Ο Νίκος Τριανταφυλλίδης κατοικεί στη Φωκίωνος Νέγρη. Η αλήθεια είναι πως δε θα μπορούσε να μένει πουθενά αλλού, αυτός που πρόσφατα σκηνοθέτησε τα τηλεοπτικά ''Στέκια'' της Αθήνας και που ζει και κινείται σ' αυτή την πόλη, παράγοντας τις ιδιαίτερες ιδιοσυγκρασιακές ταινίες του. Το βιολογικό παιδί του Χάρρυ Κλυνν – κατά κόσμον Βασίλη Τριανταφυλλίδη – και πνευματικό επίσης του Νίκου Νικολαΐδη, με δέχτηκε ένα βράδυ στην οικία του, παρέα με την αγαπημένη του σύντροφο, τη σκηνοθέτιδα Μαρίνα Δανέζη, και τον Μπαλού, τον καλοθρεμμένο γάτο τους. Μου έκανε εντύπωση πως από τα ηχεία τους δεν ξεχυνόταν κάποιο από τα συνήθη cult μουσικά ακούσματα του Νίκου, ούτε καν rock μουσική, αλλά τα Βραδεμβούργια Κονσέρτα του Bach! Πολλά ποτήρια λευκό κρασί και άλλα τόσα τσιγάρα ζέσταναν την κουβέντα που, όπως θα διαπιστώσετε, δεν έμεινε μόνο στα των ''Αισθηματιών'', την τελευταία ταινία του Νίκου:
— Νίκος Τριανταφυλλίδης, λοιπόν. Ακόμη λένε στο χώρο ''ο γιος του Χάρρυ Κλυνν''.
Ναι; Το λέγανε...
— Ακόμη το λένε.
Εντάξει τότε...
— Να ρωτήσω κατ'αρχάς πώς είναι να είσαι ο γιος του Χάρρυ Κλυνν;
Δεν είμαι γιος του Χάρρυ Κλυνν, αλλά γιος του Βασίλη Τριανταφυλλίδη. Ο Χάρρυ Κλυνν είναι το alter ego του Βασίλη Τριανταφυλλίδη. Μ' αυτή τη λογική δεν είμαι ούτε γιος του Τραμπάκουλα, ούτε του Βασίλη με τις φραπεδιές. Δεν είχα κανένα τέτοιο θέμα μέχρι που πήγα με την πρωτη μικρού μήκους ταινία μου στη Δράμα και άρχισε ένα άδικο σούσουρο από το κύκλωμα. Ε, τότε ήταν που είπα ότι θα βάλω τον Χάρρυ Κλυνν σε δική μου ταινία και θα του δώσω κόντρα ρόλο ως νταβατζή της νύχτας που θα τον σκοτώσω κιόλας! (γέλια)
Το μεγάλωμα σε ένα σπίτι με τον Χάρρυ Κλυνν ήταν ευλογία. Μου καλλιέργησε τη ροπή μου προς τα γράμματα και την αγάπη μου για το βιβλίο.
— Ωστόσο το μεγάλωμα σ' ένα σπίτι με τον Χάρρυ Κλυνν δε σε διαμόρφωσε καλλιτεχνικά;
Ήταν ευλογία. Μου καλλιέργησε τη ροπή μου προς τα γράμματα και την αγάπη μου για το βιβλίο. Δεν ήταν μόνο το ότι με ωθούσε στο να κάνω δικά μου πράγματα, αλλά ήταν κυρίως ο κόσμος ο δικός του: οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάστηκε, τα αναψυκτήρια, τα καμπαρέ και τα μπαλέτα, η επιθεώρηση, οι λαϊκοί τραγουδιστές. οι μπουάτ! Μεγάλη κληρονομιά και είμαι τυχερός που μεγάλωσα μέσα σ' αυτό το χώρο!
— Λες ''οι λαϊκοί τραγουδιστές'' και δε μπορώ να μη σε πάω στον Λευτέρη Μυτιληναίο που εμφανίζεται στην τελευταία ταινία σου.
Ακριβώς! Για να καταλάβεις, όταν το 1969 οι γονείς μου βρίσκονταν στον Καναδά κι ήθελαν να βγουν έξω για μιά βόλτα, με άφηναν εμένα, τριών ετών παιδί, στη Τζένη Βάνου. Για φαντάσου τι σημαίνει να έχεις νταντά τη Βάνου! Ίσως αυτό να εξηγεί πολλά από αυτά που ακολούθησαν στην ενήλικη ζωή μου.
— Μα και η Βάνου ακούγεται στους ''Αισθηματίες'', σ' ένα τραγούδι της από τη δεκαετία του 1980.
Ναι, τη λάτρευα κι ακόμη τη λατρεύω τη Τζένη Βάνου. Μου στοίχισε πολύ έτσι όπως έφυγε.
— Κρατούσατε επικοινωνία;
Βεβαίως και το τελευταίο ''live'' της έγινε μάλιστα στο ''Gagarin''. Ξέραμε ότι ήταν άρρωστη, κι η ίδια το ήξερε κι είχε το θέμα με τη φωνή της, αλλά το ήθελε για να τη δει επί σκηνής το εγγονάκι της.
— Μίλησες για το βιβλίο και το λαϊκό τραγούδι. Πως αποφάσισες να διοχετεύσεις στον κινηματογράφο τη δημιουργικότητα σου;
Ένιωθα να ασφυκτιώ μεσ' στη γραφή και δε μπορούσα να εκφραστώ γράφοντας. Ε, πως το έλεγε ο Γιώργος ο Χειμωνάς; "Οι λέξεις δεν λένε"!
— Σενάρια εννοείς ή ποίηση;
Λογοτεχνία. Το έναυσμα πάντως ήταν η προβολή της ταινίας ''Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμη'' του Νικολαΐδη. Αυτή την ταινία είδα και μου σφηνώθηκε η ιδέα ότι πρέπει να κάνω σινεμά κι εγώ. Θυμάμαι ότι μου είχε κάνει εντύπωση που πέρναγα έξω από τους κινηματογράφους κι έβλεπα την τεράστια πινακίδα με το logo ''Τα κουρέλια'' κλπ. Σινεφίλ ήμουν από μικρό παιδί, έβλεπα γενικά πολύ κινηματογράφο.
— Σου άρεσε περισσότερο ο αμερικανικός ή ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος;
Όλα μ' άρεσαν και δεν είχα ποτέ κολλήματα. Δεν με ένοιαζαν τα είδη, ούτε αν μία ταινία θεωρείτο καλή ή κακή. 'Εμπαινα και έβγαινα στα σινεμά.
— Και πότε αποπειράσαι να γυρίσεις την πρώτη δική σου ταινία;
Στην α΄ λυκείου! Είχα συμμαθητή τον Κώστα Χασάπη, τον γιο του οπερατέρ Σταύρου Χασάπη, και με ένα λαμπάτο VHS γυρίσαμε – αν έχεις το Θεό σου – μεγάλου μήκους ταινία, μοντάροντας απ' το ένα VHS στο άλλο. Είχε προκύψει ένα ανοσιούργημα που λεγόταν ''Κινηματογραφικό έγκλημα εκ προμελέτης'' και πράγματι ήταν έγκλημα.
—Την έχεις αυτή την ταινία κρατημένη στο αρχείο σου;
Την έχω!
—Θα τη δούμε δηλαδή σε ένα μελλοντικό αφιέρωμα στον Νίκο Τριανταφυλλίδη;
Δε νομίζω... (γέλια).
— Μένει αυτή λοιπόν η πρώτη σου κινηματογραφική απόπειρα.
Ναι, αν και στη συνέχεια έκανα κι άλλα πράγματα πάλι με τα VHS του καιρού. Εκείνο το διάστημα έφτιαξα κι ένα βίντεο – κλιπ σε τραγούδι των Joy Division που μάλιστα είχε βγει τρίτο σε διαγωνισμό εκπομπής της συχωρεμένης της Λουκίας Ρικάκη. Δεν είχε λεφτά η διάκριση, ούτε καν κάποιο τεχνικό εξοπλισμό για επόμενη δουλειά, οπότε τσαντίστηκα και έλεγα ''μας φάγανε γιατί εμείς κάναμε Joy Division, ενώ οι άλλοι έκαναν mainstream'' κι άλλα τέτοια ωραία (γέλια).
— Ας πάμε στην πρώτη ταινία της επίσημης φιλμογραφίας σου.
Ήταν το ντοκιμαντέρ για τον Momus που έφτιαξα στο International Film School της Αγγλίας, γιατί εγώ τέλειωσα κοινωνιολογία στο Πάντειο και μετά έφυγα κατ' ευθείαν για Αγγλία να σπουδάσω σινεμά. Ήταν τότε η υστερία του πολιτικά ορθού και ο Momus βρέθηκε ξαφνικά στο στόχαστρο ως σεξιστής και φαλλοκρατικό γουρούνι. Η ταινία τελειώνει με μια εξομολόγηση και μια καλόγρια να τον ευνουχίζει, αν και μετά στο μοντάζ μού έκοψαν το tres gros του πέους στο πάτωμα γιατί δε θα πέρναγε με τίποτα στο πλαίσιο της σχολής. Γυρίστηκε σε δεκαεξάρι φιλμ και λεγόταν ''Momus amongst women only''! Θυμάμαι ότι στην προβολή, πραγματικά ένα χάος, είχαν έρθει και οι Pet Shop Boys, οι οποίοι είπαν ''This is a piece of shit'' (γέλια)
— Λίγο μετά όμως επιστρέφεις στην Ελλάδα με τα ''Σκυλιά γλείφουν την καρδιά μου'' και κερδίζεις το α΄ βραβείο στο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας.
Ναι, το ΄93 ήταν αυτό. Βραβεύτηκε η ταινία, παρ' όλο που τότε υπήρχε η λογική του ''ξένου'', του ''ποιος ειν' αυτός που ήρθε απ' έξω να μας πάρει τα βραβεία'' κλπ. Φαντάσου ότι πήρα το βραβείο και μετά δε μου μιλούσε κανένας στο φεστιβάλ.
— Πως ήταν για σένα να έρχεσαι από την Αγγλία και να συναντάς ένα τέτοιο κλίμα;
Αυτό όλο εντάθηκε αργότερα, τότε δεν το πολυκαταλάβαινα. Ήμουν και λίγο μονήρης, ξέρεις. Όταν έκανα το ''Ράδιο Μόσχα'' συνειδητοποίησα ότι εγώ έρχομαι από αλλού.
— Το ''Ράδιο Μόσχα'' του 1995 είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία σου και αναρωτιέμαι ποια ήταν η σκέψη σου πίσω από την πραγμάτωση της.
Ήταν μια ταινία για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφωνόταν τότε, κατάργηση των συνόρων, παγκοσμιοποίηση απ' τη μια και πολιτιστική ανταλλαγή απ' την άλλη, διλήμματα και ζητήματα που τα είχαμε ζήσει και με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Πόσο μάλλον όταν όλα αυτά συνυπήρχαν στην ταινία χωρίς καμία σοβαροφάνεια, με κόντρα ρόλους. Μία όχι και τόσο αριστερούλικη ταινία, οπότε καταλαβαίνεις γιατί δεν ήταν και τόσο ευνοϊκό το κλίμα.
— Και με τον Blaine Reininger, που επανήλθε στην καινούργια ταινία σου.
Σε όλες τις ταινίες μου είναι μέσα ο Reininger. Είμαστε πολύ δεμένοι. Μόνιμος κάτοικος Ελλάδας πλέον, ήρθε εδώ με δική μου πρόσκληση. Είχε κάτι προσωπικά θέματα τότε κι εγώ πίστεψα πως αυτός ο άνθρωπος, ο νομάδας, αξίζει να έχει ένα δικό του τόπο. Χαίρομαι πάρα πολύ που ήρθαν έτσι τα πράγματα και η Ελλάδα είναι πλέον το σπίτι του.
— Για μένα ξεχωριστή θέση στη φιλμογραφία σου έχει και η cyber - punk μεταφορά σου στο ''Παλτό'' του Γκόγκολ.
Αυτή την ταινία ήθελα πολύ να την κάνω και που, αν και τηλεταινία, την αντιμετώπισα τελείως κινηματογραφικά, γύρισμα δηλαδή σε φιλμ super 16 χιλιοστών. Έπαιζαν ο Ντίνος Ηλιόπουλος και ο Βασίλης Διαμαντόπουλος λίγο πριν φύγουν κι οι δυο από τη ζωή. ''Θέλω να προλάβω να το κάνω'' μου έλεγε ο Ντίνος, που το ήθελε πολύ να παίξει σ' αυτό το έργο...
— Και φτάνουμε στο ''Μαύρο γάλα'' που θεωρείται η σφραγίδα σου στο σινεμά.
Τώρα το λένε αυτό! Τότε είχα εισπράξει τα εξής: Ότι είμαι το παχύ έντερο του ελληνικού κινηματογράφου, ότι αυτή η ταινία βλέπεται μόνο με δέσιμο στην καρέκλα, ότι είμαι ο καθυστερημένος δίδυμος αδερφός του Almodovar - αυτό ήταν καλό! -, ότι ξίνισε το γάλα κλπ. Ο Δανίκας είχε γράψει ότι είναι ένας κεσές γιαούρτι που το πετάς! Εντάξει, τα διασκέδασα όλα αυτά, αλλά μέχρι ενός σημείου, γιατί άρχισαν να την πληρώνουν άνθρωποι που δεν έπρεπε! Δηλαδή δεν ήταν δυνατόν να ασχολούνται όλοι με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό σα να γινόταν δίωξη και όλες οι κριτικές από το εξωτερικό να μιλούσαν για τη γουντιαλλενική ερμηνεία του! Ξέρεις, εγώ γίνομαι υπερπροστατευτικός με τους συνεργάτες μου, τους αγαπάω πολύ.
— Και καλά κάνεις. Είχες αντιδράσει τότε;
Όχι, δεν έκανα κάτι. Μόνο μερικές κουτουλιές! Ευτυχώς που μπήκα στον παράλληλο κόσμο του διαδικτύου από τα σπάργανα του και μπόρεσα να αποκτήσω αυτοδιαχείρηση του λόγου μου και μία αυτοδιάθεση, που δε θα μου την έδιναν τα παραδοσιακά μέσα. Πάντως, για να απαντήσω στο σχόλιο σου για το ''Μαύρο γάλα'', πραγματικά νομίζω τώρα πως είναι μια ταινία κομβική, η οποία στηλίτευσε το life style με τη μεγαλύτερη δριμύτητα που θα τολμούσε κανείς ποτέ!
— Πως κρίνεις το γεγονός του ''Ράδιο Μόσχα'' που συμπεριλήφθηκε στη λίστα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προς ψηφοφορία για τις 200 σημαντικότερες ελληνικές ταινίες;
Άλλο πάλι κι αυτό! Ξέρεις, έχει πλάκα γιατί τότε την είχε κόψει το ίδιο φεστιβάλ και την είχε πετάξει στο πληροφοριακό. Μου αρέσουν οι πλάκες, διαφορετικά θα την είχα ήδη αποσύρει.
— Ο Κώστας Φέρρης, πάντως, τα έχωσε μέσω φέισμπουκ. Μίλησε για λίστα κατσαπλιάδων που βάζουν μόνο μία ταινία απ' όσους σκηνοθέτες δε γουστάρουν.
Μακάρι να έχουμε κι εμείς την ενέργεια του Φέρρη όταν πάμε στην ηλικία του. Σημάδι νεότητας είναι όλο αυτό που περιγράφεις!
— Είναι ώρα να μιλήσουμε για το ''Screamin' Jay Hawkins - I put a spell on me'' που ως μουσικό ντοκιμαντέρ το αγαπώ περισσότερο απ' τις άλλες ταινίες σου.
Αυτή η ταινία ξεκίνησε το 2001. Ο Hawkins δεν είχε έρθει στο Gagarin, αλλά τον είχαμε φέρει στο Ρόδον.
— Φαντάζομαι πόσο θα υπήρξε μέρος των ακουσμάτων σου.
Κοίταξε, εγώ rock' n' roll άκουγα και μετά χώθηκα στο new wave, το post punk, όλο αυτό το art movement, αν θες, που μου άνοιξε ορίζοντες.
— Είναι σημαντικό ωστόσο το ότι ένας Έλληνας γύρισε το μοναδικό ντοκιμαντέρ για τον Screamin' Jay Hawkins.
Εγώ σκέφτηκα το εξής: Γιατί δεν τό'χει κάνει κανένας; Μήπως να τον φωνάξουμε για μια συναυλία και να το τραβήξουμε; Κι έτσι έκατσε! Απ' την άλλη, ο Hawkins υπήρξε διαβόητος στις οικονομικές συναλλαγές του. Σκέψου ότι υπάρχει κομμάτι του με 50 διαφορετικούς τίτλους, με μία απόστροφο διαφορά, μόνο και μόνο για τα πνευματικά δικαιώματα (γέλια) Έχει κάνει πολλά!
— Πως πέθανε ο Screamin' Jay Hawkins;
Ξαφνικά, από ανεύρυσμα. Ένας άνθρωπος ακμαιότατος, 70 τόσων ετών, που μπορούσε να έχει όσες πιτσιρίκες ήθελε στο κρεβάτι του και πέθανε την άλλη μέρα. Δεν το περίμενε ούτε ο ίδιος, δεν ήξερε ότι είχε ανεύρυσμα. Αυτό που ήθελε ήταν να πραγματοποιήσει το παιδικό του όνειρο, να τραγουδήσει σε όπερα. Η ταινία κανονικά θα τελείωνε στη Λυρική Σκηνή με ένα κονσέρτο του Screamin' Jay και πολλούς guests. Αλλά απεβίωσε. Βρισκόμουν, θυμάμαι, στο φεστιβάλ του Βερολίνου και οι παραγωγοί πανηγύριζαν, έλεγαν ότι το υλικό αυτό θα αποκτήσει μια μεγάλη αξία μετά το θάνατο του. Μου έκαναν ασύλληπτες προτάσεις με πολλά λεφτά για να πάρουν το ντοκιμαντέρ, αλλά με την προϋπόθεση να παραιτηθώ εγώ από το final cut. Τους είπα ''να πάτε να γαμηθείτε'' και συνέχισα την ταινία στις ΗΠΑ κυριολεκτικά on the road. Τραβήξαμε τον Jim Jarmusch στο Chelsea Hotel στη Νέα Υόρκη, τους Fleshstones, συνεχίσαμε με Fuzztones στο LA, μετά Palm Springs με τον Eric Burdon, μεγάλο ταξίδι! Ωραίο! Mε απλήρωτες πιστωτικές!
—Ένα ντοκιμαντέρ - road movie, στην ουσία!
Ακριβώς. Μετά πήγαμε Αγγλία και βρήκαμε τον Arthur Brown, άλλη μεγάλη περσόνα αυτός!
— Και ποια ήταν η μοίρα ενός τέτοιου project; Εγώ, ας πούμε, τό'χα αγοράσει από περιοδικό το DVD.
Είχε βγει κάποια στιγμή μαζί με τεύχος του SoniK. Αυτή η ταινία παίχτηκε σε όλο τον κόσμο, αλλά δε μπόρεσα να την ακολουθήσω, δεδομένου ότι κανείς δε χρηματοδοτούσε τα ταξίδια για να τη συνοδεύω. Ούτε καν κόπιες μού τύπωναν. Επί προεδρίας Διαγόρα Χρονόπουλου, μάλιστα, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου έκανε ανάκληση προηγούμενης απόφασης του, λέγοντας - off the record, φυσικά - ότι δε χρηματοδοτούν ταινίες με αράπηδες.
— Κάτσε τώρα, αυτό είναι σκεπτικό χρυσαυγίτη, όχι προέδρου του ΕΚΚ...
Ναι, αυτό ειπώθηκε κι ότι δεν επρόκειτο για ελληνική ταινία!
— Τα γράφουμε αυτά;
Φυσικά. Άλλωστε δεν του μιλάω του βρωμόγερου, τον βλέπω στο δρόμο κι αλλάζουμε γωνία. Όχι γιατί μου έκοψε την ταινία, αλλά για το απαράδεκτο σκεπτικό του. Αυτοί οι άνθρωποι, όμως, αφανείς και επιφανείς, δεν κάνουν κουμάντο στα πολιτιστικά στην Ελλάδα;
— Έβγαλες ποτέ λεφτά από το σινεμά;
Όχι. Εγώ δούλεψα για να ξεχρεώσω τις πληγές που άνοιξα. Ο θάνατος του χημικού σινεμά ήταν αναπόφευκτος. Τώρα, την ψηφιακή εποχή, νομίζω ότι είναι πιο διαχειρίσιμη η κατάσταση. Έφυγε το κόστος του εργαστηρίου. Την KODAK που την πας; Ακόμη θυμάμαι αυτές τις γαμημένες επιταγές για να ξεχρεωθεί η KODAK...Δεν ανήκω στους νοσταλγούς του φιλμ, ούτε ποτέ μου άρεσε η εξιδανίκευση του γαρμπιλιού, του γιασεμιού και του θερινού. Μια χαρά είναι τα θερινά, αρκεί να μπορείς να βλέπεις την πρώτη προβολή και να ακούς τη δεύτερη. Ο Ταραντίνο, που τον εκτιμώ πολύ, καλά κάνει και ευαγγελίζεται την επιστροφή στο σελιλόιντ, αλλά αυτός έχει την πολυτέλεια να το κάνει με τους προϋπολογισμούς που δουλεύει. Εγώ αν είχα το ένα εκατοστό του προϋπολογισμού του, θά'κανα πολύ ''χειρότερα'' πράγματα. Ας πούμε, με κοροϊδεύει ο φίλος μου ο Καουρισμάκι και με λέει ''pixel maker'', επειδή έκανα ψηφιακά τους ''Αισθηματίες''.
— Όντως, το ψηφιακό γύρισμα έχει πολλά αβαντάζ.
Κατ' αρχάς μειώνονται δραματικά οι προϋπολογισμοί. Με μια σειρά φακών και με ένα καλό σώμα μηχανής κάνεις πράγματα που παλαιότερα ήταν αδιανόητα. ΦΙΛΜΙΚΑ αδιανόητα. Μειώνεται ακόμη ο αριθμός του συνεργείου. Αυτά όλα σημαίνουν αυτοδιαχείρηση, μια νέα εποχή για τον κινηματογράφο.
— Οι ''Αισθηματίες'' είχαν σύγχρονο ήχο; Γνωστό ότι αυτή τη στιγμή στο Χόλιγουντ οι περισσότερες ταινίες δουλεύονται ντουμπλάζ.
Ναι, είχαν σύγχρονο ήχο. Μόνο το ''Μαύρο γάλα'' έγινε ντουμπλάζ, γιατί ήθελα μια εξωπραγματική ατμόσφαιρα.
— Αφορμή για τη συνάντηση μας είναι οι ''Αισθηματίες'', θέλω όμως τώρα να σε πάω στα της εμπλοκής σου με τις μουσικές σκηνές στην Αθήνα, μία άλλη δραστηριότητα σου.
Αυτό ξεκίνησε με τους Tuxedomoon και την επετειακή συναυλία τους στο Λυκαβηττό, στην οποία ήμουν συνδιοργανωτής. Προτίμησα να ασχοληθώ με τη μουσική βιομηχανία για να μη μπλέξω με τη διαφήμιση. Εκ των υστέρων, δεν έκανα καλά, αν και δε θα μπορούσα να είμαι killer, ούτε να ενταχθώ στο χώρο των γιάπηδων νεόπλουτων. Δεν το άντεχα. Γύρισα πολλά διαφημιστικά, τα οποία έκαναν πολύ κακό στην ψυχική μου υγεία.
Όλη αυτή η σοβαροφάνεια του σιναφιού με ενοχλούσε πάρα πολύ. Όπως επίσης και ο υποκριτικός κομφορμισμός που κουβαλούσε και που είχε τις ρίζες του στο κρατικοδίαιτο σινεμά, σε κομματικές γραμμές, στην ορθοδοξία της Αριστεράς και σε όλα τα γνωστά διαπλεκόμενα.
— Πώς το εννοείς αυτό;
Το να έχω πέντε γιάπηδες πάνω απ' το κεφάλι μου να μου λένε πως θα κάνω κοντινό σε ένα πόμολο! Δε μου άρεσε επίσης που με εγκαλούσε η ίδια η εταιρεία παραγωγής επειδή ήμουν συνεπής στους χρόνους μου και δεν ξεπερνούσα τον προϋπολογισμό (γέλια) Τέλος, δε μου άρεσαν οι κοινωνικές συναναστροφές όλου του πακέτου.
— Λογικό, εσύ έκανες ταινία που χτυπούσε το life style, που λέγαμε πριν.
Έτσι. Κι ακόμη δε μου άνοιγαν οι πόρτες στην τηλεόραση. Δηλαδή έκανα τότε το ''Παλτό'' και τους Tuxedo Moon και μετά τίποτα...
— Πρσπάθησες;
Ναι, αλλά δε θα με έβλεπες ποτέ να σέρνομαι στους διαδρόμους του Ραδιομεγάρου, ούτε και θα γινόμουν επαγγελματίας συνδικαλιστής.
— Κι επιπλέον η επαφή με τη μουσική σε κρατούσε σε μια ελευθεριότητα.
Ναι, μόνο που με απομάκρυνε κι από το εκφραστικό μου μέσο, τον κινηματογράφο.
— Ήταν ωραία τα χρόνια στο Ρόδον;
Πολύ! Μάλιστα είχα κάνει πρόταση στους ιδιοκτήτες, πριν ανοίξει το Gagarin, να πάρουμε μαζί το Ρόδον και να του δώσουμε ένα νέο κύκλο ζωής. Η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή. Το Ρόδον παρήκμασε με την έλευση του Gagarin το 2002. Η ενασχόληση μου με τα μαγαζιά αυτά με βοήθησε στο να διατηρήσω την κοσμοπολίτικη μου συνείδηση και πιστεύω πως κάπου βοηθήσαμε να διαμορφωθεί ένα νέο τοπίο στην καθημερινότητα μας.
— Και το Cult Festival πότε έρχεται;
Το 2002 κι αυτό, μαζί με το άνοιγμα του Gagarin.
— Το είδες λίγο και σαν μια διατήρηση της επαφής σου με το ελληνικό σινεμά;
Όλη αυτή η σοβαροφάνεια του σιναφιού με ενοχλούσε πάρα πολύ. Όπως επίσης και ο υποκριτικός κομφορμισμός που κουβαλούσε και που είχε τις ρίζες του στο κρατικοδίαιτο σινεμά, σε κομματικές γραμμές, στην ορθοδοξία της Αριστεράς και σε όλα τα γνωστά διαπλεκόμενα. Οι ταινίες αυτές αποτελούν ένα τεράστιο κομμάτι της κινηματογραφικής ιστορίας μας κι εγώ είπα να στήσω ένα φεστιβάλ βασισμένο σε οτιδήποτε περιφρονημένο ως μία ντανταϊστικού τύπου κίνηση.
— Η οποία πρέπει να έσκισε!
Έσκασε σα βόμβα και η πλάκα είναι ότι βγήκαν διάφοροι απ' τους υπονόμους, απ' τα λαγούμια τους και δώσαν σημείο συνάντησης στο Gagarin. Από πιτσιρικάδες 17 και 18 ετών που μετά έγιναν σκηνοθέτες μέχρι το φοβερό θέαμα να είναι απ' έξω ο Ζήνος Παναγιωτίδης και να προπηλακίζει, επειδή ήθελε οπωσδήποτε να δει την ταινία του Γκουζγκούνη! Πέρασα πολύ ωραία με το Cult Festival, γνώρισα ανθρώπους που έγιναν φίλοι μου. Μην πάμε μακριά, ας θυμηθούμε τον Απόστολο Σουγκλάκο. Η μοναδική φορά που έβαλα ''μέσον'' στη ζωή μου ήταν για να μεταφερθεί με το ελικόπτερο ο Απόστολος όταν τον βρήκε το εγκεφαλικό. Δυστυχώς δεν προλάβαμε. Τον αγαπούσα πολύ τον Σουγκλάκο, είχαμε κάνει πολλά πράγματα παρέα.
— Τι ξυπνάει το cult στους ανθρώπους, κατά τη γνώμη σου;
Έχει να κάνει, πιστεύω, με όλο αυτό το κανιβάλισμα της ορθοδοξίας. Προβάλλαμε, θυμάμαι, το ''Εμείς οι βλάχοι όπου λάχει'' και μέσα στην αίθουσα υπήρχαν δύο κλαρινιτζήδες, δύο σηκωμένα κλαρίνα. Πραγματικά το φχαριστιόμουν!
— Mε τα χρόνια όμως δεν άρχισε να ενσωματώνεται στο mainstream;
Αυτό ακριβώς ήθελα να πω. Έτσι είναι το σύστημα. Οτιδήποτε δε μπορεί να αλώσει, το αφομοιώνει κι έτσι έγινε μ' αυτές τις ταινίες και μ' αυτούς τους ανθρώπους και, μοιραία, μ' αυτό το φεστιβάλ. Έριξε μόνο του την αυλαία.
— Πόσα χρόνια διήρκησε συνολικά το Cult Festival;
Δώδεκα, αλλά η πλάκα είναι που φέτος με πήραν τηλέφωνο από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος για να τους δωρίσω όλους αυτούς τους τίτλους, από τις ταινίες του Παρασχάκη μέχρι τα θρησκευτικά έπη του Μάριου Ρετσίλα (γέλια). Υπήρξε αναβίωση του κλίματος του χαβαλέ, της γαλαρίας, της καζούρας, του Ροζικλαίρ!
— Δώσε μου τον δικό σου ορισμό της λέξης cult.
Ένας κώδικας είναι, τίποτα άλλο. Μια λέξη ενδοσυνεννόησης και όλα τ' άλλα είναι μαλακίες. Είναι μια λέξη που προκαλεί σε μικρές ομάδες ανθρώπων σκληροπυρηνικές αντιδράσεις.
— Ποια η διαφορά του cult από το trash;
Trash μπορεί να είναι ένα σκουπίδι mainstream παράλληλα, ενώ cult μπορεί να είναι ο John Waters, αλλά και ο Γκρέγκορι Μαρκόπουλος. Η μεγαλύτερη δικαίωση για μας ήταν όταν ο Παντελής Βούλγαρης έφερε και παίξαμε το τελευταίο σκετς από το ''Όλα είναι δρόμος'' με τον Αρμένη που σπάει το σκυλάδικο. Σπάσαμε το Gagarin, παρουσία του Παντελή, ο οποίος είπε ότι ήταν η ωραιότερη προβολή της ζωής του!
— Δεν ήταν χρονοβόρο να μαζεύεις κάθε χρόνο όλες αυτές τις σπάνιες ταινίες;
Ακόμη ένας λόγος που έριξε αυλαία το Cult Festival! Επιδιδόμασταν σε ένα κυνήγι θησαυρού, τηλεφωνήματα, ''θα σου δώσω αυτό κι εκείνο'' ή ''άντε βρες το τάδε βίντεο - κλαμπ πού'χει ξεχασμένα καμιά διακοσιαριά VHS'' κ.ο.κ.
— Μπορώ να φανταστώ πόσους ''σάικο'' τύπους θα συνάντησες.
Καλά, από ''σάικο'' τύπους, ουκ ολίγοι! Υπήρξαν πολλοί που νόμιζαν ότι μπαίνουν σε κανονικό τσοντοσινεμά, ξέρεις, εφημεριδούλα αθλητική για το διάλειμμα (γέλια). Αλλά, πολύ φοβάμαι, πως ο πιο "σάικο" τύπος ήμουν εγώ!
— Παλιότερα το τσοντάδικο συγκέντρωνε ετερόκλητους ανθρώπους. Έχω ακούσει ιστορίες για τύπους που είχαν δει όλες τις τσόντες στα σινεμά και τις ξεχώριζαν από τα ντεκόρ τους!
(γέλια) Όντως, αν και σήμερα το τσοντάδικο είναι μια τελείως διαφορετική κατάσταση, όπως διαφορετικές είναι οι σχέσεις των ανθρώπων και τα σεξουαλικά μας ήθη. Πέραν από το ψωνιστήρι, δεν υπάρχει κάτι άλλο στο σημερινό τσοντάδικο. Προσωπικά έχω τις καλύτερες μνήμες από τα παλιά τσοντάδικα, ήταν η μύηση στον κόσμο των ενηλίκων για μας τότε.
— Ενώ σήμερα, λόγου χάριν, υπάρχει το διαδίκτυο ή το bourdela.com
Ναι, ναι, ειδικά στο bourdela.com έχουν ενδιαφέρον τα σχόλια. Οι περιγραφές διάφορων λούμπεν τύπων εκεί μέσα είναι από τα ωραιότερα δείγματα νεοελληνικής γραφής. Τρελό γέλιο έχουν και οι ''ερωτευμένοι'' επισκέπτες του site που κυνηγούν μια συγκεκριμένη κοπέλα από πορνείο σε πορνείο. ''Την είδαμε'' ξέρω γω ''να δουλεύει στη Φυλής και αύριο μάλλον θά'ναι στην πλατεία Αττικής κάπου'' κλπ. Μην ξεχνάμε, όμως, πέρα από τον χαβαλέ, ότι αυτό το site ασφαλώς και ελέγχεται από 5 - 10 νταβατζήδες που κάνουν στυγνά την βρωμοδουλειά τους.
— Πόσο καιρό σε απασχολούσε η δημιουργία των ''Αισθηματιών'';
Εδώ και πολύ καιρό, αλλά έπρεπε να πειθαρχήσω εγώ, ως Νίκος, για ν' αποφύγω διάφορες σειρήνες που είχα στο κεφάλι μου. Βρέθηκα σε μία δίνη οικονομικών συναλλαγών, έχοντας κάνει τις προηγούμενες ταινίες μου, με αποκορύφωμα το ''Screamin' Jay Hawkins'', το οποίο, ενώ παιζόταν σ' όλο τον πλανήτη, εγώ χρεωκοπούσα εντελώς και για πρώτη φορά!
— Είχες ταυτόχρονα την ηρεμία στην προσωπική σου ζωή;
Καμία ηρεμία δεν είχα. Το αντίθετο.
Η αγάπη δε μπορεί να είναι μια ανώδυνη συνθήκη. Η αγάπη έχει το τίμημα της. Τίποτα δεν είναι μόνο ωραίο και καλό.
— Υπήρξες παντρεμένος, Νίκο, έτσι δεν είναι;
Ναι, υπήρξα παντρεμένος για δυόμισι χρόνια κι έχω μια κόρη στα 12.
— Δεν σου πάει γενικά ο γάμος;
Μου πάει και πάρα πολύ ο γάμος. Διότι είμαι μονογαμικός. Και τώρα παντρεμένος είμαι με τη Μαρίνα. Ήταν όμως εκείνη η περίοδος που σου είπα, που άρχισα να γαμάω τον εαυτό μου.
— Είσαι αυτοκαταστροφικός;
Ναι, βέβαια.
— Που έγκειται το στοιχείο της αυτοκαταστροφής σου;
Δε θέλω να μπω σε λεπτομέρειες για να μη γίνουμε σόκιν. Αλλωστε, ποιον αφορά μιά τέτοια ιστορία; Αυτό που μας νοιάζει είναι οι ταινίες.
— Η αυτοκαταστροφή είναι σύνηθες χαρακτηριστικό του καλλιτέχνη;
Εξαρτάται από τον άνθρωπο. Μπορείς κάλλιστα να είσαι αυτοκαταστροφικός και νά'σαι ένας πολύ κακός καλλιτέχνης. Το έχουμε δει αυτό να γίνεται.
— Τι ήταν αυτό που έψαξες πιο πολύ στην προεργασία των ''Αισθηματιών''; Το σενάριο, τους χαρακτήρες, το κάστινγκ;
Όλα αυτά μαζί, αλλά εμένα με ενδιέφερε να κάνω μια στέρεα ταινία, ένα νεο - νουάρ γύρω από τη σκληρότητα και την αγάπη.
— Αισθηματίες είναι όσοι ψάχνουν την αγάπη στην ταινία σου;
Ακριβώς και κυρίως οι δύο νεαροί πρωταγωνιστές που το πληρώνουν με τη ζωή τους.
— Η αγάπη δε μπορεί να είναι μια ανώδυνη συνθήκη;
Όχι. Η αγάπη έχει το τίμημα της. Τίποτα δεν είναι μόνο ωραίο και καλό.
— Ποιον είχες κατά νου όταν έφτιαχνες το χαρακτήρα του Μόσχου;
Είναι ένα νεοελληνικό τέρας. Αρχαιοκάπηλος, άρα σκαλίζει το παρελθόν, πιστεύει στην οικογένεια, μα ουσιαστικά σκοτώνει την ίδια του την κόρη. Τέλος, είναι θρησκευόμενος, αλλά διακινεί λαθραίες αγιογραφίες και πουλάει προστασία σε χώρους. Εμπεριέχει βασικά συστατικά του Νεοέλληνα.
— Τον αγαπάς ή τον μισείς τον Νεοέλληνα;
Τον αντιπαθώ, θα έλεγα, αν και δε νομίζω να είμαστε όλοι Νεοέλληνες. Ευτυχώς! Υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που έχουν έρθει από αλλού και ζουν εδώ διαφορετικά τη ζωή τους. Ούτε πιστεύω ότι ο Νεοέλληνας θα έκανε οτι έκαναν οι δυο ήρωες της ταινίας, να θυσιαζόταν για την αγάπη. Εννοώ τον Έλληνα που έρχεται από την ευμάρεια της δεκαετίας του ΄80, όχι και τόσο νέος δηλαδή. Αντίθετα, βλέπω πολλή υγεία σε νέα παιδιά σήμερα.
— Σαν τον The Boy, τους Κόρε.Ύδρο. και την Κατερίνα των Tango With Lions που συμμετέχουν στο soundtrack των ''Αισθηματιών''.
Θα συμφωνήσω με τον Κραουνάκη που χαρακτήρισε σε σένα τον The Boy ''Σαββόπουλο της γενιάς σας''. Είναι από τους ανθρώπους που ευλόγησαν την ταινία με την αγάπη τους. Έγραψε και το ομότιτλο τραγούδι της ταινίας και το τραγουδάει ο ίδιος μέσα. Αγαπώ πολύ και τους Κόρε.Ύδρο. Έχουν απ' τη μια την τρέλα του Ιονίου και την ευρωπαϊκή παράδοση, απ' την άλλη. Δεν έχουν ταμπού χωρίς να γίνονται αχταρμάς. Το soundtrack θα κυκλοφορήσει τον Νοέμβριο από τη MINOS και θα περιέχει τα πάντα: Τζένη Βάνου, Νίκο Γούναρη, Κόρε.Ύδρο., Λευτέρη Μυτιληναίο και The Boy φυσικά. Μου αρέσουν γενικά τα νέα παιδιά διψασμένα για έρωτα και δημιουργία.
— Μίλησε μου λίγο για τους εμπλεκόμενους στην παραγωγή της ταινίας σου.
Είναι η Θεοδώρα η Βαλεντή από την Marni Films πού'χει συμμετάσχει επίσης στις ταινίες του Παπαδημητρόπουλου και του Λάνθιμου, είναι ο Φάνης ο Κιρκινέζος...
— Μ' αυτόν τι γίνεται; Ακούγονται πολλά...
Το ξέρω! Αλλά οφείλω να πω ότι δε θα έκανα ταινία εγώ χωρίς τον Φάνη. Στραβές γίνονται πάντα, αλλά μην ξεχνάμε ότι αυτή η δουλειά είναι πάνω απ' όλα ανθρωπινες σχέσεις. Εγώ έχω να καταθέσω απ' την πλευρά μου πως αν δεν έδειχνα το πρώτο cut στον Κιρκινέζο και δε μου έβαζε ένα σημαντικό ποσό cash, η ταινία δε θα ολοκληρωνόταν. Ως εκ τούτου εγώ δε μπορώ να μην αισθάνομαι ευγνώμων απέναντι του! Θα σταθώ δίπλα του! Μ' αυτά λοιπόν τα χρήματα, αρχικά της Θεοδώρας κι έπειτα του Φάνη, ξεκίνησε η ταινία και έπειτα όλα έγιναν λόγω του αλτρουισμού κάποιων ανθρώπων: Του Βασίλη Κατσούφη της Stefi, του Νίκου Καβουκίδη. Με την ανιδιοτέλεια των συντελεστών, επίσης. Πήραν όλοι κάποια χρήματα και έχουν να λαμβάνουν κι άλλα, για τους ηθοποιούς μιλάω.
— Το γεγονός ότι η Μαρίνα Δανέζη, η σύντροφος σου, είναι κινηματογραφίστρια επίσης, δεν σας έχει φέρει και σε μία άτυπη σύγκρουση;
(παρεμβαίνει η Μαρίνα): Είμαι η μεγαλύτερη θαυμάστρια του!
Η Μαρίνα έχει τη σατανική ικανότητα να ξεκλειδώνει τους ανθρώπους και να τους ανοίγει σα λουλούδια. Είναι κάτι που το κοιτάζω με την απορία ενός μικρού παιδιού και που τό'χαμε διακρίνει μόνο στην Εύα τη Στεφανή πού'ναι κολλητή φίλη μου. Τη νιώθω σαν αδερφή μου την Εύα, μου έχει βαφτίσει και την κόρη.
— Ενδεχομένως η Μαρίνα να είναι πιο οργανωτική σε σχέση με σένα.
Φυσικά και είναι καλύτερη σε πολλά περισσότερα πράγματα από μένα. Άσε, δε, που είναι και καλύτερος άνθρωπος! Είναι παραγωγός μου στους ''Αισθηματίες'' και αντίστοιχα εγώ είμαι παραγωγός στη δική της ταινία για τους τσιγγάνους, το "San Roma" που σκηνοθέτησε και που θα παιχτεί στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας! Έχουμε παντρευτεί, αλλά σκοπεύουμε να βαρέσουμε κι έναν θρησκευτικό γάμο στο LA με κάποιον αλκοολικό τρομερό ιερέα (γέλια)
— Είσαι αντιφατικός άνθρωπος;
Γεμάτος από αντιφάσεις κι αντιθέσεις. Μεγάλος μπελάς.
— Βασανίζεσαι από διλήμματα;
Συνέχεια. Κουβαλάω πολλές εκκρεμότητες μέσα μου. Άντε να βγάλεις άκρη.
— Αγαπάς τη δυσκολία;
Νομίζω ναι, αλλιώς θά'χα πάρει άλλη κατεύθυνση στη ζωή μου. Κοιτώντας με από πάνω τώρα λέω ότι θα έκανα άλλες επιλογές αν ήμουν φυγόπονος. Αλλά δεν είμαι!
— Είσαι υπερκινητικός;
Όχι, ίσως έτυχε τώρα που με βλέπεις.
— Δυο λόγια για το περιβόητο Greek Wave στο σινεμά;
Εγώ νιώθω αλληλέγγυος με τον οποιοδήποτε κάνει ταινίες στην Ελλάδα. Τους θεωρώ όλους δικούς μου ανθρώπους. Άλλο αυτό βέβαια και άλλο το ποιους θεωρώ αισθητικούς συγγενείς μου. Συγγενή μου νοιώθω, ας πούμε, τον Φίλιππο Τσίτο, με τον οποίο μας ενώνει η αγάπη για τους "απέξω". Δεν ξέρω, βέβαια, αν νοιώθει και ο Φίλιππος το ίδιο. Το Greek Wave είναι ένας ευφυέστατος όρος κάποιου δημοσιογράφου της Guardian, αν θυμάμαι καλά, που εξυπηρετεί πάρα πολύ τα φεστιβάλ, όπως συνέβαινε παλιά με τον Ούγγρο Μίκλος Γιάντσο και τον συχωρεμένο τον Θόδωρο και το Ιρακινό Σινεμά... Είναι καλή πινακιδα για τα σούπερ μάρκετ των φεστιβάλς. Από την άλλη, υπάρχει πράγματι ένα ελληνικό ρεύμα στο διεθνές στερέωμα, του οποίου βιαζόμαστε να του δώσουμε αισθητικά γνωρίσματα. Ένας ελληνικός οργασμός σε καιρό κρίσης από σκηνοθέτες που προσπαθούν να ολοκληρώσουν με πενιχρά μέσα τις ταινίες τους. Λογικό, έτσι, να προξενείται το ενδιαφέρον της διεθνούς κινηματογραφικής κοινότητας, αυτό είναι μία πραγματικότητα και δεν αλλάζει.
— Είσαι φαν του Αγγελόπουλου, μια και τον μνημόνευσες;
Όχι, δεν είμαι φαν του Αγγελόπουλου! Επειδή εγώ ήμουν κοντά στον Νικολαΐδη και κάναμε και πολλή παρέα, ε, δεν είχα πολλά - πολλά με τον Αγγελόπουλο. Μάλιστα, είχα κάνει κάτι πολύ extreme πριν μερικά χρόνια: Τηλεφώνησα στο ΕΚΚ και ζήτησα μια κόπια του ''Μεγαλέξανδρου'' για να παιχτεί στο Cult Festival (γέλια). Δεν εκτίμησαν, βέβαια, το χιούμορ μου.
— Τι θα ψήφιζες αν είχαμε αύριο εκλογές;
Θα ψήφιζα ΣΥΡΙΖΑ, όπως έκανα και παλαιότερα, αν και ούτε οργανωμένος είμαι, ούτε συμφωνώ σε όλα μαζί τους. Κάθε άλλο! Άσε που θα ήμουν και ο πρώτος που θα εγκαλούσαν σε λαϊκό δικαστήριο! Διότι ο πολιτισμός δεν είναι το εποικοδόμημα αλλά η ουσία της ύπαρξης μας. Και δεν σηκώνει οουδεμιάχειραφέτηση! Είναι απλό. Είμαι κατά της λογικής των αγορών και υπέρ των δικαιωμάτων των αδυνάτων και κάθε μειονότητας. Αυτή είναι η αφετηρία μου και όλα τα άλλα είναι κουραφέξαλα. Και γι' αυτό διατηρώ και την ελεύθερη συνείδηση μου!
— Είπες κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας πως οι πόρτες της τηλεόρασης δε σου ανοίχτηκαν. Να όμως που τώρα, πρόσφατα, είδαμε τα ''Στέκια'' στη ΝΕΡΙΤ σε δική σου σύλληψη και σκηνοθεσία.
Αυτή ήταν μια σειρά ντοκιμαντέρ και όχι τηλεοπτικού ρεπορτάζ. Εστίασε σε πράγματα που μας ενώνουν, σε μια κοινή άγραφη μνήμη ίσως και στα ίχνη ενός άγραφου αγοραίου πολιτισμού. Είχα ως συμβούλους τον Γιώργο - Ίκαρο Μπαμπασάκη και τον Δημήτρη Μανιάτη. Δώδεκα επεισόδια γυρίσαμε και τώρα περιμένουμε, δε γνωρίζουμε αν θα υπάρξει συνέχεια.
— Πώς πήγαν οι ''Αισθηματίες'' στο διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας;
Δε θα περίμενα τίποτα καλύτερο! Εξεπλάγην πολύ θετικά! Με τη Ρωσία με συνδέει και μια κουλτούρα, ίσως λόγω ποντιακής καταγωγής, μάλλον περισσότερο εξαιτίας της λογοτεχνίας. Ταυτίστηκε πολύ το ρωσικό κοινό με τον χαρακτήρα του Χάρη Φραγκούλη που έχει ντοστογιεφσκικές καταβολές.
— Εύχομαι οι ίδιες αντιδράσεις μαζί με βραβεία να έρθουν για τους ''Αισθηματίες'' και από το σημαντικό Raindance Film Festival.
Σ' ευχαριστώ πολύ! Ωραία συζήτηση κάναμε!
σχόλια