1.
Ένα φεστιβάλ 35 ετών
Το Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας και Σύγχρονου Οπτικού Πολιτισμού Athens Photo Festival συμπληρώνει φέτος τριάντα πέντε χρόνια παρουσίας στα εγχώρια πολιτιστικά δρώμενα, αποτελώντας το σημαντικότερο διεθνές καλλιτεχνικό γεγονός για τη φωτογραφία στην Ελλάδα, το κορυφαίο φεστιβάλ φωτογραφίας της Nοτιοανατολικής Ευρώπης και ένα από τα πέντε παλαιότερα φεστιβάλ φωτογραφίας στον κόσμο.
Το Athens Photo Festival ιδρύθηκε το 1987 με πρωτοβουλία του Σταύρου Μωρεσόπουλου, καλύπτοντας το κενό που άφηνε η έλλειψη ενός ανάλογου θεσμού και προσδίδοντας για πρώτη φορά διεθνή προοπτική μέσα από την παρουσίαση του ελληνικού φωτογραφικού έργου σε διοργανώσεις μεγάλης κλίμακας του εξωτερικού.
Το φετινό φεστιβάλ εκτείνεται σε 3.000 τετραγωνικά μέτρα, καταλαμβάνοντας όλους τους εκθεσιακούς χώρους του κτιρίου της Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη και προσελκύοντας, όπως πάντα, μεγάλο αριθμό επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το βλέμμα τους στην τέχνη της φωτογραφίας καταθέτουν 102 καλλιτέχνες από 28 χώρες σε ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, spotlight στους νέους Έλληνες φωτογράφους, δράσεις δικτύωσης, εκπαιδευτικά προγράμματα και ομιλίες, δημιουργώντας μια ευρεία πλατφόρμα ανάδειξης της σύγχρονης φωτογραφικής δημιουργίας και αλληλεπίδρασης με την ευρύτερη πολιτιστική κοινότητα.
2.
Οι διεθνείς τάσεις στη φωτογραφία τώρα
Αν έπρεπε να εξαχθεί κάποιο συμπέρασμα από τις συμμετοχές στο φετινό Athens Photo Festival αναφορικά με τις διεθνείς τάσεις στη φωτογραφία αυτήν τη στιγμή, ποιο θα ήταν; Ο καλλιτεχνικός διευθυντής και επιμελητής του φεστιβάλ Μανόλης Μωρεσόπουλος εξηγεί: «Το Athens Photo Festival αναδεικνύει καλλιτεχνικές πρακτικές που αντικατοπτρίζουν το δυναμικό πεδίο των ποικίλων αναζητήσεων και πειραματισμών στη φωτογραφία και τον οπτικό πολιτισμό. Η σύγχρονη φωτογραφική δημιουργία καταγράφει και μορφοποιεί τη σημερινή επισφαλή και ρευστή πραγματικότητα. Επικεντρώνεται με διάθεση διερευνητική και κριτική σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που διαμορφώνουν τον σύγχρονο κόσμο. Το εκθεσιακό πρόγραμμα του φεστιβάλ διασταυρώνει φωτογραφικά έργα, βίντεο, διαδραστικές εγκαταστάσεις, αρχειακό υλικό και καλλιτεχνικές εκδόσεις, διευρύνοντας τους όρους παρουσίασης, πρόσληψης και νοηματοδότησης των εικόνων. Κεντρικά θέματα αποτελούν το περιβάλλον, τα έμφυλα στερεότυπα, ζητήματα ταυτότητας και πολιτισμικής ετερότητας, εναλλακτικές θεωρήσεις της ιστορίας, η μετα-ανθρώπινη υπόσταση, ο στοχασμός για το μέλλον. Ξεδιπλώνεται ένα εύρος αφηγήσεων που λειτουργούν ως σύγχρονες αλληγορίες».
3.
Η κεντρική έκθεση
Το κεντρικό πρόγραμμα του φεστιβάλ περιλαμβάνει ατομικές εκθέσεις με φωτογραφικές σειρές δεκάδων φωτογράφων απ’ όλο τον κόσμο. Το εύρος των θεματικών, των τεχνικών και της αισθητικής είναι τόσο μεγάλο που σίγουρα το βλέμμα κάθε επισκέπτη θα σταθεί σε διαφορετικά σημεία.
Το δικό μου στάθηκε, μεταξύ άλλων, στα παρακάτω ονόματα:
Στην Tina Hage, που χρησιμοποιεί φωτογραφίες αρχείου από παιχνίδια αγγλικών ιδιωτικών σχολείων, από τα οποία έχει αποφοιτήσει μεγάλη μερίδα της βρετανικής ελίτ.
Στον Matthieu Croizier, που θολώνει το δίπολο του φυσιολογικού και του αφύσικου, του όμορφου και του άσχημου, και χρησιμοποιεί το σώμα του για να κατασκευάσει «τερατουργήματα».
Στη Hannah Altman, που εξερευνά την εβραϊκή διασπορά και την ανοικοδόμηση νέων κόσμων μέσα από φωτογραφικές αφηγήσεις που βασίζονται σε τελετουργίες της εβραϊκής λαογραφίας.
Στην Alma Hazer, που συνδυάζει τη φωτογραφία με το κολάζ και το οριγκάμι για να σχολιάσει έναν φανταστικό τρόπο με τον οποίο στο μέλλον θα μπορούμε να προβαίνουμε σε αισθητική «βελτίωση» ή αλλαγή διάθεσης.
Στον Νίκο Παναγιωτόπουλο, που μας θυμίζει τις τραγικές συνθήκες που επικρατούσαν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Λέρου στις αρχές των ’80s και μέσω της ιστορικής σειράς φωτογραφιών του γίνεται σαφές πως έκτοτε έχουν γίνει μεγάλα βήματα στην αντιμετώπιση των ψυχικών ασθενειών.
Στην Janis Rafa, που αντλεί έμπνευση από την αναγεννησιακή και φλαμανδική τέχνη του δέκατου έκτου και δέκατου έβδομου αιώνα για να σχολιάσει τη βία που ασκείται στη φύση από τη δυτική ανδρική παράδοση.
Στις μάχες τ@ Marvel Harris με τα ζητήματα της φυλετικής ταυτότητας, του αυτισμού και της ψυχικής υγείας, όπως αντικατοπτρίζονται στην πολύ προσωπική φωτογραφική σειρά που εκθέτει στο φεστιβάλ.
Στον Philippe Jarrigeon, που παίζει με τη συλλογική ποπ κουλτούρα, επιλέγοντας υλικό από τη 15ετή πορεία του σε διάφορα μέσα, εν είδει τηλεοπτικού ζάπινγκ, και συνθέτοντας ένα σχόλιο για τον καταναλωτισμό.
Στην Chloé Milos Azzopardi, που δημιουργεί ένα εικονικό οικοσύστημα, στο πλαίσιο του οποίου ερευνά τις έννοιες της ατομικότητας, της πολλαπλότητας και της ετερότητας, όταν τα όρια των σωμάτων αμφισβητούνται.
Στον Cristiano Volk, που φαντάζεται έναν όχι και τόσο μακρινό κόσμο, όπου όλες οι διακρίσεις μέσω των οποίων έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε τον τόπο και τον χρόνο (εσωτερικό και εξωτερικό, ιδιωτικό και δημόσιο, ημέρα και νύχτα) έχουν καταρρεύσει, δημιουργώντας μια παραίσθηση από νέον.
4.
Η οικογένεια και η εξέλιξή της στο επίκεντρο
Στο κύριο εκθεσιακό πρόγραμμα του φεστιβάλ συναντάμε φέτος την ομαδική έκθεση «Good Advice & Other Recipes» με ενότητες φωτογραφιών που αντανακλούν τον διαρκώς μεταβαλλόμενο θεσμό της οικογένειας και αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα της εξέλιξής του. Αναμνήσεις οικογενειακών ταξιδιών, επισκέψεις στο πατρικό στη διάρκεια των δεκαετιών, σχέσεις αγάπης και εξουσίας, οι ανησυχίες των νέων ανθρώπων για τη δημιουργία οικογένειας στον απρόβλεπτο και ασταθή κόσμο στον οποίο ζούμε, η ενηλικίωση, η ανεξαρτητοποίηση, η γήρανση, η αμφισβήτηση των στερεοτυπικών ρόλων των φύλων εντός του θεσμού και η ολοένα και πιο δημοφιλής ιδέα της «chosen family» είναι μερικές από τις έννοιες που θίγονται σε αυτή την έκθεση.
5.
Ομαδικές εκθέσεις
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και άλλες ομαδικές εκθέσεις που περιλαμβάνονται είτε στο κύριο είτε στο δορυφορικό πρόγραμμα. Η έκθεση «Greece is ordinary» βρίσκεται στη μεθόριο της ελληνικής υπερηφάνειας που αναβίωσε την περσινή χρονιά με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, και της υπονόμευσης του εθνικού αφηγήματος μέσω των εκφάνσεων της ελληνικής οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής κρίσης. Οι συμμετέχοντες φωτογράφοι στην έκθεση «Lockdown» επιχειρούν να κρατήσουν ένα ημερολόγιο της πρωτόγνωρης κατάστασης που ζήσαμε (και ζούμε) με την πανδημία, για να αντιληφθούν τι ακριβώς είναι αυτό που συμβαίνει. Στις «Συγχρονικότητες» (πραγματοποιείται στο Luminous Eye, Μητσαίων 2Α) πέντε φωτογράφοι αναδεικνύουν την πνευματική τους συγγένεια μέσα από εμπειρίες συγχρονικότητας, δηλαδή συμπτώσεις με νόημα. Η έκθεση «Summer Bouquet» (πραγματοποιείται στην K-Gold Temporary Gallery της Λέσβου) διερευνά τη σχέση queer ποίησης και φωτογραφίας με έξι φωτογράφους από την Ελλάδα και το εξωτερικό που συνομιλούν με το έργο «Ένα Δώρο» του Βρετανού ποιητή Andrew McMillan.
6.
Με τι ασχολούνται οι νέοι Έλληνες φωτογράφοι;
Διαχρονικά δημοφιλές κομμάτι του φεστιβάλ, το spotlight στους νέους Έλληνες φωτογράφους συμβάλλει στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν βήμα στον εικαστικό χώρο και επιχειρεί να χαρτογραφήσει και να αναδείξει την ποικιλομορφία των τάσεων και των διαφορετικών καλλιτεχνικών τους αναζητήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί αναγνωρισμένοι και καταξιωμένοι πλέον φωτογράφοι είχαν συμμετάσχει στο παρελθόν στο συγκεκριμένο τμήμα του φεστιβάλ.
Η φετινή έκθεση περιλαμβάνει τη δουλειά έντεκα Ελλήνων καλλιτεχνών της νέας γενιάς. Πρόκειται για τους Περικλή Δημητρόπουλο, Chloe Kritharas Devienne, Aggelos Barai, Εύα Σταματίου, Francesca Giaitzoglou-Watkinson, Αγγελίνα Λαμπίρη, Βασίλειο Παπαγεωργίου, Θάνο Θηρίου, Άννη Τσεβδομαρία, Ευσταθία Φλωκατούλα, Λουίζα Βραδή. Μέσα από το ταλέντο και το ξεχωριστό βλέμμα τους αναδύονται ποικίλες θεματικές που αφορούν, μεταξύ άλλων, τις αθέατες και λιγότερο φωτογενείς πλευρές της πόλης, την προοπτική των γυναικών στην τέχνη, την ελληνική ταυτότητα και την αίσθηση του οικείου.
7.
Παράλληλες δράσεις
Το Athens Photo Festival δεν περιορίζεται βέβαια μόνο στο εκθεσιακό πρόγραμμα αλλά εκτείνεται σε μια σειρά από δράσεις και πρωτοβουλίες που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ αλλά και εκτός των χρόνων διεξαγωγής του. Τα Portfolio Reviews προσφέρουν την ευκαιρία σε φωτογράφους να έρθουν σε επαφή με καταξιωμένους επαγγελματίες από τη διεθνή φωτογραφική κοινότητα, να λάβουν κριτική για τη δουλειά τους και να αναζητήσουν τον δρόμο προς διεθνή φεστιβάλ, μέσα ενημέρωσης και δίκτυα. Παράλληλα, προσκεκλημένοι ομιλητές από διαφορετικές χώρες εστιάζουν στον ρόλο της φωτογραφίας στη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα μέσα από μια ευρεία θεματολογία παρουσιάσεων που συνδυάζουν τον λόγο με την εικόνα. Workshops, προβολές, περφόρμανς και άλλες δράσεις, το πρόγραμμα και οι λεπτομέρειες των οποίων ανακοινώνονται σε τακτά διαστήματα, συμπληρώνουν μια ολιστική προσέγγιση στον μαγικό κόσμο της φωτογραφίας.
8.
Athens Photo Marathon
Με σύνθημα «We are all photographers» και αφετηρία το κέντρο της Αθήνας, περισσότεροι από 2.000 συμμετέχοντες αναμένεται να πάρουν και φέτος μέρος στον καθιερωμένο μαραθώνιο φωτογραφίας που θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί προσεχώς, προσεγγίζοντας μέσα από τη δική τους οπτική, και σε διάστημα έξι ωρών, τέσσερα θέματα με προσανατολισμό την πόλη που ζούμε και την πόλη που αλλάζει. Στην εποχή που τα social media δημιουργούν συνεχώς επίδοξους φωτογράφους και τα μάτια μας δέχονται καθημερινά έναν καταιγισμό εικόνων, τα αποτελέσματα αυτού του μαραθωνίου έχουν πάντα ξεχωριστό ενδιαφέρον.
9.
Ξεφυλλίζοντας τον κατάλογο
Το Athens Photo Festival 2022 συνοδεύεται από μια καλαίσθητη έκδοση που περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό από όλες τις εκθέσεις. Το βιβλίο που σχεδιάστηκε από τον graphic designer Στάθη Μητρόπουλο λειτουργεί και ως stand-alone ανάγνωσμα, μέσα από το οποίο αναδεικνύονται με τον καλύτερο τρόπο οι τάσεις της σύγχρονης φωτογραφίας.
Παράλληλα, στον χώρο του Μουσείου Μπενάκη τρέχει και μια μεγάλη έκθεση με λευκώματα, μονογραφίες και άλλες εκδόσεις απ’ όλο τον κόσμο γύρω από τη φωτογραφία.
10.
Πληροφορίες επίσκεψης
Το κεντρικό πρόγραμμα του Athens Photo Festival 2022 είναι επισκέψιμο έως τις 24 Ιουλίου στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), στις μέρες και ώρες λειτουργίας του μουσείου (Πέμπτη και Κυριακή 10:00-18:00, Παρασκευή και Σάββατο 10:00-22.00). Περισσότερες πληροφορίες στο photofestival.gr.
8 Ιουνίου – 24 Ιουλίου 2022, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
