Ανάμεσα στα γκρίζα εργοστάσια της περιοχής του Βοτανικού, κοντά στο προσφυγικό στρατόπεδο του Ελαιώνα, σε έναν πρώην βιομηχανικό χώρο στεγάζεται εδώ και ένα χρόνο το Αnkaa Project, μια μη κυβερνητική οργάνωση που έχουν δημιουργήσει δύο γυναίκες από το Λουξεμβούργο. Είναι το μέρος που έχω δώσει ραντεβού με τη Φιόρη Ζαφειροπούλου, ακαδημαϊκό, κοινωνική επιχειρηματία και γόνο της οικογένειας που είχε το εργοστάσιο αθλητικών Zita Hellas, το θρυλικό label της δεκαετίας του 1970 που κυριαρχούσε στην ελληνική αγορά και υπήρξε από τις πιο φημισμένες φίρμες της εποχής με είδη ρουχισμού και υποδήματα.
Εδώ η κ. Ζαφειροπούλου έχει μεταφέρει το εγχείρημα του Κοινωνικού Εργοστασίου Μόδας (Social Fashion Factory - Soffa) που έχει δημιουργήσει: ένα εκπαιδευτικό παραγωγικό εργαστήρι που βοηθά στην εργασιακή ενσωμάτωση και ενδυνάμωση θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, μεταναστών και προσφύγων ενώ παράλληλα στοχεύει στην αναγέννηση του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με όσα έχει προλάβει να μου εξηγήσει στο τηλέφωνο, πρόκειται για ένα πρότζεκτ που επί της ουσίας εκπαιδεύει στη ραπτική και δίνει εργασία στον χώρο της παραγωγής ενδυμάτων σε μετανάστες και πρόσφυγες που μένουν στη χώρα μας, ενώ παράλληλα φροντίζει ώστε η παραγωγή να γίνεται ως επί το πλείστων από ανακυκλώσιμα υφάσματα.
Δύο είναι τα σημαντικά προβλήματα που δημιουργεί η μόδα. Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για έναν από τους πιο ισχυρούς μολυντές του περιβάλλοντος και το δεύτερο ότι είναι ένας κλάδος μέσα στον οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι άνθρωποι-θύματα μοντέρνας σκλαβιάς.
Φτάνω νωρίς, ένα πρωινό στα τέλη του Νοέμβρη, και με υποδέχεται η συνεργάτιδά της, Μαρίλια Παπανικολάου, που αναλαμβάνει να με ξεναγήσει στον χώρο, δείχνοντάς μου αρχικά το φοβερό μέρος που έχουν στήσει οι εθελοντές της Ankaa. Στη ρεσεψιόν του κτιρίου κόσμος πάει κι έρχεται ενώ με μένω να κοιτάω τα αφισάκια που «διαφημίζουν» τα διάφορα μαθήματα που γίνονται στους χώρους της οργάνωσης. Μαθήματα γλώσσας, ξυλουργικής, μεταλλοτεχνίας, κοσμηματοποιίας, screenprinting, χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών και μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κομμωτικής, μαγειρικής, μουσικής και φυσικά ραπτικής – σε αυτό το τελευταίο είναι που εντάσσεται το εγχείρημα Soffa. Την ώρα της επίσκεψής μου ο χώρος που έχει τη μεγαλύτερη κινητικότητα είναι αυτός που φιλοξενεί τα μαθήματα barista και μαγειρικής, και μυρωδιές από υπέροχα έντονα μπαχαρικά έχουν ζώσει το κτίριο.
«Είναι τέλεια τα φαγητά που φτιάχνουν. Είναι πολύ καλοί μάγειρες και πολλές φορές τρώω κι εγώ εδώ» μου λέει η κ. Παπανικολάου η οποία μου εξηγεί ότι τα μαθήματα γίνονται από επαγγελματίες πρόσφυγες στην χώρα μας οι οποίοι αναλαμβάνουν να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους που έρχονται στον χώρο ώστε να καταρτιστούν κι εκείνοι και να μπορέσουν στο μέλλον να σταθούν στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
«Είναι το πιο κατάλληλο μέρος για να στεγαστεί η δική μας δραστηριότητα, διότι και η Αnkaa όπως κι εμείς στοχεύει στο να δώσει στους ανθρώπους τα "εργαλεία" που χρειάζονται για να συνεχίσουν τη ζωή τους στην Ευρώπη. Αυτό μπορεί να είναι η εκμάθηση της αγγλικής ή της ελληνικής γλώσσας, οι δεξιότητες ώστε να μπορέσουν να βρουν κάποια δουλειά ή απλά μια ευκαιρία να κοινωνικοποιηθούν. Είναι και δικός μας στόχος να προωθήσουμε τη θετική ένταξη των προσφύγων και των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία» λέει η ίδια ενώ έπειτα μου εξηγεί πως οι πρόσφυγες που έρχονται στη χώρα μας είναι οι πρώτοι που θα πέσουν θύματα μοντέρνας δουλείας. «Στην Ευρώπη έχουν εξαφανιστεί 10.000 παιδιά που δεν ξέρουμε πού είναι, και είναι πολύ πιθανό πολλά απ' αυτά να έχουν καταλήξει στην καταναγκαστική εργασία» καταλήγει.
«Δύο είναι τα σημαντικά προβλήματα που δημιουργεί η μόδα. Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για έναν από τους πιο ισχυρούς μολυντές του περιβάλλοντος και το δεύτερο ότι είναι ένας κλάδος μέσα στον οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι άνθρωποι-θύματα μοντέρνας σκλαβιάς. Έχει σημασία να ξέρουμε και να ρωτάμε πού φτιάχτηκε το ρούχο που φοράμε. Το μεγάλο πρόβλημα που έχει η βιομηχανία της μόδας είναι ότι οι αλυσίδες παραγωγής είναι πολύπλοκες και έτσι δεν υπάρχει διαφάνεια. Αυτό σημαίνει ότι μια ετικέτα δεν γνωρίζει πού έχουν παραχθεί τα προϊόντα της, ποιος έφτιαξε την πρώτη ύλη, πού κόπηκε, ράφτηκε και βάφτηκε το ύφασμα. Τα εργοστάσια παραγωγής είναι πολλά. Κι εκεί ένιωσα ότι έπρεπε να δράσω» επισημαίνει η κυρία Ζαφειροπούλου που φτάνει λίγο αργότερα, γεμάτη ενέργεια και δυναμισμό.
Ξεκινώντας να μου μιλάει για το Soffa τονίζει πως «ακόμη κι αν δεν θέλεις να δεις την ένταξη των προσφύγων ή των μεταναστών σε μια κοινωνία και στην αγορά εργασίας με ανθρωπιστικά κριτήρια, δεν μπορείς να παραγνωρίσεις το γεγονός ότι, σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, αυξάνει το ΑΕΠ μιας χώρας και το εισόδημα των γηγενών. Οι πρόσφυγες φέρνουν επίσης μια τεχνογνωσία που αγνοούμε ποια δυναμική ανάπτυξης μπορεί να δώσει στην Ελλάδα».
Η κ. Ζαφειροπούλου είχε αρχικά το όραμα να κάνει ένα κοινωνικό εργοστάσιο μόδας όπου θα μπορούσε κανείς να βρει πρόσβαση σε μηχανές ενώ παράλληλα θέλησε να αναβιώσει το label των γονιών της. Έχοντας βραβευτεί για το διδακτορικό της στην Κοινωνική Επιχειρηματικότητα στο Λονδίνο, επέστρεψε πριν από επτά χρόνια στην Ελλάδα. Έναν χρόνο αργότερα έπεσε πάνω σε μια ομιλία στο Impact Hub Athens. Εκεί άκουσε για την κατάρρευση του εργοστασίου κατασκευής ρούχων Ράνα Πλάζα στην Ντάκα του Μπαγκλαντές, όπου 1.134 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πάνω από 2.500 τραυματίστηκαν, έμαθε περισσότερα για το human trafficking και την καταστροφή του περιβάλλοντος κι ευαισθητοποιήθηκε επί του θέματος.
Αυτό ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία του Κοινωνικού Εργοστάσιου Μόδας (Soffa) στο πλαίσιο του οποίου θέλησε να συγκεντρώσει επαγγελματίες και σχεδιαστές με την ίδια ηθική και, όπως λέει η ίδια, «με κοινό σκοπό να σπάσουμε την αλυσίδα της δουλείας στη βιομηχανία της μόδας».
Το Κοινωνικό Εργοστάσιο Μόδας είναι μια ολοκληρωμένη ιδέα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε κάθε είδους επιχείρηση. Αν και τα πράγματα στην Ελλάδα είναι τουλάχιστον δύσκολα για τους Έλληνες επιχειρηματίες, η κυρία Ζαφειροπούλου κατάφερε να δημιουργήσει εδώ ευκαιρίες εργασίας. Μέχρι στιγμής απασχολούνται στο κοινωνικό εργοστάσιο ορισμένες γυναίκες που υπήρξαν θύματα human trafficking αλλά και Έλληνες και ξένοι επαγγελματίες.
Τι σημαίνει κοινωνικό εργοστάσιο; Είναι μία θερμοκοιτίδα δευτέρου βαθμού, που προσφέρει τη δυνατότητα παραγωγής και δεν ανήκει σε έναν βιομήχανο, αλλά σε όλα τα μέλη της. Οπότε ένα μέλος αυτής της δομής μπορεί να είναι μεριδιούχος, στέλεχος ή ο χρήστης που θα εκπαιδευτεί και θα εργαστεί εκεί για να δημιουργήσει την κολεξιόν του. Επιπλέον, το Soffa στοχεύει να αναπτύξει ένα νέο πιο ανθρώπινο και πιο αποτελεσματικό σύστημα παραγωγής στον χώρο της μόδας, βασιζόμενο σε μια εξελικτική προσέγγιση των «νησιών παραγωγής» (production islands), δημιουργώντας ευελιξία παραγωγής με πολλαπλούς παραγωγικούς σταθμούς (production stations), όπου καθένας ειδικεύεται σε άλλο είδος ρουχισμού, αξεσουάρ και υποδημάτων, αξιοποιώντας τα ταλέντα και τις γνώσεις των ίδιων των εργατών.
«Με λίγα λόγια, προωθούμε τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ελλάδα στον κλάδο της παραγωγής, έχοντας εξαγωγικό χαρακτήρα, αφού οι πελάτες μας είναι κατά κύριο λόγο ξένες εταιρείες. Είμαστε μέλη της διοικητικής ομάδας στην Ελλάδα του παγκόσμιου κινήματος Fashion Revolution, στο πλαίσιο του οποίου διενεργούμε σε όλη τη χώρα δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης παιδιών και ενηλίκων, των ηθικών καταναλωτών του αύριο» συμπληρώνει η κ. Ζαφειροπούλου.
«Δεδομένων των αμείλικτων στατιστικών που αποτυπώνουν την ύπαρξη 21 εκατομμυρίων θυμάτων εξαναγκαστικής εργασίας στον χώρο της μόδας παγκοσμίως, κυρίως γυναικών και παιδιών, και 45 εκατομμυρίων ανθρώπων σε καθεστώς σύγχρονης δουλείας, σε συνδυασμό με τον υπέρογκο αριθμό (πάνω από 1 εκατομμύριο) προσφύγων που έφτασαν στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, του 50% νεανικής ανεργίας και της παραγωγικής ερήμωσης, το Soffa απευθύνεται σε αυτές ακριβώς τις ευπαθείς ομάδες, των προσφύγων και των επιζώντων θυμάτων δουλείας με σκοπό την εργασιακή τους ένταξη στην ελληνική αγορά εργασίας. Γενικά, μόνο 1% των θυμάτων δουλείας διασώζονται και από αυτά το 80% επιστρέφει πίσω στη δουλεία, λόγω αδυναμίας επιβίωσης, ενώ οι πρόσφυγες είναι ο υπ' αριθμόν 1 πληθυσμός σε κίνδυνο για διακίνηση σε κυκλώματα σύγχρονης δουλείας» λέει η ίδια.
To Soffa παρέχει καταρχήν εκπαίδευση και κατάρτιση με πιστοποιητικό επιτυχούς παρακολούθησης σεμιναρίων κοπτοραπτικής και σχεδίου μόδας σε επιλεγμένες ομάδες προσφύγων και θυμάτων σύγχρονης δουλείας, και σε δεύτερο επίπεδο εργασία τόσο σε καταρτισμένους πρόσφυγες όσο και θύματα σύγχρονης δουλείας. Επίσης, το Soffa, μέσω των εκπαιδευτικών εργαστηρίων, δίνει τα βασικά εφόδια δημιουργίας μικρο-επιχειρήσεων από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους, παρέχοντάς τους και τη δυνατότητα παραγωγής της συλλογής τους με χρήση των υποδομών του Soffa. «Σημειωτέον, η παραγωγή γίνεται ως επί το πλείστων από βιώσιμα/αειφόρα υλικά (πχ. ανακυκλώσιμα υφάσματα), παραγωγή μηδενικής φύρας, με χρήση νέων τεχνολογιών βιώσιμων, ανακυκλώσιμων, φυτικών, vegan υφασμάτων, παραγωγή χαμηλής ενέργειας, με ελληνικό βαμβάκι βιώσιμης καλλιέργειας και με τις αρχές του slow fashion» τονίζει η κ. Ζαφειροπούλου.
«Τα κοινωνικά εργοστάσια είναι το μέλλον. Έχουμε ζήσει κι έχουμε δει τι συμβαίνει όταν κανείς εργάζεται σε επιχειρήσεις όπου ένας κρατά τα ηνία και οι υπόλοιποι ακολουθούν, με σκυμμένο το κεφάλι. Είναι ένα παλιό μοντέλο αυτό και έχουμε δει τις αδυναμίες του. Μόνο με μια πρακτική συνδιαχείρισης, ισότητας, αλληλοσεβασμού και αλληλεγγύης μπορεί να πάει κάποιος μπροστά. Υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι άνθρωποι εκεί έξω, που παλεύουν μόνοι τους για να τα καταφέρουν. Αν μαζευτούμε πολλοί μαζί, αναγνωρίσουμε τα σημεία υπεροχής και αδυναμίας μας και τα συνδυάσουμε, τότε αυτόματα δημιουργείται ένας πολύ δυναμικός συνδυασμός. Επιπλέον, όλοι μας έχουμε τη δύναμη, αλλάζοντας τις αγοραστικές μας συνήθειες, να κάνουμε τη μόδα δύναμη καλού και να πιέσουμε για θετική αλλαγή» καταλήγει η κ. Ζαφειροπούλου.
SOFFA -Social Fashion Factory
Ιnfo
Μάθετε περισσότερα για το Soffa εδώ κι εδώ.
σχόλια