Ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου ζούσε στην Αθήνα. Εργαζόταν για χρόνια στον χρηματοοικονομικό τομέα και το εισόδημά του ήταν ικανό να του εξασφαλίσει μια άνετη ζωή στην πρωτεύουσα. Ξαφνικά αποφάσισε να τα παρατήσει όλα και να κάνει τον γύρο του κόσμου. Μόνο για να τον εξερευνήσει.
Ταξίδεψε στις πέντε ηπείρους. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, δεν σκέφτηκε ούτε μία φορά να επιστρέψει στην παλιά του δουλειά. Έψαχνε να βρει την ευκαιρία για να φύγει και πάλι.
Σε μία παρουσίαση που έκανε για την εμπειρία του από τα ταξίδια, το ελληνικό γραφείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έδειξε ενδιαφέρον για το βιογραφικό του. Έκτοτε ο Νικόλας γυρνά τον κόσμο, αυτήν τη φορά για να βοηθά και να στηρίζει ανθρώπους και κοινότητες που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Σ' όλα αυτά τα χρόνια, ταξίδεψε στη βομβαρδισμένη Μοσούλη του Ιράκ, όπου ανακατασκεύασαν ένα νοσοκομείο το οποίο είχε καταστραφεί, διέσωσε πρόσφυγες και μετανάστες οι οποίοι προσπαθούσαν να διασχίσουν τη Μεσόγειο με λέμβους που παρέπαιαν και τα τελευταία χρόνια βρέθηκε στους καταυλισμούς των Ροχίνγκια, μιας κοινότητας η οποία διώκεται λυσσαλέα από τη Μιανμάρ που, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ενδέχεται να κατηγορηθεί για γενοκτονία, εξαιτίας των βάναυσων πρακτικών διωγμού που εφαρμόζει.
Για μένα ο γύρος του κόσμου δεν ήταν απόφαση στιγμής. Ήταν η πραγματοποίηση ενός παιδικού ονείρου, ενός παραμυθιού. Την απόφαση λοιπόν την είχα πάρει προ πολλού. Το θέμα ήταν η επιλογή της κατάλληλης στιγμής. Αυτή, όμως, δεν υπάρχει! Θυμάμαι το πρώτο βήμα. Ήταν η παραίτησή μου από τη δουλειά μου στην Αθήνα. Με το που την υπέβαλα, δεν ξεχνάω ότι σφύριζα χαμογελώντας όσο γύριζα σπίτι μου.
Όλες αυτές οι εμπειρίες του και οι σκέψεις καταγράφονται στο «Ημερολόγιο Αποστολής», το ντοκιμαντέρ του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, το οποίο πρόκειται να προβληθεί στις Νύχτες Πρεμιέρας. Μιλήσαμε μαζί του για τη στιγμή που αποφάσισε να παρατήσει τη ζωή του στην Αθήνα, τις πιο σκληρές εμπειρίες του από τα ταξίδια, το βάρος της ευθύνης που ανέλαβε και τον θάνατο.
— Θυμάστε εκείνη τη στιγμή που αποφασίσατε να αφήσετε τη ζωή σας στην Αθήνα και να ξεκινήσετε τον γύρο του κόσμου;
Για μένα ο γύρος του κόσμου δεν ήταν απόφαση στιγμής. Ήταν η πραγματοποίηση ενός παιδικού ονείρου, ενός παραμυθιού. Από μικρός είχα αυτή την έμμονη ιδέα να ζήσω ως περιηγητής, ως ταξιδιώτης. Άλλωστε πολλοί από τους παιδικούς μου ήρωες ήταν άνθρωποι που είτε έζησαν είτε διηγήθηκαν το ταξίδι. Την απόφαση λοιπόν την είχα πάρει προ πολλού. Το θέμα ήταν η επιλογή της κατάλληλης στιγμής. Αυτή, όμως, δεν υπάρχει! Θυμάμαι το πρώτο βήμα. Ήταν η παραίτησή μου από τη δουλειά μου στην Αθήνα. Με το που την υπέβαλα, δεν ξεχνάω ότι σφύριζα χαμογελώντας όσο γύριζα σπίτι μου. Το όνειρο έπρεπε να γίνει πραγματικότητα.
— Ποια είναι η πιο δυνατή εμπειρία που θυμάστε από τα ταξίδια σας;
Η φιλοξενία και το φιλότιμο του κόσμου προς τον άγνωστο, τον ξένο, τον μουσαφίρη. Αυτή είναι η πιο δυνατή εμπειρία που έχει σφραγίσει τα χρόνια εκείνα. Στην έρημο, στη θάλασσα, σε αρχοντικά, σε καλύβια, από ανθρώπους που μοιάζουν στην εμφάνιση με εμένα αλλά και μ' άλλους που δεν έχουμε τίποτα κοινό. Φιλοξενήθηκα λες και με ήξεραν από πάντα.
— Έχετε επισκεφθεί όλο τον κόσμο. Υπήρξε ένα ταξίδι που φοβηθήκατε για την προσωπική σας ακεραιότητα;
Σ' όλα τα ταξίδια μου υπήρξαν στιγμές δύσκολες και επικίνδυνες. Ο φόβος είναι συχνά καλός σύντροφος γιατί σε προτρέπει να λάβεις προληπτικά μέτρα. Θυμάμαι ένα περιστατικό στις αρχές του ταξιδιού στα Ιμαλάια. Περπατούσα προς τους πρόποδες της βόρειας όψης του Έβερεστ. Ξαφνικά αντιλήφθηκα ότι το όρος δεν ήταν πια στο οπτικό μου πεδίο. Είχα χαθεί. Για ώρες τριγύριζα γύρω από παράπλευρα ανισόπεδα μονοπάτια και σκεφτόμουν ότι αν δεν προσανατολιστώ σύντομα σε μια τέτοια αλπική υψομετρική ζώνη, δεν θα επιβιώσω με το νερό και το φαγητό που είχα μαζί μου.
Προσπάθησα να ελέγξω τον φόβο μου, κάθισα σε έναν βράχο, ξανασκέφτηκα τα βήματά μου και αποφάσισα να συνεχίσω. Λίγο αργότερα και κάπως πιο ψύχραιμα κατάλαβα ότι βρισκόμουν σε μια καμπυλότητα του θιβετιανού πλατό που μου στερούσε την οπτική επαφή με το Έβερεστ. Αντίκρισα το βουνό και συνέχισα να περπατώ αναζητώντας ένα μοναστήρι που ήξερα ότι ήταν κοντά εκεί. Όλα όμως αυτά τα περιστατικά είναι μαθήματα που μόνο το ταξίδι μπορεί να δώσει. Μέσω αυτών ο ταξιδιώτης ολοκληρώνεται ως άνθρωπος. Ταξιδέψτε. Είναι τεράστια η ανταμοιβή.
— Τι κατάσταση αντικρίσατε στον καταυλισμό των Ροχίνγκια στο Μπαγκλαντές;
Τα προβλήματα έχουν να κάνουν με τις συνθήκες υγιεινής, την ελλιπή ποσότητα και ποιότητα του νερού, την απουσία αποτελεσματικής αποχέτευσης, τα εύθραυστα καταφύγια και ειδικά τώρα με τους μουσώνες. Οι άνθρωποι αυτοί στερούνται νομικής αναγνώρισης και παραμένουν απάτριδες και χωρίς πρόσβαση σε εκπαίδευση για τα παιδιά τους. Δεν έχουν δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης, ούτε εργασίας.
— Σε μια από τις σκηνές του τρέιλερ, είστε μέσα σε μια λέμβο και βοηθάτε ένα παιδί να ανέβει στο σκάφος. Θυμάστε καθόλου εκείνες τις στιγμές; Πώς είναι να βρίσκεται κανείς μέσα σε μια βάρκα στη μέση του πουθενά;
Η αποστολή έρευνας και διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο θα με συνοδεύει πάντα ως μια ενδόμυχη αμφισβήτηση για το ποιόν του ανθρώπου. Οι στιγμές των διασώσεων παραμένουν στη μνήμη μου. Συχνά κάθομαι και σκέφτομαι πού να βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι τώρα. Αν θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει κάτι διαφορετικό για τις τραγικές περιπτώσεις εκείνες στις οποίες δεν μπορέσαμε να διασώσουμε αρκετούς.
— Πόσο εύκολο είναι να διαχειριστεί κανείς το μέγεθος της ευθύνης όταν έχει μπροστά του ανθρώπους που περιμένουν από εκείνον να τον σώσουν;
Νομίζω ότι κάθε ένας από μας αν βρισκόταν σε ένα νοσοκομείο, θα βοηθούσε οποιονδήποτε ηλικιωμένο να σηκωθεί από το κρεβάτι του πόνου. Το θέμα είναι πιο πολύπλοκο. Αφορά το μέλλον αυτού του μετανάστη ή της περιοχής που μαστίζεται από μια επιδημία λόγω έλλειψης βασικών συνθηκών υγιεινής.
Είναι εύκολο να αποστασιοποιηθούμε από όλα αυτά, θεωρώντας ότι είναι προβλήματα τοπικά, που δεν μας αγγίζουν και δεν τα αγγίζουμε. Είναι όμως έτσι; Είναι δυνατόν να αποποιηθούμε την οποιαδήποτε ευθύνη για τα 30 εκατομμύρια πρόσφυγες ανά τον κόσμο σήμερα, εκ των οποίων οι μισοί είναι ανήλικα παιδιά; Η δική μου προσωπική άποψη είναι πως όχι. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν τα ίδια δικαιώματα με εμάς και συνεπώς χρήζουν βοήθειας από τον καθένα μας σύμφωνα πάντα με τις δυνατότητές του.
— Συμφιλιώνεται ο άνθρωπος ποτέ με τον θάνατο;
Ο φυσικός θάνατος είναι αποτελεί μέρος της εξελικτικής μας πορείας. Ο βίαιος απότομος θάνατος, όμως, αλλά κυρίως αυτός που έχει προέλθει από έναν πόλεμο μένει στο μυαλό μας ως ένα απάνθρωπο τέλος, μια αυτοκαταστροφική τάση του ίδιου του ανθρώπινου είδους.
— Υπήρξε φορά που μετανιώσατε για την απόφαση που πήρατε να αλλάξετε ζωή;
Όχι, και απαντώ χωρίς να το σκεφτώ για δεύτερη φορά. Από την αρχή της καριέρας μου ήξερα πως θα άφηνα κάποια στιγμή τον χώρο της χρηματοοικονομίας. Το ερώτημα ήταν πάντα όμως πόσο εύκολο είναι και πότε θα ήταν η κατάλληλη στιγμή. Συχνά σκέφτομαι ότι η απόφασή μου να πραγματοποιήσω το όνειρό μου και να κάνω τον γύρο του κόσμου οδήγησε τελικά και στη γνωριμία μου με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Θέλω να πιστεύω ότι αυτές οι αλληλουχίες, όπως αναφέρω και στο ντοκιμαντέρ, είναι εκείνες που ολοκλήρωσαν τη συνέχεια της πορείας μου μέχρι σήμερα. Μια πορεία που μου προσφέρει την καθημερινή ικανοποίηση τού να μπορώ να λέω ότι είμαι ευτυχής, σ' έναν κόσμο ειδικά όπου δεν θεωρώ δεδομένο ότι όλοι έχουν την επιλογή να αποφασίζουν για τους εαυτούς τους.
— Ενδιαφέρεται άραγε πράγματι η διεθνής κοινότητα για τις ανθρωπιστικές τραγωδίες που συμβαίνουν στον κόσμο ή είμαστε, τελικά, υποκριτές;
Δεν θα ήθελα να επικρίνω πολιτικώς κανέναν γιατί δεν είναι πολιτικός ο λόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα αλλά θεωρώ ότι η διεθνής κοινότητα είναι πάντα παρούσα σε αυτές τις κρίσεις και ως κράτη αυτόνομα μέσω διακρατικών φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Αυτό το οποίο θα πρέπει να μας προβληματίσει όμως είναι σε ποιο βαθμό αναγνωρίζουμε ότι είμαστε υπαίτιοι όλοι, τόσο η διεθνής κοινότητα όσο και εμείς ως άτομα. Η υποκρισία έγκειται, θεωρώ, ακριβώς στην αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να αναγνωρίσει και να λάβει μέτρα αποτελεσματικά, προκειμένου να εμποδίσει αυτές τις συλλογικές συμπεριφορές που προκαλούν τις ανθρωπιστικές κρίσεις – τουλάχιστον αυτές που προκαλούνται από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Η μεγαλύτερη πλάνη για μένα είναι όμως πώς μετακυλίεται η ευθύνη σε αυτή την αόριστη «διεθνή κοινότητα», η οποία όμως στην ουσία της αποτελείται από όλους εμάς, άμεσα ή έμμεσα. Η ενεργή πολιτότητα είναι ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης αυτής της υποκρισίας που θέλει πάντα να είναι κάποιος άλλος υπεύθυνος για τα δεινά που συμβαίνουν και όχι εμείς οι ίδιοι.
Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ «Ημερολόγια Αποστολής»
Info
Το ντοκιμαντέρ των Γιατρών Χωρίς Σύνορα «Ημερολόγια Αποστολής» με κεντρικό ήρωα τον Νικόλα Παπαχρυσοστόμου θα φιλοξενηθεί στο 25ο επετειακό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας.
Η προβολή του ντοκιμαντέρ θα γίνει την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου στις 16:00 στον κινηματογράφο Δαναό 1 (Λεωφόρος Κηφισίας 109, Μετρό Πανόρμου).
Είσοδος ελεύθερη. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Νικόλα Παπαχρυσοστόμου.
Για κρατήσεις: 210 5200 500 / [email protected]
σχόλια