Ο τελευταίος αναστεναγμός του αρχαίου κόσμου

Ο τελευταίος αναστεναγμός του αρχαίου κόσμου Facebook Twitter
23

Η Αφροδίτη τιμωρεί την Έρωτα κι εκείνος κλαίει, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ. 

 

Το τέλος του αρχαίου κόσμου δεν ήρθε μέσα σε μια στιγμή. Αντιθέτως υπήρξε αποτέλεσμα ενός συνόλου μακροχρόνιων και πολύπλοκων διεργασιών που εκφράζεται σαφέστερα με την αλλαγή της κυρίαρχης θρησκείας στο χώρο της Μεσογείου από τον πολυθεϊσμό στον χριστιανισμό.

Κι όμως ο Πλούταρχος αφηγήθηκε μια τόσο όμορφη ιστορία που κατέληξε τελικά αυτή να συμβολίζει συνοπτικά το τέλος του αρχαίου κόσμου και το θάνατο των μεγάλων θεών του. Η ιστορία αναφέρεται στο έργο «Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων» και συνέβη τα χρόνια της βασιλείας του ρωμαίου αυτοκράτορα Τιβέριου (42 π.Χ.-37 μ.Χ.).

Με αφορμή το θρυλούμενο τέλος του δικού μας κόσμου σκέφτηκα να σας τη θυμίσω.

 

Καυγάς του Πάνα με τον Έρωτα παρουσία ενός Σειληνού, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

"Όσο για το ζήτημα αν πεθαίνουν οι δαίμονες, άκουσα μια ιστορία από έναν άνθρωπο που δεν ήταν ούτε άφρονας, ούτε απατεώνας. Ο πατέρας του Αιμιλιανού του ρήτορα, που και κάποιοι από εσάς τον έχετε ακούσει, λεγόταν Επιθέρσης. Ήταν δάσκαλος γραμματικής και ζούσε στην ίδια πόλη με μένα. Αυτός μου είπε ότι κάποτε έκανε ένα ταξίδι στην Ιταλία και επιβιβάστηκε σ'ένα πλοίο που κουβαλούσε εμπορεύματα και πολλούς επιβάτες.

Είχε φτάσει το βράδυ, κοντά στις νήσους Εχινάδες είχε πέσει ο άνεμος και το πλοίο βρισκόταν πιά κοντά στους Παξούς. Οι περισσότεροι επιβάτες ήταν ξύπνιοι, και πολλοί συνέχιζαν να πίνουν έχοντας τελειώσει το δείπνο τους. Ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή από τους Παξούς που καλούσε δυνατά κάποιον Θαμούντα, πράγμα που προξένησε έκπληξη. Ο Θαμούς ήταν ο Αιγύπτιος πηδαλιούχος του πλοίου, που όμως το όνομά του δεν το γνώριζαν οι περισσότεροι επιβάτες. Η άγνωστη φωνή τον κάλεσε δύο φορές κι εκείνος έμεινε σιωπηλός, την τρίτη φορά όμως αποκρίθηκε. Εκείνος που τον φώναζε δυνάμωσε τη φωνή του και είπε: "Όταν περάσεις από το Παλώδες, να αναγγείλεις ότι ο μέγας Παν πέθανε".

 

'ὁπόταν γένῃ κατὰ τὸ Παλῶδες, ἀπάγγειλον ὅτι Πὰν ὁ μέγας τέθνηκε.'

 

Πὰν ὁ μέγας, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

Όταν το άκουσαν αυτό, είπε ο Επιθέρσης, όλοι εξεπλάγησαν και άρχισαν να συζητούν αν ήταν καλύτερο να κάνουν αυτό που πρόσταξε η φωνή ή να μην ανακατευτούν καθόλου και να το αφήσουν. Έτσι ο Θαμούς αποφάσισε ότι αν φυσούσε αέρας, θα παρέπλεε εκείνο το μέρος χωρίς να πει τίποτε, αν όμως κυριαρχούσε νηνεμία και γαλήνη στην περιοχή, θα ανάγγελλε αυτό που άκουσε.

 

Όταν λοιπόν έφτασε κοντά στο Παλώδες, καθώς δεν υπήρχε άνεμος ούτε κύμα, ο Θαμούς κοιτάζοντας από την πρύμνη προς τη στεριά, είπε, όπως ακριβώς το άκουσε, ότι 'ότι ο μέγας Παν πέθανε'. Δεν είχε προλάβει να τελειώσει και ακούστηκε αναστεναγμός όχι από έναν αλλά από πολλούς και συγχρόνως επιφωνήματα έκπληξης.

 

'οὐ φθῆναι δὲ παυσάμενον αὐτὸν καὶ γενέσθαι μέγαν οὐχ ἑνὸς ἀλλὰ πολλῶν στεναγμὸν ἅμα' θαυμασμῷ μεμιγμένον'

 

Επειδή ήταν πολλοί άνθρωποι παρόντες στο πλοίο η ιστορία γρήγορα διαδόθηκε στη Ρώμη και ο Τιβέριος Καίσαρ ζήτησε να του φέρουν τον Θαμούντα. Και ο Τιβέριος πίστεψε τόσο πολύ ότι η ιστορία ήταν αληθινή που ζήτησε να μάθει περισσότερα και να πληροφορηθεί για τον Πάνα."

 

Αυτός ο τελευταίος αναστεναγμός κι η έκπληξη λέγεται ότι ήταν η αντίδραση των κατώτερων δαιμονικών θεοτήτων που μόλις πληροφορήθηκαν τον θάνατο του Μεγάλου Πάνα κατάλαβαν πώς είχε έρθει και η δική τους ώρα.

Θρηνούσαν μ'αυτό τον τρόπο την απώλεια του κόσμου τους.

 

Η πτώση του Ίκαρου,  Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

 

Τραγική μάσκα, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

Σημείωση: Το Παλώδες του Πλουτάρχου ίσως είναι ο αναφερόμενος από τον Στράβωνα Πελώδης λιμήν, το αρχαίο Βουθρωτό στη σημερινή Αλβανία

Αρχαιολογία & Ιστορία
23

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κόλιν Ρένφριου, ο «λόρδος» της Κέρου

Απώλειες / Κόλιν Ρένφριου (1937-2024): Ο «λόρδος» της Κέρου

Αποδήμησε χθες ένας από τους πλέον επιφανείς αρχαιολόγους που στην Ελλάδα έγινε περισσότερο γνωστός για τις ανασκαφές του στην Κέρο και στο Δασκαλιό και για τη συμβολή του στη λύση του «μυστηρίου» που κάλυπτε για δεκαετίες τα ευρήματα των θέσεων αυτών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μικρά Ασία: Η πηγή στην αρχαιοελληνική Πέργη έχει ξανά νερό μετά από 1.800 χρόνια

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μικρά Ασία: Η πηγή στην αρχαιοελληνική Πέργη έχει ξανά νερό μετά από 1.800 χρόνια

Η κρήνη της Πέργης φέρνει νερό από τον κοντινό ποταμό Κέστρο στην Παμφυλία της Μικράς Ασίας - Τα σχέδια των Τούρκων αρχαιολόγων για πλήρη αποκατάστασή της
ΠΕΤΡΟΣ ΚΡΑΝΙΑΣ
Φυλαχτό που απεικονίζει τον Σολομώντα σε μάχη με τον διάβολο βρέθηκε στην Αδριανούπολη της Παφλαγονίας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αρχαίο φυλαχτό που απεικονίζει τον Σολομώντα σε μάχη με τον διάβολο βρέθηκε στην Αδριανούπολη της Παφλαγονίας

Το σπάνιο τεχνούργημα βρέθηκε κατά τη διάρκεια ενός συνεχιζόμενου ανασκαφικού έργου στην Αδριανούπολη της Παφλαγονίας στη Μικρά Ασία και χρονολογείται στον πέμπτο αιώνα
THE LIFO TEAM
Ναυάγιο Αντικυθήρων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, ένας θησαυρός της ενάλιας αρχαιολογίας

Η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: 124 χρόνια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας» παρουσιάζει τις πιο σύγχρονες αποκαλύψεις και ευρήματα για το θρυλικό ναυάγιο, προσφέροντας την πληρέστερη μέχρι σήμερα καταγραφή της ιστορίας του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Υπήρχαν χωριά στην Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν χωριά στην Αθήνα;

Ποιοι ήταν οι οικισμοί που αναπτύχθηκαν στην αθηναϊκή πεδιάδα επί Οθωμανών; Ποιες είναι οι πηγές, τα σωζόμενα μνημεία, τα χωριά και τα μοναστήρια που απλώνονται στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Πάλλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Νέα έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Warwick δείχνει ότι η άνοδος του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας ξεκίνησε τουλάχιστον έναν αιώνα νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε
THE LIFO TEAM
Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM