«Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα»: Το μεγάλο ρωσικό μυθιστόρημα του 21ου αιώνα γράφτηκε από έναν Αμερικανό

«Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα»: Το μεγάλο ρωσικό μυθιστόρημα του 21ου αιώνα γράφτηκε από έναν Αμερικανό Facebook Twitter
Ο Βοστονέζος συγγραφέας Amor Towles.
0
Βισίνσκι: Ποια είναι η τωρινή διεύθυνσή σας;
Ροστόφ: Σουίτα 317, ξενοδοχείο Μετροπόλ, Μόσχα.
Βισίνσκι: Πόσο καιρό διαμένετε εκεί;
Ροστόφ: Μένω εκεί από τις πέντε Σεπτεμβρίου 1918. Λίγο λιγότερο από τέσσερα χρόνια.
Βισίνσκι: Και επαγγέλλεστε;
Ροστόφ: Δεν είναι δουλειά των αριστοκρατών να επαγγέλλονται.
Βισίνσκι: Πολύ καλά λοιπόν. Και πώς περνάτε τον χρόνο σας;
Ροστόφ: Δειπνώντας, συζητώντας. Με διάβασμα και περισυλλογή. Τις γνωστές σαχλαμάρες.
Βισίνσκι: Και γράφετε ποίηση;
Ροστόφ: Είναι γνωστό ότι παλεύω με το φτερό.

Έξω από την πόρτα του πολυτελούς ξενοδοχείου Μετροπόλ, ακριβώς απέναντι από το Κρεμλίνο, απλωνόταν η Μόσχα και πέρα από την πόλη το ταραχώδες τοπίο της μετεπαναστατικής Ρωσίας.

Και μέσα στο Μετροπόλ απλωνόταν πλέον η ζωή του κόμη Αλεξάντρ Ίλιτς Ροστόφ, καταδικασμένου σε ισόβιο περιορισμό — όχι πλέον στην πολυτελή σουίτα που είχε γίνει μόνιμη κατοικία του τα τελευταία χρόνια αλλά σε μια μικρή σοφίτα κάτω από τη γερτή σκεπή του ξενοδοχείου. Γιατί, βέβαια, το νέο καθεστώς θέλει να πλήξει τον αριστοκράτη-πρωταγωνιστή του βιβλίου όσο πιο πολύ, όσο πιο ταπεινωτικά μπορεί.

Όμως, όταν δεν πηγαίνει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στον Μωάμεθ — και, με τον ίδιο τρόπο, όταν στον Ροστόφ απαγορεύεται επί ποινή θανάτου να πατήσει το πόδι του έξω από το κατώφλι του ξενοδοχείου, είναι ο έξω κόσμος που έρχεται σ' αυτόν και είναι οι τοίχοι του κτιρίου που απλώνονται σε ύψος και πλάτος για να τον χωρέσουν.

Τα περίφημα εστιατόρια του Μετροπόλ, το λαϊκότερο Πλάζα και το πιο εκλεπτυσμένο Μπογιάρσκι, ανοίγουν πάλι τις πόρτες τους, αρχικά σε ανθρώπους του νέου καθεστώτος και σε όσους μπορούν να πληρώσουν σε ξένο νόμισμα.

Αλλά, καθώς ο καιρός περνά, διπλωμάτες, δημοσιογράφοι —που ποτέ δεν είχαν απομακρυνθεί πολύ, έτσι κι αλλιώς—, επιστήμονες και καλλιτέχνες αρχίζουν πάλι να κάνουν την εμφάνισή τους.

Στο μπαρ Σαλιάπιν, με τον διακριτικό φωτισμό και την ακόμα διακριτικότερη ατμόσφαιρα, οι μπαλαρίνες του Μπολσόι πετάγονται για ένα ποτό (ή και τρία) μετά την παράσταση, Αμερικανοί μοιράζουν τσιγάρα και σοκολάτες για να εξασφαλίσουν το πολυπόθητο ραντεβού με κάποιον αξιωματούχο της κυβέρνησης, και ο Αλεξάντρ Ίλιτς συνεχίζει τις παρατηρήσεις του γύρω από τον κόσμο που τον περιβάλλει — αλλά και γύρω τον ίδιο του τον εαυτό.

Χωρίς να χάνει το χιούμορ του, χωρίς να αποθαρρύνεται αλλά κυρίως χωρίς να γίνεται πικρόχολος, μικρόψυχος ή μνησίκακος μπροστά σε αυτή την ανατροπή της κατάστασής του, αφιερώνει τις ατελείωτες ώρες του εγκλεισμού του στην παρατήρηση, την αυτοπαρατήρηση, αλλά και τη δράση.

Γιατί, αν σε κάτι βοηθά ο εγκλεισμός, είναι στην κατάδυση στα βάθη του εαυτού: εκεί που μέχρι τώρα ο πληθωρικός αριστοκράτης σκόρπιζε απλόχερα τον χαρισματικό εαυτό του, προσφέροντας πνευματώδεις παρατηρήσεις και άψογη γνώση του πρωτοκόλλου, τώρα έχει όλο τον χρόνο στη διάθεσή του για να εμβαθύνει τις γνώσεις και τις σκέψεις του. Επειδή, όπως λέει και ο ίδιος, τα ανθρώπινα όντα εντέλει «αξίζουν όχι μόνο την εκτίμησή μας, αλλά και την επανεκτίμησή μας».

Χωρίς να χάνει το χιούμορ του, χωρίς να αποθαρρύνεται αλλά κυρίως χωρίς να γίνεται πικρόχολος, μικρόψυχος ή μνησίκακος μπροστά σε αυτή την ανατροπή της κατάστασής του, αφιερώνει τις ατελείωτες ώρες του εγκλεισμού του στην παρατήρηση, την αυτοπαρατήρηση, αλλά και τη δράση.

Εξάλλου, μέσα σε ένα διεθνές ξενοδοχείο οι ευκαιρίες για δράση δεν λείπουν ποτέ. Ειδικά όταν στη ζωή του εμφανίζεται η νεαρή Νίνα, κόρη αξιωματούχου του καθεστώτος, πνεύμα ανήσυχο και φιλοπερίεργο, που τον παρασέρνει από τη μια περιπέτεια στην άλλη.

Ως αρχισερβιτόρος του Μπογιάρσκι —επειδή κάθε σύντροφος πρέπει ασφαλώς να εργάζεται...—, ο Ροστόφ θα προσφέρει τις υπηρεσίες του ακόμα και στον Χρουστσόφ στη διάρκεια ενός κοινού δείπνου Πολιτμπιρό και Συμβουλίου Υπουργών.

Θα μυήσει, κατόπιν δικής του απαίτησης, κάποιον αινιγματικό άντρα ονόματι Όσιπ στις γλώσσες και την κουλτούρα της Δύσης, αλλά κυρίως στον αμερικανικό κινηματογράφο — γιατί, αν οφείλεις να γνωρίζεις καλά τους φίλους σου, οφείλεις να γνωρίζεις καλύτερα τους εχθρούς σου.

Και στη σουίτα της γοητευτικής Άννας Ουρμπάνοβα, σταρ του σινεμά και ευνοούμενης του νέου καθεστώτος, θα μετρήσει έναν προς έναν τους αστερισμούς των φακίδων στη λεπτή της πλάτη...

Σε γενικές γραμμές, η ζωή θα φερθεί στον Αλεξάντρ Ίλιτς Ροστόφ με πολύ μεγαλύτερη ευσπλαχνία απ' όσο στον κόσμο που απλωνόταν έξω από τους τοίχους του Μπογιάρσκι.

Έναν κόσμο που εμφανίζεται χαμηλόφωνα, κάθε άλλο παρά καταγγελτικά ή προπαγανδιστικά (αλλά διόλου λιγότερο ανατριχιαστικά γι' αυτό τον λόγο), κυρίως με τη μορφή καυστικού σχολίου, ειρωνείας ή ακόμα και ιστορικής υποσημείωσης.

Άλλες φορές εμφανίζεται με τη μορφή παλιών φίλων και γνωστών του Ροστόφ. Όπως, για παράδειγμα, του Μιχαήλ Μίντιτς: «Ως λαός, εμείς οι Ρώσοι έχουμε αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικοί στο να καταστρέφουμε αυτό που έχουμε δημιουργήσει», υποστηρίζει ο Μίσκα, ο ακατάβλητος ποιητής που είναι ικανός να βαδίσει χιλιόμετρα μέσα σε ένα δωμάτιο δέκα τετραγωνικών.

Η σταλινική λογοκρισία έχει υποχρεώσει τον Μίσκα, που συντάσσει μια συλλογή επιστολών του Τσέχοφ, να απαλείψει από την τελευταία επιστολή του Τσέχωφ στην αδελφή του τις φράσεις που μιλούν για το ψωμί — γιατί ένα από τα επακόλουθα της επανάστασης είναι οι τραγικές ελλείψεις και στα πιο στοιχειώδη αγαθά... και στον λαό δεν είναι σωστό να τονίζονται οι αρετές του γερμανικού ψωμιού. Όμως στο τελευταίο του βιβλίο ο Μίσκα θα εκδικηθεί με τον τρόπο που μόνο ένας πραγματικός ποιητής γνωρίζει. Άλλωστε, μιλάμε για κάποια εποχή που ένα ποίημα μπορούσε να σου κοστίσει τη ζωή — και ένα ποίημα μπορούσε να σου τη σώσει.

Με τον ίδιο αριστοτεχνικό τρόπο θα εκδικηθεί και ο Ροστόφ αυτούς που του στέρησαν την ελευθερία επί δεκαετίες — γιατί η εκδίκηση για έναν άνθρωπο σαν τον Ροστόφ δεν μπορεί παρά να έχει τη γεύση του μελιού· και η ελευθερία του την απρόσκοπτη θέα σε έναν αστερισμό από φακίδες.

Διαβάστε αυτό το ευφυές, συγκινητικό, έξω καρδιά —παρά το θέμα του— βιβλίο του Βοστονέζου Amor Towles, που μεταφράστηκε ήδη σε 15 γλώσσες, κυκλοφόρησε προ ενός μηνός στη χώρα μας από τις Εκδόσεις Διόπτρα, αριστοτεχνικά μεταφρασμένο από την ακατάβλητη και πάντα έξοχα επινοητική Ρηγούλα Γεωργιάδου, δείτε τις μυριάδες εικόνες που λαμβάνουν χώρα στα σκηνικά του, μάθετε για τη ρωσική (και ευρωπαϊκή, και παγκόσμια...) ιστορία του 20ού αιώνα με έναν τρόπο που δεν θα τον φανταζόσασταν ποτέ, απολαύστε πολλές ώρες ανάγνωσης (και, εγγυημένα, χαμόγελου) υψηλού επιπέδου και να περιμένετε, σε περίπου δύο χρόνια από τώρα, τη σειρά που θα γυρίσει ο Κένεθ Μπράνα για την τηλεόραση (εξασφάλισε ήδη τα δικαιώματα του βιβλίου), με τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ