Η ελληνική τζαζ έχει σχεδόν 100ετή ιστορία, αν συνυπολογίσουμε τις οπερέτες της 10ετίας του '20, όπως και ορισμένες επιθεωρήσεις από την ίδια εποχή, που πρώτες εκείνες εμφάνισαν τζαζ στοιχεία στα τραγούδια τους. Αυτόν τον σχεδόν ένα αιώνα η τζαζ στην Ελλάδα, η ελληνική τζαζ, έχει περάσει από σαράντα κύματα πριν μετατραπεί, την τελευταία 15ετία χονδρικά, σε ένα ευρύτατο καλλιτεχνικό σώμα που ενδιαφέρει ακροατές και θεατές, παραγωγές και media.
Υπάρχει από την αρχή ένα ζήτημα που απασχολεί και θα απασχολεί και στο μέλλον. Τι εννοούμε όταν λέμε «ελληνική τζαζ»; Έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα αυτή η φράση ή τη χρησιμοποιούμε, πολλές φορές και ελαφρά τη καρδία, για να περιγράψουμε πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους καταστάσεις; Δύσκολο να πει κανείς...
Ένας στενός ορισμός θα μας έλεγε πως «ελληνική τζαζ» είναι η τζαζ που παίζεται από Έλληνες και περιλαμβάνει, ενδεχομένως, ελληνικά στοιχεία στις συνθέσεις και τους αυτοσχεδιασμούς των εκτελεστών της. Ένας ευρύτερος, όμως, ορισμός θα μας έδειχνε πως ελληνική τζαζ είναι εκείνη που δημιουργείται από οργανοπαίκτες (Έλληνες ή μη) που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ή, ακόμη καλύτερα, πως ελληνική τζαζ είναι η τζαζ που παράγεται στον τόπο μας σε όλες τις εκφάνσεις της, από τον οποιονδήποτε. Ένας τέτοιος... πληθωρικός ορισμός, που έχει γεωγραφική βάση, είναι σίγουρο πως ανταποκρίνεται πιο «σωστά» στη σημερινή πραγματικότητα.
Η τζαζ, και κατ' επέκταση η ελληνική τζαζ, είναι μια μουσική που μεταλλάσσεται μέσα στα χρόνια. Είναι στον χαρακτήρα και στο προφίλ της τζαζ αυτό, από αρχαιοτάτων χρόνων. Είναι γνωστό, φέρ' ειπείν, πως τον τελευταίο μισό αιώνα η τζαζ συμπορεύτηκε με το ροκ, τη σόουλ, το φανκ, την αβανγκάρντ, την ποπ, την έθνικ και world music. Παρότι η τζαζ εμφανίζει «παγκόσμιες» επιρροές από πολύ νωρίς, που έγιναν κεφάλαιο σε κάθε περίπτωση τη δεκαετία του '60 (afro και ινδικές αναφορές, ελληνικές και εβραϊκές, άλλων «μουσικών του κόσμου» κ.λπ.), τα τελευταία 15-20 χρόνια αυτές ακριβώς οι «εθνικές» αναφορές αποτέλεσαν την πιο ισχυρή κατεύθυνση της τζαζ και στην Ελλάδα – κυρίως πριν και μετά το 2000, γιατί στην πορεία και μέχρι σήμερα υπήρξαν και άλλες διακλαδώσεις.
Οι εταιρείες που συνέβαλαν σ' αυτή την ελληνική τζαζ-έθνικ έκρηξη εκεί στα πρώτα χρόνια των '00s ήταν, φυσικά, η Libra Music (που είχε ξεκινήσει νωρίτερα), η Saraswati, η Lyra και κάποιες άλλες, μικρότερες.
Ρίχνοντας μια ματιά π.χ. στην ελληνική τζαζ δισκογραφία των πρώτων χρόνων των '00s, παρατηρούμε πως ηχογραφήθηκαν ουκ ολίγα τζαζ άλμπουμ με έθνικ/world χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, το «Bahar» (2000) του κιθαρίστα Μάκη Αμπλιανίτη, το «Rosa das Rosas» (2000) της Σαβίνας Γιαννάτου, το πρώτο «Έλληνες & Ινδοί» (με Πετρολούκα Χαλκιά, Ross Daly κ.ά.), το «Κόσμον» (2001) των Άβατον, το «Yeraz» (2001) του ουτίστα Haig Yazdjian, το «III» (2001) των Mode Plagal, ο «Χορός των Πυρσών» (2001) του κιθαρίστα Βασίλη Ρακόπουλου, το «Our Trip So Far» (2001) των Φλώρου Φλωρίδη, Nicky Skopelitis και Okay Temiz, το «Duente» (2002) των Iasis, o «Ammos» (2002) του βιολιστή Γιώργου Μαγκλάρα και διάφορα άλλα. Οι εταιρείες που συνέβαλαν σ' αυτή την ελληνική τζαζ-έθνικ έκρηξη εκεί στα πρώτα χρόνια των '00s ήταν, φυσικά, η Libra Music (που είχε ξεκινήσει νωρίτερα), η Saraswati, η Lyra και κάποιες άλλες, μικρότερες.
Ώθηση προς την έθνικ-τζαζ κατεύθυνση είχαν δώσει ορισμένα κλαμπ, όπως η Πινακοθήκη στου Ψυρρή, το Palenque στα Ιλίσια και, φυσικά, το πανταχού παρόν Παράφωνο ψηλά στην Ασκληπιού, αλλά και μερικά events ξεχωριστού έθνικ-τζαζ ενδιαφέροντος.
Θυμόμαστε το «1o Ethnic & Jazz Music Festival» (5-7/5/2000) στο Διογένης Studio (Συγγρού & Αμφιθέας), με τις συμμετοχές των Mode Plagal, Occasional Dream, Κρόταλα, Κώστα Θεοδώρου, Apurimac, Iasis, Human Touch, αλλά και των Ismaël Lô, Sierra Maestra, Night Ark, Orquesta Aragon, Afro Celt Sound System, Rene Aubry, Zuco 103 από το διεθνές στερέωμα, όπως και τα δύο WOMAD στο Γουδί (22-24/6/2001 και 14-16/6/2002), που έφεραν μαζί δικά μας (Έλληνες και Ινδούς, Σαβίνα Γιαννάτου...) και μεγάλα διεθνή ονόματα.
Εννοείται πως η έθνικ-τζαζ δεν ήταν το μόνο στυλ ελληνικής τζαζ που βγήκε μπροστά τα πρώτα χρόνια των '00s, αφού πολλοί και καλοί δίσκοι (CD) από διάφορα στυλ έβρισκαν διέξοδο στη δισκογραφία. Να υπενθυμίσουμε τα άλμπουμ του πιανίστα Σάκη Παπαδημητρίου με την τραγουδίστρια Γεωργία Συλλαίου κ.ά. («Η μπαλάντα των πειρατών», «Nosferatu», «Nosferatu a Monopoli»), τα free-improv του σαξοφωνίστα, κλαρινίστα Φλώρου Φλωρίδη (F.L.O.R.O. I, II και III) –οι Παπαδημητρίου και Φλωρίδης είναι από τις ιστορικές μορφές της ελληνικής τζαζ–, τα «αμερικάνικα» άλμπουμ του πιανίστα Παντελή Καραγεώργη, την avant/improv της εταιρείας του Κωστή Δρυγιανάκη, Δίσκοι ΕΔΩ («Cranc», «93:99»), αλλά κι εκείνα μιας νέας γενιάς πειραματιστών-αυτοσχεδιαστών (Νίκος Βελιώτης, Γιάννης Κυριακίδης) που θα έδιναν νέα ώθηση στη σκηνή όλα τα επόμενα χρόνια. Εδώ, ο ρόλος του Μικρού Μουσικού Θεάτρου στο Κουκάκι υπήρξε καθοριστικός.
Οι Σχολές
Αν τα παλιότερα χρόνια οι μουσικοί, κατά κύριο λόγο, «ψήνονταν» μόνοι τους στις πρόβες και τα πάλκα, σήμερα υπάρχουν οι μουσικές σχολές και τα πανεπιστήμια που διδάσκουν... και την τζαζ. Στην Ελλάδα υπάρχει το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα που κάνει πολύ καλή δουλειά από το 1992 (με τον αναπληρωτή καθηγητή και σαξοφωνίστα Δήμο Δημητριάδη, τον γνωστό μας πιανίστα και λέκτορα Γιώργο Κοντραφούρη κ.ά.) και, βεβαίως, τα διάφορα δημοτικά και ιδιωτικά ωδεία που συμβάλλουν και αυτά στην τζαζ εκπαίδευση. Δεν χρειάζεται να πούμε, είναι ευνόητο, πως δεκάδες μουσικοί έχουν σπουδάσει ή σπουδάζουν στο εξωτερικό (Ολλανδία, Βρετανία, Γερμανία, ΗΠΑ), ενώ πολλοί απ' αυτούς παραμένουν «έξω», βρίσκοντας εκεί δουλειά (σε σχολές, κλαμπ κ.λπ.), προβαίνοντας και σε ηχογραφήσεις.
Άλλα κλαμπ που έδωσαν βήμα στην ελληνική σκηνή την τελευταία δεκαετία είναι το γνωστό μας Half Note, με τα «δεκαήμερα» της ελληνικής τζαζ στο τέλος κάθε σεζόν που πρέπει να ξεκίνησαν το 2007, τα πάλαι ποτέ Bar Guru Bar (Jazz Upstairs) στην πλατεία Θεάτρου και Bacaro απέναντι από το παλιό Χρηματιστήριο, το Αθηνά Live του Γιώργου Φακανά στην παραλία του Μοσχάτου, το Ινστιτούτο Γκαίτε, το Art Gallery Café στη Βούλα, το gazARTE στον Κεραμεικό, η Knot Gallery ψηλά στη Μιχαλακοπούλου, που επίσης έχει κλείσει, το Petite Fleur στο Χαλάνδρι, το Jazz Point στην Ακαδημίας...
Εδώ δεν θα πρέπει να λησμονηθούν και κάποιες ακόμη διοργανώσεις που έπαιξαν τον δικό τους ξεχωριστό ρόλο, βοηθώντας, αν θέλετε, και στη διεθνοποίηση της τοπικής σκηνής
Φυσικά... στέγη και τροφή στη σκηνή παρείχαν και οι μεγάλοι χώροι, όπως το Μέγαρο Μουσικής, και τα τελευταία χρόνια η Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών (με τα «πανοράματα» της ελληνικής τζαζ, που ξεκίνησαν το 2011).
Εδώ δεν θα πρέπει να λησμονηθούν και κάποιες ακόμη διοργανώσεις που έπαιξαν τον δικό τους ξεχωριστό ρόλο, βοηθώντας, αν θέλετε, και στη διεθνοποίηση της τοπικής σκηνής. Πρώτη ανάμεσά τους το ετήσιο EuroJazz (όπως το λέμε) στο Γκάζι, την ευθύνη του οποίου έχει ο Δήμος Αθηναίων (στο τελευταίο, το υπ' αριθμόν 15, συμμετείχε στη διοργάνωση και η Στέγη). Στο Euro Jazz, που στηρίχθηκε για χρόνια και επί της ουσίας από το περιοδικό «Jazz & Τζαζ», μέσω αφιερωμάτων και CD-εκδόσεων με τους εκάστοτε συμμετέχοντες, εμφανίστηκαν τα εξής ελληνικά ονόματα: Athens Jazz Quar (2001), Γιώργος Κοντραφούρης (2002), Μηνάς Αλεξιάδης (2003), Mode Plagal (2004), Τάκης Μπαρμπέρης (2005), Λητώ Βογιατζόγλου (2006), Νίκος Καπηλίδης & Jazz Utopia (2007), Ειρήσθω εν Παρόδω (2008), Γιάννης Κασέτας & The Funk Wizzards (2009), Heavy Metal Brass Band (2010), Γιώργος Τρανταλίδης-Trilogia (2011), Χάρης Λαμπράκης Quartet (2012), Γιώργος Κρομμύδας Modern Jazz Quartet (2013), Singularity Project (2014), The Wonderfall Quartet (2015)...
Άλλες διοργανώσεις ήταν τα Φεστιβάλ ECM, το 2008-09 στο Θέατρο Βράχων, το Muse Festival στο Χαλάνδρι κ.λπ.
Οι γενικές τάσεις μεταβάλλονται μέσα στα χρόνια, αν και σε γενικές γραμμές εκείνο που παρατηρείται είναι η ποικιλία προτάσεων και ιδεών. Η πειραματική τζαζ, με το έντονο αυτοσχεδιαστικό στοιχείο, πάντα θα αποτελεί μια κατεύθυνση και σ' αυτό τον τομέα ο βετεράνος Φλώρος Φλωρίδης εξακολουθεί να έχει σημαντικές προτάσεις, πότε συνδυάζοντας improv με ηλεκτρονικά (Spyweirdos), πότε συνεργαζόμενος με τον Αντώνη Ανισέγκο και τον Γιώργο Δημητριάδη στους GRIX και πότε συμμετέχοντας σε άλλα πρότζεκτ. Σημαντικά νέα ονόματα στο χώρο αποτελούν οι XYSM, οι Mohammad (με Νίκο Βελιώτη, Coti K και Ilios), κάποιοι μουσικοί που πέρασαν από τις εταιρείες orila, absurd κ.λπ.
Το φανκ, που πάντα θα αποτελεί σημείο προς εξερεύνηση για την τζαζ και την ελληνική τζαζ, και βεβαίως οι νεότερες τζαζ-πoπ αναζητήσεις, τα ρεύματα από το παρελθόν που επανέρχονται (το σουίνγκ π.χ.), το τζαζ τραγούδι, το contemporary ύφος, το ύφος ECM, το fusion, η λάτιν-τζαζ, τα world ηχοχρώματα, όλα αυτά κι άλλα ακόμη «βγαίνουν» στη σύγχρονη σκηνή από καλλιτέχνες όπως οι Αλέκος Βρέτος, Γιάννης Κασέτας, Γιώργος Σπανός, Παντελής Στόικος, Sugahspank!, Αγγελική Τουμπανάκη, Τηλέμαχος Μούσας, Χάρης Λαμπράκης, Μπάμπης Παπαδόπουλος, Δημήτρης Τσάκας, Δημήτρης Καλαντζής, Νεκτάριος Καραντζής, Γιώργος Ψυχογιός, Βαγγέλης Στεφανόπουλος, The Next Step Quintet, Baby Trio, Ανδρέας Πολυζωγόπουλος, Δημήτρης Σεβνταλής, Τακούσης-Καραπατάκης κ.ά.
Όμως, και από την παλιά γενιά συχνά έχουμε εκπλήξεις. Πέραν του Φλώρου Φλωρίδη, που παραμένει αεικίνητος, νέα μαθαίνουμε και από τους Μιχάλη Σιγανίδη, Ανδρέα Γεωργίου, Δημήτρη Βασιλάκη, Γιώργο Φακανά, Τάκη Πατερέλη, Γιώργο Κοντραφούρη, Θοδωρή Ρέλλο, Νίκο Τουλιάτο, Γιώργο Τρανταλίδη, Βαγγέλη Κατσούλη, Αλέξια, Τάκη Μπαρμπέρη, Θόδωρο Καπηλίδη κ.ά.
Η δισκογραφία δεν ήταν για χρόνια το φόρτε της ελληνικής τζαζ, αν σκεφτούμε πως για πρώτη φορά ξεπέρασε τις δέκα κυκλοφορίες μέσα σε μια χρονιά μόλις το 1986. Η δεκαετία του '90 ήταν μια καλή εποχή, αλλά ακόμη καλύτερα ήταν τα '00s, με αποκορύφωμα το 2008, όταν καταγράφηκαν 60 δίσκοι σχεδόν! Τελευταία καλή χρονιά ήταν το 2012 θα λέγαμε, με καμιά 35αριά κυκλοφορίες, ενώ τα ακόμη πιο πρόσφατα χρόνια η παραγωγή αριθμεί κάτι παραπάνω από 20. Η «κρίση», δηλαδή, έχει χτυπήσει και αυτό το κομμάτι της δισκογραφίας. Παρά ταύτα, τα γκρουπ και οι καλλιτέχνες δεν μασάνε, αφού το bandcamp και άλλες πλατφόρμες φιλοξενούν online κυκλοφορίες. Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε την επανατύπωση, έπειτα από πολλά χρόνια, βινυλίων ελληνικής τζαζ. Αν θυμόμαστε καλά, τον πάγο πρέπει να έσπασαν πρώτοι οι Momo Trio με το «No Vacancy» (IRIDA) το 2012.
Στη δισκογραφία θα πρέπει να επισημάνουμε και τις διεθνείς κυκλοφορίες ελληνικής τζαζ, που φανερώνουν, και αυτές, τη δυναμική του πράγματος. Ας θυμηθούμε σ' αυτό τον τομέα τα άλμπουμ του πιανίστα Βασίλη Τσαμπρόπουλου στην ECM, του βιμπραφωνίστα Χρήστου Ραφαηλίδη στην Αμερική, του πιανίστα Σάκη Παπαδημητρίου στη βρετανική Leo, της Σαβίνας Γιαννάτου και της Ελένης Καραΐνδρου επίσης στην ECM, του πιανίστα Αντώνη Ανισέγκου στη Γερμανία, του πιανίστα Παντελή Καραγεώργη στην Αμερική, του πιανίστα-οργανίστα Γιώργου Κοντραφούρη στη Φινλανδία, του κοντραμπασίστα Πέτρου Κλαμπάνη στην Αμερική, του σαξοφωνίστα Φλώρου Φλωρίδη στη Γερμανία, της πιανίστριας Τάνιας Γιαννούλη στη Νέα Ζηλανδία, του λυράρη Σωκράτη Σινόπουλου εσχάτως στην ECM και λοιπά.
Οι εκδόσεις (και δεν αναφερόμαστε στον περιοδικό Τύπο) που αφορούν την ελληνική τζαζ είναι ελαχιστότατες κι έχουν να κάνουν συνήθως με προγράμματα συναυλιών και τα ανάλογα. Επίσης, στοιχεία για την ελληνική τζαζ υπάρχουν σε βιβλία σχετικά με το μουσικό θέατρο, το ελαφρό τραγούδι κ.λπ., αλλά, δυστυχώς, τίποτα ειδικό και εξειδικευμένο. Ίσως, τελικά, η μόνη άξια λόγου ειδική έκδοση να είναι το booklet 144 σελίδων Η ελληνική τζαζ δισκογραφία 1961-2013 που είχε μοιραστεί με το «Jazz & Τζαζ» τον Απρίλιο του 2013.
Το γενικότερο περιβάλλον μπορεί να μην ευνοεί πάντα, όμως υπάρχουν τρόποι και διέξοδοι και αυτές ακριβώς τις διεξόδους αξίζει να τις εντοπίζουν και να τις έχουν κατά νου όλοι οι άνθρωποι του χώρου.
Σήμερα, πληροφορίες για την ελληνική τζαζ, πέραν των sites και του facebook των καλλιτεχνών, των σχολών, των κλαμπ κ.λπ., παρέχει και το site www.jazzonline.gr (με ατζέντα εκδηλώσεων, άρθρα, συνεντεύξεις, δισκογραφία, νέα κ.λπ.).
Είναι αλήθεια πως έχουν γίνει πολλά, πάρα πολλά, τα τελευταία 15 χρόνια στον χώρο της ελληνικής τζαζ, μπορούν όμως να γίνουν περισσότερα. Το ανθρώπινο δυναμικό και τα μέσα υπάρχουν. Το γενικότερο περιβάλλον μπορεί να μην ευνοεί πάντα, όμως υπάρχουν τρόποι και διέξοδοι και αυτές ακριβώς τις διεξόδους αξίζει να τις εντοπίζουν και να τις έχουν κατά νου όλοι οι άνθρωποι του χώρου.
Το περιοδικό «Jazz & Tζαζ»
Έδρα στο Κουκάκι/Φιλοπάππου είχε και το περιοδικό «Jazz & Τζαζ», που για 20 χρόνια (1993-2013) πρόσφερε βήμα στην ελληνική τζαζ σκηνή με συνεχή αφιερώματα, κριτικές, συνεντεύξεις, παραγωγές CD και άλλα πολλά, καταγράφοντας σε πρώτο χρόνο ό,τι συνέβαινε. Από τις ελληνικές τζαζ κυκλοφορίες του περιοδικού να υπενθυμίσουμε τα άλμπουμ «Jazz & Παράδοση» (1999), «Ionian Jazz Ensemble» (2003), «20 Χρόνια Ano Kato Records / Jazz & Ethnic Made in Greece» (2004), αλλά και τα πιο πρόσφατα «Jazz Now! New Music from Ionian University Jazz Program» (2011), «Petite Fleur presents Summer Jazz Flirt» (2012), «Greek Jazz Times / Modern Jazz Tracks» (2013) και, βεβαίως, τις reissues των θρυλικών εγγραφών από το παρελθόν, «Ο Μίμης Πλέσσας παίζει Philicorda / Rare Jazz Grooves» (1965/2005) και «Gerassimos Lavranos & His Orchestra / Greek lounge» (1965/2007).
10 πρόσωπα της νέας ελληνικής τζαζ
1.
Νανά Σιμοπούλου
Ελληνοαμερικανίδα συνθέτρια, κιθαρίστρια και σιταρίστρια, που κάνει καριέρα και στις δύο χώρες, με συνεχείς παραστάσεις και ηχογραφήσεις. Η Σιμοπούλου έγινε γνωστή αρχές των '80s, όταν ηχογράφησε το LP «Pandora's Blues» (1983), σε συνεργασία με μεγάλους μουσικούς, όπως ο μπασίστας Charlie Haden και ο ντράμερ Billy Higgins, για ν' ακολουθήσουν εγγραφές στην Enja κ.ά. Εσχάτως η Σιμοπούλου ήρθε και πάλι στη χώρα μας για σειρά συναυλιών και σεμιναρίων...
2.
Αντώνης Ανισέγκος
Πιανίστας με καριέρα σε Ελλάδα και Γερμανία, ο Ανισέγκος ανήκει στο πιο προχωρημένο κομμάτι της τζαζ (free, improv, avant, electronic κ.λπ.), έχοντας εμφανιστεί/ηχογραφήσει με τα σύνολα Amoebas 4, Trio IAMA, Trio Praxis, ddaA, GRIX, ω-ΣΩΜΑ κ.ά. Έχει συνεργαστεί, επίσης, με χoρευτές, ηθοποιούς και εικαστικούς στο πλαίσιο της επικοινωνίας της σύγχρονης τζαζ με τις άλλες τέχνες.
3.
Σταύρος Λάντσιας
Μέλος των Human Touch (μαζί με τους David Lynch και Γιώτη Κιουρτσόγλου), ο Σταύρος Λάντσιας είναι ένας πολυπράγμων μουσικός με ενδιαφέροντα που εκτείνονται από το καθημερινό τραγούδι μέχρι την τζαζ. Το άλμπουμ του «Ημερολόγιο Ονείρων» (2011) είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα contemporary των τελευταίων χρόνων.
4.
Γιώργος Κοντραφούρης
Πιανίστας και οργανίστας με συνεχή παρουσία στην Ελλάδα, τη Φινλανδία κ.α., ο Γιώργος Κοντραφούρης είναι ένα «κεφάλαιο» από μόνος του για τη δική μας τζαζ. Με δεκάδες κυκλοφορίες, όντας μέλος ελληνικών (Baby Trio, Exit) και διεθνών γκρουπ (Eero Koivistoinen Music Society, Timo Lassy Band), ο Κοντραφούρης είναι πάντα εκεί που πρέπει.
5.
Παντελής Στόικος
Ο τρομπετίστας Στόικος μπορεί να έγινε περισσότερο γνωστός μέσω της Λαϊκεδέλικα του Θανάση Παπακωνσταντίνου, όμως η καθοριστική παρουσία του σε ποικίλα πρότζεκτ μέσα κι έξω από την greek jazz είναι ό,τι τον κάνει ξεχωριστό. Με ήχο που εκτείνεται από τον παραδοσιακό βαλκανικό μέχρι τα σύγχρονα πλαίσια, ο Στόικος είναι ένας από κείνους τους μουσικούς που μπορούν να πάνε το «πράγμα» παρακάτω...
6.
Γιώργος Ψυχογιός
Όσοι έχουν δει live τον πιανίστα και ακορντεονίστα Γιώργο Ψυχογιό ξέρουν περί τίνος πρόκειται. Βεβαίως, υπάρχουν και οι δίσκοι του, αν και σε κάθε περίπτωση μια παράσταση του Ψυχογιού είναι κάτι διαφορετικό. Σε κλασικές, τζαζ και αυτοσχεδιαστικές κατευθύνσεις και με μιαν αίσθηση σόου, ο Ψυχογιός έχει το δικό του ξεχωριστό appeal.
7.
Παντελής Καραγεώργης
Πιανίστας, συνθέτης και δάσκαλος, ο Παντελής Καραγεώργης ζει περισσότερο στη Βοστώνη παρά στην Ελλάδα. Με «ειδίκευση» στις μουσικές του Thelonious Monk και του Lennie Tristano, o Καραγεώργης έχει ήδη μια πολύ μεγάλη δισκογραφία που επεκτείνεται διαρκώς και εκτιμάται σφόδρα (και σωστά!) από τους φανατικούς jazzheads.
8.
Χρήστος Ραφαηλίδης
Ο Χρήστος Ραφαηλίδης ή Rafalides για τους Αμερικανούς έχει κάνει must το βιμπράφωνο τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Σε κατευθύνσεις τζαζ, λάτιν, φανκ κ.λπ., αλλά και με καλή πρόσβαση στο ελληνικό τραγούδι (Πλέσσας π.χ.), ο Ραφαηλίδης είναι ο ουσιώδης κοσμοπολίτης.
9.
Sugahspank!
Με φοβερή φωνή και ωραία σκηνική παρουσία, η Sugahspank!, θες με τον Γιώργο Κοντραφούρη, θες με τους Swing Shoes, έχει τον τρόπο να σε αφήνει άφωνο. Δείτε την οπωσδήποτε στη σκηνή (όσοι δεν την έχετε δει ακόμη).
10.
Γιώργος Σπανός
Από τους κιθαρίστες που «παίζουν» αυτήν τη στιγμή στο circuit, ο Γιώργος Σπανός έχει δίπλα του «ονόματα» όχι μόνο από τον χώρο της μουσικής (Μίμης Πλέσσας, Γιώργος Κοντραφούρης, Τάκης Πατερέλης, Μαρία Έρνεστ Φραγκοπούλου, Άγγελος Γέροντας, Αιμίλιος Χειλάκης...) κι αυτό κάτι σημαίνει...
15 Άλμπουμ ελληνικής τζαζ της τελευταίας 15ετίας
1.
Βασίλης Τσαμπρόπουλος, Arild Andersen, John Marshall: «Achirana» (ECM, 2000)
Κεραυνός εν αιθρία ήταν αυτό το άλμπουμ πάνω στη στροφή του αιώνα. Ο πιανίστας Βασίλης Τσαμπρόπουλος, ο κοντραμπασίστας Arild Andersen (γνωστός από χίλια πράγματα, αλλά και από τα γκρουπ του Jan Garbarek) και ο ντράμερ John Marshall (μέλος των Soft Machine στα '70s και δεκάδων άλλων γκρουπ) δίνουν ένα set που συνενώνει τη μεσογειακή αύρα με το βόρειο «εσωτερικό» παίξιμο. Greek jazz ή μάλλον και greek jazz στα πολύ επάνω της.
2.
Σάκης Παπαδημητρίου, Γεωργία Συλλαίου, Γιώργος Μπαντούκ Αποστολάκης: «Nosferatu» (Leo, 2002)
Ο πιανίστας Σάκης Παπαδημητρίου σ' ένα έξοχο free-improv άλμπουμ, με τη συνοδεία της Γεωργίας Συλλαίου στη φωνή και του Γιώργου Μπαντούκ Αποστολάκη στις κιθάρες. Η μουσική αποκαλύπτεται πλήρως με την ταυτόχρονη θέαση της ταινίας τρόμου Nosferatu, eine Symphonie des Grauens (1922) του F.W. Murnau.
3.
Μιχάλης Σιγανίδης / Συγκρότημα Λαμπράκη: «Basse Classe» (Lyra, 2002)
Ο σύνθετος, παράλληλος και ανάκατος κόσμος του κοντραμπασίστα Μιχάλη Σιγανίδη σ' ένα άλμπουμ που συνδυάζει, όπως πάντα, την τζαζ και το κολάζ με το αναπάντεχο και το σουρεάλ, σε μια απίθανη παρέλαση του ετερόκλητου. Παιξίματα πρώτης τάξεως, ατμόσφαιρα μοναδική και πολύ, μα πολύ χιούμορ. Συμβάλλει το... Συγκρότημα Λαμπράκη, με τον Χάρη Λαμπράκη (πιάνο, νέι, φωνές) επικεφαλής.
4.
Ανδρέας Γεωργίου: «Famagusta» (Libra Music, 2005)
Κιθαρίστας που ξεφεύγει, με ήχο «άλλο» και εντελώς δικό του, ο Ανδρέας Γεωργίου «επιστρέφει» στην πατρίδα του, την Κύπρο, και δίνει με τη «Famagusta» (η φράγκικη ονομασία της Αμμοχώστου) ένα από τα ωραιότερα άλμπουμ της καριέρας του. Τζαζ και παράδοση σε εντυπωσιακή επικοινωνία, με τη συμμετοχή, μεταξύ άλλων, και του Γιώργου Μαγκλάρα στο βιολί.
5.
Σαβίνα Γιαννάτου - Primavera en Salonico / Elena Ledda - Mauro Palmas: «Tutti Baci» (Lyra, 2006)
Από τις πιο αναγνωρισμένες Ελληνίδες vocal improvisers στο εξωτερικό και με τεράστια δισκογραφία, η Σαβίνα Γιαννάτου έχει άλμπουμ ανένταχτα και ποικίλα. Και «σκληρά» αβανγκαρντίστικα και άλλα, περισσότερο «λαϊκά». Στο «Tutti Baci» συνεργάζεται με την Ιταλίδα τραγουδίστρια του φoλκ Elena Ledda και τον μαντολινίστα Mauro Palmas, προτείνοντας ένα ελληνο-ιταλο-μεσογειακό ρεπερτόριο για όλα τα τζαζ και γύρω από την τζαζ γούστα.
6.
Dr. Vodkatini: «Indulge in a Big Swig!» (Prominence Recordings, 2007)
Δεκαμελής μπάντα από την Αθήνα (Vodka + Martini = Vodkatini) που παίζει τα πάντα ή, καλύτερα, ένα μείγμα από σόουλ, acid jazz, disco, λάτιν, lounge, easy listening, φανκ και hip-hop. Είναι μια τζαζ σημερινή δηλαδή, που δεν γνωρίζει αισθητικά εμπόδια.
7.
Δημήτρης Βασιλάκης: «Across the Universe» (Candid, 2010)
Πολύ γνωστός από τα συνεχή live του εντός κι εκτός συνόρων, ο σαξοφωνίστας Δημήτρης Βασιλάκης έχει στο ιστορικό label Candid αξιόλογα CD. Ένα απ' αυτά είναι και το «Across the Universe», που είναι ηχογραφημένο στο New Jersey και την Αθήνα με Έλληνες (Γιώργος Κοντραφούρης, Αντώνης Ανδρέου...) και ξένους μουσικούς (Theo Hill, Sylvia Cuenca...).
8.
Xάρης Λαμπράκης Quartet: «Θέα» (Ανεξάρτητη Παραγωγή, 2010)
Έξοχο CD από έναν μουσικό που ξέρει να συνομιλεί με πολλές παραδόσεις. Το νέι του Χάρη Λαμπράκη, το πιάνο του Δημήτρη Θεοχάρη, το μπάσο του Λύδιου Δάμη και τα τύμπανα του Νίκου Σιδηροκαστρίτη σ' ένα ταξίδι που μας μεταφέρει πίσω, στη modal jazz του '60. Πάντα, όμως, με τη βεβαιότητα του πρωτοφανούς.
9.
Μode Plagal: «Στην Κοιλιά του Κήτους» (Lyra, 2010)
Θοδωρής Ρέλλος (σαξόφωνα, φωνή), Κλέων Αντωνίου (κιθάρες, φωνή), Florian Mikuta (πλήκτρα, φωνή), Αντώνης Μαράτος (μπάσο) και Τάκης Κανέλλος (ντραμς, φωνή) ραπάρουν απολαυστικά, ανάμεσα σε άλλα, και σε ένα απόσπασμα από τη Φαύστα του Μποστ – εκεί όπου ο μέγας ευθυμογράφος παραδίδει «ανάποδα» μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας, τα οποία εφαρμόζονται σήμερα με... απαράμιλλη πίστη από τις νέες κυβερνήσεις.
10.
Πέτρος Κλαμπάνης: «Contextual» (Inner Circle Music, 2011)
Από τους νεότερους μουσικούς που πρωταγωνιστούν στη σκηνή και πηγαινοέρχονται μεταξύ Αθήνας και Νέας Υόρκης, ο κοντραμπασίστας Πέτρος Κλαμπάνης ευτύχησε να έχει σχεδόν από την αρχή της καριέρας του τη στήριξη του σημαντικού Αμερικανού σαξοφωνίστα και εταιρειάρχη Greg Osby. Στην εταιρεία του ηχογραφεί το «Contextual», που ανοίγει με το «Θαλασσάκι»...
11.
Tηλέμαχος Mούσας Farm: «Newborn» (Ankh Jazz, 2011)
Το «Newborn» είναι ένα από τα ωραιότερα άλμπουμ ελληνικής τζαζ της τελευταίας πενταετίας. Ο κιθαρίστας Τηλέμαχος Μούσας συνδυάζει παραδοσιακά και σύγχρονα ακούσματα, δημιουργώντας μια μεγάλη «έκπληξη».
12.
Φλώρος Φλωρίδης, Nicky Skopelitis, Okay Temiz: «Three of a Sort» (Morgenland, 2011)
Διπλό CD που περιλαμβάνει ένα session από το 2000 (είχε κυκλοφορήσει τότε σε ετικέτα M Records) και ένα από το 2010. Τρεις αναγνωρισμένοι παίκτες, ο πνευστός Φλωρίδης, ο Ελληνοαμερικανός κιθαρίστας Skopelitis και ο Τούρκος περκασιονίστας Temiz, σε δύο εγγραφές που μπορεί να τις χωρίζει μια δεκαετία, αλλά τις ενώνει η ίδια «απογείωση».
13.
Βaby Τrio: «Urban Jazz» (Puzzlemusik, 2012)
Ο οργανίστας Γιώργος Κοντραφούρης και το Baby Trio του σ' ένα άλμπουμ που αποτίνει φόρο τιμής στο ιδίωμα της σόουλ-τζαζ, της σόουλ-φανκ και του organ-groove με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
14.
Aνδρέας Πολυζωγόπουλος: «Heart of the Sun / The music of Pink Floyd» (Puzzlemusik, 2013)
Θέλει θράσος να αποτυπώσεις σε CD το... τζαζ ρεπερτόριο των Pink Floyd και ο τρομπετίστας Ανδρέας Πολυζωγόπουλος φαίνεται πως το έχει. Και πετυχαίνει!
15.
Τάνια Γιαννούλη Ensemble: «Transcendence» (Rattle, 2015)
Οι μουσικές της Τάνιας Γιαννούλη αντανακλούν πολλές και διαφορετικές παραδόσεις, όπως η «σύγχρονη κλασική», η τζαζ, ο αυτοσχεδιασμός, ο ευρωπαϊκός ρομαντισμός, τα τοπικά ακούσματα, άπαντα ενταγμένα σε άψογο αισθητικό περιβάλλον.
Πού μπορείς να ακούσεις ζωντανά τζαζ στην Αθήνα
Σπίτι (Ευπατριδών 7, Γκάζι)
Half Note Jazz Club (Τριβωνιανού 17, Μετς, 210 9213310, 210 9213360)
Jazz'n'Jazz (Δεινοκράτους 4, Κολωνάκι, 210 7258362)
Gazarte (Βουτάδων 34, Γκάζι, 210 346 0347)
Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών (Συγγρού 107, 213 0178200)
Τρένο στο Ρουφ (Σιδηροδρoμικός Σταθμός Ρουφ, Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως, Ρουφ, 210 5298922)
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, 210 7282333)
Café Νομισματικού Μουσείου (Πανεπιστημίου 12, 210 3610067)
Afrikana (Ιεροφάντων 3, Γκάζι, 210 3410445)
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 24.11.2015
