Η πιο διάσημη σύγχρονη εγκυκλοπαίδεια έχει βρεθεί εσχάτως στο στόχαστρο του Ίλον Μασκ.
«Κόφτε την χρηματοδότηση στην Wikipedia μέχρι να αποκατασταθεί η ισορροπία!», έγραφε σε μια ανάρτησή του στο X τον περασμένο μήνα, προσθέτοντας ότι «η Wikipedia είναι μια προέκταση της προπαγάνδας των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης!». Το ξέσπασμα του Μασκ ήταν μέρος μιας συνεχιζόμενης σταυροφορίας κατά της ψηφιακής εγκυκλοπαίδειας.
Τους τελευταίους μήνες έχει ο ίδιος επανειλημμένα επιχειρήσει να απονομιμοποιήσει τη Wikipedia, υπονοώντας στο X ότι «ελέγχεται από ακροαριστερούς ακτιβιστές» και καλώντας τους οπαδούς του να «σταματήσουν να κάνουν δωρεές στη «Wokepedia», όπως την αποκαλεί σαρκαστικά. Άλλες εξέχουσες προσωπικότητες της τεχνολογίας και όχι μόνο, που συμμερίζονται τις ιδέες του, έχουν επίσης βάλει στο στόχαστρο την πλατφόρμα.
Η Wikipedia σίγουρα δεν είναι απρόσβλητη από την παραπληροφόρηση ή το διχαστικό κλίμα που μαστίζει το διαδίκτυο εν γένει, αλλά η «ανοιχτή» της πολιτική και οι κανόνες διαφάνειας που υιοθετεί την έχουν καταστήσει μια αξιόπιστη πλατφόρμα σε μια σαφώς αναξιόπιστη εποχή. Ο ιστότοπος, ο οποίος λειτουργεί από έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό και συντηρείται από εθελοντές, έχει γίνει περισσότερο ένα καταφύγιο σε ένα κατακερματισμένο διαδικτυακό τοπίο παρά μια ιδεολογική φυλακή – το «τελευταίο προπύργιο μιας κοινής πραγματικότητας», όπως έχει χαρακτηριστεί.
Ο βαθμός στον οποίο τα λήμματα της Wikipedia μπορούν να δηλώνουν, έστω και πλαγίως, κάποια πολιτική προκατάληψη αποτελεί αντικείμενο έρευνας εδώ και πολύ καιρό. Προβλήματα ελέγχου, επιμέλειας και επεξεργασίας σίγουρα έχουν παρουσιαστεί στον ιστότοπο, όπως και στο υπόλοιπο διαδίκτυο. Και δημογραφικά μιλώντας, είναι αλήθεια ότι τα λήμματα της Wikipedia γράφονται και επεξεργάζονται από ένα πολύ μικρό και όχι ακριβώς αντιπροσωπευτικό κομμάτι της ανθρωπότητας: Μια έρευνα του 2020 από το ίδιο το Ίδρυμα Wikimedia, το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που διαχειρίζεται τη Wikipedia, διαπίστωνε ότι περίπου το 87% των συνεργατών του site ήταν άνδρες και περισσότεροι από τους μισούς ζούσαν στην Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, το ίδρυμα έχει δώσει αυξημένη έμφαση στον εντοπισμό και την κάλυψη αυτών των λεγόμενων «κενών γνώσης». Για τους πολέμιους της Wikipedia, ωστόσο, τέτοια «ανοίγματα» αποτελούν άλλη μια απόδειξη ότι ο ιστότοπος έχει καταληφθεί από την Αριστερά.
Τον Ιούνιο, το Ινστιτούτο Μανχάταν, μια συντηρητική δεξαμενή σκέψης, δημοσίευσε μια έκθεση που υποδηλώνει ότι τα άρθρα της Wikipedia για ορισμένες οργανώσεις και δημόσια πρόσωπα που πρόσκεινται στη Δεξιά τείνουν να συνδέονται με μεγαλύτερες ποσότητες αρνητικών συναισθημάτων από ό,τι παρόμοιες ομάδες και πρόσωπα της Αριστεράς. Ερωτηθείς σχετικά με το ζήτημα προκατάληψης στον ιστότοπο, ο εκπρόσωπος της Wikimedia είπε ότι «η Wikipedia δεν επηρεάζεται από κανένα πρόσωπο ή ομάδα» και ότι οι συντάκτες του ιστότοπου «δεν γράφουν για να πείσουν, αλλά για να εξηγήσουν και να ενημερώσουν».
Παρότι γκρινιάζει διαρκώς περί προκατάληψης και αδικίας, το θεμελιώδες ζήτημα που έχει ο Μασκ και άλλοι από τον κύκλο του με τη Wikipedia φαίνεται να αφορά περισσότερο τον έλεγχο. Με την αρπακτική του προσέγγισή του στην παγκόσμια τεχνολογία και τις πλατφόρμες, ο Μασκ έχει αποκτήσει επιρροή σε ένα τεράστιο τμήμα της διαδικτυακής ζωής. Έχει μετατρέψει το X στο προσωπικό του μεγάφωνο, το οποίο χρησιμοποιεί για να διατυμπανίζει τις ακροδεξιές πολιτικές του θέσεις, ενώ μέσω της Starlink, της εταιρείας δορυφορικού διαδικτύου, ο Μασκ είναι αυτός που κυριολεκτικά ελέγχει την πρόσβαση ορισμένων ανθρώπων στον ιστό. Ένα πράγμα που δεν ελέγχει ο Μασκ είναι η Wikipedia.
«Χτυπήστε την αρκετά σκληρά και συχνά», φαίνεται να πιστεύουν οι εχθροί της Wikipedia, μέχρι να διασπαστεί η πλατφόρμα σε ψηφιακά θρύψαλα. Ακριβώς όπως η βάση χρηστών του Twitter διασκορπίστηκε μεταξύ X, Bluesky, Mastodon και Threads, μπορεί κανείς να φανταστεί ένα θλιβερό σμήνος από αντίπαλες Wikipedia, που η καθεμία θα διακηρύσσει τη δική της ιδεολογική υπεροχή. (Ο Μασκ και άλλοι στην τροχιά του έχουν κατηγορήσει και το Reddit ότι έχει γίνει «όμηρος της άκρας αριστεράς»).
Ο Μασκ δεν μπορεί να αγοράσει «για πλάκα» τη Wikipedia όπως έκανε με το Twitter. Τον Δεκέμβριο του 2022, μήνες αφότου το αγόρασε, ένας δημοσιογράφος της New York Post του πρότεινε να κάνει ακριβώς αυτό – να αγοράσει δηλαδή και την Wikipedia. «Δεν πωλείται», απάντησε ο Τζίμι Γουέιλς, ένας από τους συνιδρυτές του ιστότοπου. Τον επόμενο χρόνο, ο Μασκ προσφέρθηκε σκωπτικά να δώσει στον ιστότοπο ένα δισεκατομμύριο δολάρια μόνο για να αλλάξει το όνομά του σε «Dickipedia».
Ακόμα και αν δεν μπορεί να αγοράσει τη Wikipedia, ο Μασκ μπορεί και είναι σε θέση να υπονομεύσει σταδιακά την αξιοπιστία της. (Το Wikimedia Foundation έχει ετήσιο προϋπολογισμό 189 εκατομμυρίων δολαρίων. Εν τω μεταξύ, ο Μασκ ξόδεψε περίπου 288 εκατομμύρια δολάρια μόνο για την υποστήριξη του Τραμπ και άλλων ρεπουμπλικανών υποψηφίων στις προηγούμενες εκλογές). Η εικόνα στην ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ ήταν σαφής. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι των εταιρειών που διαχειρίζονται τους έξι πιο δημοφιλείς ιστότοπους στον κόσμο στέκονταν πλάι στον Τραμπ και την οικογένεια του. Απουσίαζε όμως κάποιος εκπρόσωπος από τον έβδομο πιο δημοφιλή ιστότοπο στον πλανήτη: τη Wikipedia.
Με στοιχεία από The Atlantic
