Στο εμβληματικό «Φιλί» του Gustav Klimt απεικονίζεται ένα ζευγάρι σφιχταγκαλιασμένο να στροβιλίζεται τυλιγμένο μέσα σε ένα χρυσοποίκιλτο ένδυμα με λαμπερά μοτίβα, έτοιμο να φιληθεί. Πολλοί πιστεύουν πώς το ζευγάρι αυτό είναι ο ίδιος ο Klimt και η σχεδιάστρια μόδας Emilie Flöge. Οι δυο τους διατηρούσαν μια μακροχρόνια και εξαιρετικά δημιουργική σχέση, ασυνήθιστη για το πλαίσιο της εποχής: ήταν εραστές που ποτέ δεν παντρεύτηκαν, δεν έκαναν παιδιά και είχαν μια πρωτόγνωρη ανεξαρτησία. Ενώ όμως τα εξαιρετικά, και στην εποχή τους αμφισβητούμενα, πορτρέτα του Klimt σκανδάλισαν τους συλλέκτες και τον ώθησαν στο προσκήνιο, η Flöge, μια επιτυχημένη επιχειρηματίας και τολμηρή πρωτοπόρος σχεδιάστρια, παραμένει ένα κρυμμένο στολίδι – σε μεγάλο βαθμό άγνωστο και σίγουρα παραγνωρισμένο στην ιστορία της μόδας.
Αν κάποιος πιστώνεται την επανάσταση στη γυναικεία μόδα, αυτή είναι η Κοκό Σανέλ. Είναι αλήθεια πως έκανε διάσημη την πολυτελή απλότητα στο γυναικείο ντύσιμο, με τα παντελόνια και τα άνετα κοστούμια δύο τεμαχίων μια εποχή που οι γυναίκες της ανώτερης τάξης είχαν περιορισμένες επιλογές σ' αυτό. Πριν όμως ανοίξει καν το πρώτο της σαλόνι στην 31 Rue Cambon στο Παρίσι το 1910, η Flöge ήδη δημιουργούσε κορυφαία σχέδια στη Βιέννη, χαράζοντας νέους ρόλους για τις γυναίκες στη βιομηχανία της μόδας. Τα αμπίρ φορέματά της, με τα φαρδιά μανίκια και τα περίπλοκα, λεπτομερή μοτίβα, εμπνευσμένα από ουγγρικά και σλαβικά παραδοσιακά κεντήματα, σηματοδότησαν τη στροφή από τα μέχρι τότε ογκώδη και περιοριστικά στις κινήσεις φορέματα σε μια πιο ελεύθερη και σοφιστικέ επιλογή.
Ενώ όμως ο Klimt αντιμετωπίστηκε ως ένας πολιτιστικός επαναστάτης, η συνεισφορά της Flöge θεωρήθηκε πολύ εξειδικευμένη και την περιόρισε σε μια συγκεκριμένη εποχή της αυστριακής ιστορίας.
Η ιστορία της Flöge στον χώρο του μόδας ξεκίνησε το 1904, όταν η Emilie μαζί με τις δύο αδερφές της άνοιξαν τον οίκο Schwestern Flöge στην οδό Mariahilfer στη Βιέννη – μια τολμηρή επιχειρηματικά κίνηση για τρεις ανύπαντρες τριαντάρες, στο πλαίσιο βέβαια της εποχής τους. Ο οίκος δημιουργήθηκε και άκμασε μια εποχή κατά την οποία η βιομηχανία ρούχων στη Βιέννη ήταν εξαιρετικά πολωμένη: τα πολυκαταστήματα έφτιαχναν έτοιμα ενδύματα για τις μάζες, ενώ οι εξειδικευμένοι ράφτες εξυπηρετούσαν μια όλο και πιο περιορισμένη, ελιτίστικη ομάδα γυναικών της ανώτερης τάξης. Στην ακμή της η Schwestern Flöge απασχολούσε σχεδόν 80 εργαζόμενους και η Emilie πρωτοστατούσε στη διαχείριση, ενώ ταυτόχρονα είχε άμεσο, πρακτικό ρόλο στην παραγωγή.
Με σαφή προτίμηση στην άνεση και αποφεύγοντας τους ασφυκτικούς κορσέδες, με φορέματα οριένταλ αισθητικής και παιχνιδιάρικης προσέγγισης που έπεφταν χαλαρά στο σώμα σαν ένα μοντέρνο καφτάνι, οι δημιουργίες της Flöge αντικατόπτριζαν την αλλαγή στην τάση του γυναικείου ντυσίματος που έγινε στην Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα. Σε αντίθεση με άλλους οίκους, οι αδελφές Flöge έδωσαν μεγάλη σημασία και στον χώρο τους και ανέθεσαν στον Josef Hoffmann τη σχεδίασή του. Στον φιλόξενο και απλό, στρωμένο με χαλιά χώρο που διακοσμήθηκε με ελκυστικά αντικείμενα τέχνης πωλούσαν φορέματα, τουαλέτες, σακάκια και κοστούμια στην ελίτ της Ευρώπης.
Η 30ετής επιχείρηση του σαλονιού είναι μαρτυρία για την επιχειρηματική επιδεξιότητα της Flöge, καθώς σχεδίαζε απευθυνόμενη σε μια όλο και πιο ευρεία πελατειακή βάση και σε ένα διεθνές ακροατήριο. Το περίτεχνο λογότυπο του καταστήματος, ένα κείμενο σε στυλ αρ νουβό με καρό μοτίβο στα άκρα του, τυπώθηκε σε τιμολόγια και ετικέτες και μεταμόρφωσε το Schwestern Flöge σε ένα εύκολα αναγνωρίσιμο σήμα.
Ο Κλιμτ συνεργάστηκε αρκετές φορές με τη Flöge, σχεδιάζοντας ρούχα τα οποία εκείνη τροποποιούσε και στη συνέχεια έραβε στο ατελιέ της Schwestern Flöge. Το 1907, μια γερμανική πειραματική έκδοση τέχνης ανέθεσε στον Klimt να φωτογραφίσει τα σχέδια των ρούχων του. Η συνεργασία τους ήταν τόσο στενή, που ήταν δύσκολο να διακρίνει κανείς ποιος από τους δύο ήταν ο σχεδιαστής. Όταν το Museum of Modern Art (MoMA) προετοίμαζε την έκθεση «Vienna 1900: Art, Architecture and Design» το 1986, το έργο της συνεργασίας τους αγνοήθηκε έντονα και παρουσιάστηκε ως περιφερειακή συνιστώσα στον θρύλο του Κλιμτ. Φυσικά, ο Κλιμτ ήταν μια κυρίαρχη φιγούρα στο fin de siècle της Βιέννης: ήταν αυτός που καθιέρωσε ένα συγκεκριμένο στυλ ζωγραφικής και ως μέλος της ομάδας Secession επαναστάτησε ενάντια στις συντηρητικές παραδόσεις της Βασιλικής Ακαδημίας. Ενώ όμως ο ίδιος αντιμετωπίστηκε ως ένας πολιτιστικός επαναστάτης, η συνεισφορά της Flöge θεωρήθηκε πολύ εξειδικευμένη και την περιόρισε σε μια συγκεκριμένη εποχή της αυστριακής ιστορίας.
Την εποχή που οι ναζί εισέβαλαν στην Αυστρία, πολλοί Εβραίοι από το πελατολόγιο της Schwestern Flöge είχαν φύγει ήδη από τη χώρα ή μεταφέρονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όπως σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις, έτσι κι αυτή αναγκάστηκε να κλείσει. Όμως ακόμα κι αν οι εφευρετικές επιχειρηματικές πρακτικές και τα πρωτοποριακά σχέδια της Flöge παραμένουν ένας θαμμένος θησαυρός στην ιστορία της Βιέννης, η αισθητική της σχεδίασής της διακρίνεται ακόμα και σήμερα στα μοντέρνα χαλαρά φορέματα και αναβιώνει στο δημοφιλές ενδιαφέρον για τα κεντημένα μοτίβα.
σχόλια