Sigur Rós
Πλατεία Νερού - Αθήνα (ReleaseFestival), 13 Ιουνίου 2016
Το πρώτο Release Festival προφανώς και δεν ήταν το Primavera ή το Glastonbury. Υπήρξε, ωστόσο, ένα φεστιβάλ με ‒επιτέλους‒ εύκολη πρόσβαση χάρη στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σπουδαία ονόματα και μουσικούς που «συμβαίνουν» τώρα – και καλό είναι να μην γκρινιάζουμε αλλά να χαιρόμαστε για τέτοιες προσπάθειες και να τις στηρίζουμε όσο μπορούμε. Στο διά ταύτα τώρα, με τον καλύτερό μου φίλο έχουμε καταλήξει στο ότι μια συναυλία μπορεί να χαρακτηριστεί «σπουδαία» είτε όταν θαυμάζεις τη δεξιοτεχνία και τον επαγγελματισμό των μουσικών είτε όταν το συναίσθημα που εκπέμπουν σε κάνει να χάνεσαι και να επανέρχεσαι στην πραγματικότητα μόνο όταν ανάψουν τα φώτα μετά το encore. Η εμφάνιση των Sigur Rós είχε και τα δύο αυτά στοιχεία – και ακόμα περισσότερα, καθώς η μοναδική λέξη που μπορεί να τη χαρακτηρίσει είναι η «μέθεξη». Εκστατική καταιγίδα η συναυλία, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Αστραπές και κεραυνοί να σκίζουν τον ουρανό στα σημεία που έπρεπε με σχεδόν μεταφυσικό συντονισμό, η φύση να συμμετέχει στα επί της γης τεκταινόμενα, εξαγνιστική βροχή να πέφτει, άλλοτε έντονη και άλλοτε ήρεμη, το συγκρότημα κρυμμένο αρχικά πίσω από ένα πλέγμα, δροσερό αεράκι, ο Jónsi να παράγει ατόφια μαγεία με το δοξάρι της κιθάρας του, κόκκινο της λάβας και αστέρια να εκρήγνυνται στην οθόνη, διάτρητες κρεμαστές οθόνες, video wall και στύλοι που να αλλάζουν χρώματα, δάση της Ισλανδίας, καπνοί και τρεχούμενο νερό στην ατμόσφαιρα, ο Hólm να κρατάει τα μπόσικα με το μπάσο του, το συγκρότημα να ξερνάει τόνους κρυστάλλινου ήχου, με τη βοήθεια προηχογραφημένων μερών φυσικά, η ασταμάτητη ενέργεια του Dýrason στα ντραμς, δάκρυα στην κοσμογονική έκρηξη στο «Sæglópur» και ουρλιαχτά στην αιθέρια κορύφωση του «Glósóli», το βόρειο σέλας να έχει κατέβει στο Φάληρο και να σε υπνωτίζει, να μη μιλάς λέξη ισλανδικά ή hopelandic και να μη σε νοιάζει γιατί καταλαβαίνεις όλα τα άρρητα και όλα τα πανανθρώπινα από τη σπαραχτική ερμηνεία και τη μοναδική χροιά του Jónsi. Το υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα όνειρα υπάρχει – και το έχουν ανακαλύψει οι Sigur Rós.
Μαριάννα Βασιλείου (www.mic.gr)
Brian Jonestown Massacre
Release Athens, 7 Iουνίου
Θρυλικό σχήμα, στο οποίο οφείλω να παραδεχτώ πως δεν είχα δώσει τη δέουσα προσοχή, μέχρι που τους είδα ζωντανά εκείνο το βράδυ του Ιουνίου. Μάλλον πρόκειται για την κορυφαία psych-rock μπάντα επί σκηνής και μολονότι ο ανοιχτός χώρος ενδεχομένως τους αδίκησε, κατάφεραν να παρασύρουν το τυχερό κοινό στο ψυχεδελικό τους σύμπαν, χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Ανυπομονώ πλέον να τους δω στον φυσικό τους χώρο, σε ένα «ιδρωμένο» κλαμπ.
Σπύρος Zoυπάνος, μουσικός παραγωγός στο http://www.intersonik.net/
Τα Όρη live
six d.o.g.s
Ρoκ του σήμερα με πανκ και kraut αναφορές, εξαιρετική τεχνική και εκτέλεση από μια αθηναϊκή μπάντα τριών μουσικών που επιτέλους δεν προσπαθούν να μοιάσουν και να παίξουν όπως οι ήρωές τους.
Leon Segka, ιδρυτής του Homcore, Synthesizers & Vinyl, http://www.homcore.com και μουσικός παραγωγός στον http://www.intersonik.net/
Lana Del Rey
Terra Vibe, 19 Ιουλίου
Ήταν σαν να είχε πετάξει με τον αέρα ένας μικρός χνουδωτός ήλιος από τη Δυτική Ακτή και τα καλοκαίρια της αγάπης ως τη Μαλακάσα και την εξοχή του Terra Vibe όταν η μικρή Lana Del Rey άρχισε να τραγουδάει. Πολύ πιο συνειδητοποιημένα, πολύ πιο κινηματογραφικά από την προηγούμενη φορά που είχε έρθει στα μέρη μας, έτοιμη τώρα να γίνει πρωταγωνίστρια της μεγάλης οθόνης και την ίδια στιγμή να σπάσει σε κομμάτια. Με καλά τραγούδια και την ήμερη δύναμη του live στην εποχή της ασταμάτητης ροής του timeline. Και ήταν όμορφα!
ΜαρίαΜαρκουλή (www.mariamarkouli.com)
Nekfeu live
W stage, Printemps De Bourges, Μάιος 2016
O Nekfeu είναι ίσως ο δημοφιλέστερος ράπερ αυτήν τη στιγμή στη Γαλλία. Τον είδαμε με το Monika crew τον περασμένο Μάιο να γεμίζει ασφυκτικά τη μεγάλη σκηνή W του φεστιβάλ Printemps de Bourges (σχεδόν 20.000 κόσμου) και δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε τη μαζική ανταπόκριση του κόσμου. Με flow που πλησιάζει το studio στήσιμο του Eminem ‒είναι άλλωστε από τους ελάχιστους λευκούς σπουδαίους εκπροσώπους του γαλλικού hip hop‒ και με σοβαρό beatmaking οπλοστάσιο από oldschool λούπες μέχρι φρέσκα trap beats, έχει την άνεση να στήνει ρίμες και να δημιουργεί μελωδικά chorus πάνω από φουτουριστικά patterns. Η πιτσιρικαρία της Γαλλίας τον λατρεύει και είναι θέμα χρόνου και διάθεσης του ίδιου να επεκταθεί στη ευρωπαϊκή και αμερικανική αγορά, γεγονός που ισχύει και για ολόκληρη τη γαλλική hip hop σκηνή που περνάει τη δεύτερη πιο ανθηρή φάση της μετά τις αρχές του 2000.
Κομμάτια όπως το «On Verra» ή το «Ma Dope» από το προηγούμενο άλμπουμ του θα μπορούσαν άνετα να τον κρατήσουν σε κατάσταση stage diving για ολόκληρο σχεδόν το show, ενώ το επίπεδο των συνοδευτικών visuals ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Αρκεί να αναφέρουμε ότι επέλεξε να κυκλοφορήσει το τελευταίο του άλμπουμ «Cyborg» από τη σκηνή όπου έκανε το τελευταίο του μεγάλο live στο Παρίσι στις 30 Νοέμβρη. Πάτησε μπροστά στο κοινό το κουμπάκι που ανέβασε τον δίσκο επίσημα σε όλα τα stream/downloads services και μέχρι το επόμενο πρωί ο δίσκος είχε γίνει πλατινένιος στην αγορά της Γαλλίας.
Δημήτρης Λίλης (DJ/avopolisradio.gr)
Lost Bodies
Underflow, 13 Ιανουαρίου
«Kαλύτερη» συναυλία; Ίσως να μιλήσουμε για την καλύτερη από εκείνες που πήγα (όχι πολλές πλέον). Ακριβέστερα ίσως, την καλύτερη από εκείνες που πήγα και ήμουν κι εγώ σε καλή διάθεση, όπως και οι μουσικοί, ο χώρος, τα μηχανήματα και, φυσικά, οι στατιστικά αναπόφευκτοι πλέον κάφροι που παρεπιδημούν στον δημόσιο χώρο. Πολλοί αστάθμητοι παράγοντες συγκεντρωμένοι, ναι. Όμως, θα μου πείτε, κάπου εκεί κρύβονται και η μαγεία και η έκπληξη. Ειδικά, μάλιστα, όταν έχεις και την αίσθηση ότι είσαι σε μια μάζωξη μιας «φυλής», πλάι σε ανθρώπους που ξέρουν γιατί ήρθαν σε ένα συνωμοτικό τελετουργικό όπου «όλα είναι συνειδητά» (που έλεγε και ο Σαββόπουλος), όπως σε εκείνο το live μια απρόσμενα ήπια βραδιά του Γενάρη, σε ένα ευρύχωρο υπόγειο ενός δισκάδικου κάπου ανάμεσα στα συνεργεία στην Καλλιρρόης. Ο κόσμος, καμιά εκατοστή οκλαδόν τριγύρω, στη μέση η μπάντα καθιστή σαν παλιά ρεμπέτικη κομπανία, απόψε δεν θα σηκωθεί σκόνη, δεν θα σκαφτεί το mosh pit, δεν θα αναστενάξουν τα ποτενσιόμετρα, απόψε είναι η ώρα για την ακουστική κιθάρα, το αυτοσχέδιο κρουστό, το... ποποποπό ένα κανονάκι (που λέει κι ένα κλασικό ανέκδοτο), όλα αυτά που θα δώσουν μια άλλη διάσταση σε κομμάτια αγαπημένα και θα αναδείξουν τον λόγο των Lost Bodies, την ουσία ενός σχήματος απρόβλεπτου, ακατάτακτου και ανυπόταχτου, το οποίο εδώ και 30 κοντά χρόνια αποτελεί μια ανορθογραφία, μια φάλτσα νότα στη μουντρουχιά και στη σοβαροφάνεια της αγέλαστης ελληνικής «ίνδυ» σκηνής.
Αντώνης Ξαγάς (mic.gr)
Φοίβος Δεληβοριάς
Bios, 28 Ιουνίου
Η καλύτερη συναυλία που είδα φέτος ήταν μια συναυλία που δεν έγινε ή, τουλάχιστον, δεν έγινε όπως περίμενα. Στις 28/6 ο Φοίβος Δεληβοριάς είχε προγραμματίσει μια εμφάνιση στην ταράτσα του Bios με δωρεάν είσοδο. Φτάνοντας εκεί από νωρίς, εγώ και άλλοι 150 περίπου άνθρωποι κλειστήκαμε στον ισόγειο εσωτερικό χώρο για να προφυλαχτούμε από το χαλάζι. Τρομερή κακοκαιρία καλοκαιριάτικα... Πολύ σύντομα ο Φοίβος ανακοίνωσε το προφανές, ότι δηλαδή η συναυλία αναβάλλεται. Θα έπαιζε όμως μερικά τραγούδια με την κιθάρα του για όλους εμάς που είχαμε μαζευτεί εκεί. Ισορροπώντας σε μια καρέκλα ανάμεσα στον κόσμο, χωρίς μικρόφωνο αλλά και χωρίς την οποιαδήποτε απογοήτευση στο πρόσωπό του, έδωσε ένα set μισής ώρας, εντελώς αυθόρμητο, σαν να είχαμε μαζευτεί στο πλατύσκαλο της πολυκατοικίας του και να μας είπε «ώσπου να σταματήσει, ελάτε μέσα». Όταν του εξομολογήθηκα μετά ότι ήταν από τις καλύτερες εμφανίσεις του που έχω δει, νόμιζε ότι τον δούλευα. Όμως το απόγευμα εκείνο, εν μέσω ενός περίεργου καλοκαιριού, που για μένα είχε τελειώσει πριν καν αρχίσει, ο Φοίβος με βοήθησε να καταλάβω ότι ακόμα κι αν όλα τα σχέδια ανατραπούν, ακόμα και χαλάζι να ρίξει, μπορεί να βγούμε κερδισμένοι. Δύο μέρες μετά, η συναυλία δόθηκε κανονικά στην ταράτσα. Ο ουρανός, πεντακάθαρος. Αλλά αυτό που έλεγα στους φίλους μου ήταν «έπρεπε να είχατε έρθει προχθές...».
Βύρωνας Κριτζάς, δημοσιογράφος
PJ Harvey
Πλατεία Νερού, 7 Ιουνίου
Την έχω δει όλες τις φορές εδώ και άλλες τόσες στην αλλοδαπή. Η σημαντικότερη μουσικός των τελευταίων 20 ετών «όφειλε» να εμφανιστεί και στην Ελλάδα στο πιο ενδιαφέρον γύρισμα της καριέρας της. Από τη μοναδική songwriter-performer που αγαπήσαμε στη σοβαρή πλέον συνθέτρια των αντιπολεμικών lieders του «Let England Shake» και στην «Κοινότητα της Ελπίδας» του «Hope Six Demolition Project». Ως άλλη Βαλκυρία μας μετέφερε καταρρακωμένους από τις αλήθειες της στη δική της Βαλχάλα και όσοι βρεθήκαμε εκεί καταλάβαμε γιατί, πέρα από μερικά καλά tunes, μια συναυλία, για να μείνει, χρειάζεται αυτό το κάτι το διαφορετικό.
Σάκης Δημητρακόπουλος (εφημερίδα «Το Βήμα»)
DIIV / The Black Angels /Sigur Rós
Πλατεία Νερού
Θα τη θεωρήσω καλύτερη συναυλία της χρονιάς γιατί επιτέλους ένα φρέσκο όνομα (DIIV) με αναπαλαιωμένο ήχο μας έδειξε ότι είναι σχήμα το 2016 γιατί έχει ενσωματώσει τις επιρροές του στις δικές του ανησυχίες και στα δικά του προβλήματα. Στην ουσία λυτρώνονται και διασκεδάζουν με τη μουσική τους και τη μοιράζονται αγνά και χωρίς να είναι παραμυθιασμένοι με το κοινό, που στην περίπτωσή μας δεν τους υποδέχτηκε όπως τους άρμοζε, αλλά σίγουρα τους έκανε μια πολύ ευχάριστη έκπληξη. Η μεγαλύτερη και ιστορικότερη ίσως στιγμή ήταν η εμφάνιση των Sigur Rós, που μέσα από ένα αισθητικά άψογο και στα όρια της τέχνης σκηνικό έπαιξαν συνθέσεις τους οι οποίες προκάλεσαν σύννεφα, βροχή και αστραπές που συγχρονίζονταν με τις κλιμακώσεις και τα συναισθήματά μας. Για πρώτη φορά είδαμε όλη τη φύση να εναρμονίζεται με τη μουσική ενός σχήματος, σαν να ήταν σκηνοθετημένο όλο αυτό από πριν. Η βρόχη που έπεφτε κάθε άλλο παρά απρόσκλητη ήταν. Αν δεν έβρεχε, δεν θα ήταν το ίδιο. Ήταν μια εμπειρία που θα διηγούμαι στις νεότερες γενιές με υπερηφάνεια.
Χρήστος Μίχος (tospitimetaparaxena.blogspot.gr)
John Carpenter
Πειραιώς Academy, 27 Μαΐου
Δεν ξέραμε τι ακριβώς να περιμένουμε εκείνο το βράδυ, πέραν του ότι ο Carpenter είχε έτοιμη μπάντα και ξεκινούσε μια σειρά συναυλιών ανά τον κόσμο, με ένα set-list που συμπεριλάμβανε τόσο συνθέσεις από τα δύο πρόσφατα άλμπουμ του («Lost Themes» I & II) αλλά και από την κινηματογραφική του καριέρα (ο σκηνοθέτης υπήρξε σχεδόν πάντα και ο μουσικοσυνθέτης όλων των ταινιών του). Και, ok, μεγαλωμένος με τις ταινίες του ήμουν, ο παράγοντας της νοσταλγίας «έπαιζε» ισχυρά πριν ξεκινήσει η πρώτη νότα. Με το που ξεκίνησαν όμως, παίζοντας το θέμα από την «Απόδραση από τη Νέα Υόρκη», δεν θυμόμουν μονάχα τις εικόνες της ‒ άλλωστε κάθε περφόρμανς συνοδευόταν από φιλμικά αποσπάσματα που προβάλλονταν σε μια οθόνη πίσω από την μπάντα. Ξαφνικά, δίχως να μπω στον κόπο να τις ανασύρω, άρχισαν να σκάνε εικόνες και από τα σινεμά όπου τις είχα δει. Θυμήθηκα εκείνες τις αίθουσες. Θυμήθηκα με ποιον είχα πάει. Θυμήθηκα εκείνη την πρώτη αίσθηση. Και από όλο αυτό το κοκτέιλ αναμνήσεων, εικόνων και μελωδιών προέκυψε ένα καινούργιο αφήγημα που κανείς απ’ όσους έκαναν τον κόπο να είναι εκεί εκείνη τη βραδιά δεν πρόκειται να ξεχάσει.
Άκης Καπράνος (κριτικός κινηματογράφου στα ΝΕΑ/μουσικός)
PJ Harvey
Πλατεία Νερού, 7 Ιουνίου
Όσο μέτρια κι αν ήταν η τελευταία δουλειά της PJ Harvey, τόσο υπερβατική και υποβλητική ήταν η παρουσίασή της που απολαύσαμε στην πλατεία Νερού την τρίτη μέρα του νέου και πολλά υποσχόμενου Release Festival. Ένα μακάβριο, βικτωριανό, θεατρικό τελετουργικό στο οποίο η Jean Polly είχε μετατραπεί σε ένα αειθαλές πλάσμα που άλλοτε κρατούσε τον ρόλο του αγγελιαφόρου σκοτεινών μαντάτων και άλλοτε του φωτός και της ελπίδας. Μια υπερπληθωρική μα και ωμή ροκ, συναυλιακή εμπειρία, που όσοι τη ζήσαμε, την κουβαλούσαμε για πολύ καιρό ακόμη μέσα μας.
Άγγελος Κλείτσικας (avopolis.gr, περιοδικό «Sonik»)
Babyfather
Plisskën, 3 Δεκεμβρίου
Είδαμε σπουδαία ονόματα το 2016. Τίποτα όμως δεν με εντυπωσίασε τόσο, όσο η εμφάνιση των Babyfather –το νέο πόνημα του Dean Blunt‒ στο Plisskën. Μια μεγάλη εμφάνιση σε έναν μικρό χώρο. Από τα θετικά της βραδιάς είναι ότι κανείς δεν τους πήρε χαμπάρι. Όταν γέμισε ασφυχτικά η αίθουσα, είχε περάσει αρκετή ώρα ώστε να μη σε ενοχλεί η ποσότητα του κόσμου. Το μεγαλύτερο μέρος του set η μικρή αίθουσα στην οποία εμφανίζονταν ήταν απίστευτα χαλαρή. Στη σκηνή, βέβαια, έβγαζαν τα σώψυχά τους ανάμεσα σε τόνους καπνούς από το smoking machine. O Blunt, μια ψηλή, επιβλητική φιγούρα που ξεπρόβαλλε ξαφνικά σαν μια μοναχική σκιά στο απόλυτο λευκό, άλλοτε απήγγελλε στίχους και άλλοτε τραγουδούσε. Δύσκολα περιγράφεται η ατμόσφαιρα της βραδιάς. Έπαιξαν μιάμιση περίπου ώρα ολόκληρο το BBF, ακόμη και τις πιο δύσκολες στιγμές του, όταν το μόνο που υπήρχε ήταν ο θόρυβος. Ώρες-ώρες έμοιαζε ότι δεν θα κατέβουν ποτέ από τη σκηνή. Ήθελες, όμως, να καθίσεις μέχρι το τελευταίο λεπτό, σαν κάτι να σε τραβούσε με το ζόρι. Κορυφαίοι!
Μαρία Παππά
Royal Concertgebouw Orchestra
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 26 Οκτωβρίου
Αν και αμφιταλαντεύτηκα πολύ ανάμεσα στους Psychic TV στο MODU και τον Γιάννη Πάριο και την Ελένη Βιτάλη στην Ιερά Οδό, διάλεξα τελικά την εμφάνιση της Royal Concertgebouw Orchestra (στα ελληνικά αποδίδεται ως Βασιλική Ορχήστρα Κονσέρτχεμπαου) στο Μέγαρο Μουσικής, ακριβώς γιατί ενώ συμβαίνουν στην πόλη μας τέτοιες βραδιές, ποτέ δεν συζητιούνται με τους όρους που τους αξίζει. Ίσως γιατί επιμένουμε να τις βλέπουμε ως μέρη ενός διαφορετικού κόσμου που αντιλαμβάνεται την έννοια της συναυλίας μόνο καθιστός και πρέπει απαραιτήτως να έχει γκρίζο μαλλί για να κλείσει εισιτήρια. Κάποια από αυτά τα στερεότυπα είναι στο μυαλό μας, άλλα όχι, το θέμα είναι ότι στην Αθήνα έδωσε φέτος το «παρών» μια ορχήστρα πολύ φημισμένη, που θεωρείται η 2η καλύτερη του κόσμου, πίσω μόνο από τη Φιλαρμονική του Βερολίνου. Δεν πρόκειται για υπερβολή. Η παγκόσμια κλάση του ολλανδικού συνόλου μάς άφησε αποσβολωμένους στα καθίσματά μας κατά τη διάρκεια της παρουσίασης αποσπασμάτων από το «Λυκόφως των Θεών» (τελευταίο μέρος του περίφημου βαγκνερικού έπους «Το Δαχτυλίδι των Νίμπελουνγκ»), όσο και αργότερα, όταν αναμετρήθηκαν με έργα Γκούσταβ Μάλερ και Άλμπαν Μπεργκ. Στην πρώτη περίπτωση, διαπιστώσαμε από πρώτο χέρι (ή καλύτερα... αυτί) την ικανότητα της ορχήστρας στον χειρισμό ενός έργου δύστροπα μεγαλεπήβολου, το οποίο απαιτεί ενάργεια μα και καρδιά, ειδικά στη σκηνή όπου ο Ζίγκφριντ πεθαίνει, με τις τελευταίες του σκέψεις να φτερουγίζουν στην αγαπημένη του Μπρουνχίλντε. Στη δεύτερη περίπτωση, ο εκφραστικός διευθυντής της Κονσέρτχεμπαου, Danielle Gatti, την κατηύθυνε προς τη βαθιά υπαρξιακή κρίση στην οποία βρέθηκε ο Μάλερ ενώ έγραφε τη 10η Συμφωνία (τελευταίο έργο της ζωής του), εξωθώντας το έργο στα σύνορα του ατονικού, μοντέρνου κόσμου. Στη συνέχεια, ο Gatti οδήγησε τους μουσικούς του με σίγουρα, μα ιδιαιτέρως ζωηρά βήματα –ίσως μάλιστα πιο ζωηρά απ’ ό,τι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε πόντιουμ– προς τον Μπεργκ και μία από τις πλέον απαιτητικές παρτιτούρες στην ιστορία της μουσικής. Ο τελικός, εκκωφαντικός και οριστικός χτύπος του γιγάντιου σφυριού ήταν συνάμα και ο ήχος του θριάμβου: οι Ολλανδοί θύμισαν ξανά ποιος είναι ο πήχης με τον οποίον οφείλουμε να κρίνουμε τα πράγματα σε μέρες που έχουμε γίνει πολύ επιεικείς ή ελαστικοί με τα καθ’ ημάς κλασικά πράγματα, φανερώνοντας μια βλαβερή νοοτροπία του στυλ «για ελληνικό, καλό είναι». Και αν αναρωτιέστε πώς βρίσκονται χρήματα για να έρχονται στην Αθήνα της κρίσης τέτοια (ακριβά) σχήματα, τα πάντα οφείλονται σε έναν συμπατριώτη μας του εξωτερικού, ο οποίος πληρώνει το σχετικό κόστος, επιθυμώντας να παραμείνει ανώνυμος.
Χάρης Συμβουλίδης (Avopolis.gr, περιοδικό «Sonik»)
PJ Harvey
Πλατεία Νερού, 7 Ιουνίου
To φετινό καλοκαίρι η Ελλάδα έγινε τόπος τέλεσης μουσικών μυστηρίων, με συναυλίες σαν αυτές της Patti Smith και των Sigur Rós. Αλλά εκείνη που περιέγραψε καλύτερα το δημιουργικό παρόν σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν της PJ Harvey, στο πλαίσιο του 1ου Release Athens Festival. Η Polly Jean πρόσφερε ένα θέαμα θεατρικό, χωρίς θεατρινισμούς. Οι συντελεστές της συναυλίας μετακινούνταν στη σκηνή με τρόπο οργανικό, σαν τα νερά της παλίρροιας, με μόνο σημείο αναφοράς αυτήν. Η τραγουδίστρια δεν έσπασε σχεδόν ποτέ το αφήγημα του live για να μας μιλήσει – και δικαίως. Το μηχάνημα που έχτισε επί σκηνής αγκομαχούσε, έτριζε και βρυχόταν, μιλώντας για τη φρίκη του πολέμου αλλά και του έρωτα σε μια αέναη κίνηση με ζωώδη ερωτισμό, άλλοτε οργανικό κι άλλοτε βιομηχανικό. Οι πιστοί που προσήλθαν στην πλατεία Νερού ανάσαιναν με ένα συλλογικό στόμα, το στήθος τους ανεβοκατέβαινε συγχρονισμένα, όλοι έγιναν προσκυνητές της μαυλίστρας που προφήτευε στο μικρόφωνο περιστοιχιζόμενη από το super group των μουσικών της.
Η Bρετανίδα είναι βέβαιη για ό,τι κάνει κι αυτό μεταφράζεται ξεκάθαρα στην κίνησή της. Κάθε της βήμα λοιπόν ήταν μετρημένο, χωρίς τον φορμαλισμό της χορογραφίας. Κάθε της χειρονομία ήταν κοφτή και κοφτερή, υπογραμμίζοντας έτσι το μουσικό διήγημα. Ένα διήγημα που μεταβαλλόταν από εμβατηριακή αυστηρότητα σε ροκ κακοφωνία, και από οργανική συναισθηματικότητα σε επαναληπτική μυσταγωγία. Το set βασίστηκε σε μεγάλο μέρος πάνω στις πλάτες του «Let England Shake» και του «Hope Six Demolition Project», δηλαδή των δύο τελευταίων δίσκων της Harvey. Αμφότεροι πραγματοποιούν σχολιασμό εις βάθος στον πόλεμο και στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα, με τα εξαιρετικά «The words that maketh murder» και «The Ministry of Defence» να αποτελούν το ένα λογική συνέχεια του άλλου, θεματικά, μουσικά και καλλιτεχνικά. Παράλληλα, η βραδιά διανθίστηκε και με τραγούδια-διαμάντια από την υπόλοιπη δισκογραφία της, όπως το εκρηκτικό «50 ft. Queenie» ή το αιθέριο «When under ether», με ξεκάθαρο highlight να αποδεικνύεται το μάντρα «To bring you my love» – η πλήρης ενσάρκωση του υπνωτικού παιχνιδιού που έπαιξε με το κοινό η Harvey. Ο περιορισμένος αριθμός των «hits» στην επιλεγμένη setlist κάθισε βέβαια στραβά στον λαιμό αρκετών από τους παρευρισκόμενους, που ήταν και οι μόνοι οι οποίοι δεν κατάφεραν να αναγνώσουν το τόσο προσεκτικά φτιαγμένο set. Ως επίλογο μπορώ μόνο να επαναλάβω το απότοκο της βραδιάς εκέινης: στη συναυλία αυτή βρισκόμουν σε απόσταση ανάσας από τη μάγισσα Polly Jean. Φεύγοντας δεν είχα φωνή αλλά είχα ματωμένα δάχτυλα και γρατζουνισμένα χέρια· κι όλα αυτά χωρίς να ξέρω πώς. Και χωρίς να με ενδιαφέρει κιόλας.
Δημήτρης Μεντές (Avopolis.gr, περιοδικό «Sonik»)
Κώστας Θεοδώρου/Ρουσίλβο: Ηχόδραμα σαν Ιστορία
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, 9 Μαρτίου
Το Ρουσίλβο είναι ένα ερειπωμένο σήμερα χωριό, λίγα χιλιόμετρα δυτικά της Έδεσσας. Στους κατοίκους του, σλαβόφωνους στη μεγάλη τους πλειονότητα, απαγορεύτηκε να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους (μακεδονίτικη, σλάβικη, σλαβομακεδονίτικη ή όπως αλλιώς) από το 1912, οπότε και η περιοχή περιήλθε στη δικαιοδοσία του ελληνικού κράτους.
Έκτοτε υπέστησαν κι εκείνοι την πιο βίαιη ίσως διαδικασία εξελληνισμού, με το κράτος να θεωρεί περίπου ως αντεθνική προπαγάνδα ακόμα και το απλό ενέργημα της ομιλίας. Στον Εμφύλιο, οι περισσότεροι εντάχθηκαν στον Δημοκρατικό Στρατό, ο οποίος τους έδινε την πιο αυτονόητη από τις ελευθερίες – το δικαίωμα να εκφράζονται στη γλώσσα των προγόνων τους. Μετά την ήττα, ακολούθησαν τους υπολοίπους στον δρόμο της εξορίας. Στο χωριό απέμειναν ως επί το πλείστον μοιρολογούσες γυναίκες, ενώ το 1986, «κατόπιν μακρόχρονου κοινωνικού αποκλεισμού», το Ρουσίλβο ερημώνει τελείως. Κάπως έτσι, το Ρουσίλβο έγινε Ξανθόγεια και, χρόνια αργότερα, ένα τέκνο του, ο Dine Doneff, κατεγράφη στην αστυνομική του ταυτότητα ως Κωνσταντίνος Θεοδώρου. Το 2010 κυκλοφόρησε μετά κόπων και βασάνων τον δίσκο «Ρουσίλβο», δηλαδή το δικό του ρέκβιεμ για τον τόπο όπου κατοικούν πολλές από τις μνήμες της παιδικής του ηλικίας. Εξού και ο τίτλος της παράστασης που παρουσίασε στις αρχές Μαρτίου του 2016 (6 χρόνια μετά την κυκλοφορία και 12 μετά την αρχική σύλληψη του έργου) στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση: «Ρουσίλβο, Ηχόδραμα σαν Ιστορία». Και ήταν πράγματι τέτοιο. Η ζωντανή απόδοση του δίσκου από την 8μελή ορχήστρα που καθοδηγούσε ο Θεοδώρου συνδυαζόταν με προηχογραφημένα μοιρολόγια, φωτογραφίες και βίντεο. Και το σύνολο δεν συνομιλούσε απλώς με την Ιστορία· ανέπνεε τον βιορυθμό της και έκανε σχεδόν απτό το συναισθηματικό εκείνο άλγος που συνήθως γίνεται κανόνας όταν βιογραφίες απλών ανθρώπων μπλέκονται (ηθελημένα ή μη) στα γρανάζια της μεγάλης Ιστορίας.
Ήταν βέβαια και μια συναυλία με την πιο τυπική έννοια της λέξης. Μια ευτυχής συνεύρεση εξαίρετων μουσικών (Τάκης Φαραζής, Παντελής Στόικος, Δήμος Δημητριάδης, Κυριάκος Ταπάκης, Κώστας Αναστασιάδης, Λιζέτα Καλημέρη, Μάρθα Μαυροειδή και φυσικά ο ίδιος ο Θεοδώρου), οι οποίοι ερμήνευσαν όπως του έπρεπε ένα μεστό μουσικό κείμενο, πλούσιο στη συναισθηματική του δυναμική και ουσιαστικό στην εκφορά του λόγου του. Ο Θεοδώρου μας έδειξε σ’ εκείνη τη συναυλία πως η μουσική είναι ένα πολύ χρήσιμο μέσο για να μιλήσει κανείς για Ιστορία, διατηρώντας μια ανθρωπολογική (περισσότερο) ματιά. Και ότι, όταν η μουσική καταφέρει να γίνει Ιστορία, μπορεί να γίνει και φορέας μιας «γνήσιας» συγκίνησης, μακριά δηλαδή από εντυπωσιασμούς και φτηνά συναισθηματικά τρικ. Και, το σημαντικότερο, μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση μιας μνήμης που έχει για χρόνια καταπατηθεί αγρίως από τις παράτες της εθνικής κατήχησης.
Βαγγέλης Πούλιος (Avopolis.gr, περιοδικό «Sonik»)
