Η Τζένη Μαστοράκη αφηγείται τη ζωή της στη LIFO Facebook Twitter
Αγαπάω την Αθήνα έτσι όπως είναι. Καμιά φορά, τον Δεκαπενταύγουστο ας πούμε, γίνεται η πιο όμορφη πόλη του κόσμου. Μόνο ένα της λείπει για να γίνει τέλεια: μερικές αδέσποτες γάτες εδώ γύρω στην Κυψέλη. Φωτο: Σπύρος Στάβερης/LIFO

Η Τζένη Μαστοράκη αφηγείται τη ζωή της στη LIFO

0

Εδώ και κάτι μήνες μένω στην Κυψέλη, αλλά γεννήθηκα (το 1949) και μισομεγάλωσα (ως το 1959) στου Ζωγράφου. Ήταν ένας τόπος πολύ μακριά από το «πάω κάτω στην Αθήνα» (που έλεγαν οι Ζωγραφιώτες), και είχε κυρίες με ταγιέρ και καπέλα, ένα μεγάλο ρέμα με γεφυράκια και μια λεωφόρο με κυπαρίσσια.

Τα «παρίσια» ήταν η πρώτη λέξη που ξεστόμισα στη ζωή μου, και τα 'δειξα και με το δάχτυλο. Έκλαιγα σπαραχτικά όταν μ' έβγαζαν βόλτα στη λεωφόρο με το καροτσάκι μου, και μάλλον είχα αναγκαστεί να τους εξηγήσω επιτέλους τι έφταιγε. Μου την έλεγαν συχνά όλη αυτή την ιστορία, και την έβρισκαν πολύ αστεία. Εγώ πάλι, καθόλου. Ούτε μικρή, ούτε κι όταν μεγάλωσα. Το σημαντικό είναι όμως ότι, μετά από εκείνη την πρώτη λέξη, συνεννοηθήκαμε επιτέλους κι άλλαξε το δρομολόγιο.

• Όλες μου οι παιδικές και οι εφηβικές αναμνήσεις είναι θεάματα και ραδιόφωνο. Στη δεκαετία του '50 ακούγαμε οικογενειακώς τις «Περιπέτειες του Τζόνι Γκρηκ» με τον Λιάκο Χριστογιαννόπουλο. Αργότερα, με το τρανζιστοράκι στο μαξιλάρι, άκουγα τα θέατρα της Δευτέρας, της Τετάρτης, της Κυριακής, και τους πειρατικούς σταθμούς της δεκαετίας του '60.

Είδα αμέτρητες ταινίες, κυρίως στα θερινά σινεμά, ερωτεύτηκα ό,τι ήτανε να ερωτευτώ (στο δημοτικό τον Ζεράρ Φιλίπ, στο γυμνάσιο τον Στιβ ΜακΚουίν), και πάντα περίμενα πώς και τι την πανηγυρική επίσκεψη στο Γκριν Παρκ μια φορά κάθε καλοκαίρι (για τους ταχυδακτυλουργούς και για το παγωτό «σπέσιαλ»).

Μεγάλωσα μέσα σε μια οικογένεια γεμάτη θυσίες. Θυσίες κυριολεκτικές, ηρωικές και μεγάλες, που ήταν όμως και συνηθισμένες σε άλλες εποχές. Εγώ δεν χρειάστηκε να θυσιάσω τίποτα. Ήμουν τυχερή, προπάντων για έναν λόγο: είναι αφόρητη για τους άλλους η πίκρα των «θυσιασμένων».

• Στο θέατρο είδα εκείνα τα πρώτα χρόνια τις μεγάλες αγάπες της μάνας μου, τη Λαμπέτη, τον Χορν και την Αντιγόνη Βαλάκου. Είδα κι ένα Όνειρο Θερινής Νυκτός στην καρδιά του τότε Βασιλικού Κήπου, κι ένα σωρό επιθεωρήσεις. Δεν θυμάμαι ούτε ένα νούμερο, ούτε έναν ηθοποιό, μόνο τα φτερά και τις τουαλέτες.

Σαν χτες θυμάμαι, ωστόσο, τα μπουλούκια που πετυχαίναμε στις καλοκαιρινές διακοπές: τον Ζαζά να παίζει Γκόλφω στα Μέθανα του 1957 (ξέρω ακόμα δυο τρεις έμμετρες ατάκες του, που τις λέγαμε και τις ξαναλέγαμε χρόνια ολόκληρα με τον αδερφό μου), και στη Νέα Αρτάκη της Εύβοιας, αρχές της δεκαετίας του '60, τον θίασο Μιχάλα. Στα έργα που έπαιξαν μέσα σε μια βδομάδα υπήρχε πάντα κι ένας κακός, και η πρωταγωνίστρια τού έλεγε κάθε τρεις και λίγο: «Πάψε, Τέρας της Κολάσεως!»

• Γύρω στο 1964 άρχισα να σέρνω τη μαμά μου στο Θέατρο Τέχνης (λέω «να σέρνω», γιατί μέχρι τα δεκαοχτώ μου δεν μ' άφησε να πάω πουθενά χωρίς αυτήν). Στο τέλος κάθε παράστασης ρίχναμε κι από έναν γερό καβγά για τα «ακαταλαβίστικα» που μ' αρέσανε.

Την όποια σχέση έχω σήμερα με το θέατρο τη χρωστάω σ' εκείνη τη μυθική παράσταση της Δολοφονίας του Μαρά, το 1966 (και στον καβγά που επακολούθησε - μόνο που εκεί έφταιγαν, επιπλέον, οι κραυγές «Ανταρσία-Συνουσία»).

• Το σπίτι μου ήταν αυστηρό και συντηρητικό, αλλά και παραμυθιάρικο, γεμάτο δεισιδαιμονίες και ψευτιές. Έζησα από αγκαλιά σε αγκαλιά. Όλη μου η δύναμη είναι η αγάπη που πήρα από τους δικούς μου.

• Στα παιδικά μου χρόνια βάρυνε αφάνταστα ο θάνατος του παππού μου. Μέναμε όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι, κι ήταν η πρώτη ορφάνια της ζωής μου. Ήταν κι η πρώτη φορά που είδα μαυροντυμένη την πεντάμορφη μαμά μου και τρόμαξα.

• Μικρή, χοντρούλα και άγαρμπη, στα πιο κρυφά μου όνειρα ήθελα να γίνω μπαλαρίνα. Αυτό το είχα εξομολογηθεί μόνο σ' έναν αγαπημένο θείο, που, εκτός από μυστικοσύμβουλός μου, ήτανε και καπετάνιος, κι έτσι μου έφερε κάποτε από την Αμερική κάτι ωραιότατες πουέντ, ροζ σατέν - για να μου φύγει ο καημός. Δεν έγινα ποτέ μπαλαρίνα: οι ροζ πουέντ, που τις έχω ακόμα, αποδείχτηκαν δυο νούμερα μικρότερες.

Η μετάφραση είναι ένα βίαιο άθλημα. Δοκιμάζεις τα όρια των ελληνικών σου, τα όρια της υπομονής σου, τα όρια της αντοχής του πρωτότυπου κειμένου, παλεύεις για μιαν άπιαστη κυριαρχία, κι ωστόσο μόνο ευγνωμοσύνη νιώθεις όταν υποτάσσεσαι. Το πιο σημαντικό σε μια μετάφραση είναι ο χρόνος.

• Το πιο σημαντικό ανάγνωσμα της ζωής μου ήταν ο Δράκουλας του Μπραμ Στόουκερ. Μου τον χάρισε ο αδερφός μου όταν ήμουνα δώδεκα χρόνων, επειδή δεν μπορούσα να δω την «ακατάλληλη» ταινία με τον Κρίστοφερ Λι. Μετά τους δράκους των παραμυθιών, που τους είχα και αδυναμία, γνώρισα την ηδονή του πραγματικού τρόμου. Γνώρισα όμως και την αγωνία του νυχτερινού εφιάλτη και την παρηγοριά από τα αγαπημένα χέρια που μου σταύρωναν το μαξιλάρι μου.

• Η μετάφραση είναι ένα βίαιο άθλημα. Δοκιμάζεις τα όρια των ελληνικών σου, τα όρια της υπομονής σου, τα όρια της αντοχής του πρωτότυπου κειμένου, παλεύεις για μιαν άπιαστη κυριαρχία, κι ωστόσο μόνο ευγνωμοσύνη νιώθεις όταν υποτάσσεσαι. Το πιο σημαντικό σε μια μετάφραση είναι ο χρόνος.

Ο χρόνος που διαβάζεις και ξαναδιαβάζεις το τελειωμένο, το δικό σου κείμενο, ώσπου να κρυώσει εντελώς, ώσπου να πάψει να σου αρέσει ο εαυτός σου, ώσπου να πάψεις να θεωρείς φυσιολογικά αυτά που έχεις γράψει, ώσπου να αμφισβητήσεις ακόμα και τις καλύτερες λύσεις σου, ώσπου να μη μείνει τίποτα όρθιο. Είναι η ωραιότερη φάση της δουλειάς αυτή η καταστροφή που περιγράφω.

• Μ' αρέσει να βλέπω αμερικάνικες σειρές. Έχω εμπεδώσει ως την παρακμή τους το Boston Legal, το Lost, το Grey's Anatomy, τις Desperate Housewives, το NCIS και όλα τα CSI - όπου γης.

• Αυτές τις μέρες φυλλομετράω έναν τόμο με κόμικς του Τζόνι Χαρτ, The best of the wizard of Id. Είναι μια σειρά που την υπεραγαπούσα εκεί γύρω στα είκοσί μου, αλλά είχα ελάχιστα βιβλιαράκια της, και τώρα που επανεκδίδονται παλιμπαιδίζω. Ο τριπίθαμος βασιλιάς λέει από το μπαλκόνι στο εξαθλιωμένο πλήθος: «Και μην ξεχνάτε τον Χρυσό Κανόνα». Ένας από κάτω ψιθυρίζει: «Τι θα πει αυτό;». «Όποιος έχει τον Χρυσό, φτιάχνει τους Κανόνες» του εξηγεί ένας άλλος.

• Ένιωσα πολύ περήφανη για τον εαυτό μου λίγους μήνες πριν, όταν κατάφερα επιτέλους, ύστερα από ατελείωτες αναβολές, να διαβάσω (και να καταλάβω μέσες-άκρες) τέσσερις σελίδες με «οδηγίες χρήσεως» για τον καινούργιο μου τηλεφωνητή.

• Νομίζω πως είμαι ένα σχιζοφρενικό κράμα των δύο γυναικών που καθόρισαν τη ζωή μου. Σαν τη γιαγιά μου, χαχανίζω εύκολα και διακωμωδώ τα πάντα. Αλλά, σαν τη μάνα μου, είμαι απόλυτη και ασπρόμαυρη. Κλαίω με αληθινά δάκρυα κάθε φορά που γελάω - σαν τη γιαγιά μου. Αλλά δεν μπορώ να κλάψω στα σοβαρά - ακριβώς σαν τη μάνα μου. Έχει κι άλλα ο κατάλογος. Μη σας κουράζω όμως.Ακόμα και να μπορούσα να γυρίσω πίσω τον χρόνο, δεν θ' άλλαζα τίποτα απ' τη ζωή μου. Είμαι και πολύ πεισματάρα. Επίσης σαν τη μάνα μου.

• Μεγάλωσα μέσα σε μια οικογένεια γεμάτη θυσίες. Θυσίες κυριολεκτικές, ηρωικές και μεγάλες, που ήταν όμως και συνηθισμένες σε άλλες εποχές. Εγώ δεν χρειάστηκε να θυσιάσω τίποτα. Ήμουν τυχερή, προπάντων για έναν λόγο: είναι αφόρητη για τους άλλους η πίκρα των «θυσιασμένων».

• Αγαπάω την Αθήνα έτσι όπως είναι. Καμιά φορά, τον Δεκαπενταύγουστο ας πούμε, γίνεται η πιο όμορφη πόλη του κόσμου. Μόνο ένα της λείπει για να γίνει τέλεια: μερικές αδέσποτες γάτες εδώ γύρω στην Κυψέλη.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 25.2.2010

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Χρίστος Κυθρεώτης έγραψε ένα από τα πιο απολαυστικά μυθιστορήματα των τελευταίων ετών

Βιβλίο / Ο Χρίστος Κυθρεώτης έγραψε ένα από τα πιο απολαυστικά μυθιστορήματα των τελευταίων ετών

Στο «Εκεί που ζούμε» ο ήρωάς του, ο Αντώνης, ετοιμάζεται στα 35 του να κάνει ένα καινούργιο ξεκίνημα στο εξωτερικό και νιώθει ότι είναι η τελευταία φορά που θα είναι νέος
M. HULOT

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ