Κυριακάτικο ξύπνημα με τον Μιχάλη Κακογιάννη

Κυριακάτικο ξύπνημα με τον Μιχάλη Κακογιάννη Facebook Twitter
0

O Μιχάλης Κακογιάννης υπήρξε σαφέστατα ένας από τους ελάχιστους έλληνες σκηνοθέτες που κατάφερε να συμπυκνώσει στο έργο του αρμονικά την (so called) ελληνικότητα με τα διεθνή ρεύματα της εποχής του χωρίς να καταφύγει ούτε σε τσαπατσούλικες αντιγραφές ούτε σε μεταξωτά ορατόρια για εστέτ αμφιβληστροειδείς.

Αλλά και χωρίς να κολακεύει και οπτικά και θεματικά  τον μέσο αποδέκτη του. Δεν ξέρω αν είχε να κάνει με την αεικίνητη αμφιθυμία του και την τάση που είχε (από πολύ νωρίς) να αλλάζει τις συντεταγμένες της ζωής του και να ανακαλύπτει νέες προκλήσεις.

 

Αυτό που ξέρω είναι πως σε μια διαλυμένη, μεταπολεμικά, χώρα με παντελή έλλειψη κινηματογραφικής παιδείας και κουλτούρας και από το κοινό αλλά και από τους ηθοποιούς (των οποίων η πλειοψηφία ήταν καταρτισμένη μονάχα στο θεατρικό κομμάτι) κατάφερε ήδη από τη πρώτη του ταινία, το Κυριακάτικο Ξύπνημα, να θέσει στέρεα τις βάσεις αυτού που θα γινόταν αργότερα ξεχωρίζοντας και σε επίπεδο ταμείου αλλά και σε επίπεδο κινηματογραφικής γραφής. Με την σαρωτική επιτυχία της επομενής του ταινίας της θρυλικής Στέλλας καθιερώθηκε στην Ελλάδα, αλλά το πιο σημαντικό, έγινε κινηματογραφικά γνωστός και στο εξωτερικό. Κατάσταση υπερσπάνια για τα σκηνοθετικά δεδομένα εκείνης της περίόδου.

Τον βοήθησαν αναμφισβήτητα και οι συγκυρίες. Το παγκόσμιο greek momentum της δεκαετίας του 60, το ελληνικό ιδιοκτησιακό λόμπυ στα χολυγουντιανά στούντιο εκείνης της περιόδου, η ποπ επιτυχία του Ζορμπά. Γιατί μπορεί οι σκηνοθετικές του ικανοτητές του να ήταν αδιαμφισβήτητες αλλά καμια φορά η τύχη και η συγκυρία είτε σε εκτοξεύουν είτε σε καταβαραθρώνουν.

Αν θέλαμε κάπως να τον κατηγοριοποιούσαμε σκηνοθετικά θα έλεγα πως κατα τη προσωπική μου άποψη συνδύαζε τη αγαπητική οπτική του Τζώρτζ Κιούκορ στο τρόπο με τον οποίο σκηνοθετούσε τις γυναίκες πρωταγωνιστριές του, την περιπλάνηση στον αισθητικό φορμαλισμό με μια εσάνς Βισκόντι όταν ήταν στην ακμή του και με τον Τζεφιρέλι τώρα στα τελευταία του (στον Βυσσινόκηπο).

Εμένα η αγαπημένη του περίοδος, αυτή που με αγγίζει συναισθηματικά πιο πολύ, είναι αυτή όταν γύριζαν τις ταινίες με τη Λαμπέτη. Η ματιά του πάνω στην Ελλάδα εκείνης της περιόδου, μιας Ελλάδας που χανόταν καθώς η αστικοποίηση των σιξτις και η επέλαση των μικροαστών θα έδινε τη χαριστική βολή στα κομμάτια από αρχαίο μετάξι της προηγούμενης περιόδου, είναι η ματιά ενός αποστασιοποιημένου εμιγκρέ από την μια και ενός αθεράπευτα ερωτευμένου με αυτό που καταγράφει από την άλλη.

Το αποτέλεσμα το βλέπουμε και το απολαμβάνουμε απαράλλαχτο ακόμα και τώρα μετά από τόσα χρόνια. Και στο Κυριακάτικο Ξύπνημα και την σλάπστικ σπιρτάδα του (που χάρις στη Λαμπέτη εμπλουτίζεται από λεπταίσθητες μελαγχολικές αποχρώσεις) και στο Κορίτσι με τα Μαύρα, μια σύγχρονη ελληνική ιστορία εκείνης της χρονικής περιόδου φιλμαρισμένη ως πανάρχαια τραγωδία και στο Τελευταίο Ψέμα το οποίο στην ουσία είναι ένα φιλμικό ρέκβιεμ για την Αθήνα των αστών, των νεοκλασσικών και των τάξεων εκείνων που οι κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στην εκπνοή των 50ς θα τους ξεράσουν ως απρονόητα απομεινάρια (λίγο πριν ο Καραμανλής ο Α' εγκαθιδρύσει για τα καλά το δίκαιον του τσιμέντου).

Δεν ξέρω κατά πόσο θα μείνει στην κινηματογραφική ιστορία ως ένας σημαντικός σκηνοθέτης (που θα μείνει). Για μένα το σημαντικότερο είναι να διδαχθούν οι νεότεροι από αυτό το αμάλγαμα παγκοσμιότητας και ελληνικότητας που έφερε και εξέφρασε, να αφήσουν πίσω τους τους ομφαλοσκοσπικούς αυνανισμούς και να συντονιστούν μιλώντας για το ελληνικό Εδώ με το παγκόσμιο Εκεί.

Το greek momentum, σε πιο δυσοίωνη έκφανση,  άλλωστε είναι πάλι εδώ. Όπως και η τέχνη του Μιχάλη Κακογιάννη.

__________

Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στην στήλη noMIRACLEShere* το 2011 

 

 

 

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Οθόνες / «Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Ένα έπος δράσης και χαρακτήρων που κυλά θεαματικά, ουσιαστικά, υπερβολικά, συγκινητικά, χορταστικά και εμφατικά, όπως όλοι οι υποψήφιοι θεατές αναμένουν εδώ και πολύ καιρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η πιο διάσημη υπόθεση «απαγωγής από εξωγήινους» αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Οθόνες / Η απαγωγή του αιώνα αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Παρότι συμμετείχε στο σενάριο του ντοκιμαντέρ «The Manhattan Alien Abduction», η Λίντα Ναπολιτάνο που ισχυρίζεται ότι απήχθη από εξωγήινους στο κέντρο του Μανχάταν προ 35ετίας μηνύει την πλατφόρμα για αθέτηση της συμφωνίας τους.
THE LIFO TEAM
Ο Άγγελος Φραντζής θέλησε να κάνει μια αστεία ταινία 

Οθόνες / Άγγελος Φραντζής: «Mόνο αν πας στην πηγή των τραυμάτων, μπορείς να απελευθερωθείς»

Μια κουβέντα με τον ακατάτακτο σκηνοθέτη λίγο πριν από την επίσημη πρεμιέρα της νέας του ταινίας «Ο Νόμος του Μέρφυ», μιας σουρεαλιστικής υπαρξιακής κωμωδίας που δεν μοιάζει με καμία από τις προηγούμενες δουλειές του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Γιατί διχάζει τόσο το «The Substance»;

The Review / Γιατί διχάζει τόσο το «The Substance»;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και η δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Ιωσηφίνα Γριβέα συζητούν για την πιο αμφιλεγόμενη ταινία της χρονιάς, που έχει προκαλέσει έντονες διαμάχες στα social media, για τη φεμινιστική της διάσταση και για τις γυναικείες φωνές στο σινεμά, που επιτέλους ακούγονται πιο ηχηρά από ποτέ.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Ματ Ντίλον: Outsider για πάντα

Οθόνες / Ματ Ντίλον: Outsider για πάντα

Ξεκίνησε ως εφηβικό είδωλο στα ’80s, πρωταγωνίστησε σε δύο εμβληματικές ταινίες του Κόπολα και έχτισε την καριέρα του επιλέγοντας ταινίες με γνώμονα τα ενδιαφέροντά του. Στα 60 του έχει συνδεθεί με μερικές από τις πιο αγαπημένες καλτ ταινίες διεθνώς, δηλώνει ζωγράφος και διατηρεί σημαντική συλλογή τέχνης. Έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να παραλάβει έναν τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζέιμς Φράνκο και Σεθ Ρόγκεν: Το πικρό τέλος ενός μεγάλου bromance

Οθόνες / Τζέιμς Φράνκο και Σεθ Ρόγκεν: Το πικρό τέλος ενός μεγάλου bromance

Οι κατηγορίες εναντίον του Φράνκο για σεξουαλική κακοποίηση έβαλαν στον γύψο όχι μόνο την καριέρα του στο Χόλιγουντ αλλά και τη στενή φιλία του με τον επί εικοσαετίας κολλητό και συνεργάτη του.
THE LIFO TEAM
15 highlights του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Οθόνες / 15 highlights του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Πάμελα Άντερσον, Αριάν Λαμπέντ, Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, σινεφίλ τέρατα και όλη η νέα ελληνική κινηματογραφική παραγωγή της χρονιάς στην 65η διοργάνωση που για δέκα μέρες (31/10-10/11) θα μεταμορφώσει τη Θεσσαλονίκη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Teri Garr (1944-2024): Το χιούμορ τής έσωσε τη ζωή

Απώλειες / Teri Garr (1944-2024): Το χιούμορ τής έσωσε τη ζωή

Αστεία και ανθρώπινη, η αξιαγάπητη, υπερταλαντούχα Τέρι Γκαρ, που απολαύσαμε στο «Young Frankenstein» και το «Τούτσι» και αγαπήσαμε από τις εμφανίσεις της στο βραδινό talk show του Ντέιβιντ Λέτερμαν, ήταν μια από τις πιο λαμπερές σουμπρέτες του αμερικανικού σινεμά.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Bruce Springsteen & the E Street Band: Το ροκ του παρελθόντος και του μέλλοντος μας

Daily / Bruce Springsteen & the E Street Band: Το ροκ του παρελθόντος και του μέλλοντός μας

«Μετά από 50 χρόνια στον δρόμο, είναι πολύ αργά για να σταματήσουμε τώρα», δηλώνει μ’ ένα διακριτικό μειδίαμα ο 75χρονος ροκ σταρ σ’ ένα νέο ντοκιμαντέρ που παρακολουθεί από απόσταση αναπνοής την πρόσφατη περιοδεία του Μπρους Σπρίνγκστιν και της θρυλικής μπάντας του.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Paul Morrissey (1938-2024)

Απώλειες / Ο Paul Morrissey (1938-2024) έδωσε φωνή στα «ανθρώπινα σκουπίδια»

Ο εμβληματικός σκηνοθέτης της cult τριλογίας «Flesh» - «Trash» - «Heat» ταυτίστηκε με τον Άντι Γουόρχολ και το νεοϋορκέζικο αβανγκάρντ των ’60s, ως ο πιο ανεξάρτητος από τους ανεξάρτητους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ