Το σινεμά της Ανατολικής Ευρώπης (και της κεντρικής, της περιοχής που κάποτε ονομαζόταν ανατολικό μπλοκ) ζει τις καλύτερες μέρες του από τα ’60s, οι νέοι σκηνοθέτες φτιάχνουν εξαιρετικά ρεαλιστικά δράματα και έχουν αδυναμία στους νεαρούς πρωταγωνιστές. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν δώσει μερικές σπουδαίες ταινίες και πολύ περισσότερες καλές, με ιστορίες ενηλικίωσης που αν τις δεις συνολικά φαίνονται κάπως εμμονικές αλλά είναι πολύ λογικό το σινεμά των νέων δημιουργών να έχει νέους πρωταγωνιστές. Τουλάχιστον βλέπεις ωραία πρόσωπα. Αυτοί είναι δέκα από τους σκηνοθέτες που αξίζει να ψάξεις και μια λίστα με ταινίες που σε συστήνουν στο σύγχρονο σινεμά της Ευρώπης που θα προτιμούσε να μας δει εκτός ευρώ…
Harmony Lessons
του Emir Baigazin
Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του 30χρονου Emir Baigazin από το Καζακστάν, το Harmony Lessons (2103), είναι ένα δυνατό δράμα με πρωταγωνιστές εφήβους, που κέρδισε την Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο πριν από δύο χρόνια (δεν είναι απλή σύμπτωση το γεγονός ότι και οι έντεκα ταινίες της λίστας έχουν νεαρούς πρωταγωνιστές, προφανώς τα coming-of-age δράματα είναι αδυναμία των νέων σκηνοθετών της Ανατολικής Ευρώπης). Ο 13χρονος Aslan είναι ένα μοναχικό παιδί που ζει με τη γιαγιά του σε ένα απομονωμένο αγρόκτημα κάπου στις στέπες του Καζακστάν και στο σχολείο υποφέρει από τα βασανιστήρια που τον υποβάλλει ο Bolat, ο τραμπούκος συμμαθητής του, που τον ταπεινώνει και τον ρεζιλεύει καθημερινά. Όταν η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο με τη βοήθεια του καινούργιου συμμαθητή του, του Mirsayin, σχεδιάζουν την εκδίκησή τους, με τον ίδιο βάναυσο και σκληρό τρόπο. Η απελπιστική κατάσταση που βιώνουν τα θύματα του bullying στο σχολείο των προαστίων γίνεται ένα Μπρεσονικό δράμα με την αυστηρότητα των αδερφών Νταρντέν και τον ονειρικό σουρεαλισμό του Ταρκόσφκι σε μια ταινία με αξέχαστο τέλος. Ο Baigazan που γράφει και σκηνοθετεί το Harmony Lessons μόλις ολοκλήρωσε τη νέα ταινία του The Wounded Angel, πάλι με ήρωα έναν 13χρονο, αυτή τη φορά στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στην μεγάλη αλλαγή της Σοβιετικής Ένωσης.
In Bloom
της Nana Ekvtimishvili
Κι αυτό ντεμπούτο, το In Bloom (2013) της Nana Ekvtimishvili από τη Γεωργία, βασίζεται στις αναμνήσεις της από τις αναταραχές στην πρωτεύουσα Tbilisi στις αρχές της δεκαετίας του ’90 μέσα από τα μάτια δυο κοριτσιών που μαζί με τις κοινωνικές φασαρίες ζουν παράλληλα την εφηβεία τους. Η βία δίπλα στην τρυφερότητα, σε μια εποχή που το να δίνεις δώρο ένα όπλο για προστασία το θεωρούσαν ένδειξη στοργής. Βραβευμένο στο φεστιβάλ του Σεράγεβο το 2013 και με το βραβείο CICAE στο Φεστιβάλ του Βερολίνου (και με ένα σωρό άλλα σε παγκόσμια φεστιβάλ) είναι από τα φιλμ που ξεκίνησαν το new Georgian wave. Θυμίζει τα φιλμ του Otar Iosseliani της δεκαετίας του ’60, με τις δυο ηρωίδες να κινούνται σε μια χώρα που ζει μέσα στη βία, με τον πόλεμο της Μαύρης Θάλασσας δίπλα τους και μια κοινωνία που μαστίζεται από την αδικία. Για την Eka και την Natia, που είναι αχώριστες φίλες, η ζωή ξεδιπλώνεται και στα 14 τους έχουν ήδη πικρή εμπειρία από την κυριαρχία των αντρών, τον πρώιμο γάμο και την ερωτική απογοήτευση.
My Dog, Killer
της Mira Fornay
Ο 18χρονος Marek ζει σε ένα μικρό χωριό στα σύνορα της Σλοβακίας με τη Μοραβία όπου οι ξένοι δεν είναι καλοδεχούμενοι και οι ντόπιοι είναι καχύποπτοι ακόμα και με τον γείτονά τους. Δεν έχει πραγματικούς φίλους, μόνο τον σκύλο του, οι συγγενείς του τον έχουν απορρίψει και η μόνη του διασκέδαση είναι η έξοδος με μια παρέα ντόπιων σκίνχεντς. Ναζί χωρίς αιτία, τους ακολουθεί τυφλά και τον εκπαιδεύουν με τον ίδιο τρόπο που ο ίδιος εκπαιδεύει τον σκύλο του, τον Killer. Όταν η εξαφανισμένη μάνα του και ο μικρός αδερφός του εμφανίζονται ξαφνικά στη ζωή του, ο Marek αντιμετωπίζει ένα τρομερό δίλημμα: να αναζητήσει την ηρεμία δίπλα στην νέα του οικογένεια ή να ακολουθήσει την βίαιη παρέα και όπου τον βγάλει. Κινηματογραφημένο σαν ντοκιμαντέρ, με ερασιτέχνες ηθοποιούς, χωρίς μουσική και μόνο με φυσικούς ήχους και έναν ζοφερό ρεαλισμό το My Dog, Killer (2103) είναι μια ταινία περίεργα αυθεντική, χωρίς καλούς και κακούς, με μια υπνωτική ηρεμία που σε προετοιμάζει σε όλη τη διάρκεια ότι κάτι βράζει και είναι έτοιμο να εκραγεί. Είναι η δεύτερη ταινία της Mira Fornay η οποία αυτή τη στιγμή ετοιμάζει το Cook, F**k, Kill (Frogs With No-Tongues), μια ταινία για την βία στο σπίτι.
Οι Βάρβαροι
του Ivan Ikić
«Οι Βάρβαροι» είναι η πρώτη ταινία του Σέρβου συγγραφέα και σκηνοθέτη Ivan Ikic, ένα εφηβικό δράμα με πρωταγωνιστή τον 17χρονο Luka που είναι πρόσφυγας από το Κόσοβο και ζει με την καταθλιπτική μάνα του σε μια μικρή βιομηχανική πόλη λίγο έξω από το Βελιγράδι. Ο πατέρας του αγνοείται και η μάνα του –γεμάτη θυμό και απόγνωση- προσπαθεί να τα βγάλει πέρα στις νέες συνθήκες, άνεργη, ανίκανη να στηρίξει το γιο της που δεν έχει κανένα πρότυπο και μεγαλώνει με συνεχείς παρενοχλήσεις από τους κοινωνικούς λειτουργούς και τις περιπόλους της αστυνομίας. Ο Luka και ο φίλος του ο Flash δεν έχουν κανέναν σκοπό, κανένα όνειρο, βαριούνται και περιφέρονται άσκοπα αναζητώντας τον κίνδυνο για να κάνουν κάπως ενδιαφέρουσα τη ζωή τους, στηρίζοντας με πάθος την τοπική ομάδα. Γίνονται χούλιγκαν για να εκτονώσουν το θυμό και την κατάθλιψη και ποζάρουν στις κάμερες των κινητών τους για να δείξουν ότι είναι αρσενικά και μπορούν να έχουν σεξουαλικές κατακτήσεις. Είναι το μόνο πράγμα που κάνουν με πάθος.
«Οι Βάρβαροι» δεν είναι μια ταινία για χούλιγκαν, είναι μια ταινία με χούλιγκαν που εστιάζει στην κοινωνική απομόνωση των εφήβων που αφοσιώνονται ολοκληρωτικά σε μια ομάδα. Οι ίδιοι αποξενώνονται και οι κοινωνία τους φοβάται. Οι Σέρβοι χούλιγκαν είναι από τους πιο φανατισμένους στην Ευρώπη, με έντονες εθνικιστικές και ρατσιστικές πεποιθήσεις και οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες που ζουν κάνουν ακόμα μεγαλύτερο τον φανατισμό τους. Μισούν τους Κροάτες, τους Αλβανούς, τους Αμερικάνους που είναι οι θανάσιμοι αντίπαλοί τους μετά τον πόλεμο.
Μια ταινία που σε κάνει να καταλάβεις γιατί κερδίζουν έδαφος συνεχώς τα εξτρεμιστικά στοιχεία. Είναι τρομακτικό να συνειδητοποιείς ότι δεν είναι και πολύ μακριά από αυτά που ζούμε αυτή τη στιγμή.
All These Sleepless Nights
του Michal Marczak
Ο Michal Marczak αποφοίτησε από την σχολή κινηματογράφου του Andrzej Wajda στη Βαρσοβία και έχει ήδη ξεχωρίσει με το πολύ πετυχημένο προπέρσινο ντοκιμαντέρ F*ck for Forest. Η πιο πρόσφατη ταινία του είναι το All These Sleepless Nights που μόλις ξεκίνησε να προβάλλεται σε διεθνή φεστιβάλ και θα κάνει περισσότερο κόσμο να ασχοληθεί με τον ταλαντούχο 30άρη Πολωνό σκηνοθέτη.
Μια μη κυβερνητική οργάνωση που χρηματοδοτείται από τη Νορβηγία διοργανώσει δημόσια όργια και πουλάει πρόσβαση σε ερασιτεχνικό πορνό για να μαζέψει λεφτά να σώσει το περιβάλλον. Η ταινία που αποκαλύπτει πολλά για την σεξουαλικότητα στη ψηφιακή εποχή τελικά ακολουθεί την ομάδα των πρωταγωνιστών στον Αμαζόνιο όπου διαπραγματεύονται την σωτηρία περιοχών τίγκα στην διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα. Ο 23χρονος Danny από τη Νορβηγία γνωρίζει τρεις όψιμους χίπηδες στο Βερολίνο, τον 32χρονο Tommy από το Όσλο και δύο Γερμανίδες, τις εικοσάρες Leona και Natty και κάνουν σκοπό της ζωής τους τη σωτηρία του πλανήτη. Φτιάχνουν έναν ουτοπιστικό, μη κυβερνητικό οργανισμό που τον ονομάζουν Fuck The Forest, ποζάρουν γυμνοί και αρχίζουν να συμμετέχουν σε κακοφτιαγμένες πορνοταινίες για να μαζέψουν λεφτά να σώσουν το τροπικό δάσος. Μιλούν αγγλικά με έναν γελοίο τρόπο, ζουν σε καταλήψεις, ντύνονται με ρούχα που βρίσκουν στο δρόμο, τρώνε ό,τι βρίσκουν στα σκουπίδια και τραγουδούν σε πρωτόγονα κλαμπ. Μόλις μαζέψουν μερικές χιλιάδες ευρώ ταξιδεύουν στο Περού, στη Βραζιλία και την Κολομβία για να συναντήσουν τους εξαθλιωμένους Ινδιάνους που δεν δέχονται τελικά τα χρήματά τους…
No One's Child
του Vuk Rsumovic
Το εκπληκτικό κινηματογραφικό ντεμπούτο του Σέρβου σκηνοθέτη και σεναριογράφου Vuk Rsumovic που κέρδισε το φεστιβάλ της Βενετίας πέρσι είναι μια αληθινή ιστορία για ένα αγόρι που μεγάλωσαν οι λύκοι και βρέθηκε από κυνηγούς στα βουνά της Βοσνίας στα τέλη των ’80s. Κόντρα σε όλες τις προβλέψεις, ο μικρός Haris αρχίζει να προσαρμόζεται στον «πολιτισμό», μέχρι που η έναρξη των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία κάνει αναγκαία την επιστροφή του στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με καταστροφικά αποτελέσματα. Ήρεμα κινηματογραφημένο με έντονο συναισθηματισμό αλλά καθόλου μελό το “No One’s Child” είναι μια πολύ δυνατή ταινία με σαφείς επιρροές από το Ένα αγρίμι στην πόλη του Τρυφό.
Koza
του Ivan Ostrochovsky
Ο ωμός και μελαγχολικός ρεαλισμός του εντυπωσιακά γυρισμένου Koza που κέρδισε ένα σωρό βραβεία σε φεστιβάλ φέτος είναι το πορτρέτο ενός πρώην ολυμπιονίκη μποξέρ που έχει φτάσει σε απελπιστική οικονομική κατάσταση και απεγνωσμένος επιστρέφει στο ρινγκ για να κερδίσει τα λεφτά που χρειάζεται η φίλη του για την έκτρωση. Το ρίσκο είναι τεράστιο γιατί είναι χρόνια μακριά από τους αγώνες και τραυματισμοί στον αγώνα μπορεί να του στοιχίσουν τη ζωή ή να είναι μη αναστρέψιμοι.
The Tribe
του Miroslav Slaboshpitsky
Συναρπαστικά καινοτόμο και πολύ τολμηρό το περσινό ντεμπούτο του Ουκρανού σκηνοθέτη Miroslav Slaboshpitsky κέρδισε το πρώτο βραβείο στις Κάνες και έκανε τον σινεφίλ κοινό να προσέξει το μεγάλο ταλέντο ενός νέου σκηνοθέτη που συστήνει μια δικιά του κινηματογραφική γλώσσα, χωρίς ίχνος διαλόγου. Το The Tribe είναι μια ταινία χωρίς λόγο και υπότιτλους, μόνο με τη γλώσσα του σώματος και τις κινήσεις των κωφάλαλων παιδιών τα οποία ζουν σε ένα ίδρυμα που διαχειρίζεται ταυτόχρονα και μια επιχείρηση πορνείας για φορτηγατζήδες. Μια συγκλονιστική ταινία μέσα στη σιωπή, με το bullying, την εφηβική εγκληματικότητα και την πορνεία χωρίς καθόλου κοντινά πλάνα στα πρόσωπα, με τη βία να ξεσπά ωμή με τραγικά αποτελέσματα.
Αυτή τη στιγμή γυρίζει στην απαγορευμένη ζώνη του Τσερνομπίλ την νέα του ταινία Luxembourg.
Floating Skyscrapers
του Tomasz Wasilewski
Το Floating Skyscrapers του Tomasz Wasilewski γνώρισε τεράστια επιτυχία πριν από δύο χρόνια και χάρισε στον νεαρό Πολωνό σκηνοθέτη (ΟΚ, είναι 35) το βραβείο East of the West στο φεστιβάλ Karlovy Vary. Η τολμηρή ταινία για μια καθολική χώρα που είναι αρκετά συντηρητική παρουσιάζει την ερωτική σχέση δύο ανδρών που γνωρίζονται στα εγκαίνια μιας γκαλερί. Ο Kuba καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να ζει με τη φίλη του και της το λέει, δηλώνει ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του και συνεχίζει τη ζωή του με όλες τις συνέπειες σε μια κοινωνία που είναι έντονα θρησκευτική. Η πρώτη πολωνική γκέι ταινία δεν δείχνει τίποτα που να μην έχεις ξαναδεί, αλλά είναι συμπαθητική, με αρκετό γυμνό και ωραίες εικόνες.
Summer of Sangaile
της Alante Kavaite
Κι άλλη τολμηρή φωνή, αυτή τη φορά του σινεμά της Λιθουανίας, με βραβείο μάλιστα σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ του Sundance. Το Summer of Sangaile έχει για πρωταγωνίστριες δυο 17χρονα κορίτσια που ερωτεύονται η μία την άλλη και μοιράζονται και την αγάπη τους για τα αεροπλάνα. Η σχέση τους τις σημαδεύει και τις δυο τόσο βαθιά που μόνο η αγάπη μπορεί…
σχόλια