1. H ιστορία
« Η επιλογή των δενδροφυτεύσεων ήδη από τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα και κυρίως στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, όταν διαμορφωνόταν το αστικό τοπίο της πρωτεύουσας, γινόταν με γνώμονα την αντοχή των δένδρων στο κλίμα της Αθήνας και τη χαμηλή ή σχεδόν μηδαμινή ανάγκη τους για νερό » εξηγεί ο επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης κ. Γιώργος Σφήκας. Κάπως έτσι, το άγονο αττικό τοπίο, « που ήταν κυρίως βοσκότοποι στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια », απέκτησε συστοιχίες νεραντζιών, μουριών και ελιών. Οι νεραντζιές επελέγησαν και με ένα ακόμη κριτήριο. « Στις αρχές του αιώναοι δενδροφυτεύσεις γίνονταν κυρίως με δένδρα όπως πορτοκαλιές ή λεμονιές. Σύντομα όμως διαπιστώθηκε ότι οι κάτοικοι της Αθήνας διαγούμιζαν τα δένδρα την περίοδο της καρποφορίας » via
Διαγούμιζαν! Καταπληκτική λέξη. Οι Αθηναίοι είναι ικανοί να διαγουμίσουν τα πάντα και αυτό που τους κρατάει από το να διαγουμίσουν και τις νεραντζιές είναι η τεμπελιά τους: αφού δεν τρώγεται έτσι όπως είναι, ας το να κάθεται.
2. Ανθεκτικοί Αθηναίοι
Η κακόμοιρες σκονισμένες νεραντζιές είναι οι πιο ανθεκτικοί Αθηναίοι. Αντέχουν χωρίς νερό ένα καλοκαίρι ανελέητο, αντέχουν και το καυσαέριο, αντέχουν και τα τρόλεϊ και τα λεωφορεία που περνάνε σύριζα από δίπλα τους. Το μόνο που ξέρουμε να τις κάνουμε είναι το νεραντζάκι γλυκό, άντε και μαρμελάδα, αλλά ο χυμός και η φλούδα της νεραντζιάς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατα του λεμονιού και του λάιμ, κάτι που κάνουν οι Κουβανοί, οι Ιρανοί και οι Περουβιανοί προκειμένου να αρωματίσουν ψάρια ή κρέατα.
3. Εναλλακτικά
Οι αθηναϊκές νεραντζιές χρησιμοποιούνται κυρίως ως όπλα:
Το νεράντζι, άφθονο στα πεζοδρόμια της Αθήνας, σε καλό ύψος, με καλό μέγεθος και ιδανική σχέση πυκνότητας/βάρους μπορεί να κάνει καλό καρούμπαλο χωρίς να σκοτώσει.
4. Ποίηση!
Ποιήματα διάφορα έχουν γραφτεί γι’αυτό το δέντρο, με γνωστότερο την νεραντζούλα τη φουντωτή. Αυτό που όλοι μας θα έχουμε ξεχάσει είναι η ιστορία που αφηγείται το τραγούδι: το τρομερό της υπόθεσης είναι ότι καθώς μία ζουμερή χωριατοπούλα άπλωνε ρούχα, φύσηξε αέρας και φάνηκε… ο αστράγαλός της. Μάλιστα.
Νεραντζούλα
Κάτω στο γιαλό, κάτω στο περιγιάλι
Κάτω στο γιαλό κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Πλέναν Χιώτισσες, πλέναν παπαδοπούλες
Πλέναν Χιώτισσες, κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Και μια Χιώτισσα, μικρή παπαδοπούλα
Και μια Χιώτισσα, κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Πλένει και απλώνει, και με την άμμο παίζει
Πλένει κι απλώνει, κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Φύσηξε βοριάς, μαΐστρος, τραμουντάνα
Φύσηξε βοριάς, κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Κι ανασήκωσε το ποδοφουστανό της
Κι ανασήκωσε κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Και εφάνηκε ο ποδαστράγαλός της
Και εφάνηκε κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
Κι έλαμψ’ ο γιαλός, κι έλαμψ’ ο κόσμος όλος
Κι έλαμψ’ ο γιαλός, κοντή, νεραντζούλα φουντωτή
4. Λίγη ποίηση ακόμα
Ψάχνοντας όμως βρήκα κι ένα ποίημα κάπως πιο κατάλληλο για το 2011:
"Οι ανθισμένες νεραντζιές", της Ευγενίας Ηλιοπούλου
Στο κέντρο της Αθήνας άνθισαν οι νεραντζιές
Δίπλα σε κάδους γεμάτους με βρωμιές
Το άρωμα των ανθών σε μαγεύει, σε ζαλίζει
Αλλά μόνο τα βράδια σε νανουρίζει
Οι μέλισσες οι εργατικές πρέπει να επιλέξουν
Θα φύγουν ή στην βρωμιά θα μπλέξουν ;
Ο περαστικός γυρίζει το κεφάλι , μάταια ψάχνει
Τον μεθάει το άρωμα ! είναι από τα άνθη;
5. Για το τέλος, λίγη μουσική
Σας αφήνω με το τραγούδι που μεταφρασμένο είναι “sour cherry and bitter orange”, που μου φαίνεται στα αγγλικά ποιητικότερο από το «βύσσινο και νεράντζι». Νομίζω ότι στ’αγγλικά είναι γοητευτικό το δίδυμο της αντίθεσης ενώ στα ελληνικά το πικρό και το ξινό εμπεριέχονται στις λέξεις "βύσσινο" και "νεράντζι".
Εντάξει, δεν ξέρω τι είναι γοητευτικότερο. Καλό Σαββατοκύριακο!
σχόλια