πρόταση διπλής ονομασίας «Republica Makedonija - Republica Makedonija-Skopje». Κι αυτή απορρίφθηκε από την ελληνική πλευρά.
• Το 2008 πραγματοποιείται στο Βουκουρέστι η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, στην οποία η ΠΓΔΜ εκφράζει την πρόθεσή της να ενταχθεί στους κόλπους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής στο επίσημο δείπνο εργασίας της πρώτης ημέρας της συνόδου ξεκαθαρίζει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ από τη στιγμή που δεν έχει εξευρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση και ότι οποιαδήποτε λύση βρεθεί θα πρέπει να έχει την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και να είναι μόνιμη και όχι προσωρινή. Δέκα χρόνια μετά, το πρόβλημα παραμένει.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
