Το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στην Όλυμπο Καρπάθου δεν μοιάζει με κανένα άλλο πανηγύρι πουθενά στην Ελλάδα, ηπειρωτική ή νησιωτική. Δεν ξέρω αν είναι καν πανηγύρι.
Όχι εξαιτίας των πολύχρωμών παραδοσιακών φορεσιών που φορούν τα κορίτσια και οι γυναίκες του χωριού ή του μοναδικού λαογραφικού χαρακτήρα του χωριού, αλλά γιατί αυτό που συμβαίνει εκεί το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου είναι τόσο αθόρυβο, εσωτερικό και αργό, σχεδόν τελετουργικό που δεν θα πρέπει να λογίζεται ως πανηγύρι.
Ναι, το πρωί μετά την εκκλησία η ομολογουμένως μικρή πλατεία του χωριού είναι γεμάτη από κόσμο. Ντόπιοι, ξενιτεμένοι Ολυμπίτες, ως επί το πλείστον στην Αμερική, που έχουν έρθει για αυτό καθαυτό το γεγονός και ανυποψίαστοι (ή έστω λίγο πιο υποψιασμένοι) τουρίστες. Φασαρία, φιλιά, χαιρετούρες, πόζες για φωτογραφίες από τα κορίτσια με τις εμβληματικές φορεσιές αλλά και αντίδωρα, φρούτα και γλυκά από την εκκλησία, μέχρι το μεσημέρι που η πλατεία αδειάζει.
Αλλά αργά το απόγευμα ξεκινά:
Στην αρχή στήνεται ένα μεγάλο ξύλινο τραπέζι. Πάνω του απλά φαγητά. Ζυμωτό ψωμί, ελιές, κάποιες πίττες. Ντόπια ρακή αλλά και ουίσκι. Γύρω του αρχικά κάθονται λίγοι άνδρες. Οι πρεσβύτεροι του χωριού θα λέγαμε, οι περισσότεροι εξ αυτών εθελοντές ψάλτες στην εκκλησία. Με την συνοδεία τους ο παπα-Γιάννης ξεκινά να ψέλνει. «Πες πως είναι το τραπέζι μετά την κηδεία» μου λέει ένας ντόπιος. Της Θεοτόκου. Υπάρχουν και δυο οργανοπαίχτες. Δωδεκανησιακή λύρα και λαούτο. Σιγά σιγά οι ψαλμωδίες αλλάζουν. Δεν αναφέρονται πια στην Παναγία αλλά σε πράγματα, γεγονότα, πρόσωπα και ιστορίες του χωριού. Αυτοσχεδιαστικά, αλλά πάντα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, αρχίζουν να μοιάζουν με μαντινάδες. Αν προσέξεις μπορείς να μάθεις τι συνέβη λίγο-πολύ στο χωρίο τον χρόνο που πέρασε. Ή να καταλάβεις ότι μερικοί στίχοι είναι απλώς ανταλλαγή πειραγμάτων και αστείων που ίσως δεν μπορούσαν να ειπωθούν με άλλον τρόπο. Ήσυχα και αργά. Χωρίς ένταση.
Εν τω μεταξύ έρχεται και άλλος κόσμος, ντόπιοι ή ξενιτεμένοι Ολυμπίτες. Κάθονται περιμετρικά του πρώτου κύκλου. Και σιγά σιγά προστίθενται και άλλοι κύκλοι. Και άλλος κόσμος και άλλοι κύκλοι. Και κάποια στιγμή λίγοι άντρες και μερικά κορίτσια με τις παραδοσιακές φορεσιές, πιασμένοι με τα χέρια σταυρωτά αρχίζουν να σέρνουν γύρω από τους κύκλους των ανθρώπων που έχουν ήδη δημιουργηθεί. Περπατούν αργά, τελετουργικά αργά.
Χορεύουν; Δεν ξέρω.
Οι ντόπιοι τον λένε ο «κάτω χορός». Ο «σιγανός». Χρειάζονται 10 με 15 λεπτά για να ολοκληρωθεί ένας γύρος. Κανείς δεν βιάζεται. Έρχεται και άλλος κόσμος. Και άλλοι κύκλοι. Και άλλοι άνθρωποι στην αλυσίδα του χορού. Αλλά κανείς δεν βιάζεται. Κανείς δεν φωνάζει. Κανείς δεν γλεντάει.
Τελετουργικά μέχρι το πρωί.
Ούτε γλέντι, ούτε πανηγύρι.
Περισσότερες φωτογραφίες από το πανηγύρι στην Όλυμπο είναι διαθέσιμες στην σελίδα του Σπύρου Βάθη στο Flickr
σχόλια