ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα

 Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα Facebook Twitter
0
 Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα Facebook Twitter
"Είναι καλό να θυμάσαι ανθρώπους και συμβάντα. Οι νεκροί παίζουν για μας (ο Μότσαρτ παίζει για μας, ο Σοστακόβιτς παίζει για μας) - κι αυτό επίσης είναι η μνήμη μας"

Ο σημαντικότερος εν ζωή Πολωνός ποιητής μιλά  για τα περιθώρια αισιοδοξίας σήμερα, τη σημασία που έχει η μνήμη και το γιατί εμείς οι Έλληνες έχουμε ιδιαίτερο λόγο ν' αναγνωρίζουμε αυτή τη σημασία, για την ομορφιά και το τι κάνει σε μας τους ίδιους, συμβουλεύει νέους ποιητές, συμπάσχει με το «ξεσπίτωμα» των νέων σε αναζήτηση καλύτερης τύχης και αποκαλύπτει τη διάθεση με την οποία έρχεται στην Αθήνα για τη βραδιά ανάγνωσης ποιημάτων του στο Μέγαρο Μουσικής.


«Το να είναι κανείς αισιόδοξος θα ήταν, σήμερα, μάλλον χαζό» λέει ο 'Ανταμ Ζαγκαγέφσκι, στον οποίον λογοτεχνικοί κύκλοι διεθνώς, υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να απονεμηθεί το τρίτο Νόμπελ Λογοτεχνίας της Πολωνίας σε ποιητή, μετά τους Τσέσουαβ Μίουος και Βιεσουάβα Σιμπόρσκα (στην Ελλάδα, τους ξέρουμε ως Τσέσλαβ Μίλος και Βισλάβα Σιμπόρσκα).

Τι μπορώ να πω για τους Έλληνες της "αφαίμαξης εγκεφάλων" των τελευταίων χρόνων;» αναρωτιέται. «Συμπάσχω μαζί τους, αν και φαντάζομαι ότι κάποιοι απ' αυτούς μπορούν να το δουν σαν ένα είδος περιπέτειας.

«Τα τελευταία ένα ή δύο χρόνια, ο κόσμος έχει γίνει πιο σκοτεινός και θά 'πρεπε να είναι κανείς τυφλός για να το αγνοεί» δηλώνει, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. Απαριθμεί την κρίση στην Ουκρανία, την τραγωδία στη Συρία, των Αφρικανών προσφύγων που πνίγονται «στην όμορφη Μεσόγειο», την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους, την οικονομική κρίση στην Ευρώπη, «συμπεριλαμβανομένου του ελληνικού δράματος».


Αν και «αυτά μπορούν να επιλυθούν ή να βελτιωθούν. Η ελπίδα, για μένα, βρίσκεται κάπου αλλού, η πραγματικότητά μας είναι μυστηριώδης και πορώδης. Υπάρχουν πράγματα που βρίσκονται πέρα από τον πεζό ρεαλισμό» ανασαίνει βαθιά ο 'Ανταμ Ζαγκαγέφσκι.

Το σκηνικό μεγάλου μέρους του έργου του είναι η σύγχρονη Ευρώπη: Ο καθημερινός κόσμος των κινητών, οι ταχείες, οι εφημερίδες, τα λάπτοπ, κιόσκια που πουλούν μπουκαλάκια νερό πλάι σε μουσεία και καθεδρικούς ναούς.

Ο Ζαγκαγέφσκι υπήρξε περιπλανώμενος. Γεννήθηκε το 1945, στο σημερινό Λβιβ της Ουκρανίας, τότε Λβόβ της Πολωνίας, μετά τη Γιάλτα οι γονείς του ανάμεσα σε χιλιάδες Πολωνούς κατοίκους της πόλης υποχρεώνονται να εγκατασταθούν στο σημερινό Γκλίβιτσε της Πολωνίας, τότε Γκλίβιτζ της Γερμανίας, σπουδές στην Κρακοβία, αυτοεξορίζεται το 1982 στο Παρίσι αναζητώντας προσωπικό χρόνο ν' αφιερώσει στη συγγραφή - η εμπλοκή του στο κίνημα της «Αλληλεγγύης» τον απορροφούσε ολοκληρωτικά, σχεδόν - για λίγο στο Βερολίνο, μετακομίζει στο Χιούστον, στο Τέξας, όπου διδάσκει στο πανεπιστήμιο, ακολούθως στο πανεπιστήμιο του Σικάγου, εγκαθίσταται στην Κρακοβία, το 2002. Να ριζώσει;


Ο Ζαγκαγέφσκι, μετανάστης. Για χρόνια, πολλά. Στις αρχές του '80 έλεγε «είχα αυτή την ελευθερία, δεν ανήκα». Σήμερα, λέει «πια, δεν είμαι εξόριστος. Αν είμαι άστεγος, τότε είμαι μόνο με τη "φιλοσοφική" έννοια του όρου, μιας και δεν είμαι απ' αυτούς που ζουν ευτυχισμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, στη γενέτειρά τους».

Υπάρχουν τρόποι και τρόποι να ζει κανείς, η ζωή μπορεί να είναι κοινότοπη, φτωχή, να ξοδεύεται στο να βλέπεις μόνο ποδοσφαιρικά ματς, να ψωνίζεις, μπορεί επίσης να είναι κατά το ήμισυ τετριμμένη, να είναι ανάμεικτη, συνδυάζοντας τη ρουτίνα του καθημερινού με στιγμές ομορφιάς.


«Τι μπορώ να πω για τους Έλληνες της "αφαίμαξης εγκεφάλων" των τελευταίων χρόνων;» αναρωτιέται. «Συμπάσχω μαζί τους (διαλέγει να χρησιμοποιήσει τη λέξη "συμπάσχω", ξέρει τα συναισθήματα), αν και φαντάζομαι ότι κάποιοι απ' αυτούς μπορούν να το δουν σαν ένα είδος περιπέτειας. Αν είναι νέοι και γεροί» συμπληρώνει.


«Θυμήσου», τραγουδούν τα ποιήματά του. Μ' αυτόν ή τον άλλο τρόπο, τραγουδούν «θυμήσου». Είχε γράψει ότι «στο παρελθόν, εν γένει κι όχι μόνο στην Ευρώπη, ο κανόνας ήταν να ξεχνάς, να πηγαίνεις μπροστά. Είναι μια σχετικά καινούργια ιδέα που πρέπει να δουλέψεις πάνω σ' αυτήν, ότι πρέπει να κρατήσεις τα πάντα στη μνήμη μας». Γιατί είναι σημαντική, γι' αυτόν, η μνήμη; «Η μνήμη; Εσείς, οι Έλληνες, επινοήσατε τη Μνημοσύνη, θά 'πρεπε να ξέρετε το λόγο για τον οποίο είναι η μητέρα όλων των Μουσών» απαντά. «Υπάρχει μια μεγάλη ανακολουθία ανάμεσα στα μαζικά μέσα ενημέρωσης με την καθημερινή λήθη τους, με "λαυράκια" που έχουν ζωή μιας - δυο ημερών (αν και η ιστορία είναι και πάλι του συρμού, πολλά περιοδικά, ακούω, είναι αφιερωμένα στην ιστορία) και του κόσμου των εργατών της μνήμης: Των ιστορικών και των ιστορικών τέχνης, των καλλιτεχνών, των συγγραφέων κλπ. Είναι καλό να θυμάσαι ανθρώπους και συμβάντα. Οι νεκροί παίζουν για μας (ο Μότσαρτ παίζει για μας, ο Σοστακόβιτς παίζει για μας) - κι αυτό επίσης είναι η μνήμη μας».

 Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα Facebook Twitter


Στη συλλογή δοκιμίων του, «Μια άλλη ομορφιά», ο Ζαγκαγέφσκι συνειδητοποιεί ότι «κάποια ποιήματα και πίνακες θα συνεχίσουν να ζουν» κι αυτό είναι σημαντικό για τον ίδιο, αλλά αναρωτιέται «ποιος είναι αυτός που θα ξαναζωντανέψει τις στιγμές και τις ώρες;». Σελίδες πιο κάτω, σημειώνει ότι «η τέχνη αναπηδά από τον πιο βαθύ θαυμασμό για τον κόσμο, και τον ορατό και τον αθέατο». Ρωτήσαμε τι είναι αυτό που η ομορφιά κάνει σε μας τους ίδιους.


«Υπάρχουν τρόποι και τρόποι να ζει κανείς, η ζωή μπορεί να είναι κοινότοπη, φτωχή, να ξοδεύεται στο να βλέπεις μόνο ποδοσφαιρικά ματς, να ψωνίζεις, μπορεί επίσης να είναι κατά το ήμισυ τετριμμένη, να είναι ανάμεικτη, συνδυάζοντας τη ρουτίνα του καθημερινού με στιγμές ομορφιάς. Η ομορφιά εξευγενίζει τη ζωή μας» λέει. Κι εξακολουθεί να ξεδιπλώνει τη σκέψη του: «Η ομορφιά στην τέχνη, κάποιες φορές μας βοηθά να συλλάβουμε το νόημα όλων αυτών (έστω για ένα μικρό λεπτό της ώρας), μας μετατρέπει σε παρατηρητές χωρίς να μας κάνει αδιάφορους». «Προσπαθώ να μην είμαι συντηρητικός, μπορώ να δω ομορφιά στη σύγχρονη τέχνη, στη σύγχρονη ποίηση ή μουσική, όχι μόνον στο παλιό, στο αξιοπρεπές και αναγνωρισμένο. Η ομορφιά αλλάζει, αλλά υπάρχει κάτι που παραμένει σταθερό. Δεν ξέρω τι είναι αυτό» αποσώνει.


Τι θα συμβούλευε σήμερα τους νέους ποιητές; «Μα, ν' αποφεύγουν τα συστήματα, τις ιδεολογίες, τις μαζικές αισθητικές πεποιθήσεις, μαζικές με την έννοια ότι αποκλείουν κατηγορίες ολόκληρες αισθητικών φαινομένων από το να τις υποδεχθούμε ευνοϊκά. Να μην πιστεύουν στους Ντεριντά αυτού του κόσμου. Να είναι υπομονετικοί, χρειάζεται χρόνος πολύς για να κάνεις κάτι πολύτιμο» λέει.


Η αυριανή επίσκεψη του στην Αθήνα είναι η τρίτη του, θα 'ναι κι αυτή σύντομη και λυπάται: «Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, έρχομαι στην Αθήνα σα νά 'ρχομαι σε μια πόλη μνήμης. Δεν έχεις περιθώρια να περιμένεις κάτι άλλο, αυτό είναι το αντίτιμο που πρέπει η Αθήνα να καταβάλει στο κλέος του παρελθόντος της». Τους αρχαίους Έλληνες, ο Ζαγκαγέφσκι τους ξέρει καλά, ο Σοφοκλής κι η Αντιγόνη υπάρχουν σε ποιήματα του, το ίδιο ο Ηράκλειτος, ο Παρμενίδης, ο Πλάτωνας, η ποιήτρια Ήριννα («Ήριννα η Τηλία»). Το ποίημα «Όπως ο βασιλιάς της Ασίνης» το εμπνεύστηκε από τον Σεφέρη, στο «Καθώς με τύλιγε ο ύπνος πάνω στον τόμο του Καβάφη» άνοιξε κουβέντα με τον Αλεξανδρινό, τους ήρωές του και το «Μέγα Πανελλήνιον». «Βέβαια, θα ήταν καλά να συναντήσεις ανθρώπους, κατοίκους αυτής της πόλης, να μάθεις για τις λύπες τους, αλλά γι' αυτό χρειάζεσαι μια μεγαλύτερης διάρκειας παραμονή. 'Αρα, καμιά φορά η μνήμη μπορεί και να μας προφυλάξει από τη σύγχρονη ζωή» είπε και σιώπησε.

________
Την ποίηση του 'Ανταμ Ζαγκαγέφσκι μπορούν να αποθησαυρίσουν όσοι παραβρεθούν στη βραδιά ποίησης που διοργανώνουν ο Κύκλος Ποιητών και η Πρεσβεία της Πολωνίας στη Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Παρασκευή 22 Μαΐου, στις 7 μ.μ. (είσοδος ελεύθερη, με δελτία προτεραιότητας που θα αρχίσουν να διανέμονται στις 5 μ.μ.).


0

ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ