Ο άθλος του Δημήτρη Τσουκαλά έκανε την ελπίδα πραγματικότητα

Μερικές δεκαετίες πριν, η Ανάβρα αποτελούσε μία άγνωστη λέξη για τους περισσότερους από εμάς. Ξαφνικά όμως τα τελευταία χρόνια το «θαύμα» της Ανάβρας, όπως το έχουν αποκαλέσει πολλοί, έγινε γνωστό σε όλους και ακολούθησαν δεκάδες αφιερώματα και άρθρα που μιλούσαν για το ορεινό χωριό της Μαγνησίας, πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης, με τα μηδενικά ποσοστά ανεργίας και το υψηλό βιοτικό επίπεδο των κατοίκων του.

Φυσικά πίσω από αυτό το αξιοθαύμαστο – για τα ελληνικά δεδομένα – κατόρθωμα βρίσκεται το όραμα, η σκληρή δουλειά και η επιμονή ενός ανθρώπου. Ο Δημήτρης Τσουκαλάς διετέλεσε πρόεδρος της κοινότητας Ανάβρας για τέσσερις τετραετίες (1991-1994 και 1999-2010) και είναι ο άνθρωπος που ξεπέρασε τα όρια και κυριολεκτικά μεταμόρφωσε τόσο τον οικισμό όσο και τη ζωή των ίδιων των κατοίκων του. Σίγουρα το έργο του δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Χρειάστηκε να ξεπεράσει πολλά εμπόδια στο δρόμο του για να πετύχει το ανέφικτο.

Η Ανάβρα είναι ένας ορεινός οικισμός (1000 μ. δυτική Οθρυς) στην Κεντρική Ελλάδα με κύρια –σχεδόν αποκλειστική - απασχόληση των κατοίκων την κτηνοτροφία. Η δεκαετία του '90 βρίσκει την Ανάβρα με 300 μόνιμους κατοίκους -με τάση συρρίκνωσης- οι οποίοι συμβίωναν με 30.000 ζώα τα οποία κυκλοφορούσαν μέσα στο χωριό. Με ένα εσωτερικό και επαρχιακό οδικό δίκτυο σε κακή κατάσταση, χωρίς σύνδεση με την πρωτεύουσα της επαρχίας και του νομού (Μαγνησία) στα οποία ανήκε, με ένα διαλυμένο δίκτυο ύδρευσης, χωρίς δημόσια κτήρια και δημόσιους χώρους, χωρίς σύστημα αποκομιδής σκουπιδιών κ.α. το χωριό είχε πάρει την κατιούσα, όπως τόσα άλλα της ελληνικής υπαίθρου.

Μέσα σε τέσσερις τετραετίες η Ανάβρα μεταμορφώθηκε σε χωριό φαινόμενο ανάπτυξης και πρότυπο βιολογικής κτηνοτροφίας. Έφτασε να έχει - ακόμη και σήμερα τα χρόνια της κρίσης - 0% ανεργία, 0% εγκληματικότητα και υψηλό εισόδημα των κατοίκων. Κανένας νέος δεν φεύγει, μιας και όλοι ασχολούνται με την βιολογική κτηνοτροφία. Εκτρέφουν αγελάδες, γιδοπρόβατα και γουρούνια ελεύθερης βοσκής. Υπάρχουν 80 σύγχρονες κτηνοτροφικές μονάδες, οργανωμένες σε τρία κτηνοτροφικά πάρκα ενώ λειτουργεί υποδειγματικό κοινοτικό σφαγείο με HACCP, ISO κωδικό Ε.Ε. και τρεις γραμμές σφαγής από τις οποίες η μια βιολογική.

Έχει αποκατασταθεί και βελτιωθεί το επαρχιακό και εσωτερικό δίκτυο, έχει κατασκευαστεί κεντρική πλατεία με παιδότοπο, πλατώματα σε διάφορα σημεία του οικισμού, ενώ έχει αντικατασταθεί το δίκτυο ύδρευσης και υπάρχει σύστημα αποκομιδής απορριμμάτων (Το 1994 λειτουργούσε ήδη ΧΥΤΑ με προδιαγραφές Ε.Ε.).

Ακόμη το χωριό διαθέτει σύγχρονα σχολικά κτήρια (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό) με κατοικία δασκάλου, αγροτικό ιατρείο με κατοικία γιατρού, κλειστό γυμναστήριο δωρεάν για τους κατοίκους, γήπεδο ποδοσφαίρου και μπάσκετ, διώροφο πάρκινγκ δωρεάν για τους κατοίκους, ενώ λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο Κτηνοτροφικής Ζωής και Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων με μόνιμη έκθεση φωτογραφίας.

Όσον αφορά στα έργα ανάπτυξης και μάλιστα «πράσινης», λειτουργεί από το 2006 Αιολικό Πάρκο με 20 ανεμογεννήτριες, Περιβαλλοντικό Πολιτισμικό Πάρκο 240 στρ., ενώ είναι σε εξέλιξη άλλα δύο αιολικά πάρκα, ένα μικρό υδροηλεκτρικό και δίκτυο τηλεθέρμανσης όλου του χωριού με πρώτη ύλη τις κοπριές των ζώων και υπολείμματα υλοτόμησης.

Είναι τέτοια η αλλαγή στο χωριό ώστε όσοι το επισκέφθηκαν πριν και μετά δεν το αναγνωρίζουν.

— Ποιο ήταν το κίνητρο για να εγκαταλείψετε την Αθήνα και να επιστρέψετε στην Ανάβρα μετά από πολλά χρόνια;

Τα κίνητρά μου για να επιστρέψω στην Ανάβρα ήταν τρία:

Μετά από 35 περίπου χρόνια στην Αθήνα αποφάσισα ότι η ζωή σε μια μεγαλούπολη με επιβαρυμένο περιβάλλον και χωρίς ανθρώπινο πρόσωπο δεν με κάλυπτε. Το ίδιο αισθανόταν και η γυναίκα μου, Μάχη Καραλή Ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ. Η επιθυμία μας να ζήσουμε σε ένα πιο ευχάριστο περιβάλλον, κοντά στη φύση και με μια καλύτερη ποιότητα ζωής, ήταν ένας από τους στόχους μας που θέλαμε να πραγματοποιήσουμε.

Από την άλλη μεριά το χωριό μου βρισκόταν σε μια τραγική κατάσταση, όπως την περιέγραψα πιο πάνω. Η απογοήτευσή μου και ο προβληματισμός μου όποτε επισκεπτόμουν τους γονείς μου στο χωριό ήταν μεγάλος. Με απασχολούσε όλο και πιο έντονα το ζήτημα αυτό. Κάτι έπρεπε να κάνω.

Τα δύο προηγούμενα κίνητρα ήρθαν να «δέσουν» με την έντονη επιθυμία, τόσο τη δική μου όσο και της γυναίκας μου, για εθελοντική προσφορά, για προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, όπου και όπως μπορούμε και όπου υπάρχει ανάγκη. Έτσι αποφασίσαμε να δραστηριοποιηθούμε μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ανάβρα, όπου πήγαμε να δώσουμε και όχι να πάρουμε. Είχαμε όραμα, σχέδιο και αγάπη γι αυτό που κάναμε και το κάναμε με κέφι και μεράκι, χωρίς φειδώ στο μόχθο που απαιτούσε και χωρίς να δειλιάζουμε στις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντούσαμε στο διάβα μας.

— Πέρα από τη δική σας δουλειά, για να πετύχει το «θαύμα» της Ανάβρας θα έπρεπε και οι άνθρωποί της να πεισθούν και να ασχοληθούν με καινοτόμα προγράμματα. Πόσο εύκολο ήταν αυτό;

Δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Όταν πήγαμε στην Ανάβρα ο κόσμος δεν μας ήθελε γιατί δεν ζούσαμε μόνιμα στο χωριό. Ήμασταν «ξένοι» και κυρίως δεν ήμασταν κτηνοτρόφοι. Υπήρχε ένας φόβος ότι η δραστηριότητά μας θα έθιγε τα συμφέροντά τους. Στις εκλογές για την πρώτη τετραετία (1991-1994) πήραμε ένα μικρό ποσοστό 42%. Την επόμενη (1995-1998) δεν έλαβα μέρος λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων, όταν όμως επέστρεψα το 1998 μετά από έκκληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων με εξέλεξαν με ποσοστό περίπου 70% (1999-2010). Και αυτό γιατί;

Διότι κατά την πρώτη τετραετία έγιναν πολύ σημαντικά πράγματα, καταλυτικά για την ποιότητα ζωής των κατοίκων και για την απασχόλησή τους, που σε ποσοστό σχεδόν 100% ήταν η κτηνοτροφία. Οδηγός μας ήταν ένα αναπτυξιακό συνέδριο που κάναμε στις πηγές της Ανάβρας για «Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ανάβρας» με 21 εισηγήσεις–προτάσεις για διάφορους τομείς. Έτσι ξεκίνησε η υλοποίηση των έργων με τέτοιο τρόπο και ρυθμό, ώστε στο τέλος της τετραετίας, όσα είχαμε υποσχεθεί τα κάναμε κι ακόμη περισσότερα.

Αυτό είναι ένα κλειδί επιτυχίας και ένα άλλο είναι ότι δουλεύαμε αφιλοκερδώς με επιμονή και υπομονή, με κέφι και μεράκι. Και μη νομίζετε ότι ήμασταν πολλοί: εγώ, η γραμματέας της Κοινότητας και η γυναίκα μου, η οποία όλα αυτά τα χρόνια ήταν άμισθι τεχνική σύμβουλος της κοινότητας και προσέφερε όλες τιις υπηρεσίες της (σχέδια, μελέτες, επίβλεψη γραμματειακή υποστήριξη, τεχνικά δελτία κ.α.) δωρεάν. Έτσι καταρρίφθηκε και ο άλλος μύθος ότι χρειάζεται να έχεις πολύ προσωπικό για να κάνεις έργα.

Από κει και πέρα αποκτήσαμε την εμπιστοσύνη των δημοτών και στη δεύτερη φάση μπορέσαμε να υλοποιήσουμε πολλά καινοτόμα έργα, όπως αιολικό πάρκο κ.α.

Στην αρχή ήταν η δυσπιστία των κατοίκων που ξεπεράστηκε γρήγορα όπως ανέφερα πιο πάνω, διότι πραγματοποιήσαμε όσα τους υποσχεθήκαμε κι ακόμη περισσότερα. Ένα άλλο εμπόδιο που συναντήσαμε ήταν η γραφειοκρατία στις διάφορες υπηρεσίες, όμως όταν αγαπάς αυτό που κάνεις και δεν έχεις άλλα κίνητρα, τότε βρίσκεις και τον τρόπο και τα μέσα να ξεπεράσεις τα εμπόδια και να πετύχεις.

— Η μεταμόρφωση της Ανάβρας πιστεύετε πως επιβεβαιώνει την άποψη ότι η ευημερία είναι εφικτή σε μικρές οργανωμένες κοινωνίες;

Η ευημερία είναι εφικτή όχι μόνο σε μικρές τοπικές κοινωνίες αλλά και σε μεγαλύτερες, σε πόλεις. Αρκεί αυτοί που θα επιλεγούν από τους πολίτες να είναι ικανοί, εργατικοί, και τίμιοι, να μην στοχεύουν στο προσωπικό τους συμφέρον, και την ανέλιξή τους, να μην υπολογίζουν το πολιτικό κόστος, να μην υπηρετούν κανένα πολιτικό κόμμα και να επιλέγουν σωστούς συνεργάτες.

— Ποια ήταν/είναι η σχέση σας με τα πολιτικά κόμματα; Χρειάζεται κομματική στήριξη ένας δήμαρχος;

Όπως όλοι ξέρουμε τα προβλήματα των δημοτών δεν έχουν χρώμα. Γι' αυτό και δεν έχει νόημα η στήριξη ενός υποψήφιου τοπικού άρχοντα από συγκεκριμένο κόμμα. Δεν ήμουν ποτέ κομματικό στέλεχος κανενός κόμματος και δεν κατέβηκα ποτέ ως υποψήφιος κανενός κόμματος, συνεργάστηκα εξαιρετικά με όλες τις κυβερνήσεις και απαιτούσα από όλες να βρουν λύση για τα προβλήματα των δημοτών μου. Οι σχέσεις με την εκάστοτε κυβέρνηση -αυτό που ίσως κάποιος θα θεωρούσε πλεονέκτημα ή μειονέκτημα- δεν στάθηκαν ποτέ εμπόδιο για μας.

— Γιατί το παράδειγμα της Ανάβρας δεν υιοθετήθηκε και από άλλους δήμους και χωριά;

Το παράδειγμα της Ανάβρας μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιπτώσεις ως μοντέλο ανάπτυξης, χρησιμοποιώντας την ίδια μεθοδολογία αλλά αξιοποιώντας τα αντίστοιχα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου.

Το φαινόμενο της Ανάβρας έγινε γνωστό σε όλη την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη. Η Ανάβρα ήταν τρίτη σε ανάπτυξη στη νότια Ευρώπη ανάμεσα σε Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία. Πολλοί εκπρόσωποι της Τοπ. Αυτοδιοίκησης μας επισκέφτηκαν για να γνωρίσουν από κοντά και να μάθουν πως πετύχαμε αυτό το «θαύμα», το οποίο τελικά δεν είναι τίποτε άλλο από το αυτονόητο: απλά κάναμε καλά τη δουλειά μας.

Δυστυχώς –με ελάχιστες εξαιρέσεις- αυτό δεν είχε απήχηση. Η ερμηνεία χρήζει μεγάλης ανάλυσης. Ενώ η μεθοδολογία είναι απλή, ίσως το πρόβλημα υπάρχει στους συντελεστές, σ' αυτούς που καλούνται να την βάλουν σε εφαρμογή, αλλά βεβαίως και σε αυτούς που επιλέγουν-εκλέγουν τους κατά τόπους άρχοντες που θα την υλοποιήσουν.

— Δεδομένου του έργου σας και της απήχησής του, γιατί αποσυρθήκατε από τον εκλογικό αγώνα; Έχετε αποκλείσει εντελώς το σενάριο της επιστροφής σας;

Ήδη από τις εκλογές του 2010 με το νόμο Καλλικράτη οι πιέσεις που μου ασκήθηκαν από συντοπίτες μου ήταν πολύ μεγάλες. Πολλοί θεωρούσαν ως αυτονόητο να είμαι ο επόμενος Δήμαρχος Αλμυρού και είναι γεγονός ότι θα έβγαινα με άνεση. Όμως αυτό δεν έγινε.

Οι λόγοι είναι από τη μια καθαρά προσωπικοί και ανθρώπινοι. Τα 16 χρόνια που προηγήθηκαν, για να γίνουν όλα αυτά απαιτούσαν σκληρή δουλειά και προσπάθεια, χωρίς προσωπικές στιγμές, οικογενειακή ζωή και μικρές απολαύσεις που ο καθένας δικαιούται. Και σε μένα και στη γυναίκα μου όλα αυτά τα χρόνια μας έλειψε η προσωπική ζωή, δεν χαρήκαμε –και δεν μας χάρηκαν- τα παιδιά και τα εγγόνια μας.

Από την άλλη είχα πάντα στο μυαλό μου ότι πρέπει να γνωρίζεις πότε να φεύγεις. Είναι καλύτερα να σε ρωτούν -όπως καλή ώρα εσείς- γιατί έφυγες παρά πότε θα φύγεις. Στην Ανάβρα πήγαμε για ένα σκοπό, τον εκπληρώσαμε όσο καλύτερα μπορούσαμε και τελείωσε. Εξάλλου δηλώσαμε και το αποδεικνύουμε ότι θα δώσουμε και δίνουμε τη βοήθεια μας σε όποιον μας τη ζητήσει. Άρα δεν τίθεται θέμα επιστροφής.

Όπως έχω ήδη αναφέρει στην Ανάβρα ήρθαμε να κάνουμε το αυτονόητο, να λύσουμε τα προβλήματα αυτών που μας εξέλεξαν, χωρίς καμιά άλλη υστερόβουλη σκέψη (προσωπικά συμφέροντα, ανέλιξη, κ.α.). Τα όπλα μας ήταν η μεθοδική δουλειά και η καλή οργάνωση, η σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύξαμε με τους δημότες μας, μιας και κάναμε όσα τους υποσχεθήκαμε κι ακόμη πιο πολλά, οι καλοί συνεργάτες. Και μαζί με όλα αυτά η αγάπη για τον τόπο μας και τους ανθρώπους του, το κέφι, το μεράκι και πολλές φορές η αυταπάρνηση. Όταν αγαπάς κάτι πολύ, τότε βρίσκεις και τον τρόπο και τα μέσα να το πετύχεις.

— Σήμερα τι επιδιώκετε μέσα από την εθελοντική οργάνωση Ανάβρα-Ζω;

Η Εθελοντική Οργάνωση ΑΝΑΒΡΑ-ΖΩ έγινε για να περισώσει ό,τι είναι δυνατόν στην μετά Καλλικράτη εποχή. Όπως ανέφερα ήδη προσπαθούμε να διατηρήσουμε ό,τι και όπως μπορούμε. Συνεχίζουμε να λειτουργούμε την Κοινοτική Βιβλιοθήκη για παιδιά και το Λαογραφικό Μουσείο Κτηνοτροφικής Ζωής ενώ υποδεχόμαστε και ενημερώνουμε για το μοντέλο ανάπτυξης της Ανάβρας τα πολυάριθμα σχολεία και συλλόγους που έρχονται να γνωρίσουν την Ανάβρα και να επισκεφθούν το Πάρκο. Με τα πενιχρά οικονομικά μας μέσα και την εθελοντική εργασία μελών μας συντηρούμε το Πάρκο, δημόσιους χώρους και κτήρια.

Όμως τα προβλήματα δεν μπορούν και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται έτσι. Είναι ευθύνη της Τοπ. Αυτοδιοίκησης με αρωγό πάντα τη βοήθεια και εθελοντική προσφορά των πολιτών.

Η ιστορία του Δημήτρη Τσουκαλά αποδεικνύει πως τα όρια υπάρχουν για να τα ξεπερνάμε. Πριν ως πρόεδρος της Κοινότητας, σήμερα ως πρόεδρος της οργάνωσης Αναβρά-ζω, ο Δημήτρης Τσουκαλάς συνεχίζει να προσπαθεί για το ακατόρθωτο κόντρα σε δύσκολους καιρούς και κρίσεις κάθε είδους. Στόχος του είναι, πάντα με διάθεση προσφοράς και χωρίς υστερόβουλες σκέψεις, να συνεχίσει η Ανάβρα να δίνει το παράδειγμα και το κίνητρο ώστε να υπάρξουν κι άλλες Ανάβρες.

Η Samsung, τιμώντας τη δημιουργικότητα, την πρωτοπορία και την αφοσίωση στα όνειρα, δίνει την ευκαιρία στους αναγνώστες να αναδείξουν την ιστορία που ξεχωρίζει περισσότερο. Με τη σειρά της θα επιβραβεύσει το success story που θα συγκεντρώσει τη μεγαλύτερη προτίμηση, στο πρόσωπο που πέτυχε το ακατόρθωτο!

O διαγωνισμός έχει ξεκινήσει! Μέχρι τις 17 Ιουλίου μπορείς να λάβεις μέρος, ψηφίζοντας την ιστορία που σε ενέπνευσε και διεκδικώντας αυτόματα τη νέα ναυαρχίδα της Samsung, το Galaxy S8.

#DoWhatYouCant#GalaxyS8