Με αφορμή το αδιανόητο εγκληματικό περιστατικό στα γραφεία της γαλλικής σατιρικής εφημερίδας «Charlie Hebdo», που είχε ως αποτέλεσμα την εκτέλεση δώδεκα ανθρώπων, ανάμεσα στους οποίους και οι σκιτσογράφοι-κομίστες του εντύπου Cabu, Tignous, Charb και Wolinski, θυμήθηκα, ανάμεσα σε άλλα, την περίπτωση ενός ελληνικού περιοδικού, που κυκλοφόρησε για λίγο διάστημα, πριν 40-41 χρόνια, και το οποίο ήταν επηρεασμένο από το «Charlie Hebdo». Επιζητούσε δηλαδή να μεταφέρει στην Ελλάδα των τελευταίων ημερών της δικτατορίας και των πρώτων της μεταπολίτευσης ένα πνεύμα «αμφισβήτησης» μέσω κειμένων, ποιημάτων, σκίτσων και κόμιξ, σχολιάζοντας και καυτηριάζοντας γεγονότα της περιόδου.
Ο τίτλος εκείνου του περιοδικού ήταν «Χαρακίρι», εκδιδόταν από την Ελένη Κουκόλη κι είχε ως αρχισυντάκτη τον γνωστό και σήμερα (από τα διάφορα παράξενα «λεξικά» του) Νίκο Πλατή.
Το «Χαρακίρι» πρέπει να κυκλοφόρησε έξι τεύχη στο δεύτερο μισό του ’74, μεταξύ των οποίων κι ένα εκτός σειράς – το υπ’ αριθμόν 4α από τον Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς. Ο τίτλος του, μάλιστα, φαίνεται πως ήταν δανεισμένος από το αντίστοιχο γαλλικό «Hara-Kiri», που τύπωναν περίπου οι ίδιοι άνθρωποι –εκείνοι που τύπωναν και το «Charlie Hebdo» εννοώ– στα sixties.
Το «Hara-Kiri» ήταν μηνιαίο έντυπο κι είχε ξεκινήσει να εκδίδεται στη Γαλλία το 1960. Το 1969 όμως, και καθώς γινόταν εβδομαδιαίο, αποκτά νέο τίτλο –θα λεγόταν πλέον «L’HEBDO hara-kiri» (Το Εβδομαδιαίο Χαρακίρι)– έχοντας στην ταυτότητά του σπουδαία ονόματα σκιτσογράφων (Topor, Cabu, Reiser, Wolinski, Moebius κ.ά.). Την ίδια εποχή, και παράλληλα με το «L’HEBDO hara-kiri», σκάει (σε μηνιαία βάση) και το «Charlie Mensuel».
Την 1η Νοεμβρίου 1970 η Γαλλία συγκλονίζεται από ένα αποτρόπαιο περιστατικό. 146 νέοι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους σ’ ένα νάιτ-κλαμπ μιας μικρής πόλης (Saint-Laurent-du-Pont) στα ΝΑ της χώρας ύστερα από φωτιά. Λίγες μέρες αργότερα, την 9/11/1970, πεθαίνει ο Σαρλ ντε Γκωλ. Τη Δευτέρα 16/11/1970 το «L’HEBDO hara-kiri» θα κυκλοφορήσει με τον προβοκατόρικο τίτλο… «Bal Tragique A Colombey – 1 Mort», δηλαδή «Τραγικός Χορός στο Colombey – 1 Νεκρός». (Το Colombey ήταν/είναι ένα χωριό στην ΒΑ Γαλλία, τόπος διαμονής του ντε Γκωλ).
Ο… ασεβής τίτλος ήταν αρκετός για να προκύψει θέμα. Το έντυπο σφραγίζεται, για να ξανανοίξει όμως την επόμενη εβδομάδα (23/11/1970), αλλά με άλλον τίτλο. Οι… ασεβείς Γάλλοι, που είναι έξυπνοι και… αδιόρθωτοι, έχουν έτοιμο τώρα το πρώτο τεύχος του «Εβδομαδιαίου Charlie» (Charlie Hebdo), που παραπέμπει από τη μια μεριά στο όνομα του ντε Γκωλ, αλλά από την άλλη και στον «Μηνιαίο Charlie» (Charlie Mensuel) που κυκλοφορούσε ήδη κανονικά.
Το ελληνικό αδελφάκι «Χαρακίρι» παραμονές των πρώτων εκλογών της Μεταπολίτευσης που θα διεξήγοντο την 17/11/1974 (με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή επικεφαλής της ΝΔ), και ακολουθώντας την προκλητική γραμμή των γαλλικών περιοδικών, κυκλοφορεί με τίτλο «Οι νόθες εκλογές του 1961» (είναι οι «καραμανλικές» εκλογές της βίας και της νοθείας). Πρόκειται για το τεύχος εκτός σειράς 4α, που έχει εξώφυλλο… «διασκευασμένο από το Charlie», όπως αναφέρεται εντός. Η ύλη; Απόσπασμα από το εξαντλημένο (τότε) βιβλίο του Γιώργου Καρανικόλα «Νόθες Εκλογές στην Ελλάδα». Η αποχουντοποίηση κινείται με αργούς ρυθμούς, αν δεν είναι στάσιμη, και ο Νίκος Πλατής στον πρόλογο δεν μασάει τα λόγια του:
«Σήμερα (σ.σ. τον Οκτώβρη του ’74) μετά την αλλαγή του περασμένου Ιούλη (σ.σ. την πτώση της χούντας Ιωαννίδη) δημιουργήθηκε οπωσδήποτε μία καινούργια πραγματικότητα (έστω κι αν αυτή είναι διαφορετική από την προηγούμενη μόνο στα χαρτιά και στα λόγια) που μόνο την λήθη δεν δικαιολογεί.(…) Ο κόσμος πρέπει να μάθει, πρέπει να θυμηθεί».
Σ’ ένα άλλο τεύχος που διαθέτω, το υπ’ αριθμόν 2 από τον Αύγουστο του 1974, το «Χαρακίρι» κυκλοφορεί μ’ ένα… αντιαμερικανικό εξώφυλλο του γάλλου σκιτσογράφου Siné, που συνεργαζόταν τότε με το «Charlie Hebdo». Στο τεύχος αυτό διαβάζουμε ποίηση (Ελένη Βακαλό, Μίλια Ροζίδη, Βλαδίμηρος Μαγιακόβσκι), κείμενα που αφορούν στην επικαιρότητα της εποχής, ενώ παρεμβάλλονται και σελίδες κόμιξ του Reiser και της Claire Bretécher, που τότε, και αυτοί, δούλευαν για το γαλλικό περιοδικό. Ειδικά για τον Reiser (1941-1983) που είναι πολύ αγαπητός στην Ελλάδα, αυτό που βλέπουμε δημοσιευμένο στο «Χαρακίρι» (εννοώ την ιστορία «Μια ζωή με κοπανιστό αέρα») είναι κατά πάσα πιθανότητα το πρώτο δημοσιευμένο κόμικ του στη χώρα μας. Αργότερα, βεβαίως, τον απολαύσαμε και σε άλλα ελληνικά περιοδικά, όπως στο «Tarkidi», στην «Πράσινη Γάτα» και βεβαίως στη «Βαβέλ».
Στη «Βαβέλ» απολαμβάναμε ανελλιπώς και τον Wolinski, φυσικά, που έφυγε από τη ζωή μόλις χθες κατά τη δολοφονική επίθεση στα γραφεία του «Charlie Hebdo».
σχόλια