Κάποιες εβδομάδες νωρίτερα, ο 29 ετών Damien Ardestani, γνωστός ως XOV, έδωσε μια συναυλία στο Βερολίνο σε ένα κοινό άνω του ενός εκατομμυρίου ανθρώπων.
Καθώς στεκόταν στην σκηνή και κοίταζε ένα απέραντο πλήθος ενθουσιωδών θαυμαστών σίγουρα βρισκόταν έτη φωτός από την Λέσβο και την προσφυγική κρίση που εκτυλίσσεται στις ακτές της.
Ωστόσο ο Ardestani είναι εξίσου αρωγός στο ανθρωπιστικό έργο ανακούφισης των προσφύγων όσο και μουσικός, καλλιτέχνης και περφόρμερ, κάτι που αποδεικνύεται και στον λογαριασμό του στο Instagram, όπου οι εικόνες από το στούντιο, τις συναυλίες και τις ακτές της Λέσβου εναλλάσσονται, μαρτυρώντας τις πολλαπλές πτυχές της προσωπικότητας του.
"Είδαμε τόσο πόνο, μωρά που είχαν χάσει τις αισθήσεις τους, έγκυες γυναίκες. Η μία μάλιστα απέβαλλε." θυμάται. "'Ηταν έντονο και δεν κοιμηθήκαμε σχεδόν καθόλου."
Η ανάγκη στην οποία βρίσκονται οι πρόσφυγες που ξεβράζονται στις παραλίες των ελληνικών νησιών είναι κάτι που κι ο ίδιος ο Ardestani μπορεί να νιώσει. Εκείνος ήρθε από το Ιράν στην Σουηδία με την οικογένεια του ως βρέφος ενός έτους, ξεφεύγοντας από τον πόλεμο ανάμεσα στο Ιράν και το Ιράκ. Μεγάλωσε στην περιοχή Τένστα, ένα προάστιο της Στοκχόλμης, με μεγάλο πληθυσμό μεταναστών. "Η Τένστα είναι ένας μαγικός τόπος," λέει. "Ένα χωνευτήρι διαφορετικών πολιτισμών."
Η παιδική του ηλικία ήταν ευτυχισμένη. "Με μεγάλωσε η μητέρα μου," εξηγεί. "Ο πατέρας μου ήταν τοξικοεξαρτημένος και δεν είχα καμία επαφή μαζί του για δέκα χρόνια. Η μητέρα μου με ανέθρεψε εξαιρετικά. Ήμουν ένα ευτυχισμένο παιδί. Δεν γνώριζα τι σημαίνει να είναι κανείς πλούσιος και πως ήταν να έχεις πατέρα ή αδέλφια." Είχε όμως μια δεύτερη οικογένεια κατά κάποιο τρόπο, ένα ζευγάρι Σουηδών με παιδιά. "Πήγαινα και περνούσα κάθε δεύτερο σαββατοκύριακο μαζί τους. Ήταν ο αγώνας της μητέρας μου να ενσωματωθώ στην κοινωνία και να νιώσω πως είναι να ανήκεις σε μια οικογένεια με παιδιά." εξηγεί. "Τα παιδιά αυτά ήταν σαν αδέλφια μου."
Στην Τένστα οι περισσότεροι φίλοι του ανήκαν σε διαφορετικές εθνότητες. Όταν πήγαινες επίσκεψη ήταν σαν να επισκέπτεσαι κάποιο άλλο μέρος του κόσμου, με το δικό του φαγητό, χορό και μουσική. Η μουσική ήταν εκείνο που τον συγκινούσε πραγματικά.
Θυμάται πως ως παιδί χρησιμοποιούσε την ποίηση για να εκφραστεί. "Ήμουν εννέα ετών όταν έγραψα πρώτη φορά ένα ποιήμα για το σχολείο. Ήταν για έναν φοίνικα που ξεριζώθηκε και φυτεύτηκε σε ένα κρύο μέρος. Βγήκε από μέσα μου. Τότε δεν ήξερα το βαθύτερο νόημα του. Αλλά η δασκάλα μου αναγνώρισε την μεταφορά κι ότι συμβόλιζε το τσακισμένο οικογενειακό μου δέντρο." λέει ο ίδιος. Το ποίημα δημοσιεύθηκε σε ένα παιδικό βιβλίο. "Τα παιδιά εκφράζονται πολύ δημιουργικά. Αυτό το βλέπουμε και στην Λέσβο όπου πολλά παιδιά προσπαθούν να εκφράσουν όσα πέρασαν."
Ξεκίνησε να γράφει μουσική στα 11 και συμμετείχε σε πολλά διαφορετικά συγκροτήματα. "Ήμουν πολύ επιτυχημένος για λίγο, στα 17 με 18, αλλά χάθηκα μέσα στην επιθυμία να βγάλω λεφτά και ξέχασα την μουσική για κάποιο χρονικό διάστημα. Διαρκώς αναζητούσα χρήμα και φήμη. Ένιωθα ότι αυτά τα δύο δεν τα είχα ποτέ και πίστεψα πως το να έχεις χρήματα εγγυάται την ευτυχία." λέει. "Έκανα λάθος." Στα 24 του ήταν γενικός διευθυντής μιας εταιρείας που είχε ιδρύσει. Είχε όλα όσα πίστευε ότι ήθελε. Αλλά ήταν δυστυχισμένος. "Άφησα την θέση αυτή, πήρα όλα μου τα λεφτά, δανείστηκα κι από την μητέρα μου και ξεκίνησα μια δισκογραφική εταιρεία. Την εποχή εκείνη ήμουν πολύ αλλαζόνας. Είχα το άγγιγμα του Μίδα."
Αυτό όμως δεν κράτησε. "Η δισκογραφική και πολλές λάθος επιλογές με οδήγησαν στην χρεωκοπία. Πέρασα από το να έχω τα πάντα, επιτυχία, φήμη και χρήματα, στο να μην έχω τίποτα." Τα άφησε όλα τότε και μετακόμισε σε μια καλύβα σε ένα νησί στην Στοκχόλμη. Εκεί ξεκίνησε να συναρμολογεί και πάλι την ζωή του και να γράφει την μουσική που αγαπούσε. "Όταν τα έχασα όλα, βρήκα τον εαυτό μου."
Έγραψε το Lucifer, το κομμάτι που του έφερε ένα συμβόλαιο με δισκογραφική και τράβηξε την προσοχή της μουσικού Lorde.
Επικοινώνησε μαζί του μέσω Twitter να του πει ότι της άρεσε πολύ το Lucifer. Έκανε την επιμέλεια της μουσικής επένδυσης για την ταινία The Hunger Games: Mockingjay Part 1 και ήθελε να συμπεριλάβει την μουσική του στην ταινία. "Στην αρχή δεν το πίστεψα" λέει γελώντας. "Νόμιζα ότι μου κάνουν πλάκα!" Η ζωή του άλλαξε προς το καλύτερο. "Ξεκίνησα τις περιοδείες και σημείωσα επιτυχία στην Ευρώπη."
Δεν ήταν εύκολο όμως να φτάσει εκεί που βρίσκεται τώρα, κι όταν θυμάται τα εφηβικά του χρόνια αναδύεται μια πιο σκοτεινή εικόνα. Όταν ήταν έφηβος οι συμπλοκές με συμμορίες νεοναζί ήταν κάτι συχνό. Μία όμως τον σημάδεψε για πάντα.
"Μια μέρα, επέστρεφα από μία εκδήλωση στο κέντρο της Στοκχόλμης με φίλους μου, όταν εμφανίστηκε από το πουθενά μια ομάδα νεοναζί." θυμάται. "Μου επιτέθηκε ένας νεοναζί κι άρχισε να με γρονθοκοπεί. Μου έσπασε όλα τα μπροστινά δόντια. Ήμουν 13 ετών τότε." Χρειάστηκαν πολλά χρόνια επεμβάσεων για να αποκατασταθεί η γνάθος του.
"Μεγαλώνοντας στην Σουηδία είχα συνεχώς την αίσθηση ότι είμαι ξεριζωμένος: δεν με θεωρούσα ούτε Σουηδό, ούτε Ιρανό. Δεν ένιωθα ότι μπορούσα να πω πως είμαι Σουηδός. Δεν ήταν αποδεκτό. Δεν είναι όπως στην Αμερική όπου άνθρωποι από όλο τον κόσμο έχουν το δικαίωμα να πούνε "είμαι Αμερικάνος" Δεν είναι έτσι στην Σουηδία. Για τον λόγο αυτό δεν μπορούσα να ταυτιστώ. Ούτε στο Ιράν είχα πάει αφότου η οικογένεια μου εγκατέλειψε την χώρα, οπότε δεν είμαι και τόσο Ιρανός. Δεν αυτοπροσδιορίζομαι ως Ιρανός." λέει. "Γι'αυτό και τόσα παιδιά μπλέκονται με βία και χάνουν τον δρόμο τους."
Σήμερα ωστόσο προσδιορίζει τον εαυτό του ως Σουηδό, γιατί πιστεύει ότι η Σουηδία τον ανέθρεψε. Βιάζεται να προσθέσει όμως ότι είναι πολύ υπερήφανος για την ιρανική του κληρονομιά." Τον ανησυχεί που παρατηρεί την άνοδο του ρατσισμού στην Σουηδία και ομάδες νεοναζί να λυμαίνονται τους δρόμους. "Αυτή είναι η χειρότερη περίοδος που έχω ζήσει στην Σουηδία." δηλώνει. "Η προσφυγική κρίση τόνισε το πως η Σουηδία δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει την εισροή κατάλληλα και η προπαγάνδα της ακροδεξιάς το εκμεταλλεύεται αυτό."
"Στην Λέσβο δουλεύω με οικογένειες. Βλέπουμε μόνο γυναίκες και παιδιά Εκείνοι είναι τα θύματα, εκείνοι υποφέρουν από όλη αυτή την προπαγάνδα. Χτίζεται προπαγάνδα και θέσεις ώστε να πληγούν αυτές οι γυναίκες και τα παιδιά." Ο XOV εκφράζει τον φόβο του πως αν διεξαχθούν εκλογές σήμερα στην Σουηδία, η χώρα θα εκλέξει τους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες (ΣΔ). Οι ανησυχίες του στηρίζονται και από μια πρόσφατη σφυγμομέτρηση που εμφανίζει την πλειοψηφία των ψηφοφόρων να είναι υπέρ των ΣΔ. "Δεν πιστεύω πως οι άνθρωποι αυτοί είναι ρατσιστές αλλά φοβισμένοι." Κι αυτό σημαίνει πως η προπαγάνδα αποδίδει. Αναγνωρίζει ωστόσο πως και η αποτυχημένη ενσωμάτωση και ο διαχωρισμός έχουν δημιουργήσει σε πολλούς νέους το αίσθημα του παρείσακτου.
Η Τένστα ήταν μία από τις περιοχές στις οποίες το 2013 εκδηλώθηκαν ταραχές. Ο Ardestani δεν συγχωρεί την συμπεριφορά εκείνων που πυρπολούν αυτοκίνητα και κτήρια αλλά δηλώνει πως κατανοεί γιατί οι νέοι εκεί νιώθουν τέτοια απογοήτευση.
"Νιώθεις συνεχώς σαν να μην ανήκεις στην κοινωνία, όπως κι εγώ. Δεν ένιωθα να ανήκω κάπου. Αυτό μου δημιουργούσε απογοήτευση. Καταλαβαίνω από που προέρχεται η απογοήτευση αυτή αλλά καταδικάζω τον τρόπο με τον οποίο την εκφράζουν.
"Είναι κάτι αμφίδρομο όμως. Δεν μπορεί κανείς να τα ρίξει όλα στο Σουηδικό σύστημα. Τα παιδιά αυτά χρειάζονται μια μέση λύση και η κοινωνία οφείλει να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει την πηγή των προβλημάτων ενσωμάτωσης." Προσθέτει πως θα ήθελε να πάρει τα παιδιά αυτά μαζί του στην Λέσβο ώστε να εκτιμήσουν το σύστημα υποστήριξης που διαθέτουν." προσθέτει.
I am you
Το πρώτο ταξίδι του στην Λέσβο προέκυψε καθώς οι δημοσιογράφοι εστίαζαν στο ότι είχε υπάρξει πρόσφυγας και ήθελαν να μάθουν τις απόψεις του σχετικά με την εξελισσόμενη κρίση. "Οι απαντήσεις μου δεν με ικανοποιούσαν κι ένιωθα ότι θα έπρεπε να μάθω περισσότερα σχετικά με το τι συνέβαινε." Μια συνάντηση με τον Peter Bouckaert, τον διευθυντή επείγουσων καταστάσεων της οργάνωσης Human Rights Watch τον οδήγησε στο να επιβιβασθεί σε ένα αεροπλάνο για την Λέσβο, την καρδιά της προσφυγικής κρίσης. Το νησί το επισκέφθηκε με μια καλή φίλη, την Rebecca Reshdouni. Περιγράφει αυτό που αντίκρισαν ως "τρελό και χαοτικό."
"Περίμενα να δω ασθενοφόρα, επαγγελματίες." λέει. "Συνειδητοποιήσαμε ότι υπήρχαν πολλοί εθελοντές όπως εμείς. Έτσι όπως κατέφθαναν οι βάρκες έπρεπε να ανασκουμπωθούμε και να βοηθήσουμε. Υπήρχαν μωρά στην θάλασσα κι έπρεπε να πηδήξουμε μέσα στο νερό και να τα σώσουμε. Καταλήξαμε να προσφέρουμε εθελοντικά βοήθεια αυτές τις πέντε ημέρες."
"Είδαμε τόσο πόνο, μωρά που είχαν χάσει τις αισθήσεις τους, έγκυες γυναίκες. Η μία μάλιστα απέβαλλε." θυμάται. "'Ηταν έντονο και δεν κοιμηθήκαμε σχεδόν καθόλου."
Στην πτήση της επιστροφής ο Ardestani κι η Reshdouni ένιωσαν υποχρεωμένοι να κάνουν κάτι για όσα είχανε δει κι αποφάσισαν να ξεκινήσουν μια πρωτοβουλία εθελοντών με την ονομασία 'I AM YOU'.
Το όνομα επιλέχθηκε επειδή όπως λένε "είμαστε ένα, ανεξαρτήτως εθνότητας, χρώματος δέρματος και της μοίρας μας."
Το πάρτυ για την κυκλοφορία του τελευταίου του δίσκου σε έρανο και μάλιστα την βραδιά εκείνη φορούσε τα ίδια αθλητικά που φορούσε και στην Λέσβο. Μέσα σε μία εβδομάδα είχε στηθεί μια μη-κερδοκσοπική οργάνωση που συντονίζει ανθρωπιστικές δράσεις στα ευρωπαϊκά σύνορο και τα ελληνικά νησιά. Παρέχει σε επιλεγμένες ομάδες εθελοντών κατάρτιση σε ειδικές δεξιότητες. Από τον Οκτώβριο η οργάνωση τους διαθέτει μόνιμους εθελοντές επιτόπου.
Η ισορροπία της σταδιοδρομίας του και του ανθρωπιστικού έργου είναι κάτι δύσκολο. "Χρειάζεται να ακυρώνω πολλά πράγματα, να διαφωνώ με κόσμο και να εξηγώ γιατί πρέπει να βρίσκομαι στην Λέσβο. Αλλά αυτό είναι κάτι για το οποίο οφείλω να δώσω μάχη." Σκεπτικός λέει "Το να βρω τις ισορροπίες αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση στην ζωή μου."
Κάθε ταξίδι στην Λέσβο τον αφήνει με εικόνες που τον στοιχειώνουν και του υπενθυμίζουν πόσο σημαντικό είναι το έργο της ομάδας του και γιατί πρέπει να συζητάει γι'αυτό παντού ώστε να μην ξεχνάει ο κόσμος.
"Θυμάμαι το πρόσωπο αυτού του μικρού κοριτσιού που φορούσε σωσίβιο, καθισμένη στην παραλία και τυλιγμένη σε μια κουβέρτα. Με συγκίνησε, ανήκε σε μία οικογένεια που είχα βγάλει από μία βάρκα. Ήταν Σύρια. Είχε αυτό το μπερδεμένο βλέμμα. Πότε έκλαιγε, πότε κοιτούσε σαν χαμένη. Η οικογένεια της δεν ήταν εκεί να την παρηγορήσει."
Ο ίδιος θλίβεται από εκείνους που θεωρούν τους πρόσφυγες ως βάρος. "Κι εγώ πρόσφυγας είμαι. Αν δεν με είχε δεχθεί η Σουηδία δεν θα είχα γίνει ο επιτυχημένος μουσικός που είμαι σήμερα. Οι πρόσφυγες αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο για μια κοινωνία μακροπρόθεσμα αν υπάρχει ο κατάλληλος μηχανισμός και οι πολιτικές ενσωμάτωσης."
Θεωρεί εξαιρετικά σημαντικό να αντιλαμβάνεται κανείς την διαφορά ανάμεσα σε εκείνους που εκεταλλεύονται τους ευάλωτους ανθρώπους και τα θύματα τους. "Υπάρχουν γυναίκες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις σεξουαλικές επιθέσεις και το Ισλαμικό Κράτος. Υπάρχουν αγόρια που έχουν υποστεί κακοποίηση, γυναίκες που βιάζονται από τους διακινητές τους, φρικτές ιστορίες που ακούμε καθημερινά. "Πρέπει να γίνω η φωνή των ανθρώπων αυτών...και να διασφαλίσω ότι οι ιστορίες τους θα ακουστούν."
"Θέλω να αγγίξω τους ανθρώπους με την μουσική μου. Η μουσική είναι αυτό που είμαι, ο καλλιτέχνης που είμαι αντικατοπτρίζει την ζωή μου." Είναι πεπεισμένος πως αυτό το κύμα προσφύγων θα συνεισφέρει στην ήπειρο που αποκαλεί πατρίδα, όπως κι εκείνος.
"Υπάρχουν τόσοι άνθρωποι σαν εμένα που τα κατάφεραν παρά τις συγκυρίες που δυσχέραιναν την ζωή τους. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, πρέπει να τα καταφέρεις στην ζωή. Πρέπει να σταθείς στα πόδια σου, να δουλέψεις και να αποδείξεις στους άλλους ότι κάνουν λάθος. Αν έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου θα τα καταφέρεις."
"Υπάρχουν τόσοι επιτυχημένοι μετανάστες στον κόσμο. Πρέπει να δούμε τις ιστορίες τους και να εμπνευστούμε από αυτές. Αν τα κατάφερα εγώ στην ζωή με το δικό μου παρελθόν, τότε όλοι μπορούν."
Με στοιχεία από το Al Jazeera
σχόλια