Αισθάνομαι ότι αυτά που λέω είναι τόσο κοινότυπα. Λες να ενδιαφέρουν κανέναν;
Εσύ τι λες;
Κάθεσαι στην ησυχία σου και λες, έδωσα συνέντευξη, την ίδια ώρα που ο άλλος πεθαίνει, άλλος πονάει. Προχθές έδειχνε η τηλεόραση δυο άτομα που πολέμησαν στην Κύπρο και τώρα ζουν με φάρμακα σε κάτι καρεκλίτσες. Ήταν σαν σκουπίδια και σκεφτόμουν ότι εγώ πρέπει να δώσω συνέντευξη...
Ο καθένας έχει το δικό του δρόμο και το δικό του τρόπο να πορεύεται στη ζωή.
Και τη δικιά του δυστυχία, αυτό που του ανήκει. Θυμάμαι τέτοια εποχή πέρσι την άνοιξη, ήλιος, ωραία μέρα, γκράφιτι, τσουκνίδες ψηλές λόγω της άνοιξης κι ένας τύπος κοκαλωμένος που τον έβγαζαν δυο χοντροί και τον έβαζαν σ' ένα φέρετρο.
Πού μένεις;
Εξάρχεια μένω. Χρόνια τώρα. Πάντα είχαν κάτι τα Εξάρχεια. Το καλό εκεί είναι ότι δεν μπορεί να επικρατήσει καμιά ομάδα ανθρώπων, αυτό μ' αρέσει. Μπορούν να κυκλοφορούν όλες οι ομάδες, εγκληματίες, μαλάκες, σκυλάδες, άσχετοι, χωρίς να αισθάνεται κανείς ότι είναι δικό του το μέρος. Μου αρέσει πολύ αυτό. Κανείς δεν αισθάνεται ότι θα βάλει τις φωνές και θα τον υποστηρίξουν οι δικοί του. Αυτή είναι η ταυτότητα των Εξαρχείων.
Σε ενοχλεί ο αστυνομικός κλοιός τριγύρω ή τον έχεις συνηθίσει;
Όλα
τα συνηθίζεις, κι αυτό είναι επικίνδυνο.
Άμα πας στους Αμπελόκηπους ή στην Κυψέλη
θα δεις ποια είναι η διαφορά και θα
καταλάβεις. Πιο πολύ με τσαντίζει όμως
που δεν έχεις της αίσθηση της πόλης, που
βγαίνεις σε σοκάκια και όχι σε λεωφόρο
- μου αρέσουν οι λεωφόροι. Μ' ενοχλεί
που φαίνεται ο φόβος της Τουρκοκρατίας
στα μικρά χωριά που έχουμε χτίσει μέσα
στην πόλη. Είναι ανυπόφορη η γειτονιά,
δεν τις αντέχω καθόλου τις γειτονιές:
Tι
γίνεται, καλημέρα, εσείς πώς πάει, καλό
Πάσχα, καληνύχτα, καλό καλοκαίρι, τώρα
γυρίσατε, πού θα πάτε τις Απόκριες;
Φρίκη. Θα μ' άρεσε να μένω σε λεωφόρο
και να βγαίνω μπαμ, στο δρόμο. Έχεις
προσέξει ότι όλοι οι άνθρωποι στις
γειτονιές είναι σε κατάσταση υστερίας;
Νευρωτικοί. Όλες οι εξελίξεις, τα θεάματα,
η τηλεόραση, θυμίζουν Αμερική του
‘70-‘80, δεν είναι καταπληκτικό αυτό;
Έχεις δει κάποιες σειρές αμερικάνικες
που παίζονταν τότε; Οι σημερινοί Έλληνες
μοιάζουν με αυτούς τους ανθρώπους, είναι
τραγικό. Ευτυχώς που έχει κάτι ξημερώματα
η πόλη, κάτι νύχτες που δεν μοιάζουν με
καμιάς άλλης πόλης στην Ευρώπη. Η Αττική
είναι ευλογημένο μέρος σαν τόπος, έχει
λόφους. Ανεβαίνω στο Στρέφη, κάθομαι
άπειρες ώρες στον αέρα -όχι ως φυσιολάτρης-
και φορτίζω τις μπαταρίες, ηρεμώ. Είναι
απαραίτητο γιατί είναι επικίνδυνος ο
δρόμος, εκεί παίρνω δύναμη.
Ποιος δρόμος είναι επικίνδυνος;
Αυτό που λένε ηθοποιός. Είναι πολύ επικίνδυνος. Αν ξεπεράσεις το όριό σου μπορεί να καταστραφείς, να πάθεις ζημιές. Πιάνεις ενεργειακά επίπεδα που ο άλλος φτάνει μόνο σε κάνα ατύχημα ή σε μεγάλη χαρά ή σε μεγάλο έρωτα. Δεν γίνεται να δουλεύεις μόνος σου και να πιάνεις τέτοια ενεργειακά δυνατά. Οι μοναχοί, οι σούμο, οι χορευτές στις πρωτόγονες φυλές που κάνουν κάτι ανάλογο είναι πολλοί μαζί. Όταν είσαι μόνος σου και δουλεύεις τέτοιους δρόμους είναι πολύ επικίνδυνο.
Ο μοναχός έχει για στήριγμα τον Θεό, εσύ τι έχεις;
Έχει και τους άλλους μοναχούς. Ξυπνάνε και όλοι μαζί και ψέλνουν ή λένε μάντρα, αυτό αν το κάνεις για 10 λεπτά θα γειώσεις, θα ηρεμήσεις. Αν είσαι μόνος δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Το μοναχικός δεν πρέπει να σε τρομάζει, όσο το ποια είναι η εγγενής δυσκολία τεχνικά, υπαρξιακά, ψυχολογικά, αυτό είναι το πρόβλημα.
Ανθρώπους έχεις γύρω σου;
Ανθρώπους έχω επιλεγμένα. Άτομα με τα οποία μιλάω σαν ένα τίποτα.
Έχεις ανθρώπους που να μπορείς να βασιστείς πάνω τους, που να σε στηρίξουν αν χρειαστεί;
Όχι πολλούς. Και αποφεύγω να υπάρξει κι αυτή η στιγμή που να με στηρίξουν. Το αποφεύγω αυτό...
Αυτό δεν μπορείς να το προβλέψεις.
Είναι ένα θέμα αυτό. Αν σου τύχει κάτι, την έβαψες. Αλλά γενικώς δεν έχω και πολλούς ανθρώπους. Για την ώρα, εντάξει. Από δω και μετά δεν ξέρω. Όσο περνάνε τα χρόνια αφαιρείς. Γίνεται μόνο του αυτό, αφαιρούνται πράγματα μόνα τους. Εγώ όμως έχω ένα πρόβλημα με τις ψευδαισθήσεις, έχω ένα κόλλημα.
Δηλαδή;
Δηλαδή υποτίθεται ότι όσο προχωράς κάποια πράγματα τα απορρίπτεις κι εγώ δεν τα απορρίπτω. Δηλαδή, μου αρέσει πού και πού να βλέπω καμιά τηλεόραση, επίτηδες τα κρατάω αυτά. Όσο δε πιο πολύ σπουδαία πράγματα δουλεύω τόσο πιο πολύ κάνω αντίστιξη, κάνω δηλαδή τα πιο μπανάλ μετά. Θα δω την τάδε ταινία την τάδε ώρα, κάνω ολόκληρη ιστορία. Δεν λέω, α, είναι χαμηλής ποιότητας και τέτοια. Ή με το Στρέφη, περνάω ώρες εκεί. Μερικές φορές, όταν βλέπω τις φάτσες των ανθρώπων στο δρόμο, τις αντιδράσεις τους, τους ανθρώπους στην τηλεόραση που το παίζουν και λίγο περιθώριο και λίγο κυριλέ, αισθάνομαι μισάνθρωπος. Ακούς στο ραδιόφωνο τη φωνή κάποιου να αναλύει την επικαιρότητα και έχει συνέχεια έναν τόνο στη φωνή του και καλά, εγώ δεν είμαι αυτός που ακούς, αλλά κάποιος άλλος. Δεν παίζεται με τίποτα. Είναι μια ψυχότροπη κατάσταση. Τη δεκαετία του ‘80 μπορεί να πέθαιναν ένα σωρό άνθρωποι γύρω μας από ναρκωτικά ή αυτοκτονίες, αλλά έβλεπες και τέσσερα άτομα στο χάι τους από φυσικού τους. Εδώ η πιτσιρικαρία είναι χάλια, σέρνονται τα παιδάκια. Αρχίζεις και γίνεσαι intellectual από αντίδραση, ενώ είσαι κανονικός. Γίνεσαι γραφικός για διαφυγή. Είναι πολύ άρρωστη η φάση. Φαντάζομαι τις γριές που μόνο ο θάνατος είναι μπροστά κι οι οποίες βλέπουν όλη μέρα τηλεόραση. Η ηλικιωμένη που ζει από κάτω μου στην πολυκατοικία δεν τη σβήνει ποτέ, 4, 5 το πρωί, απόγευμα, βράδυ, παίζει συνέχεια, λες και ζει σε νοσοκομείο. Κι αυτό δεν είναι τόσο επικίνδυνο. Η αδιαφορία και η αδράνεια είναι ακόμα χειρότερες. Μια μέρα που ήμουν στο μπαλκόνι είδα απέναντι έναν τύπο να γέρνει και να πέφτει απ' την ντάγκλα, τέζα. Μια πιτσιρίκα που πέρναγε τον πλησίασε. Σκέφτηκα, θα βοηθήσει. Ξέρεις τι έκανε; Έβγαλε τη φωτογραφική, πήγε από πάνω του και φωτογράφισε το γκράφιτι στον τοίχο! Μετά, πώς να μη γίνεις μισάνθρωπος; Πώς καταντήσαμε έτσι;
Θέατρο βλέπεις;
Καθόλου. Καθόλου. Διότι διαβάζω τις κινήσεις και βλέπω ένα άλλο έργο και αυτό είναι στενάχωρο. Δεν λέω ότι δεν υπάρχει ταλέντο, αλλά μ' ενοχλεί η άνεση με την οποία κάνουν μαλακίες. Είναι τρομερή αυτή η άνεση. Μ' ενοχλεί επίσης ο τρόπος που αντιμετωπίζεται ο ηθοποιός στις περισσότερες συνεντεύξεις. Είναι σαν να σου παίρνουν αποτύπωμα. Α, γιατί έκανες τραγωδία; Γιατί το έκανες αυτό, είναι σαν να δίνεις τα στοιχεία της ταυτότητάς σου. Δεν ενδιαφέρεται ο άλλος, δεν παγιώνει μια άποψη. Έφτασα 50, ρε παιδί μου, και ακόμα με ρωτάς για την τραγωδία; Γιατί το 'κανες αυτό και γιατί το 'κανες εκείνο. Αν δεν ξέρεις, ή κάνεις το βλάκα ή είσαι άσχετος. Σε ξαναπάνε στο σημείο άλφα που ήσουν 23 χρονών. Και είναι απίστευτο το πόσο εύκολα κρίνουν μερικοί άνθρωποι.
Σαν άνθρωπος είσαι μοναχικός;
Πώς το εννοείς το μοναχικός; Που ζει μόνος; Έτσι είμαι, ναι, μου αρέσει ο δικός μου χώρος, να απομονώνομαι όποτε γουστάρω, το έχω κάνει κι έτσι. Το μόνος στη σκηνή το θεωρώ πολύ φυσικό και δεν μπορώ να το εξηγήσω. Αν παίζεις μόνος φαίνεται ότι απορρίπτεις τους γύρω, έτσι; Δεύτερον, νομίζεις ότι είσαι ο Θεός, τρίτον έχεις προβλήματα διάφορα και δεν μπορείς να επικοινωνήσεις, είσαι κάπως περίεργος. Αυτά είναι στην ουσία. Δεν είναι τίποτα από αυτά. Αισθάνομαι ότι είναι φυσικό. Πιστεύω ότι οι ηθοποιοί πρέπει να είναι άλλη φυλή, να μην έχουν ρήξη, να μην πλακώνονται ή να θίγονται, να είναι όπως οι σούμο στην Ιαπωνία, που ζουν στο δικό τους κόσμο και τους σέβονται όλοι. Αν μπορούσε το κράτος κι έβγαζε όλους τους ηθοποιούς και τους πήγαινε στην Αίγινα, τότε θα ήμουν σε μια ομάδα σίγουρα. Τώρα, να μπω σε μια ομάδα που ο άλλος είναι και ιδιώτης -γαμώ τους ιδιώτες-, όχι δεν με ενδιαφέρει. Παντού υπάρχουν κλίμακες, αλλά δεν παίζεις με τον εαυτό σου, κατάλαβες; Είναι πολύ σχετικός ο όρος ηθοποιός, ενώ ποδοσφαιριστής, οικοδόμος, ξέρω 'γω, αφισοκολλητής είναι κάτι συγκεκριμένο.
Αυτοί που βάζουν τον εαυτό τους στο περιθώριο όμως δεν θεωρούνται γραφικοί για τον πολύ κόσμο;
Όχι, είναι πολεμιστές αυτοί οι ηθοποιοί, ξέρεις. Δεν είναι κακό να «φεύγει» κάποιος και να μην μπορεί να επικοινωνήσει μαζί του ο πολύς κόσμος. Ο κόσμος έχει φτάσει σε τέτοια υποκριτική δεινότητα, που ο ηθοποιός οφείλει να διαχωρίσει τη θέση του, ακόμα κι αν τσιγγανοποιηθεί. Γι' αυτό θέλω να κάνω σκηνοθεσία. Με ενδιαφέρει το όραμα, το όνειρο, η μουσική, η γλυπτική. Αρχίζω να μαθαίνω γλυπτική.
Δεν έχεις την ανάγκη για ένα δεύτερο μάτι;
Το δεύτερο μάτι εγώ το έχω πάλι. Λέγεται συγκέντρωση. Η συγκέντρωση είναι ένα περίεργο πράγμα. Είναι σαν να είσαι και έξω από τον εαυτό σου, όποιος συγκεντρώνεται το ξέρει. Αποστασιοποιείσαι τόσο που μπορείς να δεις και τον εαυτό σου από ψηλά.
Αυτός δεν είναι και ο σκοπός του ηθοποιού, να φτάσει σε αυτό το επίπεδο;
Ε, βέβαια! Τώρα, μεταξύ μας, οι ηθοποιοί είναι σε ένα προτσές δεδομένο. Αυτό για να σπάσει έχει πόνο, έχει αίσθημα, δεν μπορείς να το κάνεις αυτό αν ο άλλος δεν είναι «μέσα». Δεν τον βάζεις εσύ γιατί αυτό ισούται με επίθεση. Στα σεμινάρια που έκανα, όταν κάποιος ξεπερνούσε κάποια στιγμή τον εαυτό του, έφευγε ή πλακωνόμασταν. Αμέσως μετά, την άλλη μέρα. Κάποια στιγμή σταμάτησα να παρεξηγιέμαι, γιατί κατάλαβα ότι δεν είναι προσωπικό το θέμα.
Δεν υπάρχουν ηθοποιοί με τους οποίους θα ήθελες να συνεργαστείς;
Να παίξω; Ηθοποιοί ταλαντούχοι υπάρχουν πάρα πολλοί. Με συγκεκριμένη τεχνική υπάρχουν μερικοί επίσης. Έχουν ένα υπόβαθρο. Πλην όμως, έχουν αποφασίσει να κάνουν άλλο ταξίδι. Υπάρχουν πολύ λίγοι που θα ήθελα να συνεργαστώ. Οι περισσότεροι είναι σε τέτοια κατάσταση, που έτσι και τους μετακινήσεις το πακέτο με τα τσιγάρα από αριστερά στα δεξιά θα γίνει θέμα. Τι να μπούμε σε εσωτερικούς ρόλους και διαδρομές... Η αλήθεια είναι ότι δεν με ενδιαφέρει να παίζω πια, κι αυτό που έγινε τώρα είναι μία περίπτωση. Δεν με ενδιαφέρει πάρα πολύ αυτή η επιφανειακή κατάσταση του τύπου επιδοκιμασία, το μπράβο και τα συγχαρητήρια του κοινού.
Σε ενδιαφέρει πώς εισπράττει το κοινό αυτά που βλέπει;
Την αλήθεια; Όχι πολύ.
Παίζεις δηλαδή μόνο για σένα;
Όχι, παίζω γι' αυτό που κάνω. Ούτε για μένα. Πώς λες, θα πάω από εδώ ως τη Θεσσαλονίκη και κάνεις και κάποιες κινήσεις για να πας; Είναι κάτι που πρέπει. Όταν τελειώνω μια παράσταση δηλαδή, δεν αισθάνομαι απολύτως τίποτα. Όχι απ' την κούραση, επειδή έγινε η διαδρομή. Πέρασες από τα θερμά και τα ψυχρά, αυτή είναι η διαδικασία. Και να μην παραμυθιαζόμαστε. Αυτή η διαδικασία δεν είναι μόνο στο θέατρο. Έχω ξεσκιστεί και την έχω δοκιμάσει σε διάφορα πράγματα. Και στη μουσική το ίδιο.
Τώρα που έχεις ασχοληθείμε το κείμενο, σε απασχόλησε καθόλου γιατί σταματάει να γράφει μετά από αυτό το έργο ο Ρεμπό;
Ωραία ερώτηση. Κοίταξε να δεις, όταν έχει φτάσει εκεί που βρισκόταν στα 20 του, πιστεύω ότι έχει μπει σε ένα κυνηγητό μέσα του που δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναβρεί τον νορμάλ ρυθμό. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, π.χ. ο Μότσαρτ, τρέχουν πίσω από κάτι μεγάλο, να φέρουν (δήθεν) αυτό που βλέπουν γύρω τους σε μια κατάσταση, όπου το σώμα συμβαδίζει με την ψυχή και τα συναισθήματα. Κι εκεί πάνω γίνεται το μεγάλο πανηγύρι. Δεν το πρόλαβε, πιστεύω, από κει και μετά, κάηκε. Για μένα κάηκε.
Δεν είχε πια τι άλλο να πει δηλαδή;
Όχι, τα βρήκε όλα, άλλο αν δεν τα είπε και τα υπόλοιπα. Πιστεύω ότι τα βρήκε όλα χωρίς να τα εξηγήσει σε υποενότητες. Στην ουσία, κάθε πρόταση του Ρεμπό θα μπορούσε να παίζεται σεμιναριακά, δηλαδή στη φράση «ο πλούτος ήταν πάντα αγαθό», έχει αυτό που λέμε «τα είδε όλα». Έχει τις κομπίνες, την πολιτική, τους νέους που προσπαθούν να γίνουν κάτι κι όταν ανέβουν λίγο πιο πάνω βλέπουν ότι χρειάζονται κομπίνες, ότι πρέπει να συμμετέχουν κι ότι τα σπίτια, η περιουσία τους, τους ανήκουν αλλά είναι και δημόσιο αγαθό, γιατί είναι διαπλεκόμενο. Θέλω να πω ότι είναι τόσο συμπυκνωμένο που η κάθε πρόταση είναι σαν ένα ενσταντανέ που έτσι και το εκτιμήσεις αρχίζουν και κινούνται 28 σκηνές ταυτόχρονα. Ξέρεις, και 28 ενότητες ταυτόχρονα. Οπότε, αυτός κάηκε, δεν είχε να πει τίποτ' άλλο.
σχόλια