«Μετακαπιταλισμός» - ένα διαφορετικό μανιφέστο από τον Πολ Μέισον

«Μετακαπιταλισμός» - ένα διαφορετικό μανιφέστο από τον Πολ Μέισον Facebook Twitter
Ο Μέισον φέρνει παραδείγματα από οικονομολόγους, ζωντανεύει σκηνές από βιβλία και είναι γλαφυρός στο πως ακόμα και τα επιστημονικής φαντασίας αναγνώσματα, όπως ο «Κόκκινος Πλανήτης» του Μπογκτνάνοφ, μπορούν να βοηθήσουν τη διαφορετική κατανόηση της οικονομίας αλλά και της ίδιας της ιστορίας.
4

«Αν έχω δίκιο, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η Αριστερά κατά τη μεγαλύτερη περίοδο του προηγούμενου αιώνα δεν κατάλαβε τι μορφή θα είχε το τέλος του καπιταλισμού. Στόχος της παλιάς Αριστεράς ήταν η διά της βίας καταστροφή των δυνάμεων της αγοράς. Κινητήρια δύναμη θα ήταν η εργατική τάξη, που θα δρούσε είτε στις κάλπες είτε στα οδοφράγματα. Κινητήριος μοχλός το κράτος. Η ευκαιρία θα εμφανιζόταν, λόγω των συχνών επεισοδίων οικονομικής κατάρρευσης». Με αυτά τα ρηξικέλευθα λόγια ανατρέπει τις κυρίαρχες δοξασίες και θεωρίες για τον Καπιταλισμό ο γνωστός δημοσιογράφος Πολ Μέισον αναμοχλεύοντας μέσα από τις σκοτεινές γωνιές του συστήματος οτιδήποτε μπορεί να του χρησιμεύσει για να στήσει το εντυπωσιακό πόνημά του. Στις 500 και πλέον σελίδες του πολυσυζητημένου «Μετακαπιταλισμός - Ένας οδηγός για το μέλλον μας» -που μόλις κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Άλκη Καφετζή- ο Μέισον δεν φοβάται να κριτικάρει κορυφαίους οικονομολόγους και θεωρητικούς όπως ο Μαρξ, η Λούξεμπουργκ, ο Μπουχάριν ή ο Βάργκα αλλά και να αντιπροτείνει έναν νέο τρόπο επισκόπησης και ανάλυσης που ξεπερνά τα όρια των παραγωγικών δυνάμεων ή της θεωρίας βάσης-εποικοδομήματος. Για τον Μέισον κεντρικός άξονας είναι οι πολλαπλές διαστάσεις του Καπιταλισμού και οι εγγενείς αντιφάσεις του αλλά και η τάση του να επιβιώνει παρά τις προσδοκίες για το αντίθετο. Διαπίστωση στην οποία ο συγγραφέας καταλήγει ύστερα από ενδελεχή μελέτη των υφιστάμενων θεωριών και από πρωτότυπη αντιπαραβολή τους.

Το εντυπωσιακό είναι ότι αναμοχλεύει παλαιότερες θεωρίες, όπως αυτή των κυμάτων του Κοντράτιεφ -του κορυφαίου οικονομολόγου που θανατώθηκε επί Στάλιν- τις οποίες μεθερμηνεύει με τρόπο ρηξικέλευθο προκειμένου να επεξηγήσει τι είναι ακριβώς αυτό που επιμήκυνε τη διάρκεια του καπιταλιστικού κόσμου. Καθώς φαίνεται, οι νέες τεχνολογίες, τα νέα οικονομικά μοντέλα και οι νέες δομές των τεχνολογιών έδωσαν το φιλί της ζωής στον καπιταλισμό ενισχύοντας την ανάπτυξη και ελαχιστοποιώντας την ύφεση. Με λίγα λόγια συνέβαλαν στην ανακατανομή του πλούτου δίνοντας την αίσθηση μιας φαινομενικής έστω κοινωνικής ειρήνης. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι διόλου αμελητέο σε μια νέα θεωρία του Καπιταλισμού που επιβάλλεται, σύμφωνα με τον Μέισον, ύστερα από όλα αυτά, να έχει την τεχνολογία ως βασικό αναλυτικό της άξονα. Αν μέχρι τώρα ο χρηματοπιστωτικός τομέας αποσταθεροποίησε την οικονομία δημιουργώντας κερδοσκοπικούς κύκλους έντονων οικονομικών διακυμάνσεων, η τεχνολογία δείχνει να αλλάξει άρδην και να ριζοσπαστικοποιεί τον τρόπο που δημιουργούνται αποκεντρωμένες δράσεις ατόμων, νέες μορφές οικονομίας στις οποίες απουσιάζουν τα χρήματα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Wikipedia.

Σημαντικό στο σημείο αυτό είναι να αντιληφθούμε τον βαθμό που η τεχνολογία μέσω των ανοιχτών δυνατοτήτων της, όπως στην περίπτωση της Wikipedia, λειτουργεί ως μέσο παραγωγής, αλλά και δημιουργίας ενός άλλου επαναστατικού σχεδίου με επίκεντρο τον άνθρωπο.


"Οι οικονομολόγοι συνηθίζουν να επιδεικνύουν την παλιομοδίτικη λογική του άνωθεν σχεδιασμού με παιχνίδια του μυαλού όπως «φανταστείτε να προσπαθούσε η Σοβιετική Ένωση να δημιουργήσει τα Starbucks». Ορίστε όμως μια πιο γαργαλιστική περίπτωση: Φανταστείτε να προσπαθούσαν η Amazon, η Toyota και η Boeing να δημιουργήσουν την Wikipedia». Δίχως δομές συνεργατικής παραγωγής και προγραμματισμό Ανοιχτού Κώδικα, θα υπήρχαν μόνο δυο επιλογές: η αξιοποίηση της αγοράς ή η αξιοποίηση των ιεραρχικών δομών μίας εταιρείας. Από τη στιγμή που υπάρχουν σχεδόν 12.000 λήμματογράφοι της Wikipedia, θα μπορούσε να προσληφθεί ένα τέτοιο νούμερο εργαζομένων, μερικοί από τους οποίους ενδεχομένως να εργάζονταν υπό εργολαβικό καθεστώς σε κάποια από τις οικονομικές γαλέρες του κόσμου, ενώ η διαχείριση της εργασίας τους θα γινόταν από μια καλύτερα αμειβόμενη ομάδα διοικητικών στελεχών με έδρα κάπου στη ζώνη ηλιοφάνειας των ΗΠΑ. Θα μπορούσαν να είχαν κάποιο επιπλέον κίνητρο για να συντάξουν την καλύτερη εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου και θα έμπαιναν συγκεκριμένοι στόχοι, με πριμ, καλλιέργεια του πνεύματος συνεργασίας μέσα από τους «κύκλους ποιότητας και άλλο παρόμοια». Το αποτέλεσμα όμως δεν θα ήταν ποτέ τόσο δυναμικό όσο η Wikipedia. Η προσπάθεια παραγωγής 26.000.000 άρθρων από μια εταιρεία 12.000 υπαλλήλων είναι τόσο μάταιη, όσο μια προσπάθεια της Σοβιετικής Ένωσης να χτίσει τη δική της εκδοχή των Starbucks".


Συμπέρασμα; «αντί να χρησιμοποιηθεί μια εταιρεία για να δημιουργηθεί η Wikipedia με διαταγές, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι δυνάμεις της αγοράς για να δημιουργηθεί η Wikipedia με εμπορικές δραστηριότητες». Σημαντικό στο σημείο αυτό είναι να αντιληφθούμε τον βαθμό που η τεχνολογία μέσω των ανοιχτών δυνατοτήτων της, όπως στην περίπτωση της Wikipedia, λειτουργεί ως μέσο παραγωγής αλλά και δημιουργίας ενός άλλου επαναστατικού σχεδίου με επίκεντρο τον άνθρωπο. Διαπιστώνοντας πως η γνώση είναι δύναμη ο Μέισον παραδέχεται πως πρώτος για τη δημιουργία του κεφαλαίου της γνώσης μίλησε ο Καρλ Μαρξ παραπέμποντας στη «συλλογική νοημοσύνη» και την «τεχνολογική ανάπτυξη» αλλά σύντομα εγκατέλειψε την ιδέα επειδή, κατά την άποψη του συγγραφέα , η τεχνολογία δεν είχε σχέση με την κοινωνία της εποχής του. Και παρότι μίλησαν κι άλλοι για νέους τρόπους παραγωγής-όπως ο Μπένκλερ, ο Κέλι ή ο Ντράγκερ- κανείς δεν αντιλήφθηκε πλήρως τη δυναμική τους. Αν επομένως αναλυθεί ο Μετακαπιταλισμός μέσα από το πρίσμα της απόκτησης γνώσης και σωστής αναδιαμόρφωσης των πλάνων που δίνει η τεχνολογία, τότε ίσως μπορούν να γίνουν αντιληπτοί όροι όπως «βιωσιμότητα ή ανάπτυξη». Αρκεί η Αριστερά να καταλάβει τι λάθος έκανε στην εκτίμηση και την πράξη αλλά και τι χρειάζεται για να γίνει αλλάζοντας τους όρους δημιουργίας, εργασίας και διαβίωσης. Ο Μέισον φέρνει παραδείγματα από οικονομολόγους, ζωντανεύει σκηνές από βιβλία και είναι γλαφυρός στο πως ακόμα και τα επιστημονικής φαντασίας αναγνώσματα, όπως ο «Κόκκινος Πλανήτης» του Μπογκτνάνοφ, μπορούν να βοηθήσουν τη διαφορετική κατανόηση της οικονομίας αλλά και της ίδιας της ιστορίας. «Η μετάβαση δεν θα έχει σχέση μόνο με την οικονομία. Θα πρέπει να είναι μια μετάβαση με βάση τον άνθρωπο» επιμένει σχεδόν μανιφεστικά ο Μέισον. «Καθώς η Γη γυρίζει, στα ημιφωτισμένα γυμναστήρια κάπου ψηλά στους ουρανοξύστες της Σαγκάης και της Σιγκαπούρης επιχειρηματίες ιδροκοπούν πάνω στους διαδρόμους πριν ξεκινήσει μια μέρα πάλης με ανθρώπους που δεν διαφέρουν σε τίποτα από τους ίδιους. Ο περιστοιχισμένος από σωματοφύλακες πλούτος της Κεντρικής Ασίας ετοιμάζεται να καταληστεύσει τον πλανήτη για ακόμα μια μέρα». Και ο κόσμος όντως συνεχίζει να γυρίζει αλλά ίσως κάποια μέρα γίνει πιο δίκαιος, αρκεί να αντιληφθούμε τον τρόπο που διαμορφώνονται οι αλλαγές και συγκλονίσουμε εμείς οι ίδιοι το σύμπαν με αυτοδιαχειριζόμενους διαδικτυακούς τόπους.


Ιnfo:

O Πολ Μέισον συναντά τους Έλληνες αναγνώστες σήμερα Πέμπτη στις 18:00 στο βιβλιοπωλείο Public του Συντάγματος, στο Αναγνωστήριο βιβλίου στον 3ο όροφο όπου θα συνομιλήσει με τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Νίκο Κουρμουλή και θα υπογράψει αντίγραφα αντίτυπα του βιβλίου του.

4

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια
Μετά το ¨Είναι ο Καπιταλισμός ηλίθιε" έρχεται η νέα Βίβλος των εγχώριων προβάτων, δια χειρός Π. Μεισον!Ο Γιάνης θα ήταν περήφανος! Άλλωστε έχουν το μονωπώλιο στα βιβλία οικονομικής φαντασίας..Αναρωτιέμαι πότε θα καταλάβουν κάποιοι πως φταίει πως ο γιαλός δεν είναι στραβός, απλά στραβά αρμενίζουμε..Και για να ΄χουμε καλό ερώτημα, ο Μέισον τι κάθεται στην Αγγλία που είναι καπιταλιστική από το μεσαίωνα και φιλελέ ως το κόκκαλο και δεν έρχεται από Ελλάδα μεριά που ποτέ δεν είχαμε ΚΑΝ καπιταλισμό;Για να προλάβω και τους γνωστούς κυνικούς, είναι γνωστό πως ο καπιταλισμός περνάει κρίσεις κάθε 30-40 χρόνια για διαστήματα 2-4 χρόνια το πολύ. Το πολύ, για τις χώρες που δεν βασίζουν την οικονομία τους παρεοκρατικά και δεν ελέγχουν την αγορά τους με μαφιόζικο τρόπο, βεβαίως.
Το "Είναι ο Καπιταλισμός,Ηλίθιε" είναι βιβλίο του Ν.Μπογιόπουλου,μέλους του ΚΚΕ.Τις θεωρίες τύπου Μέισον περί "μετακαπιταλισμού" το ΚΚΕ τις έχει πετάξει στο καλάθι των αχρήστων αποδομώντας τις από την αρχή της εμφάνισης τους.Και σήμερα(ή χθες μάλλον 5/5/2016),επέτειο της γέννησης του Μαρξ,ο Μπογιόπουλος στον Ενικό δημοσίευσε άρθρο στο οποίο ασκεί κριτική σε διάφορους τύπους που διάβασαν διαγώνια τον Μαρξ.Καλή ώρα ο Μέισον.Και καλή ώρα πολλοί άλλοι(γκουχ γκουχ).Μετά λοιπόν την διαγώνια ανάγνωση του Μέισον έχουμε την μη ανάγνωση του sn07 ενός βιβλίου του Μπογιόπουλου,όπου κάπως κάπου αποδίδεται στον Βαρουφάκη(άλλη μουσίτσα αυτός).Και εκτός αυτού έχουμε και την αποψάρα όπου μας ανακοινώνει πως στην Ελλάδα δεν έχουμε καπιταλισμό(είναι πολλά τα χρόνια του ΠΑΣΟΚ που έχτιζε σοσιαλισμό,σύντροφοι!LOL)και πως εκεί που έχουν όντως καπιταλισμό ο κόσμος περνάει ζάχαρη και όλα δουλεύουν ρολόι.Μάλιστα.Μια βόλτα από τις ΗΠΑ,την Μέκκα του καπιταλισμού(τι;ούτε εκεί έχουν;)όπου υπάρχουν άνεργοι,φτωχοί και ο κόσμος σιτίζεται με κουπόνια(προσοχή μη γίνουμε Σοβιετία συνέλληνες!)μάλλον μαρτυράει τα αντίθετα.Ο καπιταλισμός περνάει κρίσεις κάθε 10-15 χρόνια και μπορούν να βαστήξουν και πάνω από πενταετία.Και τσακίζει τις κοινωνίες από κάτω.Είναι εγγενές χαρακτηριστικό του συστήματος αυτού ώστε να επιβιώνει και να αναπαράγεται.Ακριβώς εξαιτίας αυτής της φύσης του συγκεκριμένου συστήματος,πρέπει και να ξεπεραστεί.
Σίγουρα οι ιδέες του Μαρξ ήταν σωστές. Άλλωστε οι δύο άνθρωποι που προσπάθησαν να τις εφαρμόσουν στην Ευρώπη (Στάλιν & Χίτλερ) είχαν τις καλύτερες προθέσεις!!!Μάλλον ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος..Ας ελπίσουμε ο Πολ Μεισον και οι ακόλουθοι του να τις εφαρμόσουν καλύτερα.ΥΣ Ο καπιταλισμός έβγαλε 2 δις ανθρώπους από την ακραία φτώχια από την αρχή του αιώνα.. Σύμφωνα με τον Μαρξ θα έπεφτε σε λίγα χρόνια το 18_κάτι! Όσο για το τι έχτιζε το ΠΑΣΟΚ, λέγεται παρεοκρατικός καπιταλισμός. Τώρα αυτά πληρώνουμε..
Ο Χίτλερ... Προσπάθησε να εφαρμόσει τον Μαρξ...Μάλιστα. Επίσης ο Μαρξ πουθενά δεν είπε πως ο καπιταλισμός θα πέσει από μόνος του.Πολύ μου αρέσει η μετάφραση του crony σε παρεοκρατικός. Κοίτα να δεις που ακριβώς το ίδιο ισχυρίζονται πολλοι πως φταίει και στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνιες της Δύσης.Ο Μεισον καμία καουρα δεν έχει να ανατρέψει κανέναν καπιταλισμό. Να τον "εξυγιάνει" θέλει. Δικός σου είναι.