ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

Ο τελευταίος αναστεναγμός του αρχαίου κόσμου

Ο τελευταίος αναστεναγμός του αρχαίου κόσμου Facebook Twitter
23

Η Αφροδίτη τιμωρεί την Έρωτα κι εκείνος κλαίει, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ. 

 

Το τέλος του αρχαίου κόσμου δεν ήρθε μέσα σε μια στιγμή. Αντιθέτως υπήρξε αποτέλεσμα ενός συνόλου μακροχρόνιων και πολύπλοκων διεργασιών που εκφράζεται σαφέστερα με την αλλαγή της κυρίαρχης θρησκείας στο χώρο της Μεσογείου από τον πολυθεϊσμό στον χριστιανισμό.

Κι όμως ο Πλούταρχος αφηγήθηκε μια τόσο όμορφη ιστορία που κατέληξε τελικά αυτή να συμβολίζει συνοπτικά το τέλος του αρχαίου κόσμου και το θάνατο των μεγάλων θεών του. Η ιστορία αναφέρεται στο έργο «Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων» και συνέβη τα χρόνια της βασιλείας του ρωμαίου αυτοκράτορα Τιβέριου (42 π.Χ.-37 μ.Χ.).

Με αφορμή το θρυλούμενο τέλος του δικού μας κόσμου σκέφτηκα να σας τη θυμίσω.

 

Καυγάς του Πάνα με τον Έρωτα παρουσία ενός Σειληνού, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

"Όσο για το ζήτημα αν πεθαίνουν οι δαίμονες, άκουσα μια ιστορία από έναν άνθρωπο που δεν ήταν ούτε άφρονας, ούτε απατεώνας. Ο πατέρας του Αιμιλιανού του ρήτορα, που και κάποιοι από εσάς τον έχετε ακούσει, λεγόταν Επιθέρσης. Ήταν δάσκαλος γραμματικής και ζούσε στην ίδια πόλη με μένα. Αυτός μου είπε ότι κάποτε έκανε ένα ταξίδι στην Ιταλία και επιβιβάστηκε σ'ένα πλοίο που κουβαλούσε εμπορεύματα και πολλούς επιβάτες.

Είχε φτάσει το βράδυ, κοντά στις νήσους Εχινάδες είχε πέσει ο άνεμος και το πλοίο βρισκόταν πιά κοντά στους Παξούς. Οι περισσότεροι επιβάτες ήταν ξύπνιοι, και πολλοί συνέχιζαν να πίνουν έχοντας τελειώσει το δείπνο τους. Ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή από τους Παξούς που καλούσε δυνατά κάποιον Θαμούντα, πράγμα που προξένησε έκπληξη. Ο Θαμούς ήταν ο Αιγύπτιος πηδαλιούχος του πλοίου, που όμως το όνομά του δεν το γνώριζαν οι περισσότεροι επιβάτες. Η άγνωστη φωνή τον κάλεσε δύο φορές κι εκείνος έμεινε σιωπηλός, την τρίτη φορά όμως αποκρίθηκε. Εκείνος που τον φώναζε δυνάμωσε τη φωνή του και είπε: "Όταν περάσεις από το Παλώδες, να αναγγείλεις ότι ο μέγας Παν πέθανε".

 

'ὁπόταν γένῃ κατὰ τὸ Παλῶδες, ἀπάγγειλον ὅτι Πὰν ὁ μέγας τέθνηκε.'

 

Πὰν ὁ μέγας, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

Όταν το άκουσαν αυτό, είπε ο Επιθέρσης, όλοι εξεπλάγησαν και άρχισαν να συζητούν αν ήταν καλύτερο να κάνουν αυτό που πρόσταξε η φωνή ή να μην ανακατευτούν καθόλου και να το αφήσουν. Έτσι ο Θαμούς αποφάσισε ότι αν φυσούσε αέρας, θα παρέπλεε εκείνο το μέρος χωρίς να πει τίποτε, αν όμως κυριαρχούσε νηνεμία και γαλήνη στην περιοχή, θα ανάγγελλε αυτό που άκουσε.

 

Όταν λοιπόν έφτασε κοντά στο Παλώδες, καθώς δεν υπήρχε άνεμος ούτε κύμα, ο Θαμούς κοιτάζοντας από την πρύμνη προς τη στεριά, είπε, όπως ακριβώς το άκουσε, ότι 'ότι ο μέγας Παν πέθανε'. Δεν είχε προλάβει να τελειώσει και ακούστηκε αναστεναγμός όχι από έναν αλλά από πολλούς και συγχρόνως επιφωνήματα έκπληξης.

 

'οὐ φθῆναι δὲ παυσάμενον αὐτὸν καὶ γενέσθαι μέγαν οὐχ ἑνὸς ἀλλὰ πολλῶν στεναγμὸν ἅμα' θαυμασμῷ μεμιγμένον'

 

Επειδή ήταν πολλοί άνθρωποι παρόντες στο πλοίο η ιστορία γρήγορα διαδόθηκε στη Ρώμη και ο Τιβέριος Καίσαρ ζήτησε να του φέρουν τον Θαμούντα. Και ο Τιβέριος πίστεψε τόσο πολύ ότι η ιστορία ήταν αληθινή που ζήτησε να μάθει περισσότερα και να πληροφορηθεί για τον Πάνα."

 

Αυτός ο τελευταίος αναστεναγμός κι η έκπληξη λέγεται ότι ήταν η αντίδραση των κατώτερων δαιμονικών θεοτήτων που μόλις πληροφορήθηκαν τον θάνατο του Μεγάλου Πάνα κατάλαβαν πώς είχε έρθει και η δική τους ώρα.

Θρηνούσαν μ'αυτό τον τρόπο την απώλεια του κόσμου τους.

 

Η πτώση του Ίκαρου,  Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

 

Τραγική μάσκα, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

Σημείωση: Το Παλώδες του Πλουτάρχου ίσως είναι ο αναφερόμενος από τον Στράβωνα Πελώδης λιμήν, το αρχαίο Βουθρωτό στη σημερινή Αλβανία

Αρχαιολογία & Ιστορία
23

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM
Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Το θρυλικό νεοκλασικό οίκημα με τη μαγευτική θέα, που φιλοξένησε αρχηγούς κρατών, βασιλείς και πρωθυπουργούς, αναβιώνει και μετατρέπεται σε έναν πολυχώρο πολιτισμού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ