Μια σειρά δολοφονιών, μια θεωρία του Πυθαγόρα και ένας εγκληματολόγος που δεν έχει συγχωρέσει τον εαυτό του για μια προσωπική ιστορία του παρελθόντος είναι τα κύρια συστατικά μιας αξιοπρόσεκτης προσπάθειας ένταξης του σύγχρονου αστυνομικού θρίλερ στο ελληνικό τοπίο. Ο Σωτήρης Τσαφούλιας, μετά τον Κοινό Παρανομαστή του 2014, κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό και ασυνήθιστο στην εθνική μας κινηματογραφία που κέρδισε αρχικά το κοινό, παίρνοντας το αντίστοιχο βραβείο στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, και ξεκινά από σήμερα την επαφή του με μεγαλύτερο μέρος του μέσω της επίσημης διανομής. Λίγο μετά την πρεμιέρα της Δευτέρας, όπου παραβρέθηκε και ο Γάλλος ηθοποιός Φρανσουά Κλουζέ, ο οποίος κρατά έναν μικρό, αλλά χαρακτηριστικό ρόλο μέσα στην ταινία, μας μίλησε για τις εμπειρίες που αποκόμισε από αυτή, τη δυσκολία προώθησής της ως ένα είδος που δεν συνηθίζουμε να βλέπουμε εδώ και τις αλχημείες που χρειάζονται, όταν δραστηριοποιείσαι επαγγελματικά σε 2 διαφορετικά αντικείμενα ταυτόχρονα.
— Έχεις κάνει 2 ταινίες ως τώρα, με την πρώτη να διαδραματίζεται σε ένα ελληνικότατο τοπίο και τη δεύτερη να μοιάζει με ένα ευρωπαϊκό θρίλερ. Πώς εξηγείς αυτή την αντίθεση;
Δεν είμαι από τους ανθρώπους που θα διαλέξουν ένα είδος και θα πορευθούν με αυτό. Πιστεύω πως πολλές φορές τα θέματα μας διαλέγουν. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι πως κάθε φορά που θα σκεφτώ ένα θέμα που αξίζει να μοιραστώ με τον κόσμο, θα το μοιραστώ ανεξαρτήτως είδους. Είναι κάτι σαν τη ντουλάπα μας, πουκάμισα ενός χρώματος μόνο, έχουμε διαφορετικά.
— Και η ιδέα πώς προέκυψε;
Η ιδέα προέκυψε όταν πρωτοδιάβασα το θεώρημα των φίλων αριθμών του Πυθαγόρα και θυμόμουν ένα παρόμοιο περιστατικό που είχε γίνει στην Ελλάδα και μου είχε μείνει στο μυαλό, οπότε με βάση αυτά προχώρησα.
Δεν παίρνω κάποια κρατική επιδότηση, γιατί πιστεύω ότι αφού έχω τη δυνατότητα να το κάνω μόνος μου, θα ήταν κάπως ανήθικο να στερώ από κάποιον άλλον, που μπορεί να είναι ταλαντούχος και να ζει από αυτό, ένα σημαντικό κονδύλι
— Παρά το γεγονός πως το είδος του αστυνομικού θρίλερ είναι αγαπητό, δε γυρίζονται συχνά ταινίες σχετικές εδώ. Γιατί πιστεύεις;
Στην Ελλάδα έχουμε ένα κακό. Δεν ακούμε τη φωνή που έχουμε μέσα μας, επηρεαζόμαστε πάρα πολύ από το τι κυριαρχεί στο ξένο σινεμά. Διάβαζα μια συνέντευξη της Ρένας Βλαχοπούλου στον Ιάσονα Τριανταφυλλίδη, όπου έλεγε πως οι ηθοποιοί του Φίνου πετάχτηκαν τελείως εκτός χώρου από τους νέους σκηνοθέτες στη δεκαετία του '70, αντί να εκμεταλλευτούν το ότι ήταν ήδη διάσημοι και να περάσουν έτσι μέσα από τα πρόσωπά τους σε ένα νέο είδος. Όταν αυτό το είδος άρεσε τελικά σε μια ομάδα κριτικών, όλοι οι Έλληνες δημιουργοί έπεσαν με τα μούτρα, αν και ελάχιστοι μπορούσαν να το εξυπηρετήσουν, δεν ανοίχτηκαν σε άλλα είδη και αυτό σταδιακά έδιωξε τον κόσμο από τις αίθουσες. Το ελληνικό σινεμά έγινε κάτι σαν ξεχωριστό είδος, ο κόσμος για παράδειγμα λέει «πάμε να δούμε μια κωμωδία, ένα γουέστερν ή ένα ελληνικό» λες και είναι ξεχωριστό είδος. Αν δεν ανοίξει ο ελληνικός κινηματογράφος σε άλλα είδη, θα αναρωτιόμαστε γιατί ο κόσμος δεν πάει σινεμά ή πάει σε ταινίες πιο εύπεπτες, επειδή ειδικά σήμερα έχει ανάγκη να γελάσει. Κι ενώ το βλέπουν αυτό οι δημιουργοί, επιμένουν, κάποιοι από αυτούς, και κάνουν ταινίες κυρίως για κριτικούς και φεστιβάλ. Εγώ προσωπικά κάνω ταινίες για να μοιραστώ με το κοινό μια ιστορία.
— Οπότε, κάνοντας κάτι διαφορετικό σε σχέση με αυτό το «είδος» του ελληνικού σινεμά, μοιάζει να κάνεις κάτι ξένο;
Ναι, με στενοχωρεί το γεγονός πως πολλοί που μου μίλησαν για την ταινία μου, η πρώτη κουβέντα που μου λένε είναι πως αυτό δεν είναι ελληνική ταινία. Κάπου γράφτηκε στα αρνητικά της ταινίας ότι η ταινία δεν είναι γυρισμένη στην Ελλάδα, δεν είναι αληθοφανή τα σκηνικά. Γιατί εγώ στη Γουαδελούπη τη γύρισα; Υπάρχει και αυτή η Ελλάδα που δείχνω στην ταινία, δε χρειάζεται να πάμε στη μιζέρια και το άχρωμο, ήθελα να δείξω και μια άλλη Αθήνα που υπάρχει και την έχουμε ξεχάσει. Κι επειδή ευτυχώς η ταινία ταξιδεύει και εκτός χώρας, ήθελα να δείξω αυτή την άλλη άποψη.
— Στη Θεσσαλονίκη, όμως, η ανταπόκριση ήταν πολύ θετική.
Ανέβηκα για να πάρω το βραβείο γιατί το βραβείο ήταν του κοινού, δεν θα ανέβαινα για κάποιο άλλο. Όπως είχε πει και ο Χριστιανόπουλος, βραβεύω κάποιον σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου ως κατώτερο, και αποδέχομαι βραβείο σημαίνει αναγνωρίζω πνευματικά αφεντικά. Εγώ κάνοντας μια ταινία ανοίγω στον κόσμο την ψυχή και το μυαλό μου. Ποιος είναι αυτός που θα με βραβεύσει για τον τρόπο που σκέφτομαι και νιώθω ή θα πει πως ο τρόπος που σκέφτομαι και νιώθω είναι λάθος; Όταν όμως σε αγκαλιάζει το κοινό, εκεί δεν μπορείς να μη πας. Και χάρηκα πολύ και με το βραβείο κοινού, αλλά και με το βραβείο νεότητας των πανεπιστημίων, γιατί στην αρχή δε νόμιζα πως η ταινία θα ακουμπούσε το νεανικό κοινό. Όταν παίρνεις ένα ρίσκο στο ελληνικό σινεμά και κάνεις ένα είδος που οι δεκαοκτάρηδες το αγκαλιάζουν είναι πολύ ελπιδοφόρο και για το σινεμά και για τη χώρα γενικότερα. Είμαι πολύ αισιόδοξος για τη νέα γενιά και δε θέλω να τους μολύνω με τις αντιλήψεις της δικής μου.
— Ποια είναι η σχέση σου με τα μαθηματικά;
Στα μαθητικά μου χρόνια, όταν έφτασα στις Πανελλήνιες που ήταν με το σύστημα των δεσμών τότε, πήγα στην τρίτη γιατί δεν είχε κάτι από μαθηματικά-φυσική-χημεία, αυτά ήταν τα μαθήματα που δεν τα μπορούσα. Μεγαλώνοντας, άρχισαν να μ' αρέσουν γιατί ανακάλυψα τη μαγεία που κρύβουν μέσα τους, αλλά και το πόσα κοινά έχουν με τον κινηματογράφο σε ό,τι αφορά το πως χειρίζονται το αβέβαιο και την τολμηρή διείσδυση που έχουν στην πιθανότητα της πραγματικότητας. Οι αριθμοί εξηγούν τα πάντα έτσι όπως είναι η ζωή σήμερα. Πάντως, δεν ήθελα να τρομάξω τον κόσμο, δε χρειάζεται να έχεις διδακτορικό στα μαθηματικά για να δεις την ταινία, είναι σχετικά απλό αυτό που συμβαίνει μέσα.
— Πέρα από το μαθηματικό κομμάτι, υπάρχει το ερώτημα στην ταινία για την διαφορά του δίκαιου με το νόμιμο, μια διαφορά που συζητιέται πολύ συχνά και στη χώρα μας.
Κάποτε είχε γίνει μια πολιτική τοποθέτηση από έναν πρώην πρωθυπουργό πως ό,τι νόμιμο και ηθικό. Αν βγάλουμε το ποιος το είπε και γιατί, η ίδια η φράση έχει μεγάλη αλήθεια, διότι αλίμονο, αν αφήναμε την ερμηνεία του νόμου να επαφίεται στην ηθική κρίση του καθενός μας. Ο νόμος δεν πρέπει να έχει περιθώρια ερμηνείας. Για παράδειγμα, αν κάποιος είναι πλούσιος, έχει 3 παιδιά και δικαιούται επίδομα πολυτέκνων, είναι ηθική πράξη; Όχι, όμως το πρόβλημα δεν είναι η πράξη, αλλά ο νόμος που πρέπει να αλλάξει και να έχει εισοδηματικά κριτήρια. Γενικά, το αποτέλεσμα μιας πράξης δεν το κρίνουμε από την πράξη αυτή καθαυτή, αλλά από τα κίνητρά της. Αν ακούσεις για παράδειγμα πως εγώ σκότωσα έναν άνθρωπο για να τον κλέψω ή πως τον σκότωσα γιατί βίασε και σκότωσε την κόρη μου μπορεί να με κρίνεις διαφορετικά. Η πράξη μου όμως και στις 2 περιπτώσεις είναι ίδια, υπάρχει λοιπόν ένα τεράστιο κενό ανάμεσα στο χρέος και την ηθική που και εγώ δεν ξέρω πως θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί σωστά γιατί το ανθρώπινο στοιχείο δε μπορεί να μπει σε καλούπια.
— Η συνεργασία με τον Φρανσουά Κλουζέ πως προέκυψε;
Από την πρώτη στιγμή που έγραψα το σενάριο, ήθελα να παίξει τον ρόλο ένας ξένος. Όταν έπεσαν τα πρώτα ονόματα, επειδή λατρεύω το γαλλικό σινεμά και ο συγκεκριμένος είναι από τους αγαπημένους μου ηθοποιούς, ανέφερα αυτόν. Μου είπαν πως δε θα φτάσει καν το σενάριο στα χέρια του, αλλά εγώ το επιχείρησα και τελικά ενθουσιάστηκε με το σενάριο και δέχτηκε να παίξει με πολύ λιγότερα χρήματα από το κανονικό κασέ του, λόγω μιας πολύ προσωπικής του ιστορίας που του θύμισε η πλοκή. Δε θεωρώ πως έχει το ρόλο του «κράχτη» επειδή παίζει σε μια σκηνή μόνο, γιατί πάνω από όλα στα γυρίσματα πηγαίνουμε με βάση το σενάριο. Ο ήρωας που υποδύεται χρειαζόταν σε μια σκηνή, και είτε έπαιζε ο Κλουζέ είτε όχι, πάλι μόνο αυτή η σκηνή θα ήταν μέσα, δεν ήθελα να τον χρησιμοποιήσω σε άσκοπες σκηνές μόνο και μόνο για να εκμεταλλευτώ ένα όνομα.
— Από το ξεκίνημα του σεναρίου μέχρι τώρα που η ταινία βγαίνει στις αίθουσες, πόσος χρόνος πέρασε;
Το σενάριο το έγραψα πριν τον Κοινό Παρανομαστή και όταν τελείωσα τα γυρίσματα με αυτό, ξεκίνησα να το δουλεύω μαζί με τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη, από το 2013 και για 2 περίπου χρόνια. Ξεκινήσαμε γύρισμα τον Μάιο του 2015. Σε σύνολο, είναι τέσσερα χρόνια από την πρώτη ιδέα μέχρι τώρα που κυκλοφορεί για το κοινό.
— Και επειδή δραστηριοποιείσαι επαγγελματικά εκτός σινεμά, πως μπορούν να συνδυαστούν χρονικά και τα 2;
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ήθελα να γίνω σκηνοθέτης, αλλά μικρός δεν είχα το θάρρος, υπέκυψα στους γονείς μου και σπούδασα ναυτιλιακό δίκαιο. Ασχολήθηκα με τη ναυτιλία, έκανα και μια δική μου δουλειά και τότε αποφάσισα να δώσω στον 15χρονο εαυτό μου αυτό που του στέρησα. Στο καθημερινό μου πρόγραμμα πηγαίνω στο γραφείο γύρω στις 6.30-7.00 το πρωί και τελειώνω στις 11 το βράδυ. Το δημιουργικό κομμάτι το δούλευα μετά, ως τα ξημερώματα, γιατί κοιμάμαι ελάχιστα, αλλά δεν θα οδηγούσε σε τίποτα όλο αυτό, αν δεν είχα την τύχη να διαθέτω πολύ καλούς συνεργάτες στη δουλειά μου, σαν τον Γιάννη Κοτρόζο που στην περίοδο των γυρισμάτων, ήξερα πως μπορούσα να φεύγω και όλα θα γίνουν σωστά χωρίς την παρουσία μου.
— Θεωρείς δηλαδή τον εαυτό σου ως κάποιον που δεν θα μπορούσε να μην κάνει σινεμά κάποια στιγμή στη ζωή του,
Αν είχα τη δυνατότητα θα έκανα μόνο αυτό και τίποτα άλλο, αν και η άλλη μου δουλειά είναι αυτή που μου δίνει την δυνατότητα να κάνω σινεμά, αφού κάνω και όλη τη παραγωγή της ταινίας. Δεν παίρνω κάποια κρατική επιδότηση, γιατί πιστεύω ότι αφού έχω τη δυνατότητα να το κάνω μόνος μου, θα ήταν κάπως ανήθικο να στερώ από κάποιον άλλον, που μπορεί να είναι ταλαντούχος και να ζει από αυτό, ένα σημαντικό κονδύλι.
— Και εκτός γυρισμάτων όμως, η διαδικασία γνωριμίας και επιλογής συνεργατών δεν είναι χρονοβόρα;
Είμαι πολύ τυχερός που συνεργάζομαι με τη Φένια Κοσσοβίτσα και τον Ηλία Λεδάκη στη Blonde, την εταιρία παραγωγής τους. Είναι εξαιρετικοί επαγγελματίες και ουσιαστικά είναι οι άνθρωποι που επωμίζονται το βάρος όλης της υλοποίησης, ώστε να μπορώ να ασχολούμαι με τα επί μέρους. Η δύναμη είναι στο εμείς, πρέπει να έχεις καλούς συνεργάτες για να μπορείς να τρέχεις πράγματα.
— Σινεμά προλαβαίνεις να βλέπεις;
Όχι όσο συχνά ήθελα, βλέπω αρκετές ταινίες στο σπίτι όμως. Δεν «κατεβάζω» ποτέ, αγοράζω πολύ συχνά DVD, διατηρώ και ένα αρχείο με αυτά. Μ' αρέσουν όλα τα είδη των ταινιών, αλλά με συναρπάζουν περισσότερο αυτές που οι ιστορίες του θα μπορούσαν να συμβούν και στην πραγματικότητα.
— Τα μελλοντικά σου σχέδια ποια είναι; Θα ήθελες να καταπιαστείς και πάλι με αυτό το είδος;
Αν ερχόταν ένα θέμα δυνατό και είχε να πει κάτι στον κόσμο, να μην είναι δηλαδή μόνο κάτι εξυπνακίστικο, θα το έκανα με μεγάλη χαρά, και έχω μάθει από τα λάθη μου οπότε θα μπορούσα να το κάνω ακόμη καλύτερα. Τώρα, πέρα από αυτό, συζητάμε μαζί με την παραγωγό μου 3 μεγάλα projects για το εξωτερικό που είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Το ένα είναι κωμωδία, το δεύτερο είναι μια δραματουργία που δείχνει από έναν έξυπνο παραλληλισμό την ωμοφαγική τάση που έχουν η άνθρωποι σήμερα και το τρίτο πραγματεύεται την αμφιβολία και το πως μέσα σ' αυτή κρύβεται το ταλέντο.
Η ταινία Έτερος Εγώ προβάλλεται τώρα στους κινηματογράφους
