Δεν ξέρω αν πρόκειται για ένα «έργο αρχαίας και σύγχρονης περηφάνιας» (copyright «Η Καθημερινή»), αλλά πέρα από τις κακόηχες εθνικοπατριωτικές τυμπανοκρουσίες που συνόδευσαν τα εγκαίνια του, το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι κάτι καινούργιο - ένα νέο ορόσημο σε μια πόλη που έχει απόλυτη ανάγκη επιφανειακής έστω ανανέωσης image. Και τόση άποψη πια για την αρχιτεκτονική του κτιρίου. Έλεος... Ό,τι κι αν είναι, το Νέο Μουσείο εκφράζει πάντως μια αρχιτεκτονική αντίληψη. Προς τι τόσο μίσος και αλληλοσπαραγμός; Η Αθήνα σηκώνει πολλές απόψεις και πειραματισμούς. Μακάρι να γινόταν εργαστήριο αρχιτεκτονικών/χωροταξικών πειραμάτων, έστω και αποτυχημένων. Extreme make over και να δούμε, τέλος πάντων, τι λειτουργεί και τι όχι... Πόσο χειρότερη θα γίνει η πόλη δηλαδή;
Γιατί, επίσης, είναι τόσο επείγουσα «εθνική υπόθεσις» η επιστροφή των μαρμάρων που βούτηξε ο λόρδος Έλγιν, δεν θα το πιάσω ποτέ (δική μου αδυναμία, το αναγνωρίζω). Κι αυτή η στοιχειωμένη επίκληση επιφανών φαντασμάτων -του παλαιού Καραμανλή, της Μελίνας, ακόμα και του Μακρυγιάννη- τι νόημα έχει; Αυτήν τη φορά υπήρξε πραγματική στήριξη από έγκυρα διεθνή μέσα στο αιώνιο πια «αίτημά» μας, αλλά το γεγονός ότι μπροστάρης αυτής της φιλελληνικής έξαρσης υπήρξε ο καθ' έξιν αντιδραστικός (και απολογητή της εξωτερικής πολιτικής του Μπους υιού μέχρι τέλους σχεδόν) αρθρογράφος Κρίστοφερ Χίτσενς, θα έπρεπε ίσως να προβληματίσει κάποιους. Το μουσείο αποτελεί μεν μια έντονη χειρονομία προς τη διεθνή κοινότητα, αλλά σ' αυτά τα θέματα παραμένουμε ακόμα τριτοκοσμικοί: η αντίληψη περί συλλογής και έκθεσης πολιτιστικού πλούτου είναι προϊόν του Διαφωτισμού - όταν δηλαδή οι άλλοι είχαν κατέβει από τα δέντρα, αλλά εμείς δεν υπήρχαμε ακόμη. Κάποτε το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης θα είναι τόσο δεδομένο όσο και η Ακρόπολη. Άλλο ένα ορόσημο της πόλης. Όσο πιο πολλά τόσο το καλύτερο.
Αυτό που υπήρξε πολύ ενοχλητικό ήταν η επαρχιώτικη και μικροπολιτική εκμετάλλευση του νέου αυτού κτιρίου. Βαθιά αγκυλωμένο και (μεταξύ μας) σκάρτο από τη φύση του το επάγγελμα -όποιος πιστεύει ότι υπάρχουν «λειτουργήματα» είναι είτε παπάς είτε δημοσιογράφος- του πολιτικού, τσινάει άσχημα στις προκλήσεις των καιρών, ενώ θεωρητικά θα έπρεπε να είναι το πιο ευέλικτο. Εδώ έχουμε να κάνουμε ακόμα με τον «πολιτισμό του γυμνασιάρχη»: υποχρεωτική επίσκεψη στο μουσείο μετά την υποχρεωτική προσευχή (ήταν σουρεάλ, πράγματι, το θέαμα του μητροπολίτη που ευλόγησε το μουσείο με φόντο τα αρχαία αγάλματα). Ένα από τα έργα του καλλιτέχνη Steven C. Harvey («Reception of New Semi-Bacchic Deity», 2006, στην εικόνα της στήλης) που ζει μόνιμα στην Αθήνα απεικονίζει ίσως ιδανικά αυτή την αντίληψη και ζητώ συγγνώμη που το χρησιμοποιώ εκτός του πλαισίου που είχε στο μυαλό του. Αυτό που λείπει πραγματικά από την πόλη είναι η ιδέα του μουσείου ως καταφύγιου, ενός οικείου μέρους να κρυφτείς όταν το θέλεις, κάνοντας βόλτες στην πόλη. Αν θέλει κανείς, φυσικά, κάποιο δικό του «μυστικό» μέρος, θα βρει, αν παραμερίσει το παράλογο μίσος που μας διακρίνει με στόχο την πόλη που ζούμε. Πόσες φορές έχω ακούσει διάφορες μηδενιστικές εξυπνάδες ακόμα και για την Ακρόπολη... Ότι ούτε λίγο ούτε πολύ χαλάει με την επιβλητική αρχαιοπρεπή παρουσία της το υπόλοιπο μπάχαλο. Έλεος δηλαδή...
Καλό είναι σε τέτοια θέματα -έτσι, προς χάριν ενός πιο ισορροπημένου perspective- να αναζητούμε την άποψη των ξένων για την πόλη μας. Όσο κουλή, επιφανειακή, ρομαντική, άσχετη, θετική ή αρνητική κι αν είναι, φρεσκάρει και το δικό μας βλέμμα. Όπως του τραγουδοποιού και εσχάτως εικαστικού καλλιτέχνη Momus (από το μπλογκ του οποίου αλιεύσαμε και το έργο του Harvey), τακτικού επισκέπτη της Αθήνας και με προϊστορία, αφού έχει περάσει τα παιδικά του χρόνια στο γκέτο του Παλαιού Ψυχικού. Έγραφε λοιπόν ο Σκωτσέζος στην ιστοσελίδα του imomus.livejournal, την περασμένη Κυριακή, μόλις πάτησε το πόδι του στην «πόλη της Παλλάδος»:
«... Α, η Αθήνα... Παραμένει στην ευρωζώνη κι όμως είναι η πιο ανατολίτικη και παράξενη εκδοχή της Ευρώπης. Από το μπαλκόνι του φίλου μου του Μπάμπη αντικρίζω στη ζεστή νύχτα για άλλη μια φορά ένα μοναδικό θέαμα: το λαμπερό κουφάρι του σκαμμένου φεγγαριού να προβάλλει από τους βράχους του Παρθενώνα που μοιάζουν σαν κρανία...». Τα γονίδια της αποικιοκρατίας όπως και ο ασυγκράτητος εξωτισμός δεν κρύβονται. Τι να έγραφε άραγε για μια «αντικειμενικά όμορφη και βαριά ευρωπαϊκή» πόλη όπως η Πράγα, που έχει καταντήσει παιδική χαρά για τα «οικονομικού τύπου bachelor party» που κάνουν εκεί κάθε Σαββατοκύριακο οι συμπατριώτες του... Ας το αφήσουμε εδώ, κλείνοντας μ' ένα παλιό ευρω-ταξιδιάρικο στιχάκι των Σουηδών Cardigans: «From Luxembourg to Rome / From Berlin to the moon / From Paris to Lausanne/ From Athens to the sun...».
σχόλια