Ο απολογισμός της Documenta 14, οι ευχαριστίες, αλλά και απαντήσεις σχετικά με τα πρόσφατα δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου που μιλούσαν για χρεοκοπία της έκθεσης και ελλείμματα ύψους 7 εκατ. ευρώ περιγράφονται στις επιστολές των διοργανωτών που δίνονται στη δημοσιότητα.
Το κείμενο σχετικά με την ολοκλήρωση της documenta 14 φέρει τίτλο «Μαθαίνοντας ακόμη από την Αθήνα» και κάνει τον απολογισμό με αφορμή την αυλαία της διοργάνωσης. Ωστόσο πιο συγκεκριμένες απαντήσεις σχετικά με τα οικονομικά της διοργάνωσης και τις κατηγορίες για το έλλειμμα που αποκαλύφθηκε λίγο πριν το τέλος, δίνει με προσωπική του δήλωση -την οποία προσυπογράφουν μέλη της ομάδας- ο καλλιτεχνικός διευθυντής Adam'Szymczyk.
«Αποφασίσαμε αυτή τη στιγμή να μιλήσουμε ανοιχτά και να αναλάβουμε συλλογική δράση για να διαφυλάξουμε από πολιτικά συμφέροντα την ανεξαρτησία της documenta ως πολιτιστικού και καλλιτεχνικού δημόσιου θεσμού. Δυστυχώς, οι πολιτικοί επέτειναν την αναστάτωση στα μέσα ενημέρωσης διαδίδοντας μια εικόνα επικείμενης πτώχευσης της documenta και ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν ως «σωτήρες» μιας κρίσης την οποία οι ίδιοι επέτρεψαν να εξελιχθεί», αναφέρει η δήλωση. Η ομάδα της documenta κάνει λόγο για «προσωπικές απόψεις που παρουσιάστηκαν ως αντικειμενικά γεγονότα, επαναλαμβάνοντας εικασίες και μισές αλήθειες» ενώ αφήνονται αιχμές και κατά του νέου δημάρχου του Κάσελ, αλλά και του Εποπτικού Συμβουλίου που συνεδρίασε εκτάκτως για το θέμα στις 30 Αυγούστου 2017.
Αναλυτικά η δήλωση της documenta 14:
Μετά από προετοιμασία τριών και πλέον χρόνων, υπό τον τίτλο εργασίας «Μαθαίνοντας από την Αθήνα» και έπειτα από 100 μέρες στην Αθήνα και 100 μέρες στο Κάσελ, η documenta 14 έφτασε στο τέλος της στην πόλη του Κάσελ την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017. Καθώς προετοιμάζαμε την documenta 14, δεχτήκαμε επανειλημμένα το ερώτημα: «Τι μάθατε από την Αθήνα;» Ίσως μόλις τώρα μπορούμε να απαντήσουμε. Όπως έγραψε σ' έναν από τους πίνακές του ο Αβορίγινας Waanyi καλλιτέχνης Gordon Hookey: «δεν μπορείς να έχεις τη δική μας πνευματικότητα χωρίς τη δική μας πολιτική πραγματικότητα».
Μετά το 2008, η Ελλάδα –μαζί με τις άλλες χώρες που αργότερα έγιναν γνωστές ως PIGS (Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία)– αποτέλεσε ένα σημαίνον με πολιτικό φορτίο, απορροφώντας και αντιπροσωπεύοντας όλα όσα η Ευρώπη ήταν έτοιμη να απορρίψει. Σχεδόν ταυτόχρονα η Ευρώπη μεταμόρφωσε την Ελλάδα σε ολοένα πιο στρατιωτικοποιημένη μεθόριο, σε μια προσπάθεια να ελέγξει τις μεταναστευτικές ροές που οφείλονταν στους πολέμους στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και αλλού, και στη φτώχεια και τη βία από τον Νότο και την Ανατολή. Η Ελλάδα μετατράπηκε σε σύμβολο της μετανάστευσης, της διέλευσης των συνόρων, της ανεπάρκειας, της οικονομικής κρίσης, του χρέους, της θεσμικής επισφάλειας και της κοινωνικής αποδιοργάνωσης.
Αυτή η μονόπλευρη απεικόνιση κατέληξε να δικαιολογεί τους πολιτικούς και οικονομικούς περιορισμούς: τα δημοκρατικά δικαιώματα συνεχίζουν να αγνοούνται, επιβλήθηκαν αυστηρά μέτρα λιτότητας και ασκείται επιθετική αστυνόμευση των συνόρων. Ακολουθώντας τον ιστορικό σκοπό της documenta σύμφωνα με τον οποίο η τέχνη μπορεί να αποτελέσει τον τόπο της πολιτικής χειραφέτησης και του δημοκρατικού μετασχηματισμού, αλλά επίσης ριζοσπαστικοποιώντας τα πρότζεκτ που είχαν ήδη αναπτυχθεί σε προηγούμενες εκθέσεις της documenta, η 14η διοργάνωση με τίτλο «Μαθαίνοντας από την Αθήνα» έθεσε υπό αμφισβήτηση τις εθνικές παραδοχές περί ταυτότητας και του αισθήματος του ανήκειν, όταν πρότεινε την πλήρη ανάπτυξη και υλοποίηση της έκθεσης στην Αθήνα και στο Κάσελ.
Η διττή διοργάνωση της έκθεσης δεν σχεδιάστηκε ποτέ ως franchising (παράρτημα) της documenta, αλλά ως ένα πεδίο στο οποίο θα εξεταστεί η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τη δημοκρατία πέρα από την ιστορία της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, ενεργοποιώντας τις παραδόσεις της αντιφασιστικής, αντιρατσιστικής και τρανς-φεμινιστικής αντίστασης σε μια εποχή νέοεθνικισμού. Την τελευταία εβδομάδα, μόλις λίγες μέρες πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία, η documenta 14 αποτέλεσε στόχο για μια βίαιη επίθεση από τα μέσα ενημέρωσης στην πόλη του Κάσελ.
Παρότι πέτυχε να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα δημόσιων δράσεων και εκπαίδευσης για περισσότερο από έναν χρόνο, καθώς επίσης μια έκθεση στην Αθήνα και στο Κάσελ για 163 μέρες, και επικοινώνησε με περισσότερους ανθρώπους από ποτέ, η Annette Kulenkampff, Διευθύνουσα Σύμβουλος της documenta gGmbH, και ο Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της documenta 14, κατηγορήθηκαν ότι οδήγησαν την documenta στα πρόθυρα χρεοκοπίας και συκοφαντήθηκαν δημοσίως ως κλέφτες και θεσμικοί εγκληματίες.
Δεν μαθαίνεις αν δεν μοιραστείς.
Μάθαμε από την Αθήνα γιατί μοιραστήκαμε τις πολιτικές συνθήκες με τις οποίες η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός παρουσιάζονται στην Ευρώπη. Τελικά στο Κάσελ, δύο μήνες μετά τη λήξη της έκθεσης στην Αθήνα, η documenta 14 αφομοιώνει πλήρως την αθηναϊκή συνθήκη, δεχόμενη την απόρριψη και την πολιτική τιμωρία, όπως ακριβώς η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Παραδόξως, εσωτερικεύοντας τις αντιφάσεις του εκτοπισμού, το πρότζεκτ μόλις τώρα αρχίζει να μας διδάσκει τις νέες κατευθύνσεις στις οποίες πρέπει να κινηθούμε για να επινοήσουμε νέους ανυπάκουους θεσμούς.
Για την ομάδα της documenta 14, η εμπειρία της διοργάνωσης αυτής της έκθεσης στην Αθήνα αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση. Στην Ελλάδα η documenta 14 γέννησε μεγάλες προσδοκίες αλλά και προβληματισμούς για την ευρωπαϊκή δύναμη και την πολιτιστική αποικιοκρατία σε μια ήδη καταρρακωμένη οικονομικά χώρα.
Κι όμως, η documenta 14 πραγματοποιήθηκε χάρη στη φιλοξενία και αλληλεγγύη πολυάριθμων αθηναϊκών θεσμών, αρχής γενομένης από το δήμο της Αθήνας και την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών που καλωσόρισε την ομάδα της documenta 14 και περισσότερους από 160 καλλιτέχνες, καθώς επίσης και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «μια εκπαίδευση» που καλλιέργησε συζητήσεις οι οποίες ήταν κρίσιμες για την προετοιμασία των έργων που προορίζονταν να εκτεθούν και στις δύο πόλεις.
Η Βουλή των Σωμάτων, το Πρόγραμμα Δημόσιων Δράσεων της documenta 14, φιλοξενήθηκε από τον Δήμο Αθηναίων στο Πάρκο Ελευθερίας για έναν χρόνο, από τον Σεπτέμβριο του 2016. Περισσότεροι από 300 συμμετέχοντες, μεταξύ των οποίων καλλιτέχνες, ακτιβιστές και κριτικοί διανοητές από όλο τον κόσμο, συναντήθηκαν τακτικά στο πλαίσιο των Ανοιχτών Κοινοτήτων και πειραματίστηκαν με νέες μορφές κυριαρχίας πέρα από τις νόρμες.
Μαθαίνουμε ακόμη από την Αθήνα.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε εκ βαθέων την πόλη της Αθήνας, τους κατοίκους της, τους θεσμούς και τους φίλους.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τον Δήμο Αθηναίων ως οικοδεσπότη της documenta 14, καθώς επίσης το Υπουργείο Πολιτισμού, μαζί με τους θεσμικούς εταίρους και συνομιλητές της documenta 14 στην Αθήνα, χωρίς τους οποίους δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί αυτή η έκθεση: South as a State of Mind, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ)· Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα· AMOQA – Athens Museum of Queer Arts· Atopos CVC· Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου· Αρχαιολογικό Μουσείο, Πειραιάς· Αρχείο Κινηματογράφου Ελλάδος· ΑΣΚΙ—Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας· Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο· Γεννάδειος Βιβλιοθήκη· Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών· Δήμος Νίκαιας, Αγ. Ι. Ρέντη· Δήμος Πειραιά· Δημοτικό Θέατρο Πειραιά· Δημοτικός Κινηματογράφος «Στέλλα»· Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης· Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας (AIFF)· Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος· Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο· Εθνικό Θέατρο· Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)· Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ)· Ελληνικό Φεστιβάλ· Επιγραφικό Μουσείο· ΕΡΤ—Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση· Θέατρο Άττις· Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη· Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ - Rosa Luxemburg Stiftung· ΙΣΕΤ—Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης· Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν· Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων, Πάρκο Ελευθερίας· Κινηματογράφος Μικρόκοσμος· Κινηματογράφος Τριανόν· Κρατική Ορχήστρα Αθηνών· Μέγαρο Μουσικής Αθηνών· Μέλισσα, Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα· Μνημείο της Μάντρας Μπλόκου Κοκκινιάς· Μουσείο Αντιδικτατορικής και Δημοκρατικής Αντίστασης· Μουσείο Μπενάκη· Μπιενάλε Αθηνών· Νομισματικό Μουσείο· Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ)· Παλιά Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών· Περιφέρεια Αττικής· Ρομάντζο· Στέρνα· Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, Στοά του Βιβλίου· Ωδείο Αθηνών.
Δήλωση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή και της oμάδας της documenta 14
«Με έκπληξη διαβάσαμε τα άρθρα που δημοσιεύτηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου στην εφημερίδα HNA στο Κάσελ.
Παρουσιάζοντας προσωπικές απόψεις ως αντικειμενικά γεγονότα, επαναλαμβάνοντας εικασίες και μισές αλήθειες, οι συντάκτες παρουσίασαν τον Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικό Διευθυντή της documenta 14, και την Annette Kulenkampff, Διευθύνουσα Σύμβουλο της documenta gGmbH, ως υπεύθυνους για την κατά τα λεγόμενά τους επικείμενη χρεοκοπία της documenta. Κατ' αυτούς, ο λόγος είναι η διαχειριστική ανεπάρκεια και η αποτυχία της εποπτείας των οικονομικών εκ μέρους της ομάδας της documenta gGmbH. Κανένας από τους δημοσιογράφους δεν ανέλαβε, ως όφειλε, να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες επικοινωνώντας με τα δύο πρόσωπα ή να προσπαθήσει να αποκτήσει σφαιρική εικόνα της κατάστασης.
Αναγνωρίζουμε την ευθύνη που συνοδεύει τη διοργάνωση μιας έκθεσης η οποία χρηματοδοτείται εν μέρει από δημόσιους πόρους. Επιπλέον, η documenta 14 πραγματοποιείται δημόσια σε συλλογικό και υπερεθνικό πλαίσιο, πέρα από τους μηχανισμούς των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών ταυτοτήτων και τα χρηματοδοτικά συστήματα που σχετίζονται με αυτές. Το επιχείρημα της ευθύνης και της λογοδοσίας πρέπει να γίνει αντιληπτό υπό αυτούς τους όρους. Με αυτά τα δεδομένα, θέλουμε να διορθώσουμε τις παραπλανητικές εντυπώσεις που ενδέχεται να έδωσε αυτή η εσφαλμένη δημοσιογραφία. Η κλίμακα και το προγραμματισμένο περιεχόμενο του πρότζεκτ της documenta 14 προτάθηκαν από τον Adam Szymczyk στα τέλη του 2013. Η ιδέα του για τις δύο έδρες, σε Αθήνα και Κάσελ, επικοινωνήθηκε με σαφήνεια σε όλους τους αρμόδιους εκείνη την εποχή, δηλαδή όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, το Εποπτικό Συμβούλιο της documenta gGmbH και τη διεθνή επιτροπή επιλογής. Αφότου διορίστηκε Καλλιτεχνικός Διευθυντής, όλοι αυτοί οι φορείς εξέφραζαν διαρκώς τη στήριξή τους στο πρότζεκτ και σε όλα τα βήματα στη διάρκεια αυτής της διφυούς documenta 14. Μάλιστα, αυτό ακριβώς το πρότζεκτ με τις εγγενείς και προβλέψιμες προκλήσεις ήταν το στοιχείο που έπεισε την ανεξάρτητη επιτροπή επιλογής να προτείνει τον Adam Szymczyk ως Καλλιτεχνικό Διευθυντή της documenta 14 τον Νοέμβριο του 2013. Οι συμμέτοχοι της documenta 14 χαιρέτησαν και ενέκριναν τον διορισμό του και δεσμεύτηκαν για την υλοποίηση του πρότζεκτ. Κατανόησαν εκείνη την εποχή ότι αυτή η σπουδαία διοργάνωση τέχνης δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στο να φέρνει τον κόσμο της τέχνης στο Κάσελ, αλλά όφειλε να εκτοπιστεί και να γίνει η ενσάρκωση της αλλαγής–προκειμένου να ανακαλύψει εκ νέου τις αρχές και τη νομιμοποίησή της– όπως είχε συμβεί σε κάποιες προηγούμενες εκθέσεις documenta.
Δεδομένων όσων συνέβησαν τις τελευταίες μέρες, πρέπει ωστόσο να συμπεράνουμε ότι αυτή η έγκριση ήταν πολύ πιο περιστασιακή και περιορισμένη απ' όσο πιστέψαμε. Είναι γεγονός ότι ο προϋπολογισμός και η διαρθρωτική χρηματοδότηση δεν έχουν μεταβληθεί ιδιαίτερα από το 2012, παρότι το νέο αυτό πρότζεκτ θα είχε αναγκαστικά σημαντικές και προφανείς συνέπειες σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση. Εκτός από μία τροποποίηση του προϋπολογισμού, η οποία συζητήθηκε το καλοκαίρι του 2016 και τέθηκε σε ισχύ τον χειμώνα του ίδιου έτους (το κόστος της οποίας θα διαμοιραζόταν μεταξύ των συμμετόχων και των πωλήσεων εισιτηρίων της documenta 14), δεν θεωρήθηκε ότι απαιτούνταν επιπλέον πόροι για να καλυφθεί το κόστος της έκθεσης σε δύο πόλεις για συνολικά 163 ημέρες – ενώ η έκθεση υπερέβαινε οποιαδήποτε προηγούμενη διοργάνωση της documenta κατά μία ολόκληρη πόλη και 63 μέρες.
Στο πνεύμα του συλλογικού προβληματισμού, πιστεύουμε ότι έχει φτάσει η ώρα να αναρωτηθούμε για το τι ισχύει σχετικά με την παραγωγή αξίας μεγα-εκθέσεων όπως είναι η documenta. Θέλουμε να καταγγείλουμε το μοντέλο εκμετάλλευσης υπό το οποίο οι συμμέτοχοι της documenta επιθυμούν να παραχθεί η «πιο σημαντική έκθεση στον κόσμο». Οι προσδοκίες για ολοένα μεγαλύτερη επιτυχία και οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο δημιουργούν συνθήκες εργασιακής εκμετάλλευσης, αλλά επίσης θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της έκθεσης ως πεδίο κριτικής δράσης και καλλιτεχνικού πειραματισμού. Πώς μπορεί να μετρηθεί η αξία την οποία παράγει η documenta;
Τα χρηματικά ποσά που εισρέουν στην πόλη κατά τη διοργάνωση της documenta υπερβαίνουν κατά πολύ τα ποσά που ο Δήμος και η Περιφέρεια δαπανούν για την έκθεση.
Αποφασίσαμε αυτή τη στιγμή να μιλήσουμε ανοιχτά και να αναλάβουμε συλλογική δράση για να διαφυλάξουμε από πολιτικά συμφέροντα την ανεξαρτησία της documenta ως πολιτιστικού και καλλιτεχνικού δημόσιου θεσμού. Δυστυχώς, οι πολιτικοί επέτειναν την αναστάτωση στα μέσα ενημέρωσης διαδίδοντας μια εικόνα επικείμενης πτώχευσης της documenta και ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν ως «σωτήρες» μιας κρίσης την οποία οι ίδιοι επέτρεψαν να εξελιχθεί.
Παρεμβαίνουμε ως εργαζόμενοι στο πεδίο του πολιτισμού οι οποίοι έχουν επιτύχει την υλοποίηση αυτού του (σίγουρα αμφιλεγόμενου) εγχειρήματος, της documenta 14. Θέλουμε να δηλώσουμε την αλληλεγγύη μας στο έργο της Annette Kulenkampff και της διοίκησης της documenta gGmbH.
Καθώς δεν κατέχουμε πολιτική εξουσία, εμείς ως διοργανωτές θέλουμε να χαιρετήσουμε τη θερμή υποδοχή και τον ζωηρό διάλογο που προέκυψε από τις προσπάθειές μας. Δεν θα ανεχθούμε να αγνοηθούν εξαιτίας πολιτικών σκοπιμοτήτων. Καλούμε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της documenta να αναστοχαστούν για μια στιγμή. Ζούμε σε εποχή όπου σπανίζουν ο χρόνος και η ειρήνη. Οφείλουμε όλοι να διαφυλάξουμε την καλλιτεχνική και κάθε άλλη ελευθερία. Είναι για εμάς μια επείγουσα ανάγκη στον σημερινό κόσμο. Κατά συνέπεια, ζητούμε από όλους, είτε εμπλέκονται σε αυτή τη διαμάχη είτε όχι, να σταθούν αλληλέγγυοι στο πλευρό μας υπερασπιζόμενοι τις αξίες μιας ελεύθερης, κριτικής και πειραματικής documenta.
Στέλνουμε αυτή τη δήλωση στα μέσα ενημέρωσης ελπίζοντας ότι θα προκύψει σοβαρή συζήτηση και επίγνωση του διακυβεύματος.
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής και η ομάδα της documenta 14
Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικός Διευθυντής /Sepake Angiama, Διευθύντρια του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Pierre Bal-Blanc/ Επιμελητής Hendrik Folkerts, Επιμελητής/ Natasha Ginwala, Σύμβουλος Επιμέλειας/ Ayşe Güleç, Σύνδεσμος Κοινότητας/ Candice Hopkins, Επιμελήτρια / Salvatore Lacagnina, Studio 14/ Quinn Latimer, Επιμελήτρια Εκδόσεων/ Andrea Linnenkohl, Σύμβουλος Επιμέλειας/ Bonaventure Soh Bejeng Ndikung, Curator at Large/ Hila Peleg, Επιμελήτρια/ Paul B. Preciado, Επιμελητής του Προγράμματος Δημόσιων Δράσεων/ Dieter Roelstraete, Επιμελητής/ Erzen Shkololli, Σύμβουλος Επιμέλειας/ Elena Sorokina, Σύμβουλος Επιμέλειας/ Monika Szewczyk, Επιμελήτρια/ Paolo Thorsen-Nagel, Σύμβουλος Ήχου και Μουσικής/ Κατερίνα Τσέλου, Σύμβουλος Επιμέλειας/ Μαρίνα Φωκίδη, Σύμβουλος Επιμέλειας
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Προχθές ο δήμαρχος του Κάσελ εξέδωσε ανακοίνωση στον Τύπο, στην οποία δεν εξέφρασε καμία αντίρρηση όσον αφορά το περιεχόμενο και τη μορφή του άρθρου στην εφημερίδα HNA. Ο δήμαρχος διαβεβαίωσε ότι οι συμμέτοχοι προθυμοποιούνται να καλύψουν ενδεχόμενο αρνητικό οικονομικό αποτέλεσμα, πράγμα που αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
- Οι πρόσφατες απόπειρές μας να διευκρινίσουμε τη θέση της documenta 14 σε αρμόδιους πολιτικούς αγνοήθηκαν. Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής και η ομάδα της documenta 14 δεν θεωρήθηκαν συνομιλητές αλλά θεατές σε μια διαδικασία η οποία ελέγχεται και διαμορφώνεται αποκλειστικά από πολιτικούς παράγοντες και δημοσιοποιείται από τα μέσα ενημέρωσης σύμφωνα με σενάριο γραμμένο από τους πολιτικούς. Ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής της documenta 14, ο Adam Szymczyk παρέστη ως προσκεκλημένος σε όλες τις προηγούμενες συνεδριάσεις του Εποπτικού Συμβουλίου της documenta gGmbH από το 2014, αλλά αποκλείστηκε ρητά από την έκτακτη συνεδρίασή του στις 30 Αυγούστου 2017. Επιπλέον, δεν προσκλήθηκε σε συνάντηση γνωριμίας με τον νέο δήμαρχο του Κάσελ, ο οποίος προεδρεύει του Εποπτικού Συμβουλίου αφότου αυτός ανέλαβε καθήκοντα στις 22 Ιουλίου 2017. Είναι αντιδημοκρατικός και αδιαφανής ο αποκλεισμός των συντελεστών της documenta 14 από συζητήσεις για την τρέχουσα κατάσταση της documenta 14 και το ευρύτερο θέμα της ύπαρξής της documenta στο μέλλον. Πιστεύουμε ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με την documenta ως έκθεση παγκόσμιας βαρύτητας θα έπρεπε να είναι δημόσια και διαφανής, όχι αντικείμενο πολιτικής κεκλεισμένων των θυρών από το Κρατίδιο της Έσσης και τον Δήμο του Κάσελ.
- Περισσότερες από 330.000 επισκέψεις καταγράφηκαν στους εκθεσιακούς χώρους στην Αθήνα. Μολαταύτα, επειδή οι περισσότερες από αυτές τις επισκέψεις δεν ισοδυναμούν με πωλήσεις εισιτηρίων, οι νόμιμοι συμμέτοχοι της documenta τις θεωρούν ανύπαρκτες.
- Στο Κάσελ, η documenta 14 έχει ήδη περισσότερους από 850.000 επισκέπτες. Οι εκθεσιακοί χώροι λειτουργούν στα όρια της πληρότητας. Οποιαδήποτε απαίτηση για μεγαλύτερη ανάπτυξη προκύπτει από όσους οραματίζονται την documenta ως άλλο ένα γρανάζι στη βιομηχανία του τουρισμού και του πολιτισμού – ένα κοινό αλλά επικερδές θέαμα. Όταν απαιτείται περαιτέρω ανάπτυξη από την documenta, διακυβεύεται ο ίδιος ο θεσμός ως πεδίο με δημόσιο και κριτικό χαρακτήρα. Η πολιτική άλωση της documenta δεν πραγματοποιείται με τη ρητή διατύπωση ενός αιτήματος να υπηρετήσει συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα, αλλά με έναν πιο συγκαλυμμένο και όμως εξίσου αποτελεσματικό τρόπο, ζητώντας από έναν δημόσιο πολιτιστικό θεσμό να μετατραπεί σε κυρίως οικονομικό φορέα που άγεται από τις επιταγές της κερδοφορίας και της επιτυχίας.
'
