E, ΛΕΣ ΠΩΣ Η ΜΑΡΙΑ που δουλεύει σε εταιρεία σχετική με τα φάρμακα θα νιώθει πιο ασφαλής απ' ό,τι όσοι εργάζονται σε πιο επισφαλείς τομείς, όπως ο τουρισμός, η εστίαση, η ψυχαγωγία. Κι όμως, η Μαρία είναι κάτω από μεγάλη πίεση: τελειώνει στις 10 το βράδυ και έχει υποχρεωτική απασχόληση και τα Σαββατοκύριακα. Για την ίδια, πάνω-κάτω, αμοιβή.
Ζούμε στην εποχή που οι περισσότεροι γύρω μας νιώθουν να τους σφίγγει ολοένα και πιο πολύ η πανδημική καθημερινότητα. Κάποιοι νιώθουν την πίεση από το υγειονομικό σκέλος, άλλοι από το οικονομικό, αρκετοί άλλοι νιώθουν να πολιορκείται η ψυχική τους υγεία. Αισθάνονται αδιόρατα, μα όλο και πιο πυκνά τα σύννεφα που κατεβαίνουν και από άλλες κατευθύνσεις – στο Αιγαίο τα μποφόρ είναι μόνιμα υψηλά.
Η πανδημία, λένε οι μελέτες, σπρώχνει προς τη μοναξιά και αυτή σε πιο στενόχωρες καταστάσεις. Θυμόμαστε με γλυκόπικρη γεύση πόσο ρομαντικοί ήμασταν στο πρώτο κύμα του Covid. Τότε που χειροκροτούσαμε – κάναμε την ανάγκη φιλοτιμία και χαιρόμασταν με τη δουλειά στο σπίτι, το φούρνισμα του ψωμιού και τη συνδρομή στο Netflix.
Πώς θα κρατήσουμε τα λογικά μας; Με ποιον τρόπο θα μείνουμε νηφάλιοι, δίχως να γίνουμε παθητικοί; «Έχουμε σύμμαχό μας τον χρόνο και την υπομονή» λέει ο Λέων Τολστόι στο «Πόλεμος και Ειρήνη». Τα έχουμε αυτά εμείς;
Το πιο βασικό είναι ότι, σε αντίθεση με όλες σχεδόν τις κρίσεις που έχουμε βιώσει, αυτό που περνάμε είναι πρωτόγνωρο. Γιατί όλα είναι ρευστά. Κάθε μέρα είναι διαφορετική. Κάθε εβδομάδα δείχνει ότι η ανηφόρα στο βουνό έχει ακόμα δρόμο.
Συγκεντρώσου σε ό,τι μπορείς να επηρεάσεις
Ορισμένοι, που είναι πιο σοφιστικέ, καταφεύγουν στην ψυχρή λογική των στωικών φιλόσοφων. Δεν τους ξαναθυμηθήκαμε τώρα με τον κορωνοϊό. Είναι πολύ trendy ανάμεσα στους ισχυρούς της Silicon Valley και της Wall Street τα 4-5 τελευταία χρόνια αλλά και μεταξύ ακαδημαϊκών κύκλων. Στα πολύ πάνω τους οι στωικοί και στη διάρκεια της πανδημίας, μια και η τετράγωνη σκέψη τους ξεκινάει με τον πεζό κανόνα να παίρνουμε τα πράγματα ως έχουν.
Παρακολουθήστε μια συνοπτική επισκόπηση της απίστευτα επιτυχημένης ομιλίας του καθηγητή Μ. Pigliucci στο TEDxAthens. Την εκφώνησε πριν από δύο χρόνια μετά από μια βόλτα στην Ποικίλη Στοά, εκεί όπου ξεκίνησε ο στωικισμός, από τον Ζήνωνα. Και τον συνέχισε ο Επίκτητος, ένα σκλάβος που κέρδισε την ελευθερία του, αλλά και ο Μάρκος Αυρήλιος, ένας αυτοκράτωρ της Ρώμης.
Ή δείτε αυτό για το πώς να γίνεται στωικοί για μια εβδομάδα.
Για τα πιο ελεύθερα πνεύματα, είναι πάντα διαθέσιμος ο Επίκουρος. Δόξασε τη χαρά της ζωής, την αξία της φιλίας. Ήταν αρκετά παρεξηγημένος, καθώς ήταν πολύ προσγειωμένος και δημιουργικός για να προσκαλεί σε ηδονισμό και καταχρήσεις.
Η απίστευτα επιτυχημένη ομιλία του καθηγητή Μ. Piglucci στο TEDxAthens
Πάλεψέ το ή απόδρασε
Στις τόσο μεγάλες κρίσεις, μια πρώτη ανθρώπινη αντίδραση είναι το «fight or fly» (πάλεψέ το ή κοπάνησέ τη). Και προσπάθησε να μην κοκαλώσεις (freeze).
Η πανδημία, λένε μελέτες, σπρώχνει προς τη μοναξιά και αυτή σε πιο στενόχωρες καταστάσεις. Θυμόμαστε με γλυκόπικρη γεύση πόσο ρομαντικοί ήμασταν στο πρώτο κύμα του Covid. Τότε που χειροκροτούσαμε, κάναμε την ανάγκη φιλοτιμία και χαιρόμασταν με τη δουλειά στο σπίτι, το φούρνισμα ψωμιού και τη συνδρομή στο Netflix.
Μου 'ρχονται στο μυαλό οι διηγήσεις αγαπημένων προσώπων που έζησαν παιδιά την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Είχαν την υπομονή και τον χρόνο, που λέει ο Λέων Τολστόι. Κάποιοι, πιο εσωστρεφείς, θα στραφούμε στο νόημα της ζωής.
Αυτό είναι το μοντέλο που κράτησε στα λογικά τους πολλούς που πέρασαν αισθητά μεγαλύτερες δοκιμασίες. Άλλοι, πιο εξωστρεφείς,θα αναζητήσουν τις μικρές χαρές, τη θαλπωρή της οικογένειας και των φίλων, την ικανοποίηση που φέρνουν οι προσιτές επιτυχίες.
Ο κηπάκος δίπλα μας
Τώρα, στον Μεγάλο Επιταχυντή, θα έχουν τις ευκαιρίες τους και κάποιοι από εκείνους που επιδιώκουν τη συσσώρευση πλούτου και εκείνοι που ποθούν τη δημοσιότητα και το χειροκρότημα. Οι σεισμικές αλλαγές γύρω μας δίνουν τα υλικά και σε κάποιους που θέλουν να κυνηγήσουν δύναμη, πλούτο και μεγαλεία.
Η εποχή όμως έχει καταφύγια και ασπίδες για όσους θέλουν κάτι πιο γήινο, πολύ πιο πεζό. Όπως λέει ένας φίλος από το Σικάγο, που έχασε μια δουλειά-όνειρο, τώρα έχουμε την ευκαιρία να καλλιεργήσουμε τον μικρό μπαξέ δίπλα μας, αυτόν που παραμελούσαμε επί χρόνια. Αφήνουμε, σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, τα μεγάλα σχέδια και εστιάζουμε στα μικρά, που βοηθούν να προστατεύσουμε τα θεμελιώδη που θέλουμε να σώσουμε από τον σεισμό. Μπροστά στα Ρίχτερ, μια ρεαλιστική επιδίωξη είναι η επιβίωση, ένα χέρι βοήθειας σε αγαπημένα πρόσωπα, μια αγωνία να μη σβήσει το κεράκι της δημιουργικότητας στη ζωή μας. Η έκπληξη, η χαρά, η αγάπη.
Λιγότερα social media, ακόμα λιγότερη τηλεόραση
Βάλε κόφτη, ακόμα και αν παρακολουθείς μόνο σοβαρούς αναλυτές στα social media, με απόλυτα διασταυρωμένη πληροφόρηση για την πανδημία ή τα ελληνοτουρκικά. Η υπερβολική πληροφόρηση σου καίει το μυαλό και σου τσιτώνει τους αδένες. Σου στραγγίζει το χαμόγελο.
Όσο για την τηλεόραση (ειδήσεις, reality show κ.λπ.), ξέρεις πολύ καλά... Ολοένα περισσότερο το κοινό της περιορίζεται στις μεγαλύτερες ηλικίες, στο χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, σε άτομα εγκλωβισμένα σε έναν καναπέ.
Το βιβλίο παραδοσιακό, αλλά εφτάψυχο
Θα σου φανεί παράξενο, αλλά οι πωλήσεις βιβλίων αυτήν τη χρονιά είναι οι μεγαλύτερες της δεκαετίας. Η παραγωγή βιβλίων συνεχίζει να αυξάνεται, και μάλιστα στη χάρτινη μορφή. Πάντα υπάρχει ένα βιβλίο που θα σε συγκινήσει. Πάντα υπάρχει μια φίλη, ένας γνωστός που θα χαρεί αν του χαρίσεις ένα βιβλίο, γιατί δεν σκέφτηκε να το αγοράσει ή δεν του περισσεύουν για να το αγοράσει ο ίδιος.
Αλίμονο στα νιάτα ή τόπο στα νιάτα;
«Τι σας δίνει ελπίδα σήμερα;» ρώτησε η LiFO τον καθηγητή Φιλοσοφίας και μεταφραστή του Αριστοτέλη, Βασίλη Κάλφα. «Η κατά μία έννοια μεταφυσική πίστη στη νέα γενιά», απάντησε, «η εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στην καινούργια γνώση».
Χρειάζεται, πράγματι, μεταφυσική για να 'χουμε πίστη στα νιάτα, καθώς είναι από τoυς περισσότερο χαμένους της πανδημίας.
Κουτσουρεμένη εκπαίδευση με κλειστά πανεπιστήμια, αύξηση ανεργίας, φρενάρισμα των ταξιδιών: συνθήκες που ευνοούν τους παλιούς, όσους είναι μέσα στα πράγματα, και όχι τους νέους, που προσπαθούν να πάρουν τις ευκαιρίες τους σε μια περίοδο που αρκετές πόρτες είναι κλειστές και οι διάδρομοι «πιασμένοι». Σε μια εποχή που οι παλιότερες γενιές έχουν ξεζουμίσει ήδη το σύστημα, τα ασφαλιστικά ταμεία είναι άδεια και οι δουλειές έχουν μισθούς οριακής επιβίωσης (σε όλη τη Δύση, απλώς στην Ελλάδα είναι ως συνήθως, πιο ωμή η πραγματικότητα).
Παρ' όλα αυτά, ο Μεγάλος Επιταχυντής θα οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, σε αλλαγή φρουράς. Θα ανοίξει ορύγματα για να δημιουργήσει διαδρόμους για τις νεότερες γενιές. Η τρύπα που χάσκει θα χρειαστεί γερές κράσεις, ρωμαλέα κορμιά και φρέσκα μυαλά. Αρκετοί παλιότεροι θα αποσυρθούν είτε γιατί δεν αντέχουν είτε γιατί είναι αποκατεστημένοι και θα προτιμήσουν την καλοβαλμένη αποστρατεία.
Ακόμα και η δυναμική προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού θα χρειαστεί νεότερα μυαλά, που έχουν κουλτούρα περισσότερο συμβατή με όσα τεχνολογικά έχει σπρώξει η πανδημία.
Από την (μία φορά στα 100 χρόνια) κρίση θα βγουν και καινούργιες φιγούρες που θα προσφέρουν εμψύχωση, έμπνευση και ενθάρρυνση για να ξαναχτιστεί ο κόσμος μας, όπως έχει γίνει τόσες φορές στο παρελθόν – ακόμα και σε φάσεις που θυμούνται κάποιοι από τους ζώντες.
σχόλια