Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα

 Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα Facebook Twitter
0
 Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα Facebook Twitter
"Είναι καλό να θυμάσαι ανθρώπους και συμβάντα. Οι νεκροί παίζουν για μας (ο Μότσαρτ παίζει για μας, ο Σοστακόβιτς παίζει για μας) - κι αυτό επίσης είναι η μνήμη μας"

Ο σημαντικότερος εν ζωή Πολωνός ποιητής μιλά  για τα περιθώρια αισιοδοξίας σήμερα, τη σημασία που έχει η μνήμη και το γιατί εμείς οι Έλληνες έχουμε ιδιαίτερο λόγο ν' αναγνωρίζουμε αυτή τη σημασία, για την ομορφιά και το τι κάνει σε μας τους ίδιους, συμβουλεύει νέους ποιητές, συμπάσχει με το «ξεσπίτωμα» των νέων σε αναζήτηση καλύτερης τύχης και αποκαλύπτει τη διάθεση με την οποία έρχεται στην Αθήνα για τη βραδιά ανάγνωσης ποιημάτων του στο Μέγαρο Μουσικής.


«Το να είναι κανείς αισιόδοξος θα ήταν, σήμερα, μάλλον χαζό» λέει ο 'Ανταμ Ζαγκαγέφσκι, στον οποίον λογοτεχνικοί κύκλοι διεθνώς, υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να απονεμηθεί το τρίτο Νόμπελ Λογοτεχνίας της Πολωνίας σε ποιητή, μετά τους Τσέσουαβ Μίουος και Βιεσουάβα Σιμπόρσκα (στην Ελλάδα, τους ξέρουμε ως Τσέσλαβ Μίλος και Βισλάβα Σιμπόρσκα).

Τι μπορώ να πω για τους Έλληνες της "αφαίμαξης εγκεφάλων" των τελευταίων χρόνων;» αναρωτιέται. «Συμπάσχω μαζί τους, αν και φαντάζομαι ότι κάποιοι απ' αυτούς μπορούν να το δουν σαν ένα είδος περιπέτειας.

«Τα τελευταία ένα ή δύο χρόνια, ο κόσμος έχει γίνει πιο σκοτεινός και θά 'πρεπε να είναι κανείς τυφλός για να το αγνοεί» δηλώνει, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. Απαριθμεί την κρίση στην Ουκρανία, την τραγωδία στη Συρία, των Αφρικανών προσφύγων που πνίγονται «στην όμορφη Μεσόγειο», την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους, την οικονομική κρίση στην Ευρώπη, «συμπεριλαμβανομένου του ελληνικού δράματος».


Αν και «αυτά μπορούν να επιλυθούν ή να βελτιωθούν. Η ελπίδα, για μένα, βρίσκεται κάπου αλλού, η πραγματικότητά μας είναι μυστηριώδης και πορώδης. Υπάρχουν πράγματα που βρίσκονται πέρα από τον πεζό ρεαλισμό» ανασαίνει βαθιά ο 'Ανταμ Ζαγκαγέφσκι.

Το σκηνικό μεγάλου μέρους του έργου του είναι η σύγχρονη Ευρώπη: Ο καθημερινός κόσμος των κινητών, οι ταχείες, οι εφημερίδες, τα λάπτοπ, κιόσκια που πουλούν μπουκαλάκια νερό πλάι σε μουσεία και καθεδρικούς ναούς.

Ο Ζαγκαγέφσκι υπήρξε περιπλανώμενος. Γεννήθηκε το 1945, στο σημερινό Λβιβ της Ουκρανίας, τότε Λβόβ της Πολωνίας, μετά τη Γιάλτα οι γονείς του ανάμεσα σε χιλιάδες Πολωνούς κατοίκους της πόλης υποχρεώνονται να εγκατασταθούν στο σημερινό Γκλίβιτσε της Πολωνίας, τότε Γκλίβιτζ της Γερμανίας, σπουδές στην Κρακοβία, αυτοεξορίζεται το 1982 στο Παρίσι αναζητώντας προσωπικό χρόνο ν' αφιερώσει στη συγγραφή - η εμπλοκή του στο κίνημα της «Αλληλεγγύης» τον απορροφούσε ολοκληρωτικά, σχεδόν - για λίγο στο Βερολίνο, μετακομίζει στο Χιούστον, στο Τέξας, όπου διδάσκει στο πανεπιστήμιο, ακολούθως στο πανεπιστήμιο του Σικάγου, εγκαθίσταται στην Κρακοβία, το 2002. Να ριζώσει;


Ο Ζαγκαγέφσκι, μετανάστης. Για χρόνια, πολλά. Στις αρχές του '80 έλεγε «είχα αυτή την ελευθερία, δεν ανήκα». Σήμερα, λέει «πια, δεν είμαι εξόριστος. Αν είμαι άστεγος, τότε είμαι μόνο με τη "φιλοσοφική" έννοια του όρου, μιας και δεν είμαι απ' αυτούς που ζουν ευτυχισμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, στη γενέτειρά τους».

Υπάρχουν τρόποι και τρόποι να ζει κανείς, η ζωή μπορεί να είναι κοινότοπη, φτωχή, να ξοδεύεται στο να βλέπεις μόνο ποδοσφαιρικά ματς, να ψωνίζεις, μπορεί επίσης να είναι κατά το ήμισυ τετριμμένη, να είναι ανάμεικτη, συνδυάζοντας τη ρουτίνα του καθημερινού με στιγμές ομορφιάς.


«Τι μπορώ να πω για τους Έλληνες της "αφαίμαξης εγκεφάλων" των τελευταίων χρόνων;» αναρωτιέται. «Συμπάσχω μαζί τους (διαλέγει να χρησιμοποιήσει τη λέξη "συμπάσχω", ξέρει τα συναισθήματα), αν και φαντάζομαι ότι κάποιοι απ' αυτούς μπορούν να το δουν σαν ένα είδος περιπέτειας. Αν είναι νέοι και γεροί» συμπληρώνει.


«Θυμήσου», τραγουδούν τα ποιήματά του. Μ' αυτόν ή τον άλλο τρόπο, τραγουδούν «θυμήσου». Είχε γράψει ότι «στο παρελθόν, εν γένει κι όχι μόνο στην Ευρώπη, ο κανόνας ήταν να ξεχνάς, να πηγαίνεις μπροστά. Είναι μια σχετικά καινούργια ιδέα που πρέπει να δουλέψεις πάνω σ' αυτήν, ότι πρέπει να κρατήσεις τα πάντα στη μνήμη μας». Γιατί είναι σημαντική, γι' αυτόν, η μνήμη; «Η μνήμη; Εσείς, οι Έλληνες, επινοήσατε τη Μνημοσύνη, θά 'πρεπε να ξέρετε το λόγο για τον οποίο είναι η μητέρα όλων των Μουσών» απαντά. «Υπάρχει μια μεγάλη ανακολουθία ανάμεσα στα μαζικά μέσα ενημέρωσης με την καθημερινή λήθη τους, με "λαυράκια" που έχουν ζωή μιας - δυο ημερών (αν και η ιστορία είναι και πάλι του συρμού, πολλά περιοδικά, ακούω, είναι αφιερωμένα στην ιστορία) και του κόσμου των εργατών της μνήμης: Των ιστορικών και των ιστορικών τέχνης, των καλλιτεχνών, των συγγραφέων κλπ. Είναι καλό να θυμάσαι ανθρώπους και συμβάντα. Οι νεκροί παίζουν για μας (ο Μότσαρτ παίζει για μας, ο Σοστακόβιτς παίζει για μας) - κι αυτό επίσης είναι η μνήμη μας».

 Άνταμ Ζαγκαγέφσκι: ο σημαντικότερος Πολωνός ποιητής στην Αθήνα Facebook Twitter


Στη συλλογή δοκιμίων του, «Μια άλλη ομορφιά», ο Ζαγκαγέφσκι συνειδητοποιεί ότι «κάποια ποιήματα και πίνακες θα συνεχίσουν να ζουν» κι αυτό είναι σημαντικό για τον ίδιο, αλλά αναρωτιέται «ποιος είναι αυτός που θα ξαναζωντανέψει τις στιγμές και τις ώρες;». Σελίδες πιο κάτω, σημειώνει ότι «η τέχνη αναπηδά από τον πιο βαθύ θαυμασμό για τον κόσμο, και τον ορατό και τον αθέατο». Ρωτήσαμε τι είναι αυτό που η ομορφιά κάνει σε μας τους ίδιους.


«Υπάρχουν τρόποι και τρόποι να ζει κανείς, η ζωή μπορεί να είναι κοινότοπη, φτωχή, να ξοδεύεται στο να βλέπεις μόνο ποδοσφαιρικά ματς, να ψωνίζεις, μπορεί επίσης να είναι κατά το ήμισυ τετριμμένη, να είναι ανάμεικτη, συνδυάζοντας τη ρουτίνα του καθημερινού με στιγμές ομορφιάς. Η ομορφιά εξευγενίζει τη ζωή μας» λέει. Κι εξακολουθεί να ξεδιπλώνει τη σκέψη του: «Η ομορφιά στην τέχνη, κάποιες φορές μας βοηθά να συλλάβουμε το νόημα όλων αυτών (έστω για ένα μικρό λεπτό της ώρας), μας μετατρέπει σε παρατηρητές χωρίς να μας κάνει αδιάφορους». «Προσπαθώ να μην είμαι συντηρητικός, μπορώ να δω ομορφιά στη σύγχρονη τέχνη, στη σύγχρονη ποίηση ή μουσική, όχι μόνον στο παλιό, στο αξιοπρεπές και αναγνωρισμένο. Η ομορφιά αλλάζει, αλλά υπάρχει κάτι που παραμένει σταθερό. Δεν ξέρω τι είναι αυτό» αποσώνει.


Τι θα συμβούλευε σήμερα τους νέους ποιητές; «Μα, ν' αποφεύγουν τα συστήματα, τις ιδεολογίες, τις μαζικές αισθητικές πεποιθήσεις, μαζικές με την έννοια ότι αποκλείουν κατηγορίες ολόκληρες αισθητικών φαινομένων από το να τις υποδεχθούμε ευνοϊκά. Να μην πιστεύουν στους Ντεριντά αυτού του κόσμου. Να είναι υπομονετικοί, χρειάζεται χρόνος πολύς για να κάνεις κάτι πολύτιμο» λέει.


Η αυριανή επίσκεψη του στην Αθήνα είναι η τρίτη του, θα 'ναι κι αυτή σύντομη και λυπάται: «Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, έρχομαι στην Αθήνα σα νά 'ρχομαι σε μια πόλη μνήμης. Δεν έχεις περιθώρια να περιμένεις κάτι άλλο, αυτό είναι το αντίτιμο που πρέπει η Αθήνα να καταβάλει στο κλέος του παρελθόντος της». Τους αρχαίους Έλληνες, ο Ζαγκαγέφσκι τους ξέρει καλά, ο Σοφοκλής κι η Αντιγόνη υπάρχουν σε ποιήματα του, το ίδιο ο Ηράκλειτος, ο Παρμενίδης, ο Πλάτωνας, η ποιήτρια Ήριννα («Ήριννα η Τηλία»). Το ποίημα «Όπως ο βασιλιάς της Ασίνης» το εμπνεύστηκε από τον Σεφέρη, στο «Καθώς με τύλιγε ο ύπνος πάνω στον τόμο του Καβάφη» άνοιξε κουβέντα με τον Αλεξανδρινό, τους ήρωές του και το «Μέγα Πανελλήνιον». «Βέβαια, θα ήταν καλά να συναντήσεις ανθρώπους, κατοίκους αυτής της πόλης, να μάθεις για τις λύπες τους, αλλά γι' αυτό χρειάζεσαι μια μεγαλύτερης διάρκειας παραμονή. 'Αρα, καμιά φορά η μνήμη μπορεί και να μας προφυλάξει από τη σύγχρονη ζωή» είπε και σιώπησε.

________
Την ποίηση του 'Ανταμ Ζαγκαγέφσκι μπορούν να αποθησαυρίσουν όσοι παραβρεθούν στη βραδιά ποίησης που διοργανώνουν ο Κύκλος Ποιητών και η Πρεσβεία της Πολωνίας στη Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Παρασκευή 22 Μαΐου, στις 7 μ.μ. (είσοδος ελεύθερη, με δελτία προτεραιότητας που θα αρχίσουν να διανέμονται στις 5 μ.μ.).


0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ