— Τελικά, ήταν ένα μικρό πραξικόπημα αυτό που βιώσαμε ή ήταν αναμενόμενη η σκλήρυνση της στάσης κάποιων εταίρων μετά το δημοψήφισμα;
Το πραξικόπημα αναφέρεται σε αλλαγή πολιτεύματος – καλό είναι να προσέχουμε τους όρους που χρησιμοποιούμε. Δίκαιο της ισχύος είναι αυτό που αντιμετωπίσαμε, και μάλιστα στην πιο ωμή του έκφραση – στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών, βέβαια. Μπορούμε να ξαναδιαβάσουμε τον διάλογο Αθηναίων και Μηλίων στο Ε' Βιβλίο του Θουκυδίδη και να καταλάβουμε ακριβώς τι έγινε.
— Τι χάσαμε και τι κερδίσαμε από το δημοψήφισμα;
Εκ των υστέρων γίνεται αντιληπτό ότι το δημοψήφισμα έδωσε τη δυνατότητα σε κάποιους από τους «εταίρους» μας να ενεργοποιήσουν σενάρια Grexit και να επιτύχουν μια συμφωνία με τους τρέχοντες όρους. Το δημοψήφισμα αποκάλυψε τη νέα κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε την εποχή της κρίσης, ωστόσο το πολύσημο «όχι» στην πραγματικότητα αντιστοιχούσε σε μια επιλογή που επιδεχόταν πολλαπλές πολιτικές ερμηνείες. Γι' αυτόν το λόγο ο κ. Τσίπρας βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα παράδοξο: να παλεύει για μια συμφωνία χειρότερη από αυτήν που οι Έλληνες πολίτες απέρριψαν.
Στην πραγματικότητα, αυτό που επιχειρήθηκε από τον κ. Σόιμπλε ήταν να δημιουργηθεί μια νέα θεσμική διαδικασία εξοστρακισμού μιας χώρας από την ευρωπαϊκή λέσχη προς συμμόρφωση και των υπολοίπων. Και αυτό δεν μπορεί να είναι αποδεκτό απ' όλους.
— Γιατί δεν μπορέσαμε να επιτύχουμε τις περιβόητες συμμαχίες για τις οποίες μιλούσε ο Αλέξης Τσίπρας από την αντιπολίτευση ακόμα;
Διότι, κατ' αρχάς, δεν τον ευνοούν οι πολιτικοί συσχετισμοί. Ο ΣΥΡΙΖΑ, παρ' όλη την καλή διάθεση πολλών αλληλέγγυων ανά την Ευρώπη, ήταν μόνος πολιτικά. Έπρεπε να φτάσουν τα πράγματα στα άκρα και να απειληθούμε με Grexit για να επιτευχθεί κάποια σύμπλευση με τους σοσιαλιστές της Γαλλίας και της Ιταλίας. Και πιθανόν, εάν δεν υπάρξει άνοδος στην εξουσία κάποιου άλλου αριστερού κόμματος, αυτοί να είναι και οι μόνοι σύμμαχοι του κ. Τσίπρα.
— Είναι όντως η Γερμανία τόσο ισχυρή πια που μπορεί με άνεση να περιφρονεί ΗΠΑ, Γαλλία και λοιπές δυνάμεις;
Η γερμανική πολιτική ελίτ που εκφράζεται τούτη την ώρα από τους Μέρκελ-Σόιμπλε αντιλαμβάνεται την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως ένα σύνολο αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων, των οποίων η ύπαρξη λογίζεται και ως θεμέλιο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Μη λησμονούμε ότι το μοντέλο δανειοδότησης των εν κρίσει χωρών, διαμέσου των μνημονίων και των μηχανισμών στήριξης, συνιστά μια νέα θεσμική διαδικασία που επέλεξαν οι ευρωπαϊκές ελίτ και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να αποδεχτεί ότι απέτυχε. Νομίζω ότι ήταν τόσο ακραίος ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε το ελληνικό πρόβλημα μετά το δημοψήφισμα, που πλέον δεν είναι εύκολη η νομιμοποίηση σε βάθος χρόνου αυτών των στρατηγικών επιλογών. Στην πραγματικότητα, αυτό που επιχειρήθηκε από τον κ. Σόιμπλε ήταν να δημιουργηθεί μια νέα θεσμική διαδικασία εξοστρακισμού μιας χώρας από την ευρωπαϊκή λέσχη προς συμμόρφωση και των υπολοίπων. Και αυτό δεν μπορεί να είναι αποδεκτό απ' όλους.
— Θα μπορέσει να εφαρμόσει τη συμφωνία ο πρωθυπουργός υπό τις παρούσες συνθήκες;
Αυτό είναι δύσκολο να απαντηθεί, διότι μετά την ψήφιση των προαπαιτούμενων ακολουθούν περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Ας σκεφτούμε ότι η ελληνική κυβέρνηση υποχρεούται να ξαναδεί με τους «Θεσμούς» νομοθετικές πρωτοβουλίες που προώθησε τους προηγούμενους μήνες – πλην του νόμου για την ανθρωπιστική κρίση. Ποιο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να λειτουργήσει εντός ενός τέτοιου πλαισίου; Θα υποχρεωθούν, βέβαια, εκ των πραγμάτων και φαντάζομαι ότι για κανέναν Έλληνα πολιτικό δεν είναι ευχάριστη η εφαρμογή τέτοιων μέτρων.
— Τι πρωτοβουλίες αναμένεις να λάβει;
Λογικά, αν λάβουμε σοβαρά υπ' όψιν τις διαφωνίες στο κόμμα, θα κινηθεί προς τη διεκδίκηση μιας ευρύτερης υποστήριξης στη συμφωνία και από την αντιπολίτευση και πιθανόν να αναζητήσει και νέα συμμαχικά ερείσματα. Το σενάριο της συμπαγούς Κ.Ο. είναι μάλλον μακρινό. Και, φυσικά, οφείλει να ενημερώσει και την κοινωνία για το τι συνέβη στις Βρυξέλλες.
— Θα σβήσει οριστικά πια ο διχασμός σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς ή απλώς το δίλημμα θα εκφραστεί από νέες πολιτικές δυνάμεις και πρόσωπα;
Η διαιρετική τομή Μνημόνιο/Αντι-μνημόνιο έπαιξε τον ρόλο της για την αναδιάταξη του κομματικού συστήματος το 2012. Μετά από αυτό, και από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ έθεσε το πολιτικό πρόταγμα της «διαπραγμάτευσης», η εν λόγω διαίρεση έπαψε να είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση των πολιτικών συσχετισμών. Σίγουρα αυτή η διαίρεση θα αφήσει ένα μόνιμο αποτύπωμα στον πολιτικό ανταγωνισμό. Μπορεί να έχει ξεπεραστεί πολιτικά από τα υπάρχοντα κόμματα, αλλά φαίνεται ότι κοινωνικά έχει ριζώσει και αυτό πιθανόν να δημιουργήσει πολιτικό χώρο για νέους πολιτικούς «παίκτες».
— Με δεδομένο το 61% που πήρε το «όχι» στο δημοψήφισμα, δεν είναι πιθανή η ενδυνάμωση των άκρων σε ενδεχόμενες εκλογές;
Το 61% είχε χαρακτηριστικά απόρριψης του παλαιού πολιτικού προσωπικού και αντίδρασης στις πολιτικές λιτότητας. Υπ' αυτή την έννοια, η επίδρασή του σε ενδεχόμενες εκλογές θα καθοριστεί και από το πλαίσιο εντός του οποίου αυτές θα διεξαχθούν και από το πώς οι πολιτικές δυνάμεις θα τοποθετηθούν απέναντι σε αυτά τα ερωτήματα.
— Πώς βλέπεις την κατάσταση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ; Μπορεί να αμφισβητηθεί ο Τσίπρας από Λαφαζάνη, Κωνσταντοπούλου ή και Βαρουφάκη;
Ο Λαφαζάνης είναι επικεφαλής της μειονότητας του ΣΥΡΙΖΑ, Βαρουφάκης και Κωνσταντοπούλου μπορεί να έχουν ερείσματα στην κοινή γνώμη, αλλά δεν επηρεάζουν κανέναν μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Άρα δεν βλέπω πως μπορεί να αμφισβητηθεί απ' αυτούς ο Τσίπρας. Το θέμα είναι πώς θα αντιδράσουν οι αριστεροί της πλειονότητας –Κίνηση των 53–, η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ και, φυσικά, οι οργανώσεις μελών. Σίγουρα, οι επόμενες ημέρες θα είναι ημέρες εσωκομματικής αναταραχής. Το δίλημμα που θα τεθεί, πιστεύω, θα είναι το εξής: πάση θυσία διατήρηση της «Κυβέρνησης της Αριστεράς» με μετάθεση του οράματός της ή διαφύλαξη της ιδεολογικής συνοχής του κόμματος και αποχώρηση από την κυβέρνηση;
Ο Κώστας Ελευθερίου έχει γράψει με τον Χρύσανθο Τάσση το βιβλίο «ΠΑΣΟΚ: Η άνοδος και η πτώση ενός ηγεμονικού κόμματος» (εκδ. Σαββάλας)
σχόλια