Μέρα διάσημη για τις νίκες του εργατικού κινήματος και τα παγκόσμια μηνύματα της εργατιάς, η Πρωτομαγιά συνήθως «σκεπάζει» άλλα κομβικά ιστορικά γεγονότα και επετείους, το ίδιο καθοριστικά ωστόσο για την ιστορική πορεία εννοιών, στρεβλώσεων και πανανθρώπινων αξιών.
Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί η «σφαγή του Μέμφις» που εκδηλώθηκε την Πρωτομαγιά του 1866 στο Τενεσί, περίπου έναν χρόνο μετά τον τερματισμό του Αμερικανικού Εμφυλίου και σύντομα εξαπλώθηκε σε αρκετές πολιτείες – θλιβερά ορόσημα της δουλείας στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους σύγχρονους ιστορικούς, τα αιματηρά, φρικιαστικά επεισόδια που συνέβησαν τότε, ήταν καθαρό γέννημα της πασίγνωστης ρατσιστικής οργάνωσης Κου-Κλουξ-Κλαν και το μόνο θετικό, που τελικώς προσέφεραν τόσοι θάνατοι, βασανισμοί και βιασμοί, ήταν η υπογραφή της 14ης τροπολογίας και του οριστικού τέλους της δουλείας στην ήπειρο.
Των τραγικών συμβάντων της Πρωτομαγιάς του 1866, προηγήθηκε η ίδρυση της ρατσιστικής οργάνωσης από γόνους καλών οικογενειών το 1865. Η αιματοχυσία εκείνης της πρωτομαγιάς, ξεκίνησε όταν ένας λευκός αστυνομικός επιχείρησε να συλλάβει έναν μαύρο στρατιώτη και αυτομάτως στο πλευρό του βρέθηκαν περισσότεροι από 40 μαύροι για να εμποδίσουν τη σύλληψη. Αυτή θα ήταν η αρχή ενός τριημέρου αιματοχυσίας, που θα έμενε στην αμερικανική ιστορία ως η πιο μελανή σελίδα στα χρονικά των φυλετικών διακρίσεων.
Ας σημειωθεί, ότι είναι και μία περίοδος, κατά την οποία η ρητορική μίσους της Κου – Κλουξ – Κλαν αποδίδει ήδη καρπούς ντροπής: παρά τον τερματισμό του Αμερικανού Εμφυλίου, τοπικοί άρχοντες, αστυνομικές και στρατιωτικές αρχές και μερίδα πολιτών ασπάζονται απόψεις, που θέλουν τους μαύρους να παραμερίζουν, να υποκλίνονται ή να σηκώνονται από το κάθισμα τους, όταν εμφανίζεται λευκός… Η βία εκείνου του απογεύματος εξαπλώνεται σαν μολυσματική ασθένεια, σαν δολοφονική φρενίτιδα σε συνοικίες και οικισμούς του Τενεσί: σπίτια, σχολεία, εκκλησίες και μαγαζιά, νότια του Μέμφις παραδίδονται στις εμπρηστικές διαθέσεις των «ιεραποστόλων» της Κλαν, ενώ στοχοποιούνται και λευκοί που εργάζονταν ως δάσκαλοι σε σχολεία μαύρων ή ήταν γνωστοί για τις απόψεις τους υπέρ της ισότητας και του επίσημου – δια νόμου – τερματισμού των φυλετικών διακρίσεων.
Μία από τις πιο ντροπιαστικές μέρες της αμερικανικής ιστορίας βρίσκεται σε εξέλιξη: μέχρι τα μεσάνυχτα της 3ης Μαΐου, η μαύρη κοινότητα του Μέμφις έχει κυριολεκτικά εξοντωθεί. 46 νεκροί – 2 λευκοί -, 285 τραυματίες, καμία σύλληψη. Ολόκληρη η πολιτεία είναι μια ατέλειωτη καταγγελία βιασμών, απαγχονισμών, ευνουχισμών και φρικτών βασανιστηρίων, που αφήνουν ανθρώπους σε αναπηρικό αμαξίδιο, τυφλούς, χωρίς χέρια, μία πραγματική θηριωδία. Περισσότερα από 100 σπίτια και κτήρια παραδόθηκαν στις φλόγες, χωρίς την παραμικρή παρέμβαση της πυροσβεστικής.
Και βέβαια, αυτό ήταν μόνο η αρχή. Έως το τέλος του Ιουνίου του 1866 βίαια επεισόδια θα ξεσπούν στις περισσότερες νότιες πολιτείες, με τους κατοίκους και τις τοπικές αρχές απλώς να παρακολουθούν την αιματηρή επέλαση της Κλαν, που φρόντιζε να μυεί και να στελεχώνει τις τάξεις της, κυρίως με γόνους εύπορων οικογενειών, που ενδιαφέρονταν «για τη διατήρηση της καθαρότητας και της υπεροχής της λευκής φυλής». Σύνηθες φαινόμενο αυτής της εποχής, και για την αποκατάσταση της τάξης, η επιβολή στρατιωτικού ή ομοσπονδιακού νόμου, που, όμως, υποδαύλιζε νέες εξεγέρσεις και κύματα βίας.
Το μόνο καλό που προκύπτει από την αιματοχυσία και τις φρικαλεότητες της Πρωτομαγιάς του 1866, είναι η ψήφιση της 14ης τροπολογίας το 1968, η σχετική με τα Δικαιώματα Ιθαγένειας, η περίφημη με την περί ισότητας και ελευθερίας διατύπωση, για όποιον έχει γεννηθεί στις ΗΠΑ και υπόκειται στη δικαιοδοσία των αρχών της, ανεξαρτήτως χρώματος και φυλής.
Αν κάτι ακόμη πρέπει να αναφερθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο κάποια αμερικανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα αντιμετωπίζουν τα γεγονότα εκείνης της ημέρας του συγκεκριμένου έτους: χωρίς παράθεση λεπτομερειών και αποδίδοντας τη δράση της Κου-Κλουξ-Κλαν σε τοπικές συμμορίες λευκών.
Φωτεινή εξαίρεση ερευνητή και σχολαστικού καταγραφέα των γεγονότων εκείνης της περιόδου αποτελεί ο διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Τενεσί, Stephen V. Ash με μακρόχρονη έρευνα στις σκοτεινές πτυχές του φαινομένου της δουλείας και με αρκετές ενδιαφέρουσες εκδόσεις επί του θέματος. Η πιο πρόσφατη του έρευνα εκδόθηκε το 2013, εστιασμένη ακριβώς στις συνθήκες και το ιστορικό πλαίσιο του βίαιου ρατσιστικού ξεσπάσματος εκείνων των ημερών, αλλά και της επίδρασης του στη μετέπειτα αντιμετώπιση της μαύρης κοινότητας στις ΗΠΑ.
ΠΗΓΕΣ:
- Blackpast.org
- Stephen V. Ash, "A Year in the South: 1865: The True Story of Four Ordinary People Who Lived Through the Most Tumultuous Twelve Months in American History", HarperCollins, 2004
- Stephen V. Ash, "A Massacre in Memphis: The Race Riot That Shook the Nation One Year after the Civil War", Hill & Wang/Farrar, Straus & Giroux, 2013
