Το διάσημο «Kanal Istanbul», το μεγαλόπνοο πρότζεκτ στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο, από τη στιγμή που το εκστόμισε ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε φέρει θύελλα αντιδράσεων, παρέμενε στην αφάνεια εδώ και πάνω από έναν χρόνο, μέχρι που τέθηκε στην ατζέντα των δημοτικών εκλογών της Τουρκίας.
Η «Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης», που θα συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο και την οποία ανακοίνωσε ο Ερντογάν το 2011, όταν ήταν πρωθυπουργός, είναι ένα από τα «τρελά έργα» που ήθελε να πραγματοποιήσει ως πρόεδρος και έρχεται ξανά στο προσκήνιο λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν έχει ήδη επιβλέψει την κατασκευή στην Κωνσταντινούπολη μιας σήραγγας κάτω από τον Βόσπορο, μιας τρίτης γέφυρας πάνω απ' αυτόν και ενός νέου τεράστιου αεροδρομίου. Όμως το σχέδιο του Kanal Istanbul, το οποίο θα έχει μήκος 45 χιλιόμετρα, είναι πολύ πιο περίπλοκο. Οι επικριτές του μιλούν για ένα «καπρίτσιο» που θα βύθιζε την Τουρκία ακόμη περισσότερο στα χρέη και θα ωφελούσε πρωταρχικά επιχειρηματίες που βρίσκονται κοντά στον πρόεδρο. Το σχέδιο της διώρυγας παραμερίστηκε το 2018, μια χρονιά που σηματοδοτήθηκε από οικονομικές δυσχέρειες.
Η ακύρωση της Διώρυγας στην Κωνσταντινούπολη
Το 11ο Διοικητικό Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης ακύρωσε στις 13 Φεβρουαρίου το σχέδιο ανάπτυξης του έργου Kanal Istanbul της τουρκικής κυβέρνησης. Το δικαστήριο οριστικοποίησε την αγωγή που είχε καταθέσει ο Μητροπολιτικός Δήμος Κωνσταντινούπολης (İBB) σχετικά με το χωροταξικό σχέδιο του Kanal Istanbul. Το δικαστήριο ακύρωσε την τροποποίηση του χωροταξικού σχεδίου που έγινε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Αστικοποίησης και Κλιματικής Αλλαγής σχετικά με τη Φάση 1 της Αποθεματικής Οικοδομικής Περιοχής Yenişehir.
Το διοικητικό δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε συμμόρφωση με «τις αρχές του πολεοδομικού σχεδιασμού, των τεχνικών σχεδιασμού και του νόμου» στη συναλλαγή σχετικά με τo ότι νωρίτερα, είχε σιωπηρά απορριφθεί η ένσταση της δημοτικής αρχής χωρίς αιτιολόγηση.
Ανακοινώνοντας την απόφαση του δικαστηρίου, ο δήμαρχος Εκρέμ Ιμάμογλου υπογράμμισε ότι έγινε ένα «μεγάλο λάθος» στο Kanal Istanbul. Είπε, «Αυτή η απόφαση δεν είναι οριστική, καθώς είναι απόφαση διοικητικού δικαστηρίου. Οι απαιτήσεις της απόφασης ζητήθηκε να εκπληρωθούν εντός 30 ημερών. Είναι μια απόφαση που αποδεικνύει ότι έγινε μεγάλο λάθος στο Kanal Istanbul».
İstanbullular itiraz etti, Kanal İstanbul planları iptal edildi.
— Ekrem İmamoğlu (@ekrem_imamoglu) February 14, 2024
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın hazırladığı, şehrimize milyonlarca yeni nüfus getirecek, doğasını ve su kaynaklarını yok edecek plana yapılan itirazları 11. İdare Mahkemesi haklı buldu.
Παρά αυτή την απόφαση το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών φέρεται να συμπεριέλαβε το έργο στο στρατηγικό του σχέδιο για την περίοδο 2024-2028 νωρίτερα αυτόν τον μήνα, εκτιμώντας το κόστος κατασκευής σε 56,176 δισεκατομμύρια λίρες (1,74 δισ. δολάρια) και στοχεύοντας περίπου στα μισά της ολοκλήρωσης μέχρι το 2028.
Η αντίδραση Κουρούμ στις επικρίσεις για τη διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη
Ο εκλεκτός του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) για τον δήμο της Κωνσταντινούπολης και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης, Μουράτ Κουρούμ είχε δηλώσει προηγουμένως τον Φεβρουάριο ότι το επιχείρημα της αντιπολίτευσης ότι «το έργο του Kanal Istanbul είναι μια προδοσία στην Κωνσταντινούπολη» ήταν ένα πολιτικό σενάριο που δημιουργήθηκε από εκείνους «που δεν βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα της Κωνσταντινούπολης, εκείνων που δεν εξαλείφουν τα συγκοινωνιακά προβλήματα της Κωνσταντινούπολης και τον κίνδυνο σεισμού».
«Γνωρίζουμε αυτά τα σενάρια. Οι Κωνσταντινοπολίτες γνωρίζουν αυτά τα σενάρια. Γι' αυτό λέμε πάντα ότι οποιαδήποτε εργασία δεν είναι στην ατζέντα της Κωνσταντινούπολης δεν θα είναι ούτε στην ατζέντα μας. Όποια και αν είναι τα προβλήματα της Κωνσταντινούπολης, ανεξάρτητα από τα επείγοντα, με προτεραιότητα έργα και ζητήματα, θα επικεντρωθούμε σε αυτά», είπε διφορούμενα ο Kurum.
Ο Ιμάμογλου για τη Διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη
Σε ομιλία του στο Μπαγτζιλάρ, προάστιο της Κωνσταντινούπολης, στις αρχές του Μαρτίου, ο νυν δήμαρχος και υποψήφιος με το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), Εκρέμ Ιμάμογλου έβαλε ξανά στην ατζέντα το Kanal Istanbul κατηγορώντας τον αντίπαλό του, ότι σιωπά επί του θέματος και δεν απαντά στην ερώτηση «προχωρά το πρότζεκτ ή σταμάτησε;».
Δηλώνοντας ότι στο Στρατηγικό Σχέδιο 2024-2028 του Υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών, γράφτηκε ότι το 20% του Kanal Istanbul ολοκληρώθηκε και το κόστος αυτού ήταν 356 δισεκατομμύρια λίρες, ο Ιμάμογλου είπε: «Το άτομο που είναι υποψήφιο για την Κωνσταντινούπολη είναι αυτός που λέει ψέματα» και συμπλήρωσε «εγώ, ο λαός, κάνουμε ό,τι λέει ο νόμος, άλλοι κάνουν ό,τι λέει ένας άνθρωπος».
Τι είπε το υπουργείο Μεταφορών για το τη Διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη
Το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών της Τουρκίας δήλωσε ότι οι εργασίες για το αμφιλεγόμενο έργο Kanal Istanbul συνεχίζονται από το υπουργείο. Απαντώντας στην ερώτηση της τουρκικής εφημερίδας BirGün που κατατέθηκε στο Προεδρικό Κέντρο Επικοινωνιών (CİMER), το υπουργείο είπε ότι «οι μηχανολογικές μελέτες του έργου έχουν ολοκληρωθεί και οι μελέτες χωροταξικού σχεδίου βρίσκονται σε εξέλιξη σταδιακά».
«Ξεκίνησαν οι εργασίες για τα έργα των συγκοινωνιακών δομών στη διαδρομή Kanal Istanbul. Οι εργασίες συνεχίζονται σε στάδια σε συντονισμό με τους αρμόδιους θεσμούς», πρόσθεσε.
«Δημιουργική ασάφεια» Κουρούμ για τη Διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη
Σε συνέντευξή του στις 18 Μαρτίου με τον δημοσιογράφο Τζουνέιτ Οζντεμίρ, ο Κουρούμ απάντησε ότι το Kanal Istanbul «δεν βρίσκεται επί του παρόντος στην ημερήσια διάταξη», δηλώνοντας ότι έχουν πιο πιεστικές προτεραιότητες, όπως να κάνουν την Κωνσταντινούπολη πιο ανθεκτική στον σεισμό.
Ο Οζντεμίρ ρώτησε: «Αν εκλεγείτε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης αύριο και ο κ. Ερντογάν έλεγε, «ας φτιάξουμε το κανάλι της Κωνσταντινούπολης», θα λέγατε επίσης, έχουμε άλλες προτεραιότητες;», με τον Κουρούμ να απαντά: «Θα το έκανα, φυσικά. Γιατί να μην το κάνω;»
Ο υποψήφιος του AKP απέφυγε προηγουμένως να δώσει σαφείς απαντήσεις σχετικά με το πιθανό έργο. Ωστόσο, το Kanal Istanbul απουσίαζε εμφατικά από το προεκλογικό του πρόγραμμα, που τιτλοφορείται «Σύστημα Κωνσταντινούπολη» που ανακοινώθηκε στα τέλη Ιανουαρίου 2024 και το οποίο περιελάμβανε διάφορες πρωτοβουλίες σε θέματα υποδομών.
Κατά τη διάρκεια της πενταετούς θητείας του ως Υπουργού Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης, ο Κουρούμ υποστήριξε ένθερμα το πρότζεκτ, περιγράφοντάς το ως «το έργο της ελευθερίας του Βοσπόρου μας. Είναι ένα από τα έργα πολιτισμού της Κωνσταντινούπολής μας».
Στις 18 Μαρτίου 2024 η τουρκική εφημερίδα Cumhuriyet αποκάλυψε ότι παρά τις αποφάσεις και τα όσα λέει ο Κουρούμ, στεγαστικά υπερπρογράμματα σε περιοχές όπου θα χαρακτηρίζονταν οικιστικές αν γινόταν το κανάλι, συνεχίζουν να γίνονται με έναν πρόσφατο διαγωνισμό για κατοικίες και δρόμους στο Dursunköy να καταλήγει σε μία κοινοπραξία έναντι 1,67 δισ. λίρες.
Οι διαφορετικές απόπειρες για μια Διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη
Αρκετοί διαφορετικοί σουλτάνοι έχουν προτείνει σχέδια για την κατασκευή μιας εναλλακτικής πλωτής οδού κατά μήκος του Βοσπόρου τα τελευταία 500 χρόνια, με την τελευταία απόπειρα να γίνεται το 1863. Η πρώτη πρόταση έγινε από τον Οθωμανό σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Ο αρχιτέκτονάς του, Μιμάρ Σινάν, λέγεται ότι είχε καταστρώσει σχέδια για το έργο. Το έργο εγκαταλείφθηκε για άγνωστους λόγους. Στις 6 Μαρτίου 1591, επί Σουλτάνου Μουράτ Γ, εκδόθηκε αυτοκρατορικό φιρμάνι και οι εργασίες για το έργο ξεκίνησαν ξανά, αλλά, και πάλι για άγνωστους λόγους, το έργο σταμάτησε. Το 1654, επί Σουλτάνου Μωάμεθ Δ, ασκήθηκαν πιέσεις για την επανέναρξη της διώρυγας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Στις 17 Ιανουαρίου 1994, λίγο πριν τις δημοτικές εκλογές, ο ηγέτης του Δημοκρατικού Αριστερού Κόμματος (DSP) Μπουλέντ Ετζεβίτ πρότεινε ένα κανάλι που συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Αυτή ήταν και η τελευταία πρόταση πριν από αυτήν του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η κυβέρνηση Ερντογάν λέει ότι το Kanal Istanbul, το κανάλι που στοχεύει να συνδέσει τον Εύξεινο Πόντο στα βόρεια της Κωνσταντινούπολης με τη Θάλασσα του Μαρμαρά προς τα νότια, θα διευκολύνει τη ναυτιλία στο στενό του Βοσπόρου, ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλάσσια περάσματα στον κόσμο, και θα αποτρέψει ατυχήματα που αποκόπτουν την πρόσβαση στο κανάλι. Όμως, όπως και άλλα μεγάλα έργα υποδομής που αναλήφθηκαν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το κανάλι έχει δεχτεί επικρίσεις από όσους λένε ότι θα προκαλέσει περιβαλλοντικό όλεθρο και θα μολύνει τους υδάτινους πόρους γύρω από τη μεγαλούπολη.
Άλλοι βέβαια λένε ότι θέλει το νέο κανάλι για να καταργήσει τη Συνθήκη του Μοντρέ
Τι λέει η Συνθήκη του Μοντρέ
Η Συνθήκη του Μοντρέ ή Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών είναι συνθήκη η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζει την στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.
Τα συμβαλλόμενα Μέρη της συνθήκης (Συμβαλλόμενα Μέρη: Κράτη Μαύρης Θάλασσας : Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία) αναγνωρίζουν και επιβεβαιώνουν την αρχή της ελεύθερης διέλευσης και ναυσιπλοΐας δια θαλάσσης στα Στενά: "εν καιρώ ειρήνης, τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά, με τη μέρα και τη νύχτα, κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου”.
Η σύμβαση δίνει στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση των Στενών.
Επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).
