Κυριακάτικο ξύπνημα με τον Μιχάλη Κακογιάννη

Κυριακάτικο ξύπνημα με τον Μιχάλη Κακογιάννη Facebook Twitter
0

O Μιχάλης Κακογιάννης υπήρξε σαφέστατα ένας από τους ελάχιστους έλληνες σκηνοθέτες που κατάφερε να συμπυκνώσει στο έργο του αρμονικά την (so called) ελληνικότητα με τα διεθνή ρεύματα της εποχής του χωρίς να καταφύγει ούτε σε τσαπατσούλικες αντιγραφές ούτε σε μεταξωτά ορατόρια για εστέτ αμφιβληστροειδείς.

Αλλά και χωρίς να κολακεύει και οπτικά και θεματικά  τον μέσο αποδέκτη του. Δεν ξέρω αν είχε να κάνει με την αεικίνητη αμφιθυμία του και την τάση που είχε (από πολύ νωρίς) να αλλάζει τις συντεταγμένες της ζωής του και να ανακαλύπτει νέες προκλήσεις.

 

Αυτό που ξέρω είναι πως σε μια διαλυμένη, μεταπολεμικά, χώρα με παντελή έλλειψη κινηματογραφικής παιδείας και κουλτούρας και από το κοινό αλλά και από τους ηθοποιούς (των οποίων η πλειοψηφία ήταν καταρτισμένη μονάχα στο θεατρικό κομμάτι) κατάφερε ήδη από τη πρώτη του ταινία, το Κυριακάτικο Ξύπνημα, να θέσει στέρεα τις βάσεις αυτού που θα γινόταν αργότερα ξεχωρίζοντας και σε επίπεδο ταμείου αλλά και σε επίπεδο κινηματογραφικής γραφής. Με την σαρωτική επιτυχία της επομενής του ταινίας της θρυλικής Στέλλας καθιερώθηκε στην Ελλάδα, αλλά το πιο σημαντικό, έγινε κινηματογραφικά γνωστός και στο εξωτερικό. Κατάσταση υπερσπάνια για τα σκηνοθετικά δεδομένα εκείνης της περίόδου.

Τον βοήθησαν αναμφισβήτητα και οι συγκυρίες. Το παγκόσμιο greek momentum της δεκαετίας του 60, το ελληνικό ιδιοκτησιακό λόμπυ στα χολυγουντιανά στούντιο εκείνης της περιόδου, η ποπ επιτυχία του Ζορμπά. Γιατί μπορεί οι σκηνοθετικές του ικανοτητές του να ήταν αδιαμφισβήτητες αλλά καμια φορά η τύχη και η συγκυρία είτε σε εκτοξεύουν είτε σε καταβαραθρώνουν.

Αν θέλαμε κάπως να τον κατηγοριοποιούσαμε σκηνοθετικά θα έλεγα πως κατα τη προσωπική μου άποψη συνδύαζε τη αγαπητική οπτική του Τζώρτζ Κιούκορ στο τρόπο με τον οποίο σκηνοθετούσε τις γυναίκες πρωταγωνιστριές του, την περιπλάνηση στον αισθητικό φορμαλισμό με μια εσάνς Βισκόντι όταν ήταν στην ακμή του και με τον Τζεφιρέλι τώρα στα τελευταία του (στον Βυσσινόκηπο).

Εμένα η αγαπημένη του περίοδος, αυτή που με αγγίζει συναισθηματικά πιο πολύ, είναι αυτή όταν γύριζαν τις ταινίες με τη Λαμπέτη. Η ματιά του πάνω στην Ελλάδα εκείνης της περιόδου, μιας Ελλάδας που χανόταν καθώς η αστικοποίηση των σιξτις και η επέλαση των μικροαστών θα έδινε τη χαριστική βολή στα κομμάτια από αρχαίο μετάξι της προηγούμενης περιόδου, είναι η ματιά ενός αποστασιοποιημένου εμιγκρέ από την μια και ενός αθεράπευτα ερωτευμένου με αυτό που καταγράφει από την άλλη.

Το αποτέλεσμα το βλέπουμε και το απολαμβάνουμε απαράλλαχτο ακόμα και τώρα μετά από τόσα χρόνια. Και στο Κυριακάτικο Ξύπνημα και την σλάπστικ σπιρτάδα του (που χάρις στη Λαμπέτη εμπλουτίζεται από λεπταίσθητες μελαγχολικές αποχρώσεις) και στο Κορίτσι με τα Μαύρα, μια σύγχρονη ελληνική ιστορία εκείνης της χρονικής περιόδου φιλμαρισμένη ως πανάρχαια τραγωδία και στο Τελευταίο Ψέμα το οποίο στην ουσία είναι ένα φιλμικό ρέκβιεμ για την Αθήνα των αστών, των νεοκλασσικών και των τάξεων εκείνων που οι κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στην εκπνοή των 50ς θα τους ξεράσουν ως απρονόητα απομεινάρια (λίγο πριν ο Καραμανλής ο Α' εγκαθιδρύσει για τα καλά το δίκαιον του τσιμέντου).

Δεν ξέρω κατά πόσο θα μείνει στην κινηματογραφική ιστορία ως ένας σημαντικός σκηνοθέτης (που θα μείνει). Για μένα το σημαντικότερο είναι να διδαχθούν οι νεότεροι από αυτό το αμάλγαμα παγκοσμιότητας και ελληνικότητας που έφερε και εξέφρασε, να αφήσουν πίσω τους τους ομφαλοσκοσπικούς αυνανισμούς και να συντονιστούν μιλώντας για το ελληνικό Εδώ με το παγκόσμιο Εκεί.

Το greek momentum, σε πιο δυσοίωνη έκφανση,  άλλωστε είναι πάλι εδώ. Όπως και η τέχνη του Μιχάλη Κακογιάννη.

__________

Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στην στήλη noMIRACLEShere* το 2011 

 

 

 

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Say Nothing: Μια καθηλωτική σειρά με φόντο το βίαιο δράμα της Βόρειας Ιρλανδίας

Daily / Say Nothing: Μια καθηλωτική σειρά με φόντο το βίαιο δράμα της Βόρειας Ιρλανδίας

Η αυτοτελής σειρά κατορθώνει να λειτουργεί συγχρόνως ως ιστορική αναπαράσταση, ως συνταρακτικό δράμα, ως καθηλωτικό θρίλερ, ακόμα και ως δραματοποιημένο true crime, ειδικά για τους θεατές που δεν είναι εξοικειωμένοι με τις πολυσύνθετες πτυχές του ένοπλου αγώνα στη Βόρεια Ιρλανδία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Η φωνή του «τέρατος»: Ο Μάνσον με τα δικά του λόγια σ’ ένα αποκαλυπτικό νέο ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Η φωνή του «τέρατος»: Ο Μάνσον με τα δικά του λόγια σ’ ένα αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ

Ένα νέο ντοκιμαντέρ εξετάζει και αμφισβητεί όλα όσα νομίζουμε ότι γνωρίζουμε για τη διαβόητη φιγούρα, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά ηχογραφημένες συνομιλίες του σε διάστημα είκοσι ετών.
THE LIFO TEAM
Τα γεγονότα της ζωής

Οθόνες / Κασσαβέτης, Σκορσέζε, Ερίθε: 10 άχαστες προβολές στο φετινό Πανόραμα

Πρεμιέρες, παράλληλες εκδηλώσεις, αφιερώματα: Από τις 21 ως τις 27 Νοεμβρίου, οι κινηματογράφοι Τριανόν, Newman και Στούντιο φιλοξενούν το μακροβιότερο αθηναϊκό κινηματογραφικό φεστιβάλ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί

Οθόνες / Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί

Ο αγαπημένος Έλληνας σκηνοθέτης ξεδίπλωσε σημαντικές στιγμές από τη ζωή και την πορεία του και αφηγήθηκε πολύτιμες ιστορίες που διαμόρφωσαν το queer σινεμά του στο φετινό Iconic Talks Powered by Mastercard που πραγματοποιήθηκε στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Τα δέκα αγαπημένα animation του Αλέξανδρου Βούλγαρη (aka The Boy)

Μυθολογίες / Τα 10 αγαπημένα animation του Αλέξανδρου Βούλγαρη (aka The Boy)

«Κάθε φορά που το βλέπω προσπαθώ να καταλάβω πώς έχει οργανωθεί αυτό το χάος»: Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης μάς καλεί να ανακαλύψουμε δέκα animation διαφορετικών τεχνικών, που τον έχουν επηρεάσει βαθιά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Όσα ξεχώρισαν κοινό και επιτροπές

Οθόνες / 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Όσα ξεχώρισαν κοινό και επιτροπές

Η Fischer, επίσημος χορηγός των Βραβείων Κοινού εδώ και μια δεκαετία, στήριξε για μία ακόμη χρονιά τον θεσμό, απονέμοντας πέντε βραβεία στις ταινίες που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους των θεατών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Dune: Prophecy»: Το κυνήγι του επόμενου «Game of Thrones» συνεχίζεται

Οθόνες / «Dune: Prophecy»: Το κυνήγι του επόμενου Game of Thrones συνεχίζεται

Η σειρά του HBO, που παίρνει τη σκυτάλη από το πραγματικά αξιόλογο «Penguin», προσπαθεί να επικαλεστεί τη συνταγή του μεγάλου hit του καναλιού και ξεστρατίζει από το ατμοσφαιρικό σύμπαν του Ντενί Βιλνέβ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι θρυλικοί boomers του 65ου φεστιβάλ θεσσαλονίκης

Pulp Fiction / Οι θρυλικοί boomers του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Ματ Ντίλον: Oι διάσημοι, σχεδόν συνομήλικοι ηθοποιοί που τιμήθηκαν με Χρυσό Αλέξανδρο και έδειξαν με τις διαφορετικές επιλογές τους ισάριθμα σίκουελ στην καριέρας τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Οθόνες / «Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Ένα έπος δράσης και χαρακτήρων που κυλά θεαματικά, ουσιαστικά, υπερβολικά, συγκινητικά, χορταστικά και εμφατικά, όπως όλοι οι υποψήφιοι θεατές αναμένουν εδώ και πολύ καιρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η πιο διάσημη υπόθεση «απαγωγής από εξωγήινους» αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Οθόνες / Η απαγωγή του αιώνα αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Παρότι συμμετείχε στο σενάριο του ντοκιμαντέρ «The Manhattan Alien Abduction», η Λίντα Ναπολιτάνο που ισχυρίζεται ότι απήχθη από εξωγήινους στο κέντρο του Μανχάταν προ 35ετίας μηνύει την πλατφόρμα για αθέτηση της συμφωνίας τους.
THE LIFO TEAM
Ο Άγγελος Φραντζής θέλησε να κάνει μια αστεία ταινία 

Οθόνες / Άγγελος Φραντζής: «Mόνο αν πας στην πηγή των τραυμάτων, μπορείς να απελευθερωθείς»

Μια κουβέντα με τον ακατάτακτο σκηνοθέτη λίγο πριν από την επίσημη πρεμιέρα της νέας του ταινίας «Ο Νόμος του Μέρφυ», μιας σουρεαλιστικής υπαρξιακής κωμωδίας που δεν μοιάζει με καμία από τις προηγούμενες δουλειές του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ