Με την Μπακαλοταβέρνα του Σκυλοδήμου είχα ένα σοβαρό δίλημμα: Να γράψω γι' αυτήν ή να την κρατήσω ως επτασφράγιστο μυστικό και να πηγαίνω μόνο τους φίλους μου, αφού πρώτα τους ορκίσω να κρατάνε και αυτοί με τη σειρά τους τη διεύθυνση μυστική;
Νίκησε τελικά ο καλός εαυτός μου που θέλει να μοιράζεται τα ωραία.
Ο Σκυλοδήμος είναι ένα Μπακάλικο στον Πειραιά που με πήγε ένας ψαγμένος φίλος Πειραιώτης λέγοντάς μου: «Ετοιμάσου να πάθεις πλακάρα». Και έτσι κι έγινε.
Έβγαλα μάλιστα και επιφώνημα εντυπωσιασμού όταν πρωτοπάτησα το πόδι μου και δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπάρχει αυτό το μπακάλικο που έχει μείνει ξεχασμένο πίσω στο χρόνο.
«Για μένα δεν έχω καλύτερο να έρθει ο άλλος να πιει τη ρακή ή το κρασί του με λίγο τυράκι και ελιές, να μου δώσει τρία ευρώ και να φύγει. Δεν θα σκεφτώ δεν έφαγε. Θα πω τι ωραία που 'ναι ολιγαρκής και χαίρεται και με τα λίγα».
Είχα διαρκώς την αίσθηση ότι από κάπου θα εμφανιστεί ο Χατζηχρήστος να παίζει τον Ζήκο από τον Μπακαλόγατο. Αν έχετε δει την ταινία, τότε μπορείτε να φανταστείτε και το σκηνικό.
Τέτοιο μπακάλικο είχα να δω από τη δεκαετία του '80, τότε που σε ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας μια μπακάλισσα μας έφτιαξε τηγανητές πατάτες σε μαντεμένιο τηγάνι με αυγά στο γκάζι και πάθαμε γευστικό ντελίριο.
Στο εν λόγω μπακάλικο, στον Πειραιά, μπορείς να κάνεις τα ψώνια σου άλλα και να φας διαλεχτούς μεζέδες. Το μαγαζί το τρέχει ένας νέος άντρας, ο Φίλιππος, που έχει χαμόγελο και φυσιογνωμία καθαρού ανθρώπου.
Είναι ευχάριστη έκπληξη πώς ξέφυγε το κτίριο από τις αντιπαροχές που γίνονταν σωρηδόν τη δεκαετία του '70 και πώς και δεν έκαναν ποτέ μια σαρωτική ανακαίνιση που θα τα άλλαζε όλα.
Η κατάσταση είναι τόσο σωστή που νιώθω μέσα μου ένα αίσθημα δικαίωσης ότι όσο υπάρχουν τέτοια μέρη, που ανακαλύπτω με έναν νομοτελειακό τρόπο, όλα στον κόσμο λειτουργούν μερικές φορές σωστά.
Ζητάω ένα ποτηράκι ρακί και καθίζω τον αεικίνητο Φίλιππο να μου πει τα του μπακάλικου.
Η ιστορία ξεκινάει από το 1912, το μπακάλικο λεγόταν τότε «Τα τρία αδέρφια». Το αγοράζει λοιπόν ο Νικόλας Σκυλοδήμος το '59 από τους μπαρμπάδες του και, καθότι μερακλής, αποφασίζει να βάλει μια εικοσαριά βαρέλια και να φτιάχνει το δικό του κρασί.
Το κρασί βγήκε καλό, ερχόταν ο κόσμος να ψωνίσει, έπινε και ένα ποτηράκι και σιγά-σιγά το κρασί ζητούσε και τον μεζέ του.
Στην αρχή έβγαζε λίγο τυρί κι ελιές, με τα χρόνια έβαλε δυο-τρία τραπέζια και συνόδευε το κρασί με τυρί και ντομάτα στη λαδόκολλα και άνοιγε και καμιά ψαροκονσέρβα.
Οι θαμώνες έγιναν πιστοί και το μπακάλικο ξενυχτούσε μέχρι αργά το βράδυ. Οι μεζέδες όλο και πλήθαιναν, όσο έπαιρνε τα πάνω του το μεράκι του Νικόλα.
Οι ίδιοι θαμώνες που έρχονταν τότε, έρχονται φανατικά και σήμερα, κι ας χρειάζονται πλέον κάποιοι απ' αυτούς το μπαστούνι τους.
Τους συναντάς κάθε μεσημέρι στο μαγαζί και όσες φορές κι αν έχω έρθει είναι σχεδόν οι ίδιες φυσιογνωμίες σε απαρτία, έτοιμοι να μου πουν ιστορίες και να τσουγκρίσουμε τα ποτήρια μας.
Ο γλυκύτατος κύριος Νάσος συστήνεται μόνος του. Είναι ογδόντα εφτά χρονών, έρχεται στο μαγαζί από το '60 και μου λέει ότι αγαπάει πολύ να κάνει πλάκες. Εδώ έβρισκε πάντα φιλαράκια που εκτιμούσαν τις καζούρες του και γελούσαν με τα αστεία του.
Άκου ένα αστείο, μου λέει: «Πουλούσα πάγο εδώ στον Πειραιά με το γαϊδουράκι μου, που το έλεγα Νικόλα, είμαι γνωστός σ' όλο τον Πειραιά, ερχόμουν λοιπόν και στον Σκυλοδήμο που τον λένε και αυτόν Νικόλα να του πουλήσω πάγο. Φώναζα στον γάιδαρο "Νικόλα!", πεταγόταν ο Σκυλοδήμος έξω. "Τι θες", μου φώναζε. Δεν λέω βρε σε σένα, στον γάιδαρο μιλάω, του απαντούσα.
»Μια, δυο, τρεις, σκάγαμε στα γέλια. Μπήκα μέσα ήπια ένα κρασάκι γίναμε φίλοι και δεν έχω σταματήσει να έρχομαι. Όσο βρίσκεις ανθρώπους να ακούνε τις ιστορίες σου και να μην σε βαριούνται, κρατιέσαι νέος».
Και ο Μαθιός είναι μορφή του μαγαζιού. Έρχεται από το '41 που ήταν μικρό παιδί. «Δεν έφτανε το χέρι μου μέχρι στο ταμείο να πληρώσω. Είναι εδώ σαν δεύτερη οικογένεια».
Ο κύριος Ζαχαρίας μου ζητάει αναμνηστική φωτογραφία. Έρχεται και αυτός πάνω από είκοσι πέντε χρόνια, έχει ζωγραφίσει όλους τους πίνακες στο μαγαζί και μου τους δείχνει με καμάρι.
«Να μας πείτε πότε θα ξανάρθετε να σας κάνουμε κανένα μεζέ», λέει φεύγοντας ένας γλυκός κύριος, «γιατί στα κέφια μας μαγειρεύουμε κιόλας και αν έχει κανένας καμιά κιθαρίτσα θα πούμε και ένα τραγούδι».
Συγκινητικό το φλερτ της τρίτης ηλικίας, έχει κάτι από την αθωότητα και τη συστολή του εφηβικού φλερτ.
Ζητάω από τον Φίλιππο να μου πει και άλλες λεπτομέρειες.
Τη σκυτάλη την πήρε το 2001 που έπαθε ένα σοβαρό εγκεφαλικό ο πατέρας του και δεν γινόταν να συνεχίσει.
«Το πονάω το μπακάλικο σαν δικό μου άνθρωπο. Δεν θα άντεχα να το δω να ρημάζει και να κλείνει. Εδώ μέσα μεγάλωσα» λέει και πιάνει τον τοίχο σαν να 'ναι στοργικός ώμος κάποιου συγγενή.
Από μικρός, μαζί με τον πατέρα του, πήγαινε στη λαχαναγορά, στην ψαραγορά, τους ξέρει όλους τους προμηθευτές και του αρέσει πολύ να διαλέγει την πρώτη ύλη. Το νιώθει πιο πολύ μπακάλικο παρά ταβέρνα.
«Φέρνω πατάτες από Τρίπολη και Κύπρο, ντομάτες από τη Νάξο, τυριά από Αμφιλοχία και όλη την Ελλάδα. Για μένα έχει σημασία το καθετί που μπαίνει στο μαγαζί μου να έχει άριστη ποιότητα, δεν μπαίνει τίποτα αν δεν είναι φρέσκο.
»Σήμερα πήγα το πρωί στην ψαραγορά. Ήθελα μαρίδα άλλα η μαρίδα δεν ήταν καλή, έτσι πήρα γαύρο και φρέσκες γαρίδες, φρέσκα καλαμάρια, τίποτα δεν είναι κατεψυγμένο».
Τον ρωτάω τι φεύγει πιο πολύ. «Αυτά που αγαπάμε από παιδιά. Οι κεφτέδες, η χοιρινή τηγάνια, οι ομελέτες με τις τηγανητές πατάτες και τα τυριά που τα κόβω εκείνη την ώρα».
«Για μένα δεν έχω καλύτερο να έρθει ο άλλος να πιει τη ρακή ή το κρασί του με λίγο τυράκι και ελιές, να μου δώσει τρία ευρώ και να φύγει. Δεν θα σκεφτώ δεν έφαγε. Θα πω τι ωραία που 'ναι ολιγαρκής και χαίρεται και με τα λίγα».
«Φάε αυτή την κεφαλογραβιέρα», μου λέει και μου την φέρνει φρεσκοκομμένη στο χαρτί, με τις ελιές διπλά.
Και χαμογελάω γιατί έχει λιακάδα και κάθομαι σε ένα τραπεζάκι από τα δυο που υπάρχουν έξω και ανθίζει πάλι μια ωραία Ελλάδα μέσα μου μ' αυτό τον ωραίο άνθρωπο που δεν ξέρω ακριβώς τι έχει στο κεφάλι του άλλα δεν μου φαίνεται καθόλου μπερδεμένος.
Απεναντίας νιώθει επαρκής και χορτάτος και μου το περνάει αυτό το αίσθημα.
Πάει καλά το μαγαζί με την κρίση; «Είμαι μια χαρά, δεν μ' αρέσουν τα παράπονα. Παλαιότερα τραβούσε πιο πολύ το μπακάλικο, τώρα η ταβέρνα, είναι μια ή άλλη. Δεν θέλω πολλά για να 'μαι καλά».
Ο Φίλιππος είναι από τις εφτά το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα στο πόδι άλλα του αρέσει αυτό που κάνει και δεν το βλέπει σαν κούραση, διότι ό,τι κάνει το κάνει με κέφι. Μόνο τις Κυριακές κλείνει πια για να χαίρεται τον γιο του που 'ναι ακόμα μικρός.
Δοκιμάζω μια πολύ ωραία φάβα, ρεβίθια σωστά χυλωμένα και ωραίες μελιτζάνες φούρνου.
Τις συνταγές τις έχει πάρει, από ό,τι μαθαίνω, από τη γιαγιά του που ήταν μεγάλη μαστόρισσα στην κουζίνα. «Ήμουν από τα παιδιά που χωνόμουν στην κουζίνα και ήθελα να τα μάθω όλα.
»Έμαθα να ξεπατικώνω τις κινήσεις της και η γιαγιά ήταν μεγάλο σχολείο. Από τον πατέρα μου έμαθα το τηγάνισμα που θέλει κι αυτό την τέχνη του».
Φεύγοντας αγοράζω φέτα Σπάρτης και όσπρια που τα βάζω μέσα από το τσουβάλι. Γλιστράω με παιδικό τρόπο τα χέρια μου μέσα στα όσπρια και θυμάμαι που το 'κανα αυτό όταν πήγαινα μικρή για ψώνια με τον παππού μου. Ο Φίλιππος μου διαλέγει ωραία φρέσκα κολοκύθια και ντομάτες.
Πριν βάλω τελεία, να σας πω ότι στα μέρη σαν τον Σκυλοδήμο πρέπει να πηγαίνουμε με αγάπη και απαλούς τρόπους για να συνεχίσουν όλα να κυλάνε ήσυχα και αβίαστα.
Μπορεί αν κάνουμε θόρυβο να τον ξυπνήσουμε τον χρόνο που μοιάζει να έχει σταματήσει και όλα μετά να εξαφανιστούν.
Σκυλοδήμος, Δεληγιώργη 16, Πειραιάς, 694 5059328, Κυριακή κλειστά
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 27.2.2018
