Κάθε φορά που μπερδεύεται η γλώσσα μας, για την ακρίβεια κάθε φορά που αναγραμματίζουμε μια λέξη ή αλλάζουμε τη σειρά δύο συνεχόμενων λέξεων, λέμε ότι κάνουμε «σαρδάμ». Το έχουμε δει να συμβαίνει στην καθημερινότητά μας, συνήθως όταν βιαζόμαστε να πούμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα, όταν απευθυνόμαστε σε κοινό ή όταν βρισκόμαστε υπό καθεστώς άγχους. Εκφωνητές, ηθοποιοί και ομιλητές τρέμουν τα σαρδάμ και με το δίκιο τους, καθώς αυτά είναι που φλυαρούν για την ψυχολογική μας κατάσταση.
Γιατί, όμως, κάνουμε σαρδάμ; Ποιος είναι ο λόγος που προκαλεί αλυσιδωτά σε εγκέφαλο και γλώσσα αυτό το μπέρδεμα; Οι παραφασίες -αυτή είναι η επιστημονική ορολογία για τα σαρδάμ- είναι ο λόγος για τον οποίο διαταράσσεται η ροή του λόγου μας. Πρόκειται για στιγμιαία αδυναμία επανάληψης του λόγου και παρ' όλο που αυτός εμφανίζεται γενικά σε καλή κατάσταση. Νευροβιολογικά, ως παραφασία ορίζεται η αντικατάσταση μιας λέξης από άλλη ή παραποιημένη προφορά μιας λέξης, η οποία ωστόσο δεν οφείλεται σε διαταραχή της άρθρωσης.
Οι παραφασίες -αυτή είναι η επιστημονική ορολογία για τα σαρδάμ- είναι ο λόγος για τον οποίο διαταράσσεται η ροή του λόγου μας.
Οι παραφασίες ταξινομούνται σε φωνητικές και νοητικές. Οι φωνητικές παρουσιάζονται ως διαταραχή στη φωνητική οργάνωση (στην αρχή, στο μέσο ή στο τέλος της λέξης ή ως πλήρης με συνέπεια να προκύπτει νεολογισμός). Οι νοητικές παρουσιάζονται ως λέξεις με άλλη σημασία από αυτή που θέλει να χρησιμοποιήσει ο ομιλητής και εμφανίζουν φωνητική ή εννοιολογική ομοιότητα (για παράδειγμα μολύβι - καλύβι ή μολύβι - στυλό) ή τίποτα από τα δύο.
Συνήθως τα σαρδάμ δεν εμπνέουν καμία ανησυχία. Ωστόσο, η επανάληψη και η συχνότητα τους έχει συνδεθεί από την επιστημονική κοινότητα -και ειδικά σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας- με αγγειακά νοσήματα, τραυματισμούς ή λοιμώξεις του εγκεφάλου.
Και από πού προέρχεται η λέξη «σαρδάμ»; Πρόκειται για αναγραμματισμό του επωνύμου του έλληνα ηθοποιού και σκηνοθέτη Αχιλλέα Μαδρά, ο οποίος ήταν και ο δημιουργός της θρυλικής ταινίας, «Μαρία, η Πενταγιώτισσα». Τον αναγραμματισμό τον έκανε ο ίδιος για να σατιρίσει τον εαυτό του εξαιτίας των άπειρων λαθών που έγιναν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της συγκεκριμένης ταινίας. Από τότε επικράτησε η λέξη με τη σημερινή της σημασία, η οποία έγινε συνώνυμο των αναγραμματισμών κατά τη διάρκειας ρέουσας ομιλίας.
Με στοιχεία από bioneurologics.gr, psycologytoday.com
σχόλια