Στα 15 χρόνια του ως πρωθυπουργός του Ισραήλ, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θεωρείται ότι είναι ένας άνθρωπος που απεχθάνεται το ρίσκο, αποφεύγοντας στρατιωτικές εμπλοκές και ειρηνευτικές πρωτοβουλίες.
«Είμαστε σε πόλεμο», δήλωσε ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου μετά τις επιθέσεις από τους μαχητές της Χαμάς σε Ισραηλινούς αμάχους. Και ο Νετανιάχου φόρεσε γρήγορα «τον μανδύα» ενός ηγέτη σε πόλεμο, συσπειρώνοντας τον λαό του, κινητοποιώντας μία παγκόσμια στήριξη, συντονίζοντας μία κυβέρνηση εν καιρώ πολέμου και συγκεντρώνοντας τον ισραηλινό στρατό έξω από τη Λωρίδα της Γάζας για μια από τις μεγαλύτερες, πιο επικίνδυνες επιχειρήσεις στην ιστορία του, γράφουν οι New York Times.
Ωστόσο, όπως γράφουν οι New York Times ο Νετανιάχου είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένας απίθανος ηγέτης για ένα Ισραήλ στο χείλος του πολέμου.
Στα 15 χρόνια του ως πρωθυπουργός, αντιστάθηκε σταθερά σε μεγάλες στρατιωτικές εμπλοκές, προτιμώντας στοχευμένες αεροπορικές επιδρομές ή ειδικές επιχειρήσεις. Η απροθυμία του, μέχρι την περασμένη εβδομάδα, τον είχε κάνει να μοιάζει με έναν ηγέτη με ακραίες αντιφάσεις: ένας ηγέτη που ακούγεται πολεμοχαρής αλλά έχει αποφύγει έναν γενικευμένο πόλεμο.
Παρά τις προειδοποιήσεις για χρόνια της απειλή από το Ιράν, τις κρυφές προσπάθειες να σαμποτάρει το πυρηνικό του πρόγραμμα, ακόμη και τις δολοφονίες Ιρανών επιστημόνων, ο Νετανιάχου δεν διέταξε ποτέ στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν. Είναι μια απόφαση που ανακούφισε τους Αμερικανούς αξιωματούχους, οι οποίοι τον παρότρυναν να μην το κάνει.
Νετανιάχου, ο ακλόνητος εγγυητής της ασφάλειας του Ισραήλ;
Στο εσωτερικό, ο Νετανιάχου παρουσιάστηκε ως ο ακλόνητος εγγυητής της ασφάλειας του Ισραήλ, λιγότερο με τη μάχη παρά με τη διαχείριση συγκρούσεων με τους Παλαιστίνιους, στηριζόμενος σε συμμάχους όπως οι ΗΠΑ και επαναπαυόμενος σε σκληρές συζητήσεις.
«Στη θητεία του δεν έχει γίνει κανείς από τους μεγάλους πολέμους του Ισραήλ», είπε ο Anshel Pfeffer, αρθρογράφος στο ισραηλινό ειδησεογραφικό πρακτορείο Haaretz, ο οποίος έγραψε μια βιογραφία για τον Νετανιάχου: «Bibi: Η ταραχώδης ζωή και οι ημέρες του Μπενιαμίν Νετανιάχου». «Ποτέ δεν έσπευσε να κινητοποιηθεί και να στείλει ολόκληρο τον στρατό, κάτι που είναι σύμφωνο με τον χαρακτήρα και την εμπειρία του» σημείωσε.
Ο Pfeffer είπε ότι υπολόγισε κάποτε τον μέσο ετήσιο αριθμό των Ισραηλινών που σκοτώθηκαν σε πόλεμο υπό τους Ισραηλινούς πρωθυπουργούς. Μέχρι τις 7 Οκτωβρίου, όταν περισσότεροι από 1.300 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν από τη Χαμάς, ο αριθμός ήταν χαμηλότερος επί των ημερών του Νετανιάχου. Αρκετοί από τους προκατόχους του, έχουν αναλάβει πολύ μεγαλύτερα στρατιωτικά ρίσκα.
«Κάθε φορά που είχαν μια σύγκρουση με τη Χαμάς, γινόταν λόγος για χερσαία εισβολή και δεν ήθελε να το κάνει», είπε ο Daniel C. Kurtzer, ο οποίος υπηρέτησε ως Αμερικανός πρέσβης στο Ισραήλ από το 2001 έως το 2005 και σήμερα διδάσκει στο Πρίνστον. «Δεν ήθελε να είναι ένας πρωθυπουργός που θα κυριαρχούσε σε ένα Χ αριθμό κηδειών».
Σίγουρα, ο Νετανιάχου δεν δίστασε να βάλει στο στόχαστρο τη Χαμάς όταν οι ρουκέτες της έπεσαν βροχή σε ισραηλινές πόλεις και χωριά. Το 2014, διέταξε μια πιο περιορισμένη χερσαία επιχείρηση στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία ενίσχυσε τη φήμη του στο εσωτερικό της χώρας ως προστάτη, παρόλο που υπέβαλε το Ισραήλ σε διεθνείς επικρίσεις για μια επιχείρηση που, παρ' όλη την περιορισμένη φύση της, ο απολογισμό; των Παλαιστινίων ήταν 2.251 νεκροί μέσα 50 μέρες μάχης.
Οι λόγοι της απροθυμίας Νετανιάχου για μία χερσαία επιχείρηση
Η απροθυμία του Νετανιάχου να προχωρήσει ακόμη παραπέρα, είπαν οι παρατηρητές, έχει τις ρίζες του τόσο στην αποστροφή του κινδύνου - χαρακτηριστικό που έχει επίσης επηρεάσει την αργή προσέγγισή του στις ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Παλαιστίνιους - όσο και στη στρατιωτική του εκπαίδευση. Όπως οι περισσότεροι νέοι Ισραηλινοί, ο Νετανιάχου κατατάχθηκε στις Αμυντικές Δυνάμεις του Ισραήλ μετά το γυμνάσιο. Υπηρέτησε σε μονάδα ειδικών δυνάμεων που πραγματοποιούσε διασυνοριακές επιδρομές.
Μια τραγωδία που συνέβη στην οικογένειά του ίσως τον καθόρισε. Ο μεγαλύτερος αδερφός του, Yonatan, ήταν ο μόνος Ισραηλινός στρατιώτης που σκοτώθηκε στην επιδρομή Entebbe, μια πολυδιαφημισμένη αντιτρομοκρατική επιχείρηση για τη διάσωση ομήρων σε αεροσκάφος της Air France που είχε καταληφθεί από Παλαιστίνιους μαχητές και έφτασε στη Λιβύη, και αργότερα στην Ουγκάντα, το 1976.
Αυτές οι εμπειρίες, είπαν οι αναλυτές, διαπότισαν τον Νετανιάχου με μία προκατάληψη για τακτικά χτυπήματα σε μεγάλες χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αυτό μεταφράστηκε σε μία αντίληψη ότι, με τους περιοδικούς βομβαρδισμούς της Γάζας, το Ισραήλ θα μπορούσε να κρατήσει υπό έλεγχο την καταστροφική ικανότητα της Χαμάς, καθώς και τις παλαιστινιακές εντάσεις, χωρίς να χρειάζεται να βρει μια μόνιμη πολιτική λύση.
Ο Νετανιάχου και οι γείτονες
Αντίθετα, ο Νετανιάχου προσπάθησε να εξομαλύνει τις διπλωματικές σχέσεις με τους Άραβες γείτονες του Ισραήλ, μέσω συμφωνιών και των συνομιλιών που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη με τους Σαουδάραβες. Τέτοιοι δεσμοί, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, θα παρακάμπτουν ουσιαστικά τους Παλαιστίνιους, καθιστώντας αυτή τη σύγκρουση μία διαχειρίσιμη παράπλευρη συνθήκη. Οι πρόσφατες επιθέσεις έδειξαν τόσο τα όρια όσο και τη μη βιώσιμη φύση αυτής της στρατηγικής.
Η βαρβαρότητα των επιθέσεων της Χαμάς σε Ισραηλινούς αμάχους έχει ανατρέψει τον υπολογισμό του κινδύνου για τον Νετανιάχου, λένε οι ειδικοί. Μια χερσαία εισβολή που θα μπορούσε κάποτε να φαινόταν σαν ένα εγχείρημα υψηλού κινδύνου, τώρα φαίνεται σε πολλούς Ισραηλινούς ως η κατάλληλη απάντηση στη χειρότερη επίθεση που προκλήθηκε στον ισραηλινό λαό από την ίδρυση του κράτους το 1948.
«Κατά μία έννοια, έχει διαμοιράσει την ευθύνη στο πολεμικό υπουργικό συμβούλιο», είπε ο Kurtzer, ο οποίος τον γνωρίζει από τη δεκαετία του 1990. «Είναι μια εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, υπάρχει μια κυβέρνηση ενότητας και υπάρχει ένα υψηλό πριμ για την ενότητα».
Όμως ο Pfeffer σημείωσε ότι ο Νετανιάχου σπάνια είχε δημιουργήσει σχέση εμπιστοσύνης με τους στρατηγούς των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων, θεωρώντας τους ως πιθανούς πολιτικούς αντιπάλους. Αυτό θα δοκιμαστεί τις επόμενες ημέρες από το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο, το οποίο περιλαμβάνει τρεις πρώην στρατηγούς, μεταξύ αυτών και ο Benny Gantz, ο οποίος παραλίγο να τον ανατρέψει από την πρωθυπουργία το 2020.
«Ο Νετανιάχου είναι μία βαθιά πολωτική φιγούρα»
Μετά από τόσα χρόνια στην εξουσία, τόσες πολλές διαμάχες και αντιπαλότητες και μια τέτοια δημόσια κατακραυγή για την προτεινόμενη αναμόρφωση του ισραηλινού δικαστικού συστήματος, ο Νετανιάχου, λένε οι επικριτές, θα δυσκολευτεί να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του ως μια προσωπικότητα που μοιάζει με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ.
«Είναι μια βαθιά πολωτική φιγούρα, επομένως δεν μπορεί να φορέσει τον μανδύα ενός ενωτικού ηγέτη εν καιρώ πολέμου», είπε ο Daniel Levi, πρόεδρος του U.S./Middle East Project, ενός think tank με έδρα το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. «Δεν θα υποτιμούσα ποτέ το γεγονός ότι την επόμενη μέρα μετά το τέλος του πολέμου, (το Ισραήλ) δεν πρόκειται να είναι ένα χαρούμενο μέρος για αυτόν πολιτικά».
Η προοπτική μιας δημόσιας έρευνας για τις αποτυχίες των μυστικών υπηρεσιών που επέτρεψαν στη Χαμάς να πραγματοποιήσει την επίθεσή της διαφαίνεται κατά του Νετανιάχου, είπε ο Levi, ακόμη κι αν έχει τεθεί στην άκρη για την ώρα. Για τον Νετανιάχου, η διεξαγωγή ενός επιτυχημένου πολέμου, όσο δύσκολο κι αν είναι, θα μπορούσε να είναι ένα από τα λίγα πολιτικά σωσίβια που του έχουν απομείνει.
Ο Νετανιάχου και οι πρώην πρωθυπουργοί
Και όμως δεν χρειάζεται να κοιτάξει πολύ πίσω στην ιστορία του Ισραήλ για να δει κανείς, τους πολιτικούς κινδύνους μιας μεγάλης στρατιωτικής δράσης, αναφέρουν οι New York Times. Το 2006, ο Εχούντ Ολμέρτ, ένας νεοεκλεγείς πρωθυπουργός τότε, αποφάσισε να διατάξει μια μεγάλη χερσαία επιχείρηση στον Λίβανο αφού η Χεζμπολάχ εκτόξευσε ρουκέτες και πραγματοποίησε επιδρομή στο Ισραήλ, απαγάγοντας και σκοτώνοντας στρατιώτες.
Μετά από 34 ημέρες μάχης, τα Ηνωμένα Έθνη μεσολάβησαν για κατάπαυση του πυρός, αφήνοντας τη Χεζμπολάχ, την οποία είχε προμηθεύσει στρατιωτικά το Ιράν, κατεστραμμένη αλλά ακόμα ζωντανή. Αν και ο Ολμέρτ ισχυρίστηκε ότι είχε κερδίσει για το Ισραήλ, η δημοτικότητά του κατέρρευσε. Ακολούθησαν εκκλήσεις για την παραίτησή του και βρέθηκε αντιμέτωπος με δημόσια έρευνα.
Το 1981, ο Μεναχέμ Μπέγκιν αντιμετώπισε έντονη κριτική στο εξωτερικό επειδή ενέκρινε μια αεροπορική επιδρομή που κατέστρεψε έναν ημιτελή πυρηνικό αντιδραστήρα κοντά στη Βαγδάτη. Η επιχείρηση αυτή θεωρείται πρόδρομος μιας πιθανής επίθεσης στο Ιράν.
Και άλλοι Ισραηλινοί ηγέτες, από τον Σιμόν Πέρες μέχρι τον Αριέλ Σαρόν και τον Εχούντ Μπάρακ, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις συνέπειες που είχαν οι αποφάσεις για μεγάλες στρατιωτικές συγκρούσεις. Η αρχική άνοδος του Νετανιάχου στην εξουσία το 1996 τροφοδοτήθηκε εν μέρει από την οργή του κοινού για ένα κύμα βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας που σημειώθηκαν ενώ ο Πέρες ήταν στην εξουσία.
Χρόνια αργότερα, όταν ο Μπάρακ υπηρέτησε ως υπουργός Άμυνας σε μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Νετανιάχου, θεωρήθηκε πιο δεκτικός από τον πρωθυπουργό στο να χτυπήσει το Ιράν για να καταστρέψει τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις.
Ο Νετανιάχου προειδοποίησε, συνεχίζουν οι New York Times, επανειλημμένα για την ανάγκη να σταματήσει το πρόγραμμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν με κάθε απαραίτητο μέσο. Αυτό τρόμαξε αξιωματούχους της κυβέρνησης Ομπάμα, οι οποίοι τότε φοβήθηκαν ότι οι αεροπορικές επιδρομές θα πυροδοτούσαν μία έκρηξη βίας σε ολόκληρη την περιοχή. Ωστόσο, δεν κέρδισε ποτέ την πλήρη υποστήριξη του ισραηλινού υπουργικού συμβουλίου για να διατάξει τα χτυπήματα.
Η αποτυχία του Νετανιάχου να πατήσει τη σκανδάλη
Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν τότε ότι η αποτυχία του Νετανιάχου να πατήσει τη σκανδάλη, αν και ευπρόσδεκτη, ήταν ανάλογη με την απροθυμία του να αναλάβει ρίσκα για μία ειρηνευτική διαδικασία. Το 2014, ο Τζέφρι Γκόλντμπεργκ της The Atlantic επικαλέστηκε έναν ανώνυμο ανώτερο αξιωματούχο της διοίκησης που περιέγραφε τον Νετανιάχου με ένα επίθετο που υποδήλωνε ότι ήταν «κότα».
Θυμωμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έκαναν εικασίες για το πόσο υψηλού επιπέδου ήταν ο ανώνυμος αυτός αξιωματούχος. Αλλά ακόμη και στο εσωτερικό του Ισραήλ, κάποιοι αμφισβήτησαν αν ο Νετανιάχου σχεδίαζε ποτέ πραγματικά να το κάνει.
«Το ερώτημα είναι: ήταν βολικό για αυτόν που δεν είχε αρκετή υποστήριξη στο υπουργικό συμβούλιο;» είπε ο Pfeffer. «Αν ο Νετανιάχου ήταν απόλυτα αποφασισμένος να χτυπήσει το Ιράν, θα το είχε κάνει».
Με πληροφορίες των NewYorkTimes
