Διαβάζοντας για να κερδίσεις τη ζωή σου

Διαβάζοντας για να κερδίσεις τη ζωή σου Facebook Twitter
Η Tara το ξέρει: η ζωή, οι εαυτοί, τα μυαλά, οι τόποι, αλλάζουν. Συχνά, αλλάζουν διαβάζοντας.
0

Όλα αυτά για τα οποία δούλεψα, όλα τα χρόνια των σπουδών μου, ήταν για να κερδίσω αυτό μόνον το προνόμιο: να δω και να καταλάβω περισσότερες αλήθειες απ' αυτές που μου 'δωσε ο μπαμπάς μου» (δική μου, πρόχειρη μετάφραση). Διαβάζω το βιβλίο Educated (Μορφωμένη, εκδόσεις Ίκαρος) της Tara Westover στη γραμμή U1. Μια φίλη που έκανε Erasmus στη Βιέννη με «πρόσταξε» να επισκεφτώ ένα συγκεκριμένο καφέ. Περιπλανιέμαι και κάνω λάθη και τελικά το βρίσκω. Φοιτητικό καφέ. Είσοδος στο πλάι. Αφίσες με συγγραφείς στους τοίχους. Σόμπα. Λίγα στενά τραπεζάκια. Κόσμος, κυρίως φοιτητές. Λάπτοπ, βιβλία, σημειώσεις. Μπαίνω.


Πιάνω ένα τραπέζι μεταξύ ενός χιπστερο-μποέμ που γράφει στο σημειωματάριό του και καπνίζει και μιας επιμελούς φοιτήτριας που τσεκάρει σημειώσεις και το e-mail της. Στο μπαρ κάτι τύποι πίνουν τσάι, χαζεύοντας μπουκάλια ουίσκι πίσω απ' την πλάτη της μπαργούμαν, και πλάι στην πόρτα ένα αγόρι διαβάζει ένα πολύ χοντρό βιβλίο, φορώντας το κασκόλ και το σκουφί του. Αφίσες με τον Ιησού, τον Κάφκα και την παλιά Βιέννη οδηγούν στην τουαλέτα και μια παρέα στέκεται μπροστά απ' την είσοδο, πίνοντας μπίρες με μανία. Βγάζω και ακουμπάω τη Μορφωμένη στο τραπεζάκι μου σαν όπλο. Ξέκλεψα ματιές στο αεροπλάνο και στο μετρό, τώρα θα τη διαβάσω σοβαρά.

Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που με πήγε στη δημοτική βιβλιοθήκη όταν ήμουν παιδάκι. Θυμάμαι πώς άλλαξε η ζωή μου τότε. Πώς ένιωσα. Έτσι πρέπει να νιώθουν οι εξερευνητές όταν το κύμα τούς ξεβράζει σε ένα άγνωστο νησί, αυτή την αίσθηση πρέπει να είχε ο Κολόμβος. Αυτή την αίσθηση μεταδίδει τέλεια η Westwood.


Η Μορφωμένη είναι μαρτυρία. Η Tara γράφει πώς μεγάλωσε σε μια οικογένεια σκληροπυρηνικών μορμόνων. Έλαβε εκπαίδευση στο σπίτι. Ή, τουλάχιστον, αυτή είναι η επίσημη δήλωση προς τις Αρχές. Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα πρωινά δούλευε για τον μπαμπά της. Όταν κάποιος καιγόταν, διαμελιζόταν, ακρωτηριαζόταν ή ξεφλούδιζε το δέρμα του στη σκληρή δουλειά, ήταν «θέλημα Θεού». Τα επιστημονικά βιβλία του σπιτιού ήταν παιδικά βιβλία. Γιατί να πάρουν άλλα; Δεν θα τους πει η κυβέρνηση τι να κάνουν! Η κυβέρνηση και το κράτος είναι μια θηριώδης σοσιαλιστική κουταμάρα και η οικογένεια της Tara είναι αποφασισμένη να μείνει καθαρή απ' την απροκάλυπτη παρεμβατικότητά τους. Σοσιαλιστική προπαγάνδα, αυτό είναι η δημόσια παιδεία. Τρόπος να ελέγχει η κυβέρνηση το κεφάλι σου, αυτό είναι το πανεπιστήμιο.


Η Τάρα τρώει ξύλο απ' τον αδερφό της. Ακούει τα τραμπουκίστικα αστειάκια του. Όταν προσπαθεί να μιλήσει γι' αυτό, η μαμά σιωπά, ο μπαμπάς κηρύττει τον λόγο του Θεού. Μια κόρη που ανοίγει το στόμα της είναι μια κακή κόρη – όλοι το ξέρουν αυτό. Η Tara προβλέπει τη ζωή της. Παράρτημα του μπαμπά. Θα κάνει παιδιά. Θα μείνει στην κοινότητα των μορμόνων. Θα τρώει, θα γελάει και θα συνομιλεί με τον αδερφό της σαν να μην της έχει βυθίσει το κεφάλι στο νερό της λεκάνης της τουαλέτας. Θα βοηθάει τη μαμά με τα «θεραπευτικά» της βότανα. Αποφασίζει να πάει να σπουδάσει. Παλεύει να βρει λεφτά. Κάνει παλιοδουλειές. Για καιρό δεν κυνηγάει χρηματοδοτήσεις – αυτά είναι για τους κομμουνιστές.

Κοιτάζω έξω απ' το παράθυρο του καφέ. Φοιτητές με μακριά παλτά μπαίνουν και ξαπλώνουν στους καναπέδες, τα γυαλιά τους θαμπώνουν. Μιλάνε κυρίως αγγλικά ή γερμανικά με προφορά, κάποιοι ίσως είναι στο Εrasmus, στο μεταπτυχιακό τους ή σε ερευνητικό πρόγραμμα. Γυρίζω στο βιβλίο μου. Σκέφτομαι την ιδέα μιας εκπαίδευσης με μειωμένο ρόλο των κυβερνήσεων, που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Προφανώς δεν προβάλλονται επιχειρήματα όπως αυτά του μπαμπά της Westover που ετοιμάζει ένα οπλοστάσιο για την περίπτωση που η κυβέρνηση επιχειρήσει να παρέμβει στο σπιτικό του.

Η μαρτυρία της Westover, όμως, ίσως έχει κάτι κρίσιμο να προσφέρει στη συζήτηση, χωρίς να θέλω να αποδώσω στη συγγραφέα κανέναν άλλο σκοπό πέραν του να γράψει μια εξαιρετική μαρτυρία. Στη μέση του έργου τη βρίσκουμε να διαβάζει πυρετωδώς για να μη γυρίσει στην αξημέρωτη σκληρή χειρωνακτική δουλειά που οι γονείς της ονοματίζουν «homeschooling», εκπαίδευση στο σπίτι, και που ενδιάμεσα διακόπτεται από κηρύγματα του μπαμπά για το τέλος του κόσμου και παραλογισμούς της μαμάς-θεραπεύτριας («Χτύπημα στο κρανίο; Λίγη ενέργεια στα σωστά τσάκρα αρκεί»).


Ως γυναίκα η Tara πρέπει να κερδίσει την ελευθερία της, να εξηγήσει γιατί δεν θα ζήσει ως ένα καλαθάκι που εκτοξεύει μωρά. Με πολλές υποτροφίες φτάνει στο Κέμπριτζ, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στην Ευρώπη, σ' αυτό που ο μπαμπάς θεωρεί «σοσιαλιστική κόλαση». Εκεί, κλείνεται σε βιβλιοθήκες και ανοίγει το κεφάλι της. Λίγα βιβλία αποδίδουν τόσο όμορφα το μεγάλωμα του νου, το ενδεχόμενο πίσω από ένα πρόγραμμα σπουδών να ελλοχεύουν άλλοι εαυτοί, πιο ελεύθεροι, λιγότερο φοβισμένοι.


Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που με πήγε στη δημοτική βιβλιοθήκη όταν ήμουν παιδάκι. Θυμάμαι πώς άλλαξε η ζωή μου τότε. Πώς ένιωσα. Έτσι πρέπει να νιώθουν οι εξερευνητές όταν το κύμα τούς ξεβράζει σε ένα άγνωστο νησί, αυτή την αίσθηση πρέπει να είχε ο Κολόμβος. Αυτή την αίσθηση μεταδίδει τέλεια η Westwood. Η Tara το ξέρει: η ζωή, οι εαυτοί, τα μυαλά, οι τόποι, αλλάζουν. Συχνά, αλλάζουν διαβάζοντας. Γυρίζω το βλέμμα μου στο φοιτητικό καφέ. Σκοτείνιασε. Στον δρόμο είναι ορατή μόνον η ταμπέλα ενός κινέζικου απέναντι. Οι θαμώνες αρχίζουν να πίνουν. Παραγγέλνουν κόκκινο κρασί στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα γαλλικά, με τα χέρια τους. Εξερευνητές άλλων κόσμων κι αυτοί, μικροί Κολόμβοι.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LifO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ