1. ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ: Η μοίρα των καινοτόμων είναι η περιπέτεια. Όχι μονάχα να ζούνε περιπέτειες αλλά να τις προκαλούν. Αναστατώνουν τα πάντα και τους πάντες γύρω τους, ακόμα κι αν δεν το επιδιώκουν. Αλλάζουν το τοπίο της τέχνης τους. Μεταβάλλουν δραστικά τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα. Συνθέτουν ανήκουστες μελωδίες με τις λέξεις, με τα χρώματα, με τις νότες, ακόμα και με το πώς ανάβουν το τσιγάρο τους ή αγγίζουν την αγαπημένη τους. Είναι αυτοί που ανατρέπουν τους κανόνες του παιχνιδιού κι επιβάλλουν αναίμακτα τους δικούς τους. Είναι αυτοί που μετά το πέρασμά τους από τούτο τον πλανήτη τίποτα πια δεν είναι όπως ήταν πριν. Είναι αυτοί που παράγουν νέα κριτήρια.
2. ΤΖΕΙΜΣ / ΝΟΡΑ /BLOOMSDAY: Μια μέρα ο Τζέιμς Τζόυς θα γνωρίσει τη Νόρα Μπάρνακλ και θα την ερωτευτεί παράφορα, αδιαφορώντας, όπως κάθε γνήσιος άντρας, αν αξίζει ή όχι τις περιποιήσεις, τις ικεσίες, τις καντάδες, τους καβγάδες, τον πόνο που συνοδεύουν κάθε τρελό έρωτα - καίτοι το «τρελός», όταν μιλάμε για τον Έρωτα, είναι ένας φαιδρός πλεονασμός: κάθε έρωτας είναι τρελός, ειδεμή πρόκειται για ανώδυνο και άτονο, για άχρωμο και άοσμο
προσκοπισμό! Η κρίσιμη συνάντησή τους στις 16 Ιουνίου του 1904, πριν από ακριβώς έναν αιώνα, θα αναχθεί -και ιδού η ακαταμάχητη δύναμη του ερωτευμένου άντρα όχι μονάχα σε μια από τις πλέον εμβληματικές ημερομηνίες της λογοτεχνίας αλλά και σε παγκόσμια γιορτή: ο Τζόυς την
έκανε πρωταγωνίστρια στο αριστούργημά του, τον Οδυσσέα, και έκτοτε όλος ο κόσμος ονομάζει «Bloomsday», «Μέρα του Μπλουμ», τη 16η Ιουνίου και στο Δουβλίνο συρρέουν κάθε χρόνο πλήθη για να την τιμήσουν! Πρόκειται για μια από τις ευγενέστερες εκδικήσεις της λογοτεχνίας και του έρωτα το να ξεφαντώνει κάθε χρόνο μια πόλη γεμάτη προσκυνητές απ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης επειδή ένας συγγραφέας αντάμωσε με την αγαπημένη του!
3. ULYSSES / ΟΔΥΣΣΕΑΣ: Στον Οδυσσέα οι λέξεις είναι ζωντανές, συνδυάζονται μαγικά, στροβιλίζονται, πάλλονται, σκιρτούν. Ο Σάμιουελ Μπέκετ επεσήμανε ότι όταν μιλάει ο Τζόυς για μια χοροεσπερίδα, οι λέξεις δεν περιγράφουν τον χορό αλλά χορεύουν οι ίδιες κι αυτό είναι επίτευγμα του ποιητή, είναι απόλυτος σεβασμός αλλά και απέραντη μουσική ευαισθησία προς την πρώτη ύλη σου, τις λέξεις. Ο ίδιος ο Τζόυς, σε μιαν επιστολή του, χαρακτηρίζει τη γραφή του, το στυλ του, «ένα μουδιασμένο, στουμπωμένο, πατικωμένο, γοργονοειδές, μαρμελαδιαστό, νανουριστικό γράψιμο με κάτι από λιβάνι, αυνανισμό, μύδια βραστά, την παλέτα ενός ζωγράφου, παπαρδέλες, κ.λπ., κ.λπ.». Καινοτόμος δίχως χιούμορ είναι κάτι σαν εσπρέσο ντεκαφεϊνέ! Αλλά οι κακοήθεις και οι εξουσιαστές δεν έχουν χιούμορ, καθώς φαίνεται. Μετά την έκρηξη που προκάλεσε αυτός ο κυκεώνας των λέξεων, αυτός ο ορυμαγδός των συγκινήσεων, θα αρχίσει και η καταλαλιά: ο Τζόυς θα χαρακτηριστεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, μισάνθρωπος, κοκαϊνομανής, υποχονδριακός κολεγιόπαις που τον τρώνε τα σπυριά του (αυτό από τη Βιρτζίνια Γουλφ!), δευτέρας διαλογής (της ιδίας!!!), κόλακας και με το αζημίωτο συνοδός δουκισσών, μπολσεβίκος προπαγανδιστής, κατάσκοπος στην υπηρεσία της Αυστρίας, ενώ κάποιος παράφρων γραφειοκράτης θα πει ότι το κείμενο του Οδυσσέα ήταν ένας κώδικας για να επικοινωνεί ο Τζόυς με τη βρετανική Ιντέλιτζενς Σέρβις!
4. SHAKESPEARE & CO: Αυτό το συγκλονιστικό βιβλίο, κάτι πέραν του μυθιστορήματος, κάτι σχεδόν πέραν της λογοτεχνίας, όπως και ό,τι άλλο θέλησε να συνθέσει ο Τζόυς, είναι συνάμα ιερουργία και βεβήλωση, είναι τραγούδι και ουρλιαχτό, είναι φιλοσοφική πραγματεία και πονεμένες αναμνήσεις, είναι εκ βαθέων εξομολόγηση και πείραμα, οχετός και ψαλμωδία. Στις 2 Φεβρουαρίου του 1922, την ημέρα των τεσσαρακοστών γενεθλίων του, εκδίδεται στο Παρίσι ο Οδυσσέας από τον εκδοτικό οίκο Shakespeare & Co της Αμερικανίδας Σίλβια Μπιτς. Η έκρηξη έχει συντελεστεί και η ιστορία της λογοτεχνίας παίρνει άλλη τροπή!
HOMEWORK: Τζέιμς Τζόυς, Οδυσσέας (μτφρ. Σωκράτης Καψάσκης, εκδ. Κέδρος). Richard Ellmann, ΤζέιμςΤζόυς(μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Scripta). Edna O’ Brien, Τζέιμς Τζόυς, Η απόκρημνη όψη μιας μεγαλοφυΐας (μτφρ. Μαρία Τσάτσου, εκδ. Νεφέλη). Άρης Μαραγκόπουλος, Ulysses, Οδηγός Ανάγνωσης (εκδ. Τόπος). Ενρίκε ΒίλαΜάτας, Δουβλινιάδα (μτφρ. Ναννά Παπανικολάου, εκδ. Καστανιώτη).
σχόλια