«Η καλύτερη Αγγλίδα αοιδός του εικοστού αιώνα; Σίγουρα η πιο αγαπημένη. Ποια άλλη θα μπορούσε να κάνει ένα κορίτσι ν’ αλαλάζει υστερικά στο τέλος μιας άριας του Χέντελ;».
-Ίαν Τζακ, «Κλέβερ Καφ, η ζωή της Κάθλιν Φέριερ»
«Την εποχή που τραγουδούσε, η έννοια της “διασημότητας” δεν είχε ακόμη εφευρεθεί. Έδωσε πολύ λίγες συνεντεύξεις σε εφημερίδες. Ποτέ δεν εμφανίστηκε στην τηλεόραση ή στα κινηματογραφικά “Επίκαιρα”. […] δεν έχει αποτυπωθεί σε κινηματογραφικό φιλμ, εκτός από λίγα βουβά και φευγαλέα δευτερόλεπτα. Όσον αφορά την εκτός τραγουδιού φωνή της, μπορείς να την ακούσεις μόνο δυο φορές […] Όπως και να ’χει, ποιος από το πλήθος που γέμισε το Κάρνεγκι Χολ το 1948 για να την ακούσει να τραγουδάει το “Τραγούδι της γης” του Μάλερ, με μαέστρο τον Μπρούνο Βάλτερ, θα νοιαζόταν για την καταγωγή της και την ακριβή θέση της στη βρετανική ταξική ιεραρχία και γεωγραφία; Πήγαν για να την ακούσουν να τραγουδάει. Ήδη στην Αγγλία είχε πετύχει κάτι πολύ σπουδαίο και (ασφαλής πρόβλεψη) ανεπανάληπτο. Για λίγους μήνες την περίοδο 1946-47 ο δίσκος με την άρια “Τι είναι η ζωή;” του Γκλουκ (1714-1787) ξεπέρασε σε πωλήσεις οποιονδήποτε άλλο δίσκο οποιασδήποτε μουσικής κατηγορίας. Σου έφερνε κλάματα ή, τουλάχιστον, σ’ έκανε να σκεφτείς λίγο. Καθώς παρατήρησε κάποιος ανώνυμος ακροατής, το τραγούδι της “σε έκανε να θες να ’χεις μια καλύτερη ζωή”», Ίαν Τζακ, «Κλέβερ Καφ, η ζωή της Κάθλιν Φέριερ», μτφρ. Άρης Μπερλής
«[…] Ήταν καλοκαίρι του 1951. Ήμουν έξι χρόνων. Η Κάθλιν Φέριερ έκανε την πρώτη της εγχείριση καρκίνου την άνοιξη εκείνου του χρόνου, αλλά πολύ λίγοι το ήξεραν τότε. Ήταν μια φωνή στο ραδιόφωνο που τραγουδούσε αγγλικά δημοτικά τραγούδια (“Blowthewindsoutherly”) ή την άρια από τον Ορφέα και Ευρυδίκη του Γκλουκ σε αγγλική μετάφραση (“Τι είναι για μένα η ζωή χωρίς εσένα;”). Μετά από τέσσερα χρόνια ο μεγαλύτερος αδελφός μου έφερε στο σπίτι το πρώτο μας γραμμόφωνο -ή μάλλον εκείνο το νέο μηχάνημα, το πικάπ, φορητό, με τρεις ταχύτητες- και δύο δίσκους των 78 στροφών που έπρεπε να τους βγάζεις πολύ προσεκτικά από τις χάρτινες θήκες τους. Είχαν αυτά τα τραγούδια της Φέριερ στην πλευρά Α. Ο αδελφός μου, που ήταν υπεύθυνος για τη λειτουργία αυτού του λεπτού μηχανήματος, περίμενε να σταματήσει να περιστρέφεται, γύριζε ανάποδα τον δίσκο, κρατώντας τον με τα ακροδάχτυλα, και ακούγαμε το “WeelmaytheKeelRow” και το “Artthoutroubled?” του Χέντελ. […] “Έχει τόσο ωραία φωνή”, έλεγε η μητέρα μου χρησιμοποιώντας ενεστώτα, και ας είχε πεθάνει η Κάθλιν Φέριερ δυο χρόνια πριν. Αλλά ήταν επίσης και δύο άλλα πράγματα που μου ήταν δύσκολο να τα βάλω σε λόγια τότε (και δεν μου είναι ευκολότερο τώρα). Πρώτον, είχαμε την αίσθηση ότι η φωνή της Φέριερ ήταν το αντίθετο μιας ασώματης “φωνής”· μια προσωπικότητα με σάρκα και αίμα τραγουδούσε απευθείας σ’ εμάς. Δεύτερον, η φωνή ενέπνεε σεβασμό και περισυλλογή - ακόμη και σ’ ένα δεκάχρονο παιδί. Φαντάζομαι, νιώθαμε την παρουσία του κάλλους - συχνά ενός σοβαρού κάλλους», Κλέβερ Καφ
#quote#
Καλοκαίρι του 1984 ο Γ.Π. Σαββίδης, σε μια από τις ανεπανάληπτα παραγωγικές επισκέψεις του στη Λέσχη του Δίσκου -έμοιαζαν περισσότερο με ακραίες αποστολές φιλολογικού εξερευνητή σε αδιερεύνητες εσχατιές της δισκογραφικής ζούγκλας που όφειλαν ν’ αποδώσουν οπωσδήποτε συγκλονιστικούς καρπούς-, ανέσυρε με απόλαυση από τις προθήκες το άλμπουμ με τους δυο δίσκους βινυλίου όπου είχε αποτυπωθεί και κυκλοφορούσε για πρώτη φορά από τη δισκογραφική εταιρεία της Φέριερ, την Decca, τριάντα χρόνια μετά το πραγματικό γεγονός και περίπου τριάντα μετά τον θάνατο της Κάθλιν Φέριερ, η φορτισμένη με αβάσταχτη συγκίνηση ερμηνεία της στη Δεύτερη Συμφωνία του Γκούσταφ Μάλερ, με μαέστρο τον Όττο Κλέμπερερ και ορχήστρα την Κοντσέρτγκεμπαου του Άμστερνταμ, ζωντανά, από το Ολλανδικό Φεστιβάλ του 1951. Είχε άραγε -παρέμεινε αδιευκρίνιστο και είναι από τα αναπάντητα ερωτήματα που μπορούν να σε βασανίσουν τυραννικά- παρακολουθήσει κάποιο κοντσέρτο της Φέριερ; Πώς αλλιώς να ερμηνευτεί η στακάτη παρατήρηση με την οποία συνόδευσε την εν τω άμα αγορά του άλμπουμ: «Και ήταν ωραία γυναίκα» - σαν να τον ευλόγησε κάποτε με τη ζωντανή της χάρη. Και κατόπιν, κατά την κίνηση της αγοράς, στον πάγκο του ταμείου, έπεσε το υπέροχο χαρτζιλίκι της τρυφερής αναφοράς του στο καλό ποίημα που αφιέρωσε στη φωνή της ο Υβ Μπονφουά. «Δοξάζω τη φωνή που χρωματισμένη με το γκρίζο χρώμα / Διστάζει στις εσχατιές του τραγουδιού που χάνεται / Σαν πέρα από κάθε καθαρή μορφή / Να ριγούσε ένα τραγούδι άλλο και το μόνο απόλυτο. Η γλύκα και η ειρωνεία όλη μαζεύονταν για έναν αποχαιρετισμό από κρύσταλλο και ομίχλη.
Η Κάθλιν Φέριερ γεννήθηκε στις 12 Απριλίου 1912, στο Χάιερ Γουόλτον, ένα χωριό στην κομητεία του Λάνκασαϊρ, όπου ο πατέρας της ήταν διευθυντής του δημοτικού σχολείου, και μεγάλωσε στο Μπλάκμπερν. Άφησε για οικονομικούς λόγους το σχολείο -ήταν, όπως και στο πιάνο, καλή μαθήτρια- στα δεκατέσσερα χρόνια της κι έπιασε δουλειά στο τηλεφωνικό κέντρο του Μπλάκμπερν ως απλή τηλεφωνήτρια. Στον διαγωνισμό του 1933 για την καλύτερη φωνή στην αυτόματη αναγγελία της ώρας κόπηκε στον προκριματικό. Παντρεύτηκε στα 1935 έναν τραπεζικό υπάλληλο και σταμάτησε να εργάζεται γιατί μια σύζυγος διευθυντή τραπέζης δεν άρμοζε να βιοπορίζεται ως τηλεφωνήτρια. Με τον πόλεμο ο άντρας της στρατεύεται και την ίδια την έχει ήδη κερδίσει η μουσική και το τραγούδι. Χωρίζει και αφοσιώνεται στη μουσική. Στη διάρκεια του πολέμου αλωνίζει στρατόπεδα κι εργοστάσια, συμμετέχοντας σε κυβερνητικά προγράμματα ψυχαγωγίας και τόνωσης του ηθικού εργατών και στρατιωτών «και έφερνε τον Χέντελ, τον Μπαχ και τον Πέρσελ σε εργάτες κι εργάτριες που τέλειωναν την πρωινή βάρδια, φτιάχνοντας σωστικές λέμβους για τα αεροπλάνα της RAF». (Ίαν Τζακ, ο.π.) Το 1942 την προσέχει ο μαέστρος Μάλκολμ Σάρτζεντ και αρχίζει η εκθαμβωτική της καριέρα σε Αγγλία, Ευρώπη και Αμερική. Κορυφαίες στιγμές της ερμηνείας της ο Μπαχ, ο Χαίντελ, ο Μάλερ (ο μαέστρος που την εξοικείωσε με τη μουσική του Μάλερ, ο Μπρούνο Βάλτερ, αναφέρεται στην αδυναμία της να τελειώσει τον «Αποχαιρετισμό» από το «Τραγούδι της Γης», καθώς την έπνιγαν πάντα οι λυγμοί), ο Σούμπερτ και ο Σούμαν, αλλά και τα δημοτικά τραγούδια της πατρίδας της που ερμήνευσε με μοναδική μουσικότητα, ευγένεια και χάρη. Ευλογημένη με μια υπέροχη αίσθηση χιούμορ, αγαπημένη απ’ όλους τους φίλους και συνεργάτες της, δίνει το τελευταίο της καλλιτεχνικό δώρο στον ρόλο του Ορφέα στο «Ορφέας και Ευρυδίκη» του Γκλουκ στο Κόβεντ Γκάρντεν. Πέθανε σαράντα ενός ετών, στην ακμή της τέχνης της, λίγους μήνες μετά, από καρκίνο. Στον αποχαιρετισμό του, ο Μπρούνο Βάλτερ έγραψε : «Ήταν πολύ απλή και φυσική· μπορούσες να διαβάσεις τις σκέψεις της σαν να ήταν ανοιχτό βιβλίο, αλλά μόνο το τραγούδι της αποκάλυπτε τον πλούτο της εσωτερικής της ζωής… όταν την άκουγες, ένιωθες τον βαθύτερο, τρυφερό, πλούσιο και υπερήφανο εαυτό της. Δεν ήταν αινιγματική ούτε αόριστη, ήταν ένας σπάνιος συνδυασμός βάθους και διαύγειας, αφθονίας και απλότητας».
*Παρατσούκλι που με το χαρακτηριστικό της χιούμορ υιοθέτησε για τον εαυτό της η Κάθλιν Φέριερ και που σχετιζόταν μ’ ένα πραγματικό, παιδιάστικο περιστατικό.
________
σχόλια