Τη δυνατότητα δανεισμού κινητών μνημείων από τα ελληνικά μουσεία για 25 χρόνια, με δυνατότητα παράτασης για επιπλέον 25 χρόνια, προβλέπει διάταξη νομοσχεδίου για τον εκσυγχρονισμό της δομής, οργάνωσης και λειτουργίας του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων.
«Η Ελλάδα διεθνώς αναγνωρίζεται ως πρωτεύουσα δύναμη στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Θεωρούμε επιβεβλημένο λοιπόν να προβάλλουμε τον ελληνικό πολιτισμό σε όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα μάλιστα σε περιοχές που υπάρχει έντονο το ομογενειακό στοιχείο, (Αυστραλία- ΗΠΑ) και δεν είναι το ίδιο εύκολο με κάποιον που μένει στην Ευρώπη, να επισκεφθεί την Ελλάδα», σημειώνει το υπουργείο Πολιτισμού.
Η ρύθμιση αφορά καταρχήν στο Μουσείο Μπενάκη, το οποίο έχει ήδη προσεγγιστεί από το Ελληνικό Μουσείο της Μελβούρνης –«την τρίτη πόλη στον κόσμο με ομογενειακό πληθυσμό»- προκειμένου να συστεγαστεί σε νέο κτήριο το οποίο κατασκευάζεται επί τούτου με τον διακριτό τίτλο «Μουσείο Μπενάκη Μελβούρνης». «Στην πραγματικότητα δημιουργείται ένα μίνι Μουσείο Μπενάκη με εκπροσώπηση όλων των συλλογών του -αντίστοιχου του αθηναϊκού- με αντικείμενα προερχόμενα από τις αποθήκες του» σημειώνει το υπουργείο.
Η τροπολογία για τη λειτουργία του Ταμείου (που διέπεται ως τώρα από νόμο του 1977) προκάλεσε αντιδράσεις σε κομμάτι της αντιπολίτευσης και της επιστημονικής κοινότητας. Η αρχική διάταξη προέβλεπε αύξηση του χρόνου δανεισμού από τα 10 στα 50 χρόνια, όμως, μετά από τις αντιδράσεις, ο εισηγητής της Νέας Δημοκρατίας, Γιώργος Κωτσός ενημέρωσε ότι το χρονικό όριο θα μειωθεί στα 25 χρόνια.
Φίλης: Εκπατρισμός και όχι προσωρινή έκθεση
«Νόμος που έφερε το υπουργείο Πολιτισμού στη Βουλή προβλέπει την εξαγωγή από τη χώρα μας αντικειμένων και έργων τέχνης από μουσεία για... ένα αιώνα! Αν και φαίνεται τόσο απίστευτο που πολλοί θα νομίζουν ότι είναι "fake news", είναι εντούτοις πέρα για πέρα αληθινό! (βλ. τροποποίηση της παρ. 12 του άρθρου 45 του ν. 3028/2002). Αυτό που επιχειρούν, ας το ονομάσουν καλύτερα "εκπατρισμό" και όχι προσωρινή έκθεση των πολύτιμων μουσειακών αντικειμένων στο εξωτερικό», δήλωνε πριν την τροποποίηση ο τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης.
Ο τομεάρχης της αξιωματικής αντιπολίτευσης άσκησε στη συνέχεια εκ νέου κριτική, κάνοντας λόγο για «πλειστηριασμό ανεκτίμητης αξίας συλλογών». Η αξιωματική αντιπολίτευση αναμένεται να ζητήσει ονομαστική ψηφοφορία.
Με τον νέο νόμο το Ταμείο θα μετονομαστεί σε Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, θα διατηρήσει την ίδια νομική και διοικητική μορφή, προβλέπεται ωστόσο ότι με Προεδρικό Διάταγμα μπορεί να συστήνεται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου για την αξιοποίηση της ακινήτων που ανήκουν στο ΥΠΠΟΑ, όπως και των αναψυκτηρίων.
Ποια μνημεία αφορά η διάταξη
Σύμφωνα με το αρχικό κείμενο των διατάξεων, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ, «επιτρέπεται η εξαγωγή μνημείων των παραγράφων 1α, 1β και 6 του άρθρου 20 τα οποία πιστοποιείται ότι έχουν εισαχθεί νομίμως στην ελληνική επικράτεια πριν από διάστημα μικρότερο των πενήντα (50) ετών εκάστοτε, εφόσον δεν είχαν εξαχθεί προηγουμένως από αυτήν».
Τα μνημεία αυτά είναι: αυτά που χρονολογούνται έως και το 1453, τα μεταγενέστερα του 1453, που χρονολογούνται έως και το 1830 και αποτελούν ευρήματα ανασκαφών ή άλλης αρχαιολογικής έρευνας ή που αποσπάσθηκαν από ακίνητα μνημεία, καθώς και οι θρησκευτικές εικόνες και λειτουργικά αντικείμενα της ίδιας περιόδου, και εκείνα που χαρακτηρίζονται μνημεία κατ' εξαίρεση με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού, μετά τις σχετικές εισηγήσεις, που έχει δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων: Φωτογραφική ρύθμιση που αλλάζει άρδην τη μουσειακή πολιτική
Από την πλευρά του ο Σύλλογος Ελλήνων αρχαιολόγων καταγγέλλει «φωτογραφικές διατάξεις» και υπογραμμίζει πως «συγκεκριμένες περιπτώσεις» χρησιμοποιούνται ως «προκάλυμμα» για να στηριχθούν «διατάξεις που αλλάζουν άρδην τη μουσειακή πολιτική της χώρας και μάλιστα διατάξεις που ορίζουν τι θα συμβαίνει τα επόμενα εκατό χρόνια». Σύμφωνα με τον ΣΕΑ «έχει αποδειχθεί ότι οι μεγάλες περιοδικές εκθέσεις που έχει οργανώσει το ΥΠΠΟΑ, ανά τον κόσμο, και έχουν αναδειχθεί σε μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα, αποτελούν κύριες δράσεις εξωστρέφειας, προβολής της χώρας, με προεκτάσεις πολιτιστικής διπλωματίας, χωρίς να χρειάζεται να καταφεύγει σε μακροχρόνιο δανεισμό».
Υπ. Πολιτισμού: Παγκόσμια προβολή στα έργα τέχνης των ελληνικών μουσείων
«Η στρατηγική με την οποία η Ελλάδα ξανασυστήνεται στον κόσμο, περιλαμβάνει και τη δυνατότητα ελληνικά έργα τέχνης να μπορούν να εκτεθούν, με φροντίδα και ασφάλεια, σε διάφορες γωνιές του κόσμου. Οπότε με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ταυτότητα της ομογένειας, αναδεικνύεται με τον καλύτερο τρόπο το συγκριτικό πλεονέκτημα της πατρίδας της και έρχονται σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.», σημειώνει το υπουργείο Πολιτισμού.
«Τα μουσεία της χώρας μας διαθέτουν μερικές δεκάδες εκατομμύρια κινητά μνημεία, τα οποία φυλάσσονται στις αποθήκες τους. Από αυτά, κάποια, που επιλέγονται από τα ίδια τα μουσεία και αφού τύχουν της έγκρισης των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και φυσικά του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σε απόλυτη εφαρμογή των διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου (ν. 3028/2002), θα μπορούν να εκτίθενται ως ενιαία συλλογή με μακροχρόνιο δανεισμό σε μουσεία ή εκθεσιακούς χώρους του εξωτερικού διατηρώντας απαραιτήτως την ονομασία του μουσείου που δανείζει τα αντικείμενά του.
»Είναι κάτι που έχουν κάνει μεγάλα μουσεία στον κόσμο, όπως το Μουσείο του Λούβρου. Υπό μία έννοια το Μουσείο Μπενάκη Μελβούρνης αντιστοιχεί στο Μουσείο του Λούβρου στο Αμπου Ντάμπι.
»Είναι προτιμότερο τα κινητά μνημεία να μένουν «ξεχασμένα» στις αποθήκες των μουσείων μας, από το να αποτελούν τους πρέσβεις της Ελλάδας στο εξωτερικό; Είναι προτιμότερο να μένουν αφανή και άγνωστα στις αποθήκες, από το να γίνονται αντικείμενα θαυμασμού και ψυχαγωγίας σε φίλιες χώρες λάτρεις του ελληνικού πολιτισμού;
»Είναι απολύτως σαφές ότι τα αντικείμενα που θα στέλνονται προς έκθεση ανήκουν στα μουσεία τα οποία τα στέλνουν γι΄ αυτό το σκοπό. Αλλωστε η αποστολή γίνεται με δική τους απόφαση και ύστερα από έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Ανήκουν στην Ελλάδα η οποία δίνει τη δυνατότητα να τα θαυμάσουν άνθρωποι σε άλλες γωνιές του πλανήτη γεγονός που αποτελεί μεγάλη προβολή της χώρας και του πολιτισμού της» καταλήγει το υπουργεί.
