Ελέφαντες και κουκούτσια ροδάκινων: ο αρχαιολογικός θησαυρός της Ρώμης εμπλουτίζεται από τα έργα του Μετρό

Ελέφαντες και κουκούτσια ροδάκινων: ο αρχαιολογικός θησαυρός της Ρώμης εμπλουτίζεται από τα έργα του Μετρό Facebook Twitter
Το Κολοσσαίο, ίσως το σημαντικότερο και πιο γνωστό υπέργειο μνημείο της πόλης, στέκει κοντά στον τελικό σταθμό του Μετρό που κρύβει κάποια υπόγεια αριστουργήματα. Φωτό: Nadia Shira Cohen για τους New York Times
0

Η Ρώμη μαζί με την Αθήνα είναι δύο από τις πόλεις που κατοικούνται αδιάλειπτα από την αρχαιότητα ως σήμερα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ερείπια της μίας εποχής να αποτελούν τον θεμέλιο λίθο εκείνης που τη διαδέχεται και οι αρχαιολογικοί θησαυροί πάσης φύσεως να συσσωρεύονται στα έγκατα της γης, αναμένοντας τη σκαπάνη που θα τους ανακαλύψει. 

Όπως συνέβη στην Αθήνα κατά την διάρκεια των εργασιών διάνοιξης σηράγγων για το μετρό, έτσι και στη Ρώμη τα συνεργεία που εργάστηκαν για την επέκταση του υπάρχοντος δικτύου υπόγειου σιδηρόδρομου αποτέλεσαν μια μοναδική ευκαιρία να μελετηθεί -κυριολεκτικά- σε βάθος η ιστορία της -κυριολεκτικά- αιώνιας πόλης.

Ενώ συνήθως στις κατοικημένες πόλεις οι αρχαιολόγοι που επιβλέπουν εργασίες εκσκαφής επιθεωρούν ευρήματα που φτάνουν το πολύ μέχρι τα 9-10 μέτρα βάθος, όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις κατασκευής υπόγειων χώρων στάθμευσης, στην περίπτωση της κατασκευής της τρίτης γραμμή μετρό στην Ρώμη οι εργασίες ανέσκαψαν μέχρι και 30 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης.

Εκτός από τα ίχνη των ανθρώπων η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στην επιφάνεια και πλείστα στοιχεία που αφορούν τη χλωρίδα και την πανίδα της Ρώμης ανά τους αιώνες και αυτή η πτυχή αναδείχθηκε και στις τοιχογραφίες του San Giovanni που αποτελούν αναφορά στους εξαφανισμένους κατοίκους της περιοχής.

Η Rossela Rea, αρχαιολόγος που ενεπλάκη ήδη από τον σχεδιασμό της νέα γραμμής του μετρό που συνδέει το κέντρο της Ρώμης με τα νέα προάστια, δήλωσε πρόσφατα στους New York Times: «Ο υπόγειος σιδηρόδρομος μας παρείχε έναν τεράστιο πλούτο γνώσης για την πόλη που δεν θα μπορούσε να προκύψει από καμία άλλη εργασία. Δεν έχουμε προχωρήσει σε τόσο εκτενείς και εις βάθος ανασκαφές εδώ και χρόνια».

Ελέφαντες και κουκούτσια ροδάκινων: ο αρχαιολογικός θησαυρός της Ρώμης εμπλουτίζεται από τα έργα του Μετρό Facebook Twitter
Ο χώρος ανασκαφής του τελευταίου σταθμού της νέας γραμμής C του Μετρό της Ρώμης. Η ανακάλυψη σημαντικών ευρημάτων ανάγκασε τους υπεύθυνους του έργου να αλλάξουν την αρχική τοποθεσία του σταθμού που ήταν στην Piazza Venezia. Φωτό: Nadia Shira Cohen για τους New York Times

Τα τεχνουργήματα, οι μαρμάρινοι κίονες και τα κιονόκρανα, τα μωσαϊκά, ακόμα και τα υπολείμματα γευμάτων που συντηρήθηκαν μέσα στα ερείπια, καταγράφηκαν, εξάχθηκαν και φυλάσσονται ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος ώστε να εκτεθούν.

Κάποια μεγαλύτερη ευρήματα μνημειακού χαρακτήρα πρόκειται να ανασυντεθούν και να πλαισιωθούν με τρόπο ώστε να μπορούν οι χρήστες του μετρό να τα θαυμάζουν επιτόπου, όπως ακριβώς έχει γίνει και στο μετρό της Αθήνας όπου σε έξι κεντρικούς σταθμούς εκτίθενται αρχαία αντικείμενα πίσω από καλαίσθητες προθήκες.

Κατά την ανασκαφή εντοπίστηκαν και δομές αρχαίων κτιρίων, όπως ένα τεράστιο αμφιθέατρο της εποχής του Αδριανού (2ος αι. μ.Χ) που βρίσκεται κάτω από την πολυσύχναστη και λίαν τουριστική Piazza Venezia. Οι αρχαιολόγοι εικάζουν ότι πρόκειται για το πρώτο πανεπιστήμιο της Ρώμης όπου διεξάγονταν διαλέξεις και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. 

Ένα άλλο μεγάλο και εξίσου σπουδαίο εύρημα είναι ένας στρατώνας που επίσης χρονολογείται γύρω στον 2ο μ.Χ αιώνα και βρίσκεται κάτω από τον σταθμό Amba Aradam που προβλέπεται να εγκαινιασθεί το μακρινό 2022.

Η ανασκαφή αποκάλυψε έναν μακρύ διάδρομο που οδηγεί σε 39 αίθουσες. Κάποιες είναι διακοσμημένες με απλά πατώματα με ασπρόμαυρο μωσαϊκό ενώ οι τοίχοι κοσμούνται από απλές νωπογραφίες και οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι μάλλον επρόκειτο για τους κοιτώνες των στρατιωτών. Το κτίριο αυτό ήταν προφανώς μέρος μόνο των στρατώνων, των οποίων το συνολικό μέγεθος είναι προς το παρόν άγνωστο. 

Ελέφαντες και κουκούτσια ροδάκινων: ο αρχαιολογικός θησαυρός της Ρώμης εμπλουτίζεται από τα έργα του Μετρό Facebook Twitter
Ευρήματα που θα εκτίθενται στον σταθμό του San Giovanni ξεκινώντας απόεπάνω αριστερά: κεραμικά βάζα της ύστερης περιόδου του 2ου αιώνα μ.Χ., κρήνη του 1ου αιώνα μ.Χ., σπαράγματα κεραμικών σκευών της Αναγέννησης και νιπτήρας από τραβερτίνα από τη σύγχρονη εποχή. Φωτό: Nadia Shira Cohen για τους New York Times

Στον σταθμό San Giovanni βρέθηκαν τμήματα μαρμάρινων κιόνων και άλλα διακοσμητικά στοιχεία αλλά και πιο ευτελούς προέλευσης αντικείμενα όπως απολιθωμένα κουκούτσια ροδάκινων ή πιάτα και άλλα σκεύη του 16ου αιώνα από ένα νοσοκομείο που στεγαζόταν στην περιοχή.

Όταν για μία ημέρα κατέστη επισκέψιμος οι κάτοικοι της πόλης πλημμύρισαν το αυτοσχέδιο υπόγειο μουσείο για να θαυμάσουν από κοντά τα νέα ευρήματα, γεμάτοι περιέργεια και συναισθανόμενοι τη σημασία τους στην περαιτέρω αποτύπωση του πλούτου της ιστορίας της πόλης.

Εκτός από τα ίχνη των ανθρώπων η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στην επιφάνεια και πλείστα στοιχεία που αφορούν τη χλωρίδα και την πανίδα της Ρώμης ανά τους αιώνες. Αυτή η πτυχή αναδείχθηκε και στις τοιχογραφίες του San Giovanni που αποτελούν αναφορά στους εξαφανισμένους κατοίκους της περιοχής, όπως το είδος Elephas antiquus, ένα είδος παχυδέρμου του Πλειστόκαινου, απολιθώματα του οποίου είχαν ανακαλυφθεί κατά την κατασκευή της Via dei Fori Imperiali από τον Μουσολίνι τη δεκαετία του 1930. 

Όσο τα έργα συνεχίζονται, νέα ευρήματα εμπλουτίζουν τον ήδη μακροσκελέστατο κατάλογο που έχει προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Ίχνη ενός από τα αρχαιότερα ρωμαϊκά υδραγωγεία έχουν ανασκαφεί και εικάζεται ότι πρόκειται είτε για το υδραγωγείο Aqua Appia που οικοδομήθηκε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. από τον ίδιο κήνσωρα που έφτιαξε την Αππία Οδό ή το μεταγενέστερο κατά 40 έτη Anio Vetus, του οποίου η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε από τους θησαυρούς που λεηλατήθηκαν από τον Βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου.  

Ελέφαντες και κουκούτσια ροδάκινων: ο αρχαιολογικός θησαυρός της Ρώμης εμπλουτίζεται από τα έργα του Μετρό Facebook Twitter
Ο εκπρόσωπος τύπου της εφορίας αρχαιοτήτων της Ρώμης Luca Del Fra στον χώρο ανασκαφών των εργασιών του Μετρό στο Amba Aradam. Φωτό: Nadia Shira Cohen για τους New York Times

Επίσης κατά την κατασκευή φρεατίου για να προστατευθούν τα Τείχη του Αυρηλίου μεταξύ των σταθμών San Giovanni και Amba Aradam, η ομάδα των αρχαιολόγων βρήκε ένα διακοσμημένο οίκο (domus) που είχε καταστραφεί από μια πυρκαγιά και τον οποίο ο τύπος αναφέρει ως «μίνι Πομπηία» λόγω του πλούτου και της ποιότητας των ευρημάτων, ενώ πρόσφατα ανακαλύφθηκαν και κάποια κεραμικά πλακίδια με σφραγίδα που τοποθετεί την κατασκευή τους το 123 μ.Χ.

Είναι προφανές λοιπόν πως όσο συνεχίζονται τα έργα τα μηχανήματα θα συνεχίσουν να προσφέρουν αθρόα θραύσματα ενός πολιτισμού που από την αρχαιότητα, όταν κατέκτησε το σύνολο σχεδόν του τότε γνωστού κόσμου, δεν έπαψε να βρίσκεται στην πρωτοπορία των σπουδαίων έργων στην αρχιτεκτονική, τη μηχανική και την τέχνη. 

Στην πραγματικότητα οι εργασίες αυτές επέτρεψαν την ανασύνθεση ενός χρονολογίου των χρήσεων γης και των ασχολιών των ανθρώπων που κατοίκησαν την περιοχή της Ρώμης από την προϊστορική πόλη στην αρχαία Δημοκρατία, την Αυτοκρατορία, τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση ως τις μέρες μας.

Οι προθήκες που κοσμούν τους σταθμούς του μετρό που έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία και εξυπηρετούν τόσο τους κατοίκους της Ρώμης όσο και τους πολυάριθμους επισκέπτες της πόλης, λειτουργούν σαν μία διαρκή υπενθύμιση της συνέχειας και της σπουδαιότητας της ως κιβωτού της απαρχής του Δυτικού πολιτισμού.

Με στοιχεία από τους New York Times

Ελέφαντες και κουκούτσια ροδάκινων: ο αρχαιολογικός θησαυρός της Ρώμης εμπλουτίζεται από τα έργα του Μετρό Facebook Twitter
Ο σταθμός του Μετρό San Giovanni πρόκειται να εγκαινιασθεί στις αρχές του νέου έτους και θα φιλοξενεί μερικά μόνο από τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν χάρη στην κατασκευή της επέκτασης του υπόγειο σιδηροδρόμου. Φωτό: Nadia Shira Cohen για τους New York Times
Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το περίφημο ψηφιδωτό της οικίας του Διονύσου για πρώτη φορά στην Αθήνα

Εικαστικά / Το περίφημο ψηφιδωτό της οικίας του Διονύσου για πρώτη φορά στην Αθήνα

Μια έκθεση στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ρίχνει φως στις ανασκαφές, στα σημαντικά ευρήματα και κυρίως στα πρόσωπα που έπαιξαν τον καθοριστικότερο ρόλο στην προστασία και ανάδειξη των πολύτιμων αντικειμένων που κρύβονταν για αιώνες στα βάθη του αιγαιοπελαγίτικου νησιωτικού συμπλέγματος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η γυναίκα με τις 4 πόρπες: αυτή είναι η ένοικος του τάφου που ενθουσίασε τους αρχαιολόγους του Περού

Αρχαιολογία & Ιστορία / Η γυναίκα με τις 4 πόρπες: αυτή είναι η ένοικος του τάφου που ενθουσίασε τους αρχαιολόγους του Περού

Πριν από λίγες μέρες παρουσιάστηκε η ψηφιακή αποκατάσταση του προσώπου της μούμιας που πριν από περίπου έναν χρόνο είχε ενθουσιάσει την αρχαιολογική κοινότητα
THE LIFO TEAM
Πώς τα αρχαία ερείπια παράγουν πολιτική

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς τα αρχαία ερείπια παράγουν πολιτική

Όταν ο Γιάννης Χαμηλάκης, καθηγητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Brown των ΗΠΑ εξηγούσε αυτό που η αρχαιολογική κοινότητα υμνεί σήμερα: τη σημασία της αρχαιολογίας του σώματος και των αισθήσεων, την πολιτική υπόσταση των αρχαιοτήτων και τον τρόπο που ακόμη και σήμερα επηρεάζουν τον δυτικό πολιτισμό
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μικρά Ασία: Αποκρυπτογραφήθηκε αρχαία φρυγική επιγραφή - Τα ελληνικά γράμματα και το «μήνυμά» της

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μικρά Ασία: Αποκρυπτογραφήθηκε αρχαία φρυγική επιγραφή - Τα ελληνικά γράμματα και το «μήνυμά» της

Το μνημείο Ασλάν Καγιά (Βράχος του Λέοντος), ένα μνημείο 2.600 ετών που παρουσιάζει μορφές σφίγγας και μια εικόνα θηλυκής θεότητας που πλαισιώνεται από λιοντάρια
THE LIFO TEAM
Ναυάγιο Αντικυθήρων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, ένας θησαυρός της ενάλιας αρχαιολογίας

Η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: 124 χρόνια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας» παρουσιάζει τις πιο σύγχρονες αποκαλύψεις και ευρήματα για το θρυλικό ναυάγιο, προσφέροντας την πληρέστερη μέχρι σήμερα καταγραφή της ιστορίας του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Υπήρχαν χωριά στην Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν χωριά στην Αθήνα;

Ποιοι ήταν οι οικισμοί που αναπτύχθηκαν στην αθηναϊκή πεδιάδα επί Οθωμανών; Ποιες είναι οι πηγές, τα σωζόμενα μνημεία, τα χωριά και τα μοναστήρια που απλώνονται στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Γιώργο Πάλλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Νέα έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Warwick δείχνει ότι η άνοδος του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας ξεκίνησε τουλάχιστον έναν αιώνα νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε
THE LIFO TEAM
Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM