Μεταξύ Πανεπιστημίου και Συντάγματος ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο αλλάζει στο κέντρο της Αθήνας. Η ιστορία του ξεκινάει το 1836, οπότε δημιουργήθηκε η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, η οποία, έχοντας ως στόχο την εκπαίδευση των γυναικών της εποχής, ξεκινάει να κατασκευάζει τμηματικά το Αρσάκειο Μέγαρο και θεμελιώνει το κεντρικό της κτίριο σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Το οικόπεδο που ορίζεται από τις οδούς Σταδίου, Πεσμαζόγλου, Πανεπιστημίου και Αρσάκη χτιζόταν μέχρι το 1925, με τελευταία προσθήκη την όψη της Σταδίου, την οποία έχει σχεδιάσει ο Ερνέστος Τσίλερ.
Το μέγαρο στέγαζε τα Αρσάκεια και Τοσίτσεια Σχολεία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’30, όταν μεταφέρθηκαν στο Ψυχικό. Το έτος ’37 χτίστηκε στον αίθριο χώρο το κινηματοθέατρο «Ορφέας», το οποίο, κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80 και στο πλαίσιο της αποκατάστασης του μεγάρου, κατεδαφίστηκε· στη θέση του φτιάχτηκε η Στοά του Βιβλίου. Το μέγαρο στέγασε επίσης το Ειρηνοδικείο, την Εισαγγελία και το Εφετείο Αθηνών – τα δικαστήρια έφυγαν από εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’70.
«Η φιλοσοφία μας είναι να προωθήσουμε μια διατροφή που στηρίζεται στο “παν μέτρον άριστον”: μπορούμε να τρώμε απ’ όλα, αλλά από λίγο, φαγητό που δεν έχει υποστεί πολλή επεξεργασία. Έπειτα, υπάρχει πιο vegan κουζίνα από την ελληνική;»
Με το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Θέατρο Τέχνης να είναι σήμερα οι δύο πιο πρόσφατοι μισθωτές του κτιρίου, τα 13.000 χιλιάδες τετραγωνικά του μέτρα, δηλαδή τα ισόγεια καταστήματα του κτιρίου, τη Στοά Αρσακείου και το αίθριο της Στοάς του Βιβλίου έχει αναλάβει να τα ανανεώσει η Legendary Food. «Είμαι 53 ετών και θυμάμαι ακόμα την πρώτη φορά που πήγα στο Μινιόν με τους γονείς μου. Η Αθήνα τότε ήταν τα Πατήσια, η Κυψέλη, η Πατησίων, η Ομόνοια – εδώ ήταν όλα τα μεγάλα καταστήματα, ο Λαμπρόπουλος, ο Κατράντζος, που κάηκε, όπως και το Μινιόν τη δεκαετία του ’80», περιγράφει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Πάνος Τριανταφυλλόπουλος.
Η περιοχή ακολούθησε φθίνουσα πορεία, πολλά καταστήματα κατέβασαν ρολά, οι δρόμοι σταμάτησαν να έχουν φως. «Η ιστορία επαναλαμβάνεται όμως, δεν γίνεται η Ομόνοια να χαθεί, θα ξαναδημιουργηθεί, κάτι που βέβαια χρειάζεται χρόνο. Το σημείο του κτιρίου όπου βρισκόμαστε τώρα είναι ξανά κομβικό. Και παρότι υπάρχουν διάφορα νέα έργα γύρω μας, τα οποία έχουν προχωρήσει είτε σε επίπεδο αγοράς είτε μακροχρόνιας μίσθωσης, έτυχε σ’ εμάς ο λαχνός να ενεργοποιήσουμε ξανά την περιοχή. Όταν ανάψουμε τα φώτα σε ενενήντα μέτρα στη Σταδίου και άλλα ενενήντα στην Πανεπιστημίου, η περιοχή θα αλλάξει».
Αν και στον πυρήνα του βρίσκεται το φαγητό, το πρότζεκτ δεν αφορά μόνο τρόφιμα και εστίαση. Τη Σταδίου την ξαναφέρνουν στο σημείο απ’ το οποίο ξεκίνησε, την ονομάζουν «πτέρυγα εμπορίου» γιατί εκεί θα δημιουργηθούν εμπορικά καταστήματα του fashion retail. Τέσσερα μεγάλα, ψηλοτάβανα μαγαζιά έχουν μισθωθεί ήδη, στα τρία από αυτά θα μπουν τα brands Lacoste, The Bostonians και BSB.
Επί της Σταδίου θα είναι και η μία είσοδος του διαδραστικού Μουσείου Ευρωκοινοβουλίου «Europa Experience» που κατασκευάζεται στον χώρο, η άλλη θα είναι επί της Πεσμαζόγλου, όπου βρίσκεται η «πτέρυγα του πολιτισμού», αφού από εκεί θα έχει πρόσβαση το κοινό και στην υπόγεια σκηνή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, όπως συμβαίνει παραδοσιακά όλα αυτά τα χρόνια που λειτουργεί στο σημείο. H είσοδος του θεάτρου θα ανανεωθεί κι αυτή μαζί με το υπόλοιπο κτίριο.
Από την Πεσμαζόγλου το κοινό θα έχει πρόσβαση και σε έναν υπερυψωμένο κήπο που πρόκειται να δημιουργηθεί στο αίθριο όπου λειτουργούσε κάποτε το Polis art cafe. Εσωτερικά, η υποβλητική γυάλινη οροφή της στοάς θα παραμείνει ως είχε, όπως και τα μαρμάρινα δάπεδα και τα χαρακτηριστικά κρεμαστά φώτα της. Στην καρδιά του πρότζεκτ, στον σταυρό που σχηματίζει η Στοά Αρσακείου, θα δημιουργηθεί το food hall. «Το λέμε έτσι, αν και δεν μου αρέσει αυτός ο χαρακτηρισμός. Θα είναι κάτι παραπάνω από αυτό, θα μπορεί κάποιος να ψωνίσει εδώ, να διασκεδάσει, να κάνει τη βόλτα του αλλά και να μάθει και κάτι· ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας είναι μέσα στα σχέδιά μας».
«Όραμά μας είναι να αναδείξουμε τα ελληνικά προϊόντα». Σε 1.200 τετραγωνικά μέτρα έχουν δημιουργήσει ένα delicatessen το οποίο θα ξεκινήσει τη λειτουργία του έχοντας στα ράφια του 5.000 κωδικούς μικρών και μεσαίων παραγωγών, τη διαλογή των οποίων έχει αναλάβει μια ομάδα με επικεφαλής τον Δημήτρη Ράμφο, τον πρώην chief buyer του Σκλαβενίτη. Εκτός από το κομμάτι της λιανικής πώλησης, το μπακάλικο αυτό θα διαθέτει και stations φαγητού τα οποία θα αξιοποιούν τα προϊόντα που έχουν επιλεγεί να πωλούνται εκεί ώστε το κοινό να τα δοκιμάζει και να τα καταναλώνει επί τόπου. Γύρω από αυτό το μεγάλο κατάστημα θα δημιουργηθούν μαγαζιά εστίασης: ένα ζαχαροπλαστείο, ένα μαγαζί με μαγειρευτά, ένα μεζεδοπωλείο, ένα σημείο για ξηρούς καρπούς και ένα για παγωτό, ένα που θα δίνει έμφαση στο κρέας και ένα άλλο στο ψάρι, θα υπάρχει μια κάβα και ένα wine bar.
Γενικά, εκτός από δύο καταστήματα που θα προσφέρουν καφέ και θα ξεκινούν τη λειτουργία τους από πολύ νωρίς το πρωί προκειμένου να εξυπηρετούν τα γύρω γραφεία, τα concepts δεν θα καλύπτουν το ένα το άλλο, καθένα θα έχει την αποκλειστικότητα σε αυτό που προσφέρει. «Δεν θέλουμε να νιώθει ο επισκέπτης ότι έχει βρεθεί σε έναν χώρο όπου όλα τα μαγαζιά είναι ίδια, ότι μπαίνει σε ένα mall όπου όλα λειτουργούν στη λογική του all-day και το πού θα καθίσει, είτε δεξιά είτε αριστερά, δεν παίζει κανένα ρόλο. Συγχρόνως δεν θα υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρηματιών, αφού ο καθένας θα προσφέρει το δικό του προϊόν».
«Η εστίαση θα κινηθεί γύρω από τη μεσογειακή διατροφή και κουζίνα, αλλά ακόμα και αν υπάρχουν προτάσεις από τη διεθνή κουζίνα, θα βασίζονται στα ελληνικά προϊόντα. Η φιλοσοφία μας είναι να προωθήσουμε μια διατροφή που στηρίζεται στο “παν μέτρον άριστον”: μπορούμε να τρώμε απ’ όλα, αλλά από λίγο, φαγητό που δεν έχει υποστεί πολλή επεξεργασία. Έπειτα, υπάρχει πιο vegan κουζίνα από την ελληνική; Επίσης, τα μαγαζιά θα είναι δύο ταχυτήτων, η εστίαση της στοάς χωρίζεται σε γρήγορη και αργή, δηλαδή κάποια από αυτά θα λειτουργούν στη λογική του street food, ενώ ο επισκέπτης θα μπορεί στο ίδιο τραπέζι να δοκιμάσει προτάσεις από διαφορετικά εστιατόρια, κάνοντας την παραγγελία του μέσω ενός app, πληρώνοντας μία φορά για όλα, χωρίς να πρέπει να στηθεί σε διαφορετικές ουρές.
Όσο για την αργή εστίαση, τρία-τέσσερα μαγαζιά θα έχουν εστιατορική λειτουργία, θα προσφέρουν δηλαδή πιάτα, μεγαλύτερη ποικιλία και θα έχουν τα δικά τους τραπεζοκαθίσματα. Παράλληλα, και όσον αφορά το προαναφερθέν εκπαιδευτικό κομμάτι, θα πραγματοποιούνται γευσιγνωσίες, σεμινάρια και μαθήματα μαγειρικής. Εκτός από αυτά, μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει μια παράσταση ή να βρεθεί στην αίθουσα του Europa Experience, που είναι μια προσομοίωση του Ευρωκοινοβουλίου. Άρα, σε ένα οικοδομικό τετράγωνο θα ζει κανείς πολλές εμπειρίες που συνδυάζονται και εξυπηρετούν μια οικογένεια ή μια παρέα, τον κόσμο που έτσι κι αλλιώς περνάει απ’ έξω και εργάζεται τριγύρω».
Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που θα απευθύνεται στους κατοίκους της πόλης; «Απευθύνεται καταρχάς σε αυτούς. Σε μια ακτίνα εκατό μέτρων εργάζονται 70-80.000 άνθρωποι και σε μια ευρύτερη 600 μέτρων κινούνται καθημερινά 500.000 άνθρωποι: άλλο κοινό το πρωί, άλλο το μεσημέρι, άλλο το βράδυ, άλλο το Σαββατοκύριακο. Σε αυτά τα νούμερα δεν συμπεριλαμβάνονται οι τουρίστες που θα πάνε όπου δουν κόσμο ή όπου διαβάσουν ότι είναι κάτι καλό. Πλέον δεν μπορείς να κοροϊδεύεις το κοινό γιατί όλοι έχουν τη δυνατότητα να σου κάνουν κριτική. Άρα πρέπει να είσαι ειλικρινής και, πρώτα απ’ όλα, να φροντίσεις και να απευθύνεσαι στους γείτονές σου. Με αυτούς ξεκινάς και σιγά σιγά μεγαλώνεις την ακτίνα σου, και αν είσαι καλός, θα έρθουν και από πολύ μακριά για να σε επισκεφθούν».
Ένα πρόβλημα για το κέντρο της πόλης, όταν συγκεντρώνονται πολλά μαγαζιά εστίασης σε ένα σημείο του, είναι τα σκουπίδια που συσσωρεύονται. «Δεν θα βγάζει κάθε μαγαζί τα δικά του στον δρόμο, έτσι που αν περνάει κάποιος από την Πανεπιστημίου π.χ. θα βλέπει στοίβες απορριμμάτων. Έχουμε δημιουργήσει ειδικό χώρο όπου θα τα συγκεντρώνουμε όλα εμείς με την υποχρέωση να τα δώσουμε στον δήμο, το χαρτί, το γυαλί, τις αλουμινένιες και λευκοσίδηρες συσκευασίες. Θα γίνεται και κομποστοποίηση, ενώ ένας από το στόχους είναι ό,τι φαγητό μένει στα εστιατόρια να δίνεται σε δομές».
Χρησιμοποιούμε τον όρο “food hall” για διεθνή brands όπως είναι το Eataly και το Time out, ωστόσο ο τρόπος λειτουργίας αυτών των δύο διαφέρει: το πρώτο βασίζεται κυρίως στη λιανική πώληση προϊόντων, το δεύτερο φτιάχνεται συνήθως έξω από τις πόλεις και αποτελείται από πολλά μικρά μαγαζιά εστίασης που μισθώνονται σε πολλούς σεφ. Το μοντέλο αγοράς τροφίμων που θα παρουσιάσει η Legendary Food στην Αθήνα δεν υπάρχει κάπου αλλού. Μεταξύ όλων των παραπάνω θα διαθέτει και κάποιους χώρους που θα λειτουργούν ως pop-up stores και σε αυτά θα προωθείται το ελληνικό στοιχείο όπως το αντιλαμβάνονται και το αποδίδουν ντόπιοι artisans μέσα από κεραμικά, κοσμήματα, αρώματα κ.ά.
Ο στόχος της Legendary Food είναι τον Μάρτιο του 2025 να λειτουργήσει η πτέρυγα της οδού Σταδίου. Το κτίριο είναι διατηρητέο, τα χρώματα που θυμούνται οι παλιότεροι κάτοικοι της πόλης να βλέπουν περνώντας από εκεί έχουν φρεσκαριστεί, τα νέα ξύλινα κουφώματα είναι λαδί, οι τοίχοι στο χρώμα της άμμου, ενώ το χαρακτηριστικό στέγαστρο του κτιρίου θα επανατοποθετηθεί. Η στοά θα κλείνει πια με γυάλινες πόρτες και θα κλιματίζεται, «αρχικά φοβόμουν και σκεφτόμουν πως θα το υποδεχτεί ο κόσμος αυτό, αλλά τελικά το καλοκαίρι στην Αθήνα δεν μπορείς να σταθείς πια. Το φθινόπωρο και την άνοιξη η στοά θα είναι ανοιχτή και, όποτε χρειάζεται, ο χώρος θα κλιματίζεται τόσο ώστε να μη φαίνεται αποστειρωμένος».
Υπόσχονται πως όλα τα καταστήματα θα είναι προσβάσιμα σε άτομα με αναπηρία, ενώ για το αίθριο έχει δημιουργηθεί νέο κλιμακοστάσιο και πλέον θα υπάρχει και ανελκυστήρας που θα οδηγεί σε αυτό. Το food hall της Στοάς Αρσακείου υπολογίζεται ότι θα λειτουργήσει τον Ιούνιο του 2025· τα σχέδιά του ανήκουν στο αρχιτεκτονικό γραφείο BETAPLAN. To γραφείο PILA Architects βρίσκεται πίσω από τον σχεδιασμό του delicatessen και του κινητού εξοπλισμού της στοάς. Ο φωτισμός του κτιρίου έχει την υπογραφή της Ελευθερίας Ντεκώ. Αναμένουμε, λοιπόν, να δούμε το πρότζεκτ ΣΤΟΑ, όπως θα είναι το όνομά του, σε λειτουργία καθώς και να μάθουμε τα ονόματα που έχουν μισθώσει τους χώρους εστίασης, τα οποία δεν είναι ακόμα ανακοινώσιμα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
