Από την αρχαία Ουκρανία στο βυθό των Αντικυθήρων

Από την αρχαία Ουκρανία στο βυθό των Αντικυθήρων Facebook Twitter
10

 

Λίγο πριν εκπνεύσει ο Μάρτιος σκέφτηκα να κάνω μια αναφορά στο αντικείμενο του μήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Να υπογραμμίσω καταρχήν τον ωραίο θεσμό -αν μπορώ να τον πω έτσι- του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, να παρουσιάζει αναλυτικά κάθε μήνα στην ιστοσελίδα του  ένα αντικείμενο από το πλήθος των συλλογών του. Πρόκειται για μια συνήθεια που κατεξοχήν έχουν τα ξένα μουσεία και με τον τρόπο αυτό κρατάνε ζωντανό το ενδιαφέρον των διαδικτυακών επισκεπτών τους.

 

 

Για το μήνα Μάρτιο λοιπόν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ρίχνει ιδιαίτερο φως στα κατάλοιπα ενός χάλκινου ανδριάντα, περίπου φυσικού μεγέθους, που βρέθηκε στο ναυάγιο των Αντικυθήρων, στον περίφημο "Φιλόσοφο".

 

Από τον ανδριάντα, που χρονολογείται περί το 240 π.Χ., έχουν σωθεί η κεφαλή, τα χέρια, τα πόδια και τμήμα του ενδύματός του. Αποδιδόταν ένας άνδρας ώριμης ηλικίας, όρθιος, με τα δύο πόδια σταθερά στο έδαφος, ντυμένος με μακρύ ιμάτιο. Στο αριστερό χέρι κρατούσε ραβδί, ενώ το δεξί ήταν λυγισμένο και προτεταμένο σε μια χειρονομία που χαρακτηρίζει τα αγάλματα ρητόρων - εκεί βασίζεται και η ερμηνεία του ως "φιλοσόφου". 

 

 

 

Πρόκειται για μια πραγματικά υποβλητική μορφή, που όμως δεν αποδίδεται ιδεαλιστικά με τα χαρακτηριστικά του εξευγενισμένου πνευματικού ανθρώπου, αλλά ως άνθρωπος "του κόσμου", με αδρό πρόσωπο και ιδιαίτερα έξυπνο βλέμμα.

 

 

 

Όσον αφορά τις τεχνικές λεπτομέρειες της κατασκευής του αγάλματος, όπως αναφέρει η σύντομη παρουσίαση στην ιστοσελίδα του Μουσείου, "η κεφαλή, παρόλη τη διάβρωση της επιφάνειας, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Ίχνη «ραφών» στη βάση του λαιμού, μπροστά και αριστερά, επιβεβαιώνουν ότι είχε χυτευθεί χωριστά από το σώμα. Ένθετα ήταν τα μάτια. Εξωτερικά έφεραν περίγραμμα από λεπτή μετάλλινη ταινία, ενώ οι βολβοί ήταν από λευκή άλλοτε, υποκίτρινη σήμερα, ύλη, ίσως αλάβαστρο. Με τον ίδιο τρόπο, με αλάβαστρο δηλαδή και μετάλλινο περίγραμμα, ήταν κατασκευασμένες και οι ίριδες. Αντίθετα τα χείλη, που ήταν από κοκκινόχρωμο κράμα καθαρότερου χαλκού, φαίνεται να έχουν χυτευθεί μαζί με το πρόσωπο. Το παχύ μουστάκι και οι λεπτές χαράξεις στο γένι έγιναν με πολύ λεπτό καλέμι. Τρία ορθογώνια «μπαλώματα» στην περιοχή των μαλλιών και του λαιμού οφείλονται σε επισκευές μετά τη χύτευση."

Ποιός ήταν όμως ο φιλόσοφος που αποδίδει αυτός ο υπέροχος ανδριάντας; Υπάρχει η άποψη ότι εικονίζεται ο Αντισθένης, Κυνικός φιλόσοφος, μαθητής του Γοργία και του Σωκράτη. Σύμφωνα όμως με την επικρατέστερη ερμηνεία, όπως την αναφέρει και ο Ν. Καλτσάς στο βιβλίο του για τα Γλυπτά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ο ανδριάντας απέδιδε τον Κυνικό φιλόσοφο Βίωνα τον Βορυσθενίτη. που καταγόταν από την περιοχή της σύγχρονης νοτιοδυτικής Ουκρανίας, αλλά έζησε και έδρασε κυρίως στην Αθήνα τον 4ο ή 3ο αιώνα π.Χ. Βορυσθένης ονομαζόταν ο ποταμός Δνείπερος στην αρχαιότητα και η Βορυσθένη ή Ολβία πόλις, η γενέτειρα του Βίωνα, ήταν αρχαία ελληνική πόλη στη ΒΔ γωνία του Εύξεινου Πόντου.

Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Στράβωνα και του Διογένη Λαέρτιου, ο  Βίωνας είχε πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία ζωής. Ο πατέρας του ήταν απελεύθερος, έμπορος παστών ψαριών και λαθρέμπορος και η μητέρα του, η Ολυμπία, πόρνη από τη Λακεδαίμονα. Λόγω κάποιας παρανομίας  του πατέρα του, όλα τα μέλη της οικογένειας πουλήθηκαν σκλάβοι. Ο Βίων, που ήταν νεαρός και όμορφος, κατέληξε στον οίκο ενός ρήτορα που πεθαίνοντας του κληροδότησε όλη την περιουσία του. Μετά το γεγονός αυτό, ο Βίων έκαψε ολόκληρη τη βιβλιοθήκη του ευεργέτη του, ήρθε στην Αθήνα και ασχολήθηκε συστηματικά με τη φιλοσοφία.

Αρχαιολογία & Ιστορία
10

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM
Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Το θρυλικό νεοκλασικό οίκημα με τη μαγευτική θέα, που φιλοξένησε αρχηγούς κρατών, βασιλείς και πρωθυπουργούς, αναβιώνει και μετατρέπεται σε έναν πολυχώρο πολιτισμού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

5 σχόλια
Δεν αναφέρεται από τις πηγές. Η πληροφορία για το κάψιμο της βιβλιοθήκης προέρχεται από τον βίο του φιλοσόφου που καταγράφει ο Διογένης Λαέρτιος, στο 4o βιβλίο του, όπου γράφει κατά λέξη "κἀγὼ κατακαύσας αὐτοῦ τὰ συγγράμματα καὶ πάντα συγξύσας Ἀθήναζε ἦλθον καὶ ἐφιλοσόφησα." Είναι σε πρώτο πρόσωπο διότι υποτίθεται τα αφηγείται ο ίδιος ο Βίωνας στον Αντίγονο.
για το λαο της ουκρανιας να υπενθυμισω οτι ακομα και σημερα τυγχανουμε ιδιαιτερης θερμης και θαυμασμου στα μερη τους. βεβαια αναρωτιεμαι αν την αξιζουμε αλλα τελοσπαντων.
Πολύ καλό άρθρο!Το συγκεκριμένο άγαλμα το έχω δει και από κοντά σε πρόσφατη επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Πολύ όμορφο! Τα χάλκινα αγάλματα εκπέμπουν μία διαφορετική γοητεία από τα μαρμάρινα. Ίσως γιατί ο χαλκός με το πέρασμα του χρόνου παρουσιάζει μία φθορά παρόμοια με αυτή την σάρκας.Με όλο το σεβασμό αλλά αν δεν ήξερα θα στοιχημάτιζα ότι το συγκεκριμένο άγαλμα ήταν ένας λυράρης... Όπως το βλέπουμε, στο αριστερό του χέρι η λίρα και στο δεξί του το δοξάρι.Όσο για το πρόσωπο; Ολόιδιος με τον δικό μας Ψαραντώνη-Ξυλούρη!Φιλόσοφος εκείνος, φιλόσοφος και αυτός. «Κυνικός» εκείνος, «κυνικός» και αυτός.Σαν μία παράξενη συμφωνία με τον χρόνο που άφησε ανέπαφα, το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια του. Ίσως για να μπορεί να μας τραγουδήσει και πολλά να διηγηθεί παίζοντας τη λίρα του χτυπώντας τα πόδια στο ρυθμό. Στο σώμα του μπορεί ο θεατής να φανταστεί και να συμπληρώσει το δικό του σώμα δίνοντας του καρδιά και ψυχή αφουγκράζοντας τις σκέψεις του, τα λόγια του, το πνεύμα του, το βλέμμα του.