Οι πρωτόγνωρες συνθήκες καραντίνας που ζούμε εδώ και πάνω από έναν μήνα εξαιτίας του κορωνοϊού έφεραν στο προσκήνιο νέες οικιακές συνήθειες και πρακτικές ή μας έκαναν να εκτιμήσουμε διαφορετικά πράγματα που ήδη κάναμε ή είχαμε ξεχάσει. Όλα είχαν να κάνουν με τον ιδιωτικό μας χώρο, με τον οίκο μας και πώς αυτός μπορεί να μεταβληθεί σε μια εστία πολλαπλών δράσεων επικοινωνίας, ενημέρωσης, ψυχαγωγίας και εργασίας. Η τεχνολογία έπαιξε τον πρώτο ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείει και ασχολίες πιο παραδοσιακές, όπως το μαγείρεμα, το διάβασμα βιβλίων, η τακτοποίηση πραγμάτων, το ξεθάψιμο παλιών αντικειμένων και αναμνήσεων κ.ά.
Ο κόσμος του Netflix και της νέας τηλεοπτικής πραγματικότητας που αυτός προσφέρει αποτέλεσε ίσως τη συνήθεια με τη μεγαλύτερη διάδοση τις μέρες της πανδημίας. Τα στοιχεία λένε ότι πάνω από 16 εκατομμύρια συνδρομητές ήρθαν να προστεθούν στη χρήση της διαδικτυακής αυτής πλατφόρμας τους τελευταίους μήνες (183 εκατομμύρια χρήστες συνολικά παγκοσμίως). Στην Ελλάδα τουλάχιστον αυτό συνέβη και εξαιτίας του τέλους της αθλητικής ψυχαγωγίας και του «παγώματος» σχεδόν όλων των τηλεοπτικών παραγωγών που βρισκόντουσαν σε εξέλιξη, σε μια χρονιά που σηματοδοτούσε την επιστροφή στην εγχώρια τηλεοπτική μυθοπλασία με την επιτυχία δραματικών σειρών όπως το «Κόκκινο Ποτάμι» και οι «Άγριες Μέλισσες».
Η παρακολούθηση του Netflix δεν έχει συνολικά ένα ιδεολογικό πρόσημο. To μυθοπλαστικό πρόγραμμα που παράγει το Netflix σε πάνω από 30 χώρες στον κόσμο ‒σίγουρα η μεγαλύτερη καινοτομία του‒ έχει ιδιαίτερα πλουραλιστικό περιεχόμενο.
To κυριότερο, όμως, είναι ότι το Netflix και η πληθώρα τηλεοπτικών σειρών που μπορεί κανείς να βρει σε αυτό συνέβαλαν στο ευχάριστο «σκότωμα» του χρόνου σε συνθήκες εγκλεισμού. Η μαραθώνια παρακολούθηση σειρών, το περιβόητο binge-watching, βρήκε την απόλυτη δικαίωσή του εν καιρώ καραντίνας.
Για όσους είχαν επιδοθεί ήδη στην παρακολούθηση τηλεοπτικών σειρών με αυτόν τον τρόπο, είτε μέσω Netflix είτε μέσω πειρατικών οδών (που ουσιαστικά το Netflix αντέγραψε και νομιμοποίησε), η κατάσταση της καραντίνας έμοιαζε λιγότερο καταναγκαστική, αφού η ψυχαγωγία, ιδίως η οικιακή, έχει ταυτιστεί εδώ και καιρό με το λιώσιμο μπροστά στην τηλεοπτική οθόνη ή τον υπολογιστή. Τη συνεχή παρακολούθηση, με άλλα λόγια, αγαπημένων ιστοριών που η σύγχρονη τηλεοπτική μυθοπλασία καταφέρνει να αναπτύξει εξαντλητικά σε σχέση με τον κινηματογράφο, που έχει τον περιορισμό του χρόνου ως βασικό εμπόδιο για μια ρεαλιστικότερη αλλά και πιο διεξοδική ανάλυση σύνθετων και αντιφατικών χαρακτήρων. Ακόμη και αρκετοί που δεν είχαν μπει ακόμη στη σύνθεση τηλεοπτικής και κινηματογραφικής κουλτούρας μέσα από τις δυνατότητες που δίνει το Διαδίκτυο σίγουρα δοκίμασαν έστω και λίγο την εμπειρία του Netflix εξαιτίας του κορωνοϊού.
Τι μπορεί όμως να σημαίνει αυτή η συνήθεια; Δηλαδή το γεγονός ότι σκοτώνουμε την ώρα μας μπροστά στη διαδικτυακή τηλεόραση και δεν κάνουμε κάτι άλλο (π.χ. διάβασμα) είναι δείγμα μιας νέας μαζικής αποβλάκωσης; Μήπως το Netflix είναι μέρος του σκοτεινού σχεδίου που ήδη κάποιοι ευφάνταστοι διανοούμενοι βλέπουν να εξυφαίνεται στο όνομα της «βιοεξουσίας» και των ολοκληρωτικών μεθόδων ελέγχου συνειδήσεων και πληθυσμών που αυτή εφευρίσκει (και) εξαιτίας της πανδημίας; Μήπως είναι το καινούργιο όπιο του λαού;
Προφανώς και όχι. Η παρακολούθηση του Netflix δεν έχει συνολικά ένα ιδεολογικό πρόσημο. To μυθοπλαστικό πρόγραμμα που παράγει το Netflix σε πάνω από 30 χώρες στον κόσμο ‒σίγουρα η μεγαλύτερη καινοτομία του‒ έχει ιδιαίτερα πλουραλιστικό περιεχόμενο. Σε αυτό μπορεί να δει κανείς το εμβληματικό για το ριζοσπαστικό φαντασιακό ισπανικό «La Casa de Ρapel» αλλά και να παρακολουθήσει την πολιτικοποίηση της σαπουνόπερας και την επιβεβαίωση μιας συντηρητικής οπτικής για την αναγκαιότητα των συμβολικών θεσμών μέσα από το βρετανικό «The Crown». Μπορεί να περιπλανηθεί στις εφηβικές φοβίες της δεκαετίας του '80 μέσα από την κλασική «αμερικανιά» του «Stranger Things» αλλά και να ζήσει την παροντική τραχύτητα της Ευρώπης μέσα από το γερμανικό «Dogs of Berlin» ή την εγγύτητα της τρομοκρατίας του ISIS μέσα από το σουηδικό «Χαλιφάτο». Μπορεί ακόμη να μυηθεί στη ρεαλιστική μαγεία μιας ισραηλινής παραγωγής που με τρόπο δεξιοτεχνικά ισορροπημένο εκθέτει το χάος («Fauda») της βίας στη Μέση Ανατολή μέσα από το συμβατικό είδος μιας κατασκοπικής περιπέτειας.
Με άλλα λόγια, πολλές από τις παραγωγές του Netflix αποδεικνύουν τον στρατηγικό του στόχο, που είναι η ταυτόχρονη προσέλκυση «ειδικού» και «μαζικού» κοινού. Εάν εισάγει μια νέα εποχή το Netflix, είναι ακριβώς η προσπάθεια να συγκεραστούν δύο αποκλίνουσες στρατηγικές όσον αφορά την αμερικανική τηλεοπτική κουλτούρα του πρόσφατου παρελθόντος. Να συνδέσει την παραδοσιακή τηλεόραση με την καλωδιακή. Να τραβήξει ένα ετερογενές κοινό που ενδιαφέρεται για το απλό, όχι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο, μυθοπλαστικό περιεχόμενο αλλά και να μην απογοητεύσει τον απαιτητικό τηλεθεατή της γενιάς της HBO ή της Showtime που (απαλλαγμένος από τις πολυσυλλεκτικές απαιτήσεις της διαφήμισης) αναμένει να παρακολουθήσει θεματολογία πρωτότυπη, εναλλακτική, σοκαριστική και να εντρυφήσει μέσω της τηλεοπτικής μυθοπλασίας στην κινηματογραφική αισθητική.
Το στοίχημα του Netflix, που μόνο το μέλλον θα δείξει αν θα το πετύχει, φαίνεται πως είναι να άρει τις οικονομικές-πολιτισμικές και εθνικές διακρίσεις που τις τελευταίες δεκαετίες διαμορφώθηκαν μπροστά στην οθόνη μας: άλλοι να βλέπουν μόνο τουρκικές σαπουνόπερες ή τις «Άγριες Μέλισσες» και άλλοι μόνο «True Detective», σε δύο κόσμους, σε δύο «πλατφόρμες» που ποτέ δεν συναντιούνται. Κι αυτό το επιχειρεί μέσα από την απόλυτη εξατομίκευση του πλούσιου παρεχόμενου προϊόντος στον κάθε θεατή σε προσιτή τιμή.
Κατά συνέπεια, στις συνθήκες της πανδημίας η στροφή στο Netflix, ανεξάρτητα από το τι παρακολουθεί ο καθένας σε αυτό, σηματοδοτεί μια νέα συνάντηση. Μια συνάντηση που δεν γίνεται ταυτόχρονα ούτε σηματοδοτεί ταύτιση αντιλήψεων και γούστων αλλά σίγουρα μας επαναφέρει στην ίδια οθόνη, που είναι ταυτόχρονα αποτέλεσμα της τηλεόρασης, του Διαδικτύου και του κινηματογράφου. Οι μεγάλες smart TV που αγόρασαν σχεδόν όλα τα ελληνικά σπίτια βρίσκουν επιτέλους την πλήρη χρήση τους χάρη στο Netflix και γίνονται σταδιακά οι «κινηματογραφικές» οθόνες στις οποίες η ελληνική αλλά και η παγκόσμια ψυχαγωγία αρχίζουν όλο και περισσότερο να συγκλίνουν.
Άλλωστε, είτε σε συνθήκες κρίσης είτε σε συνθήκες κανονικότητας, είναι δεδομένο ότι η αφήγηση, ρεαλιστική ή φανταστική, είναι το πιο παρηγορητικό μέσο που έχει ο άνθρωπος για να καταλάβει αυτό που ζει αλλά και να έρθει σε επαφή με ό,τι δεν γνωρίζει. Η μυθοπλασία ήταν και είναι ο μοναδικός τρόπος ενσυναίσθησης βιωμένων και αβίωτων εμπειριών. Όσο οι σύγχρονοι μύθοι μας δεν είναι αποκομμένοι, τόσο πιο κοντά θα αισθανόμαστε. Γι' αυτό, χωρίς πολλές ενοχές και μέχρι να δούμε ξανά μαζί ουρανό, let's Netflix it!
σχόλια