Η έκθεση «Love, Lust and Freedom» στο Brandts Museum, στη δανέζικη πόλη Odense, έχει ως κεντρικό θέμα την παρουσίαση μέσα από τη φωτογραφία ιστοριών σχετικά με το να ζεις αυθεντικά ως queer άτομο. Η τέχνη της φωτογραφίας περισσότερο από κάθε άλλο μέσο, από τη γέννησή της στα μέσα του 19ου αιώνα, χρησιμοποιήθηκε για να αποτυπώσει επιθυμίες που θεωρούνται κοινωνικά απαράδεκτες ή ακόμα και παράνομες και για να μοιραστεί αισθήματα που χωράνε σε μια μικρή εκτύπωση που κουβαλάμε επάνω μας, σε τσέπες και τσάντες, ενώ έχει λειτουργήσει και ως σιωπηλή αντίσταση και ως ισχυρό εργαλείο αυτοέκφρασης, ειδικά μέσα στις queer κοινότητες.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, αυτή είναι η πρώτη έκθεση φωτογραφίας που διοργανώνεται στη Δανία με θέμα το queerness. «Σε κάποιο βαθμό, αυτή η έλλειψη εκπροσώπησης αντανακλά την ευρύτερη ύπαρξη των LGBTQΙ+ ατόμων στη χώρα» λέει η Marianne Ager, επιμελήτρια της έκθεσης. «Νομίζω ότι, γενικά, μας αρέσει να θεωρούμε τους εαυτούς μας ελεύθερους και ανοιχτόμυαλους ανθρώπους εδώ στη Δανία», εξηγεί, «και σε σύγκριση με πολλά άλλα μέρη στον κόσμο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στους queer ανθρώπους έχει δοθεί και χώρος και δικαιώματα. Ωστόσο, κάτω από την επιφάνεια υπάρχει άφθονη μισαλλοδοξία που κάνει πολλούς ανθρώπους να αισθάνονται άβολα αν ξεχωρίζουν πολύ –ή λίγο– από το πλήθος. Είναι γεγονός ότι οι queer άνθρωποι στη Δανία βιώνουν καθημερινά παρενόχληση, μίσος και προκατάληψη».
Αν και η ζωή σε μια φιλελεύθερη χώρα που προάγει την αποδοχή των queer ατόμων μοιάζει πιο εύκολη ή πιο υποφερτή και μπορεί κανείς να σκεφτεί ότι το να είσαι queer στη Δανία είναι απλό, τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στη Δανία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις και προκλήσεις.
Η επισήμανση της επιμελήτριας της έκθεσης είναι σημαντική, αφού η Δανία το 2023 ανακηρύχθηκε η τρίτη πιο φιλική προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα χώρα στην Ευρώπη. Η Δανία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που καθιέρωσε το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών να συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης το 1989. Στη Δανία, η ομοφυλοφιλική σεξουαλική δραστηριότητα νομιμοποιήθηκε το 1933, και από το 1977 η ηλικία συναίνεσης έχει οριστεί στα 15 χρόνια, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού ή φύλου. Ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών τέθηκε σε ισχύ το 2012, ενώ από το 1996 απαγορεύτηκαν πλήρως οι διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Η παλαιότερη ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωση της Δανίας, LGBT+ Danmark, ιδρύθηκε το 1948, με το όνομα Kredsen af 1948 (Κύκλος του 1948).
Αν και η ζωή σε μια φιλελεύθερη χώρα που προάγει την αποδοχή των queer ατόμων μοιάζει πιο εύκολη ή πιο υποφερτή και μπορεί κανείς να σκεφτεί ότι το να είσαι queer στη Δανία είναι απλό –και σίγουρα είναι επίσης πιο εύκολο και ασφαλές από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες–, τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα LGBTQI+ άτομα στη Δανία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις και προκλήσεις. Μια μελέτη από το 2020 δείχνει ότι ένα στα τρία ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στη Δανία έχει βιώσει διακρίσεις εξαιτίας της ταυτότητάς του. Αυτό δείχνει ότι υπάρχουν ακόμα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να γίνει η Δανία καλύτερο μέρος για να ζει κανείς ως ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο.
Σε όλο τον κόσμο σήμερα υπάρχει μια άνθηση της queer φωτογραφίας, τόσο μέσα από το διαδίκτυο όσο και μέσω εκθέσεων και γκαλερί. «Είναι σαν ένα υπόγειο φαινόμενο που επίμονα ζητά να του επιτραπεί να καταλάβει περισσότερο χώρο», λέει η Ager.
Στο «βαρύ πυροβολικό» της έκθεσης συμπεριλαμβάνονται οι φωτογραφίες των Wolfgang Tillmans, Robert Mapplethorpe, Nan Goldin και Sven Marquardt, δίπλα σε ονόματα νεότερων και ανερχόμενων φωτογράφων, όπως οι Donal Talbot και Birk Thomassen. Η έκθεση παρουσιάζει πολύ διαφορετικές καλλιτεχνικές φωνές από διαφορετικές γενιές, kinky πορτρέτα του Marquardt από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 απέναντι από αιθέρια γυμνά του Thomassen, ανατρεπτικές απεικονίσεις ανδρισμού από τη Marvel Harris δίπλα στις εξερευνήσεις της σάρκας του Florian Hetz και αλλού μια νεκρή φύση με θέμα τα poppers του Talbot.
Η διαγενεακή αυτή καλλιτεχνική συνάντηση δημιουργεί μια «πολύ ιδιαίτερη και εξαιρετικά εμπνευσμένη ενέργεια» στον εκθεσιακό χώρο, που ενισχύει μια ολόκληρη κοινότητα καλλιτεχνών, πολλοί από τους οποίους έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην επιμέλεια της έκθεσης και συναντήθηκαν για πρώτη φορά στα εγκαίνιά της.
Η έκθεση «Love, Lust and Freedom» είναι η αρχή μιας συζήτησης σε έναν ελεύθερο χώρο τέχνης που σχετίζεται με έναν ποικιλόμορφο, μεταβαλλόμενο κόσμο και αντανακλά, κατανοεί και αναρωτιέται για την ύπαρξή του όσο και για αυτή των άλλων ανθρώπων.
Με στοιχεία από Dazed, Brandts Museum και Denmark.dk
