— Χαρακτηρίζετε τη συνάντησή σας με την «Αγία Ιωάννα των Σφαγείων» «τερατωδώς δύσκολη».
Έτσι ακριβώς. Η παράσταση αυτή είναι από τα πιο δύσκολα στοιχήματά μου και θα είμαι περήφανος, αν καταφέρω να την κάνω να βλέπεται. Πιστεύω, ωστόσο, ότι όλοι οι συντελεστές δώσαμε τον καλύτερο εαυτό μας. Δείτε την και κρίνετέ μας!
— Είναι, πάντως, επίκαιρος ο προβληματισμός του έργου...
Αναμφίβολα. Είμαστε, βλέπετε, απόλυτα εξαρτημένοι πλέον από τον καπιταλιστικό μηχανισμό και, βέβαια, οι κατά καιρούς κρίσεις είναι συστατικό στοιχείο της λειτουργίας του... Δεν είμαι φυσικά πολιτικός ούτε σκοπεύω να γίνω – ο Μπρεχτ τα λέει πολύ καλύτερα.
— Αλλά στην εποχή του Μπρεχτ ήταν ακόμα ζωντανό ένα αντίπαλο όραμα, που πλέον μόνο ως ανέκδοτο επιβιώνει – όπου επιβιώνει.
Κοίτα, ο υπαρκτός σοσιαλισμός ή, τέλος πάντων, αυτό που εφαρμόστηκε ως τέτοιος πράγματι απέτυχε ιστορικά. Ίσως είχε ξεκινήσει εξαρχής λάθος. Ο Μαρξ π.χ. περίμενε την επανάσταση στη βιομηχανικά προηγμένη Γερμανία, όχι στην καθυστερημένη Ρωσία. Και ναι, υπάρχει μια νεκροφάνεια ιδεών μετά την πτώση του. Ούτε όμως ο «νικητής» και ξεσαλωμένος καπιταλισμός μάς έχει πείσει, κάθε άλλο. Αυτό που κάνει είναι να παράγει διαρκώς μια υπερπληθώρα αγαθών και να δημιουργεί πλασματικές ανάγκες που παριστάνουν τις ζωτικές, προκειμένου αυτά να καταναλωθούν. Με ταχύτητα όχι πια ετών αλλά μηνών, ακόμα και εβδομάδων.
— Και όλοι φυσικά αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να τα αποκτήσουμε εδώ και τώρα.
Εννοείται. Δείτε τον πανικό με το καινούργιο i-Phone. Ξέρετε πόσος κόσμος από αυτόν που δεν θα το δικαιολογούσε καθόλου η οικονομική του κατάσταση έσπευσε να το αποκτήσει, κι ας μπορούσε να κάνει ουσιαστικά τα ίδια πράγματα με ένα συνηθισμένο smartphone; «Αγόρασε το τάδε προϊόν και θα το έχεις μια ζωή», μας έλεγαν παλιά οι διαφημίσεις. Τώρα διαφημίζουν κάτι, κλείνοντάς μας ταυτόχρονα πονηρά το μάτι πως αύριο θα βγει κάτι καλύτερο. Ταυτόχρονα, εξέλιπε η ικανότητα του καθενός μας να γνωρίζει το πραγματικό καταναλωτικό του στίγμα. Τα θέλουμε όλοι, όλα, αμέσως.
—Ακούμε πολλά αρνητικά τελευταία. Δεν έχετε να προτείνετε κάτι αισιόδοξο;
Θα σας στενοχωρήσω, αλλά δεν διακρίνω τίποτε αισιόδοξο. Αυτό που ζούμε σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο το κατασκευάζαμε πολλά χρόνια τώρα. Με την εμμονή μας για φρενήρη ανάπτυξη επιβαρύναμε δυσανάλογα το περιβάλλον, το κλίμα, την ίδια την καθημερινότητά μας. Εμείς δημιουργήσαμε αυτό τον πανικό, προσπαθώντας να εκβιάσουμε την εξέλιξη για χάρη του κέρδους. Μα, η εξέλιξη συμβαίνει έτσι κι αλλιώς, μόνο που ακολουθεί τους δικούς της ρυθμούς. Επιταχύνοντάς την αφύσικα αδυνατούμε να αφομοιώσουμε τις αλλαγές κι αυτό έχει κόστος.
— Όμως, χάρη στην ανάπτυξη και την τεχνολογική εξέλιξη δεν απολαμβάνουμε σήμερα ένα πολύ καλύτερο βιοτικό επίπεδο;
Σαφώς και μας πρόσφεραν πράγματα αδιανόητα ίσως μερικές γενιές πριν, δεν συνεπάγεται όμως ότι αυτά ωφελούν τους πάντες. Προϋποθέτουν, αντίθετα, τη θυσία των πολλών στο όνομα της ευμάρειας των λίγων. Έτσι λειτουργεί το σύστημα, στο οποίο βέβαια όλοι εμπλεκόμαστε. Δίχως καμία ηθική. Δείτε π.χ. τα σκάνδαλα με τα εμβόλια που δοκιμάζουν παράτυπα στην Αφρική, τον σκουπιδοτενεκέ του πλανήτη, τους χρηματιστές που παίζουν με τις τύχες ολόκληρων λαών...
— Στην Ελλάδα θα τα καταφέρουμε, τι λέτε;
Πραγματικά, δεν ξέρω. Όλοι ξέρουμε πως χρειάζεται μια ριζική αλλαγή, όμως ελάχιστοι προθυμοποιούμαστε να τη στηρίξουμε πραγματικά. Γίναμε η κωλοτρυπίδα της Ευρώπης. Ζούμε άθλια αλλά, αντί να κινητοποιηθούμε συλλογικά, τρέμουμε μήπως χάσουμε κι αυτά τα λίγα που μας έμειναν. Μα να σε υποχρεώνουν να ζεις με 500 ευρώ τον μήνα, σοβαρολογούμε; Ποιος άνθρωπος μπορεί να ζήσει έτσι, να δημιουργήσει, να ονειρευτεί; Και τι να σου κάνουν οι εκλογές; Απλώς αλλάζει ρούχα ο Μανωλιός. Το ίδιο το εκλογικό μας σύστημα είναι «σικέ». Η Δικαιοσύνη έχει εξαρθρωθεί, καθώς και όποιο κοινωνικό κράτος υπήρχε. Κι έχεις κι αυτούς τους επικίνδυνους βλάκες της Χ.Α. να κοντεύουν τρίτο κόμμα. Τι να πεις... Φυσικά και πρέπει να γίνει ο καθένας μας πιο αλτρουιστής, πιο αλληλέγγυος, όμως αυτό δεν φτάνει πια, χρειάζονται μεγαλύτερες χειρονομίες. Φοβάμαι πως μόνο με τη βία –την κινηματική βία εννοώ– μπορούν να αλλάξουν πλέον τα πράγματα. Βαριά κουβέντα, το ξέρω, αλλά πραγματικά δεν βλέπω άλλη διέξοδο!
— Πολύς λόγος έχει γίνει και για τις ευθύνες των πνευματικών ανθρώπων, των διανοουμένων, των επωνύμων.
Δεν με θεωρώ επώνυμο, αγαπητέ, δεν λειτουργώ έτσι, ούτε μπορώ να στηρίξω κάτι ως τέτοιος! Ευθύνες, τώρα, ναι, σίγουρα υπάρχουν, γιατί οι πνευματικοί μας άνθρωποι δεν αντέδρασαν όταν έπρεπε, βάλτωσαν, βολεύτηκαν ή συμπαρατάχθηκαν με λάθος δυνάμεις. Ας βρουν τώρα τουλάχιστον το θάρρος να παρέμβουν, έστω με τον λόγο τους.
— Πόσο μπορεί να συνεισφέρει η τέχνη σε τέτοιες καταστάσεις;
Ιδανικός στόχος της τέχνης δεν είναι η διασκέδαση αλλά η ψυχαγωγία. Αγωγή ψυχής, αυτό οφείλει να είναι η τέχνη. Αυτό το «ας πάω να δω ένα θέατρο, να περάσει η ώρα μου» με σκοτώνει. Δεν λέω ότι μια παράσταση, μια έκθεση, μια συναυλία οφείλουν να ξεσηκώνουν τα πλήθη, ίσως όμως μπορούν να κάνουν κάποιους από εμάς να σκεφτούμε λίγο παραπέρα.
—Είστε επιτυχημένος. Θα λέγατε ότι είστε και ευτυχισμένος;
Χα! Δεν ξέρω καν τι είναι η ευτυχία. Ούτε κι αισθάνομαι πως είμαι τίποτα σπουδαίο. Δεν νιώθω ότι γνωρίζω ή ότι απέκτησα κάτι παρά μόνο προσωρινά. Τη μια στιγμή κρατάς κάτι και λες «το 'χω», την άλλη γίνεται άμμος και ξεγλιστράει. Ακόμα προσπαθώ να καταλάβω τι είμαι, τι κάνω, ψάχνομαι τι θα κάνω όταν μεγαλώσω! Σκέφτομαι καμιά φορά να μετακομίσω μόνιμα στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου ταξιδεύω συχνά τα τελευταία χρόνια και μου αρέσει ιδιαίτερα. Ή, ακόμα καλύτερα, στην Κίνα, μια χώρα συγκλονιστική, που ανακαλύπτει πάλι τον εαυτό της. Υπάρχει χρήμα, δουλειές, οργασμός δημιουργικότητας. Ξέρετε πόσοι Δυτικοί έχουν εγκατασταθεί μόνιμα σε πόλεις όπως η Σαγκάη;
— Δεν θα προτιμούσατε μία ευρωπαϊκή χώρα;
Όχι πια. Η Ευρώπη δεν είναι αυτό που ήταν. Δοκιμάζονται η οικονομία, οι αξίες, ακόμα και η δημοκρατία της. Θεωρώ τη Δύση γενικά μια χρεοκοπημένη υπόθεση.
— Αλλά η δημοκρατία, οι θεσμοί, οι ελευθερίες, τα δικαιώματα...
Μα, βλέπετε ότι όλα αυτά βρίσκονται σε διαρκή έκπτωση. Κινδυνεύουν να καταντήσουν φαντάσματα. Υπάρχει ένας ευτελισμός, ένα πισωγύρισμα δίχως προηγούμενο. Στην Ανατολή πάλι έχουν άλλες προτεραιότητες, άλλη κουλτούρα, αναζητούν διαφορετικά το νόημα της ζωής.
— Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο άνθρωπο με ταλέντα και ικανότητες; Να αναζητήσει την τύχη του στο εξωτερικό, όπως ήδη κάνουν πολλοί, ή να μείνει να το παλέψει;
Προσωπικά, αν ήμουν νέος θα έμενα και θα το πάλευα. Όμως δεν μπορώ να πω σε κανέναν τι να κάνει στη ζωή του, ούτε θαρρώ πως έχω το δικαίωμα.
— Με τα κοινωνικά δίκτυα ασχολείστε;
Ελάχιστα. Είναι σίγουρα ένας ενδιαφέρων τρόπος έκφρασης κι επικοινωνίας, δημοκρατικός, πολυδύναμος. Από την άλλη. υποβαθμίζουν την εκ του σύνεγγυς επικοινωνία, αναπτύσσουν και συντηρούν υπερεγώ. Όλο αυτό το διαδικτυακό μπλα- μπλα γίνεται τελικά ένα συνεχές βουητό άνευ ουσίας. Έχω ένα προφίλ στο facebook όπου ποστάρω σπάνια, συνηθέστερα κάνα μουσικό κομμάτι, για να σιγουρεύονται οι φίλοι μου ότι ζω!
— Βγαίνετε καθόλου τα βράδια;
Είμαι σπιτόγατος καιρό τώρα. Έκοψα μέχρι και το ποτό – μεγάλο πάθος. Όλα αυτά βέβαια μπορεί ν' αλλάξουν πάλι. Δεν είμαι, ξέρεις, καθόλου άνθρωπος του μέτρου, μου αρέσουν οι καταχρήσεις κάθε λογής. Και παρότι έχω τραβήξει ζόρια εξαιτίας τους, δεν συνετίστηκα ούτε έγινα πιο υγιεινιστής. Εφόσον δεν μπορώ να προκαλέσω ιδανικές καταστάσεις, δεν προσπαθώ να φτιάξω και τίποτα, αφήνομαι στη ζωή κι όπου με πάει κάθε φορά. Αύριο μπορεί να κάνω άλλα. Χέστηκα για τη φήμη και τη μακροημέρευση!
— Θα γυρίζατε ποτέ στην Κρήτη;
Έφυγα πιτσιρικάς γιατί ήμουν «μαύρο πρόβατο» εξαιτίας πολλών πραγμάτων – ανάμεσα σε αυτά και η διαφορετική μου σεξουαλικότητα. Μου αρέσει η Κρήτη, μα δεν νομίζω πως θα επέστρεφα ποτέ μόνιμα.
— Η διαφορετικότητα αυτή στάθηκε για σας κάποτε εμπόδιο, επαγγελματικά ή αλλού;
Όχι, γιατί εξαρχής την έζησα ανοικτά, ακομπλεξάριστα. Βέβαια, ο μέσος Έλληνας γκέι δεν είναι ριζοσπάστης ούτε στην προσωπική του ζωή ούτε στην κοινωνική του έκφραση. Εξακολουθεί να διατηρεί μια μικροαστική αντίληψη για τα πράγματα. Εδώ, οι περισσότεροι επώνυμοι συμπατριώτες μας «κρύβονται» ακόμα, ψέματα; Ζούμε, βλέπετε, στο περιθώριο των εξελίξεων και στο θέμα αυτό. Ούτε αλληλεγγύη υπάρχει ούτε ουσιαστική καλλιέργεια αυτού που λέμε γκέι κουλτούρα. Ταυτόχρονα, ο νεοπουριτανισμός ευνοεί την ομοφοβία και τις διακρίσεις. Χρειάζεται, νομίζω, να καταστήσουμε σαφές τόσο στον εαυτό μας όσο και παραέξω ότι η σεξουαλικότητά μας μάς ανήκει και είναι αδιαπραγμάτευτη.
— Τι εκτιμάτε και τι απεχθάνεστε περισσότερο σε έναν άνθρωπο;
Εκτιμώ πολύ την έλλειψη σιγουριάς. Αντιπαθώ, αντίστοιχα, την υπερβολική αυτοπεποίθηση.
— Τι θα διορθώνατε σ' εσάς, αν μπορούσατε;
Τίποτε απολύτως. Μου αρέσω όπως ακριβώς είμαι: ένα μοναδικό μείγμα πραγμάτων που το ένα υπάρχει χάριν του άλλου.
— Η πιο διάπυρη επιθυμία σας;
Να μπορούσα να δούλευα λιγότερο και να είχα περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Δεν είμαι καθόλου workaholic, είμαι αντίθετα φανατικός οπαδός του Λαφάργκ και του δικαιώματος στην τεμπελιά! Ναι, μου αρέσει να δημιουργώ, να καταπιάνομαι με πράγματα, αλλά με τους δικούς μου ρυθμούς, ει δυνατόν. Έχω ζήσει πλούσια, γεμάτα, δεν είμαι καθόλου στερημένος, ούτε και φιλόδοξος. Δεν συντηρώ κάποια περσόνα, δεν μου αρέσει καν να δίνω συνεντεύξεις. Αναγκάζομαι, όταν χρειάζεται να προωθήσω μια παράσταση. Περισσότερο με εξιτάρουν η γνωριμία και η συζήτηση που θα κάνω με έναν άνθρωπο που θα έρθει να με ρωτήσει για τη δουλειά μου, παρά το ότι θα μιλήσω γι' αυτήν καθαυτή.
σχόλια